Morgunblaðið - 25.01.1995, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Skoskt dagblað sakar Bandar íkj astj ór n um að leyna upplýsingum
Skjöl um að íranir hafi fjár-
magnað Lockerbie-tilræðið
Breska ríkisstjórnin undir mikl-
um þrýstingi vegna málsins
London. Reuter.
ÞINGMENN knúðu í gær á bresku stjómina um að svara því hvort
hún hefði vitað um bandarísk leyniskjöl þar sem því er haldið fram
að íranskur sendiherra hafi greitt hermdarverkamönnum fyrir að koma
sprengju fyrir í Pan Am-þotu sem sprakk í loft upp yfir Lockerbie í
Skotlandi árið 1988. Bresk og bandarísk yfirvöld hafa hingað til að-
eins bendlað Líbýumenn við tilræðið, sem kostaði 270 manns lífið.
TjóniðíKobe 4.000
milljarðar króna
EMBÆTTISMAÐUR í Kobe í
Japan sagði í gær að heildar-
kostnaður endurbyggingarinn-
ar eftir landskjálftann þar í síð-
ustu viku yrði að minnsta kosti
jafnvirði 4.000 milljarða króna.
Embættismaðurinn sagði að
endurbygging mannvirkja við
höfnina eina myndi kosta sem
svarar 350 milýörðum króna.
Ekki hefur verið lokið við að
áætla tjónið á eignum einstakl-
inga og einkafyrirtækja, en dag-
blaðið Sankai hafði eftir emb-
ættismönnum að það gæti numið
jafnvirði 940 miHjarða króna og
viðgerðirnar gætu tekið hálft
ár.
Masayoshi Takemura fjár-
málaráðherra sagði að til greina
kæmi að gefa út sérstök ríkis-
skuldabréf til að standa straum
af kostnaðinum við endurreisn-
ina.
Rúmlega 300.000 manns
misstu heimili sín í jarðskjálft-
anum, 5.063 létu lífið og 68 var
enn saknað í gær. Frakkar hafa
sent björgunarsveit til Kobe og
á myndinni má sjá hund hennar
í rústum byggingar í borginni.
Skoska dagblaðið Daily Record
skýrði frá skjalinu og sagði að
Bandaríkjastjórn hefði fengið vitn-
eskju um þátt írana í sprengjutil-
ræðinu fyrir rúmum fjórum árum,
eða áður en Bretar og Bandaríkja-
menn gáfu út handtökuskipun á
hendur tveimur líbýskum leyniþjón-
ustumönnum, sem voru sakaðir um
að hafa staðið fyrir tilræðinu.
Sameinuðu þjóðirnar hafa gripið
til harðra refsiaðgerða gegn Líbýu
vegna sprengjutilræðisins eftir að
þarlend stjórnvöld neituðu að fram-
selja leyniþjónustumennina tvo.
Daily Record sakaði Bandaríkja-
stjóm um að hafa leynt upplýsing-
um í málinu og sagði það óhugs-
andi að bresk stjómvöid hefðu ekki
vitað að Pan Am-þotan hefði verið
sprengd í loft upp til að hefna árás-
ar bandaríska herskipsins Vincenn-
es á íranska farþegaflugvél árið
1988.
Greiddi 670 milljónir
Dagblaðið segir að Ali Akbar
Mohtashami erkiklerkur, vinur
hermdarverkamannsins Abus Nid-
als, hefði greitt 10 milljónir dala,
jafnvirði 670 milljóna króna, í gulli
og reiðufé fyrir sprengjutilræðið.
Mohtashami var sendiherra írans í
Sýrlandi seint á síðasta áratug og
aðstoðaði við að skipuleggja starf-
semi Hizbollah í Líbanon. Þegar
hann sneri heim gegndi hann emb-
ætti innanríkisráðherra til ársins
1989. Þótt hann sé enn áberandi
sem erkiklerkur í íran er hann orð-
inn áhrifalítiil.
Daily Record sagði að þáttur ír-
anska sendiherrans kæmi fram í
skjölum frá leyniþjónustu banda-
ríska flughersins sem lögmannafyr-
irtæki í Washington hefði fengið í
nóvember eftir fjögurra ára mála-
ferli. Skjölin voru afhent lögfræð-
ingum tryggingafyrirtækis Pan
Am, sem hefur fengið háar skaða-
bótakröfur frá fjölskyldum þeirra
sem biðu bana í sprengjutilræðinu.
