Morgunblaðið - 25.01.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MINIMINGAR
MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1995 29
í
I
j
I
,1
i
I
I
I
J
I
3
i
3
3
Í
legan fjársjóð. Guð styrki alla ást-
vini hans. Blessuð sé minning
Björns.
Sigrún Andrewsdóttir.
Með fátæklegum orðum vil ég
minnast föðurbróður míns, Björns
L. Sigurðssonar.
Eftir að hafa verið í útlöndum
um nokkurt skeið án þess að koma
mikið heim, er oft erfitt að gera
sér grein fyrir þeim breytingum
sem eiga sér _stað í lífi fólks heima
á íslandi. Ég geymi ákveðnar
myndir af ættjörðinni, fjölskyldu
og vinum í hjarta mér, en jafnvel
þótt ég eldist um eitt ár á hverju
ári, kynnist nýju fólki í Ameríku
og finnist ég sjálf vera að breytast
- og ef til vill læra og þroskast -
þá eru hugans myndir af heima-
slóðum einhvern veginn alltaf eins.
Ég vakna því illa, þegar ein sú
dýrmætasta af þessum myndum
er rifin frá mér og mér sagt að það
sé ekki allt eins og það var, þegar
ég kvaddi: Bjössi frændi dáinn.
Ég var svo heppin að geta kom-
ið heim um síðustu jól og þá gerði
ég mér fyrst raunverulega grein
fyrir því, að Bjössi frændi var mjög
veikur. Ég hafði auðvitað fengið
tíðar fréttir af alvarlegum veikind-
um hans um nokkurn tíma, en ef
til vill er það barnssálin sem heldur
í allt sem var og vonar í blindni
að ekkert hafi breyst. Jafnvel þótt
Bjössi væri þjakaður af kvölum
þegar ég sótti hann síðast heim
viku fyrir andlátið var hann jafn
hlýr og skemmtilegur og alltaf áð-
ur. Hann var kátur að sjá mig,
brosti og hló og skipaði fyrir eins
og hans var von og vísa, og hélt
uppi samræðum þrátt fyrir að eiga
mjög erfitt um tal. Ég dáðist ekki
aðeins að Bjössa fyrir þrautseigju
hans og viljastyrk á svo erfiðum
tímum, heldur líka að Siggu, eftir-
lifandi eiginkonu hans, sem stóð
hjá honum eins og klettur með
umhyggju sinni og hlýju.
Mér er, satt best að segja,
ómögulegt að minnast Bjössa án
þess að nefna Siggu í sömu andrá.
Hann og Sigga eru eitt í mínum
huga, enda hjónaband þeirra ein-
staklega kærleiksríkt og ætíð gott
að koma inn á heimili þeirra að
Ljárskógum. Mér fannst alltaf sér-
staklega gaman að hjóla til Bjössa
og Siggu á sólríkum sumardegi,
dást að þeim við garðyrkjuna í fal-
lega garðinum þeirra sem þau
sinntu af alúð og samheldni, og fá
að lokum kaffi og kökur yfir
skemmtilegum samræðum. Bjössi
átti líka fallegt safn íslenskra
steina og var fróður um sögu þeirra
og eiginleika. Það kom sér vel þeg-
ar ég hafði fylgst illa með í verkleg-
um jarðfræðitímum í menntaskóla
og tími prófa fór í hönd. Þá gat
ég leitað til Bjössa sem fór með
mér í gegnum safnið sitt og leið-
beindi mér með góðri frásögn. Þá
var ekki síst gaman að setjast að
tafli með Bjössa, því að hann var
sterkur skákmaður sem vann mig
oftar hér í gamla daga en ég myndi
kæra mig um að viðurkenna.
Það er hægt að rifja upp ótal
minningar og sögur um Bjössa.