Flugfélagið varð gjaldþrota árið
1991, en tryggingakröfumar eru
enn óútkljáðar vegna úrskurðar
bandarísks dómstóis um að Pan Am
hafi gerst sekt um vanrækslu með
því að hindra ekki sprengjutilræðið.
Hurd krafinn skýringa
Breska utanríkisráðuneytið neit-
aði að tjá sig um frétt blaðsins fyrr
en staðfesting fengist á áreiðan-
leika skjalanna. Embættismaður í
ráðuneytinu sagði þó að breska
stjórnin teldi enn að sækja bæri líb-
ýsku leyniþjónustumennina til saka.
Sir Teddy Taylor, þingmaður
Ihaldsflokksins, krafðist þess að
Douglas Hurd utanríkisráðherra
skýrði þinginu frá því hvort og hve-
nær breska stjórnin hefði fengið
vitneskju um skjölin. „Hafi Banda-
ríkjamenn ekki látið bresku stjórn-
ina vita verðum við að krefja banda-
rísk yfírvöld skýringa. Og hafi
stjórnin verið látin vita virðist það
vægast sagt ótrúlegt vegna þess
að á hverjum fundinum á fætur
öðmm var mér ítrekað sagt að eng-
ar vísbendingar hefðu komið fram
um að einhverjir aðrir en Líbýu-
menn hefðu.átt hlut að máli.“
Veikur vitnisburður
Robin Cook, þingmaður Verka-
mannaflokksins, krafðist rannsókn-
ar á málinu og spurði hvort Banda-
ríkjástjórn hefði skýrt bresku
stjórninni frá skjalinu. „Sé svo,
hvers vegna hefur þá breska stjórn-
in, breskir ráðherrar, hvað eftir
annað neitað því að eitthvert annað
land hefði staðið fyrir sprengjutil-
ræðinu hræðilega yfir Lockerbie?"
sagði Cook.
„Það er ekkert annað en níðings-
verk að Líbýumönnum skuli hafa
verið kennt um,“ sagði Tam Daly-
ell, þingmaður Verkamannaflokks-
ins, sem hefur lengi haldið fram
sakleysi Líbýumanna í málinu.
Fram kom í rannsóknarþætti
breska útvarpsins BBC í gær að
skjöl frá breskum saksóknurum
sýndu að frásögn eina vitnisins, sem
hefur borið kennsl á annan af líb-
ýsku leyniþjónustumönnunum, væri
bæði veik og ruglingsleg.
Jórdanir
og PLO
semja
JÓRDANIR og Palestínumenn
náðu í gær samkomulagi í deilu
þeirra um
Jerúsalem,
degi áður en
heimsókn
Yassers Ara-
fats, leiðtoga
Frelsissam-
taka Palest-
ínumanna
(PLO), til
Amman
hófst. Sam-
komulagið felst í því að PLO
viðurkenna yfirráðarétt Jórd-
ana yfír helgum stöðum músl-
ima í Jerúsalem og að Jórdanir
styðja yfirráð Palestínumanna
yfir Austur-Jerúsalem í fram-
tíðinni.
Stríðsdóm-
stóll í Rúanda
FJÓRIR rannsóknarmenn eru
nú komnir til Rúanda til að
setja upp dómstól Sameinuðu
þjóðanna sem rannsaka mun
stríðsglæpi. Verður reynt að
draga þá til saka sem stóðu að
fjöldamorðum á allt að einni
milljón manna í landinu á síð-
asta ári. Fyrir dómstólnum mun
fara suður-afríski dómarinn
Richard Goldstone. Hann er
saksóknari stríðsdómstóls SÞ í
Haag sem rannsakar stríðs-
glæpi í fyrrum Júgóslavíu.
Sprenging á
Korsíku
LÍTIL sprengja sprakk í gær á
heimili borgarstjórans í Furiani
á Korsíku en þar fara nú fram
réttarhöld vegna dauða 17
manna er létust er áhorfenda-
pallar á fótboltavelli hrundu.
Engan sakaði í sprengingunni.
Margir þeirra sem slösuðust er
pallamir hrundu telja að borg-
arstjórinn eigi að bætast í hóp
sakborninga.
Ferð Mandela
stytt
NELSON Mandela, forseti Suð-
ur-Afríku, hélt i gær í fyrstu
opinberu heimsókn sína til Ind-
lands. Áður
en hann lagði
af stað var
hins vegar
ákveðið að
stytta ferðina,
til að koma í
veg fyrir að
forsetinn
þreyttist um
of og ofgerði
augum sín-
um. Fulltrúar Mandela fuliyrða
að hann sé heilsuhraustur.
Norðmenn
hunsa olíu-
framleiðendur
NORÐMENN byijuðu í gær að
dæla jarðolíu úr nýjum borhol-
um í Norðursjó, þrátt fyrir
beiðnir olíuframleiðsluríkja í
Mið-Austurlöndum um að
fresta því. Er um að ræða um-
fangsmestu boranir sem gerðar
hafa verið í Norðursjó, að sögn
ríkisfyrirtækisins Statoil. Búist
er við að allt að 300 milljón föt
af olíu fáist úr sex borholum
og fyrir þau fáist um 300 millj-
•arðar ísl. kr.
Örvingla mæð-
ur leita sona
sinna í Grosní
Grosní. Reuter.
FJÖRUTÍU rússneskar mæður
komu í fyrradag til Grosní og
sögðust vera í þeim erindgjörðum
að sækja unga syni sína sem af
hálfu rússneska hersins eru sagð-
ir stríðsfangar tjsetsjenískra upp-
reisnarmanna.
Mæðumar voru vart komnar
til úthverfísins Tsjemoretsjíe í
Grosní er gífurleg stórskotaliðsá-
rás hófst á hverfið. Hlupu þær
skelfíngu lostnar út úr rútu sinni
og leituðu skjóls á bak við næstu
íbúðablokk. Óbreyttir borgarar
komu þeim tíl hjálpar og buðu
aðstoð. „Þarna er rússnesku her-
mönnunum vel lýst. Þeir skjóta
á mæður sínar,“ hrópaði Tsjetsj-
eni er hann hljóp í felur undan
skothríðinni.
Rússneska hernum hefur ekki
tekist að fá stríðsfanga lausa og
því ákváðu mæðurnar að taka til
sinna ráða. Flestar eru þær
komnar um langan veg og eftir
erfítt ferðalag.
Á rútu, sem þær komu með
frá Sleptsovsk í Ingúshetíu, var
strengdur stór borði sem á stóð:
„Hermenn, drepið ekki mæður
ykkar.“ Þannig óku þær um
hættusvæði sem Tsjetsjenar hafa
„Héðan fer ég ekki fyrr en ég
hef haft upp á syni mínum, jafn-
vel þó ég þurfi að hýrast í kjöllur-
um hér í Grosní" sagði miðaldra
kona í ögranartón. Synir þeirra-
eru flestir vanþjálfaðir nýliðar.
Ferð kvennanna til Grosní end-
urspeglar vaxandi óánægju rúss-
gífurlega yfirburði í vopnum og
mannafla hefur rússneska hern-
um mistekist það ætlunarverk
sitt að kæfa uppreisn Tsjetsjena.
Rússnesku konurnar hræddust
skot- og sprengihvellina. „Annað
eins hef ég aldrei séð. Hvað eig-
um við nú til bragðs að taka,“
kjökraði ein þeirra með tárin í
augunum.
Þegar látum linnti var skellt á
fundi rússneskra _ og tsjetsj-
enískra kvenna. „Ég gerði mér
ekki í hugarlund við hvers kyns
aðstæður þið byggjuð," sagði
bústin matróna. „Ó, þetta er dag-
legt brauð. Við kippum okkur
ekki lengur upp við skothvell-
ina,“ svaraði grannholda og
sterkleg tsjetsjenísk kona kump-
ánlega. Við höfum miklu meiri
áhyggjur af kuldanum, við höfum
ekki haft neina upphitun eða ljós
í marga daga,“ bætti hún við.
að hluta á valdi sínu og Rússar nesks almennings gagnvart her-
að hluta. förinni í Tsjetsjníju. Þrátt fyrir
Mandela