Allar bera þær vitni um það sem
erfitt er að lýsa í orðum. Þær eru
óijúfanlegur hluti uppvaxtar míns
og þeirra tengsla sem hafa mótað
mig. Bjössi var traustasti stólpi hins
breiða og hlýja faðms sem fjölskylda
hans og ættvinir hafa veitt mér fram
á þennan dag. Hann var skemmti-
legur frændi og góður maður sem
ég er heppin að hafa átt að frá því
að ég fyrst man eftir mér. Hjálp-
semi hans, hlýja og heiðarleiki
brugðust aldrei. Það er mikill missir
og söknuður þegar slíkur frændi og
vinur er fallinn frá. Gott er þó að
vita að nú hefur hann fengið lausn
frá þrautum og hvíld eftir erfið og
langvinn veikindi. Bjössi lifir áfram
í huga og hjörtum okkar allra sem
þekktum hann. Ég sendi Siggu,
Jóhönnu, Maríu, Guðbjörgu og öðr-
um aðstandendum innilegar samúð-
arkveðjur.
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir.
*
HALLDORA KRISTIN
ÞORKELSDÓTTIR
+ Halldóra Kristín
Þorkelsdóttir
fæddist í Vatnsfirði
við ísafjarðardjúp
19. júní 1897. Hún
lést í Sjúkrahúsi
Keflavíkur 18. jan-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Petrína
Bjarnadóttir og Þor-
kell Guðmundsson.
Halldóra var næst-
elst 11 systkina sem
öll eru látin nema
Ingunn sem býr í
Reykjavík. Fjöl-
skyldan fluttist síðar
að Þúfum í sömu sveit. Halldóra
eignaðist tvær dætur, Ernu Stef-
ánsdóttur, f. 1928, sem ólst upp
hjá föðurfólki sínu, og Ásdísi
Oskarsdóttur, f. 1931, sem ólst
upp þjá móður sinni. Ásdís gift-
ist Jóhannesi Jóhannessyni frá
Gauksstöðum í Garði árið 1949
og eru niðjar Halldóru nú sjö
barnabörn, 16 barnabarnabörn
og tvö barnabaraabarnaböm.
Útför Halldóru fór fram frá
Keflavíkurkirkju 24. janúar.
í ÞANN mund sem örlög fólksins sem
lent höfðu í hinu hörmulega snjóflóði
í Súðavík voru ljós fékk ég þá harma-
fregn að amma mín væri farin í sína
hinstu ferð. Amma gerði aldrei neina
kröfu til neins en óskaði aðeins að
fá að vera hjá sínu fólki og hún var
samkvæm sjálfri sér og kvaddi þessa
jarðvist samferða fólki frá æsku-
stöðvunum sem hún unni svo heitt.
Amma var aldamótabarn sem upp-
lifði margar breytingar, hún sá þjóð-
ina breytast úr bændasamfélagi yfir
í tæknivætt iðnaðarsamfélag og hún
upplifði marga erfíðleika í sínu lífi
sem nútímamaðurinn á erfitt með
að gera sér grein fyrir.
Amma bjó fyrir vestan frá fæðingu
og þar til hún var 28 ára. Æska og
uppvöxtur gekk út á það að vinna
og hugsa um heimilið. Þegar Petrína
móðir ömmu veiktist þá kom það í
hlut ömmu að hugsa um heimilið þar
sem hún var elsta systirin og hugs-
aði hún um heimilið um tveggja ára
skeið.
Árið 1925 fluttist amma suður til
Reykjavíkur og bjó hún lengst af á
Seljavegi 7 ásamt systkinum sínum.
Árið 1928 eignaðist amma dóttur,
Ernu Stefánsdóttur, og árið 1931
eignaðist hún aðra dóttur, Ásdísi,
móður mína, og reyndi amma af al-
efli að sjá þeim farborða en neyddist
til að láta Emu frá sér og ólst hún
upp hjá föðurfólki sínu. Bar amma
alltaf mikinn harm í bijósti vegna
þessa.
Amma vann ýmis störf á sinni
ævi, m.a. í fiskvinnu hjá Alliance en
lengst af starfaði hún hjá Reykjavík-
urborg við kaffiveitingar bæjar-
starfsmanna. Eftir að amma hætti
að vinna vegna heilsubrests þá bjó
hún áfram á Seljavegi 7 með Ing-
unni systur sinni en árið 1988 flutt-
ist hún til Keflavíkur og bjó þar til
dauðadags hjá dóttur sinni og fjöl-
skyldu.
Þó amma hafi gengið í gegnum
marga erfiðleika í sínu lífi þá kvart-
aði hún aldrei. Hún horfði alltaf fram
á veginn og lét aldrei bugast og
hélt sínu striki þögul og ákveðin.
Amma varð aldrei auðug á veraldlega
vísu en hún lét það ekki aftra sér
þegar pabbi barðist við berkla og var
að reyna að komast í gegnum stýri-
mannaskólann. Þá studdi amma við
bakið á foreldrum mínum eins og
klettur.
Þó mamma flyttist í annað byggð-
arlag þá lét amma svoleiðis smámuni
ekki aftra sér, hún kom í heimsókn
um hveija helgi í áraraðir á meðan
heilsan leyfði. Hún kom alltaf á
föstudögum með úttroðna tösku af
sælgæti fyrir bömin og hún hjálpaði
mömmu við húsverkin og uppeldi
barnanna. Á laugardögum var allt
krakkastóðið sett í bað en það var
yfirleitt miklum erfiðleikum háð. En
amma leysti vandamálið með því að
segja: „Ef þið farið ekki
í bað þá fáið þið ekki
hreint á rúmin.“ Hún
vissi sem var að okkur
þótti ekkert betra en að
fara í rúmið eftir að hún
var búin að skipta á
þeim. Amma dvaldist
einnig hjá okkur um
stórhátíðir en stundum
um páska fékk eitthvað
af börnunum að heim-
sækja hana á Seljaveg-
inn. Þar var alltaf tekið
á móti okkur eins og
kóngafólki og engum
var i kot vísað sem
þangað fór.
Amma var á margan hátt sérstök
manneskja og hún gaf ýmsum lög-
málum langt nef. Hún var 97 ára
gömul en reykti pakka af Camel „frá
fæðingu“ eins og hún sagði alltaf
þar til hún var 90 ára, en þá hætti
hún að reykja vegna þess að hún
vildi ekki láta starfsfólk sjúkrahúss
sem hún dvaldist á um tíma hafa
fyrir því að keyra sig í reykherberg-
ið. Henni þótti salt og sykur ómiss-
andi og notaði hvortveggja i ríkum
mæli. Hún lyfti glasi í tilefni áramót-
anna allt undir það síðasta. Enda
þótt aldurinn færðist yfir hana og
líkamleg heilsa bilaði þá var hún ung
í anda alla tíð og leit alltaf út fyrir
að vera 30 árum yngri en hún var.
Amma fylgdist alltaf vel með öllu
sem var að gerast í kringum hana.
Hún ræddi málin og hafði sínar skoð-
anir á öllu. Hún hafði sérstaka kímn-
igáfu sem hún lét í ljós þegar fólk
átti síst von á. Amma var félagi í
Ferðafélagi íslands í mörg ár og fór
vítt og breitt um landið með þeim
félagsskap. Einnig hafði amma mikið
yndi af lestri og las hún alla tíð mik-
ið og var Nóbelsskáldið í miklu uppá-
haldi hjá henni. Amma var sjálflærð
í dönsku og ensku og hjálpaði hún
mönnum í stýrimannaskólanum oft
við að læra þessi tungumál.
Það sem mér er efst í huga þegar
ég reyni af vanmætti að minnast
ömmu minnar er þakklæti til guðs
fyrir að fá að njóta návistar hennar
svo lengi, þakklæti til ömmu fyrir
að vera sú góða fyrirmynd sem hún
var og þakklæti fyrir að amma umg-
ekkst mig alltaf eins og jafningja,
hún lét aldrei kynslóðabil eða slíka
smámuni hafa áhrif á sig heldur
miðlaði skilyrðislausri ást og um-
hyggju alla tíð. Ég bið að góður guð
megi vera með þér, elsku amma
mín, og ég bið guð að vera með
okkur öllum sem höfum misst svo
mikið.
Gunnar Jóh.
Þegar ég var lítil hélt ég að amma
væri eilíf, að hún yrði alltaf til stað-
ar eins og fjöllin, vötnin og landið
enda hefði hún verið til frá ómunat-
íð. Þegar ég varð eldri gerði ég mér
grein fyrir barnaskapnum þvi amma
var öldruð kona en þegar ég heyrði
andlátsfregnina átti ég erfitt með
að trúa henni og í raun er hugurinn
ekki alveg búinn að meðtaka hana.
Kannski er það vegna þess að þó
Erfidrykkjur
( 11A’Al 1 t g ivatfí
htaðborð tallegir
raiti *miög
goð pianu*iij.
í>p*x stngai
FLUGLEIÐIR
HÚTEL tOFTLEIIIR
aldurinn væri hár þá hugsaði maður
aldrei um ömmu sem gamla konu.
Hún var alltaf eins og á einhvem
undarlegan hátt aldurslaus. Hún var
öruggur stólpi í lífi manns meðan svo
margt annað breyttist og þó lifði hún
mestu breytingarnar. Hún sem fædd-
ist fyrir aldamótin, sveitastelpa af
Vestfjörðum, dó á tæknivæddu
sjúkrahúsi í Keflavík þar sem flestir
afkomenda hennar búa. Líklega hef-
ur hana aldrei órað fyrir því þrjátíu
og fimm ára gamla er hún átti
mömmu okkar að hún myndi lifa svo
lengi að sjá 5. ættliðinn fæðast ,en
það gerði hún og eru barnabarna-
barnabörnin orðin tvö og það þriðja
á leiðinni.
{ rúmlega 97 ár lifði hún og oft
var lífsbaráttan erfið en hún var
ekkert á förum. Hún lifði lífinu lif-
andi til hinstu stundar. Hjá henni
var ekki að finna biturleika, eftirsjá
eða öfund þó hún mætti miklu mót-
læti í lífinu og aldrei talaði hún um
það sjálf. Maður getur aðeins reynt
að ímynda sér hvernig það var að
vera einstæð móðir og þurfa að láta
bamið sitt frá sér í nokkur ár til að
geta séð þeim farboða.
Vissulega bar hún í hjarta sér
drauma og óskir sem aldrei rættust
en ekki bar hún það á torg en
samgladdist öðrum innilega og var
fordómalaus gagnvart uppátækjum
afkomenda sinna. Þegar aðrir lýstu
vanþóknun sinni á hártísku hippa-
kynslóðarinnar var það amma serrv
tók sig til og fléttaði hár eiginmanns
bamabarns síns og hafði gaman af.
í stað þess að hneykslast á skemmt-
anafíkn ungu kynslóðarinnar var það
amma sem fór á sjötugsaldri með
dótturdóttur sinni í sólarlandaferð til
Spánar og naut þess að sitja á bömn-
um með drykk í glasi og sleikja só-
lina á ströndinni. Notaði hún þá staf-
inn sinn til að ýta við barnabaminu
sem þurfti að sofa eftir næturröltið
og kom hún þannig i veg fyrir að
það brynni.
Hún hafði enga þörf fyrir að kenna
manni né halda yfir manni fyrirlestra
en læddi að sínum athugasemdum
sem gerðu alla frekari umræðu
óþarfa. Þannig man ég eftir einu
skipti þegar ég kvartaði sem oftar
yfir unglingabólunum og pabbi hélt
ræðu um skaðsemi gosdrykkja og
hvað allt hefði nú verið heilnæmara
hér áður fyrr þegar fólk drakk bara
vatn. Þá var það amma sem sagði
að hún hefði nú ekki drukkið kók
en fengið bólur samt og við það lauk
ræðunni.
Hún gerði ekki víðreist um dagana
og segja má að hún hafi alið aldur
sinn á þremur stöðum: í Vatnsfirði,
Vesturbænum og síðustu sex árin í
Keflavík. Líf hennar var í föstum
skorðum og einkenndist af umhyggju
fyrir Ásdísi dóttur sinni og seinna
fjölskyldu hennar. Sjálf bjó hún með
systkinum sínum í sannkölluðu fjöl-
skylduhúsi að Seljavegi 7 og var
samheldnin mikil þeirra á milli.
Við barnabörnin nutum umhyggju
hennar alla tíð. Eins og annað tók
það nokkrum breytingum í áranna
rás. Þegar hún var yngri kom hún
hvetja helgi til Keflavíkur til að að-
stoða mömmu með barnahópinn en
þegar hún varð eldri kom hún sjaldn-
ar. Ég sem er eitt af yngri börnunum
man eftir árlegum heimsóknum
hennar til okkar. Þá kom hún ásamt
systur sinni Ingu til að dvelja um
jólin og við vorum hjá þeim nokkra
daga fyrir páska. Þess á milli fórum
við í styttri heimsóknir. Eftirminni-
legast er þegar við þijú yngstu systk-
inin fórum til þeirra fyrir páska.
Gert var vel við okkur í mat og drykk
og sjálft húsið varð að ævintýraver-
öld með bakgarðinum þar sem trén
gnæfðu við himininn. Á kvöldin lás-
um við upphátt hvert fyrir annað úr
bókum og hlustuðum á Passíusál-
mana í útvarpinu. Fyrir svefninn
sagði amma okkur sögur þar sem
við lágum í einni sæng milli rúmanna
tveggja. Auðvelt var að ímynda sér
að tröllskessan í ævintýrinu væri að
horfa á okkur inn um þakgluggann
og ekki var laust við að hrollur færi
um mann. Þegar við fórum heim viss-
um við af páskaeggjunum í fartesk-
inu og í nesti fengum við epli, appels-
ínur og banana í brúnum bréfpokum.
Eftir að hún flutti í Keflavík fengu
nýjar kynslóðir að njóta umhyggju
hennar. Nú birtist hún í því að böm-
in heimsóttu hana í herbergi hennar
þar sem hún átti gott í munninn og
hún spilaði við þau og spjallaði.
Yngstu börnin fóru einnig að „bila“
og fikta í göngugrindinni hennar og
hún talaði við þau og þau svöruðu á
sínu hrognamáli.
Hún var alltaf að gefa af sér með '
því að vera sú sem hún var. Hún
gerði það ekki með kjassi og klappi
né mörgum orðum. Það fór alltaf lít-
ið fyrir henni þó henni dytti ekki í
hug að afsaka tilveru sína. Þegar
henni var gefið eitthvað fannst henni
það mesti óþarfi en kunni að þiggja
með þökkum. Hún var ákveðin í
skoðunum þó hún hefði enga þörf
fyrir að sannfæra aðra. Hún hugsaði
um heilsuna og fylgdist vel með öll-
um nýju bætiefnunum og tók inn
Gingseng, C-vítamín o.s.frv. en hætti.
ekki að reykja fyrr en 91 árs og þá
af því hún tók það í sig en ekki af
heilsufarsástæðum. Hún var sjálf-
stæð og vildi hugsa um sig sjálf og
það gerði hún til síðustu stundar.
Hún dó eins og hún hafði lifað, með
reisn. Hún vaknaði, þvoði sér og
klæddi og bjó um rúmið sitt. Síðan
hné hún niður meðvitundarlaus og
dó seinnipartinn á sjúkrahúsi án þess
að vita að hún væri þar.
Þegar amma las bækur byijaði
hún alltaf á endinum. Hún vildi vita
í upphafi hvernig allt myndi fara að
lokum. í þetta sinn gat hún ekki vit-
að endinn fyrir frekar en nokkur
annar. Við vitum þó að þessi endir
er nýtt upphaf. Amma var ekki eilíf
í þeirri merkingu sem ég lagði í það
sem barn en hún er eilíf á annan
hátt. Nú lifir hún með Guði sem tók
hana að sér í skírninni og gaf henni
eilíft líf og hún lifir í minningum
okkar sem söknum hennar. Söknuði
sem þó er svo ljúfur því að löngu
lífi góðrar konu er jokið. Konu sem
skilur eftir sig þakklæti í huga þeirra
sem þekktu hana.
Petrína Mjöll Jóhannesdóttir.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
VALDIMAR SIGURÐSSON
frá Hrfsdal,
' ÞangbakkalO,
Reykjavfk,
lést í Landspítalanum 23. janúar.
Brynhildur Daisy Eggertsdóttir,
Gunnar Valdimarsson, Lorna Jakobson,
Stefán Örn Valdimarsson, Guðlaug Ósk Gísladóttir
og barnabörn.
t
Móðir okkar,
ELÍSA ELÍASDÓTTIR
frá Nesi
f Grunnavfk,
lést á Hlíf, Torfnesi, ísafirði, 23. janúar.
Kristín Þ. Sfmonardóttir,
Sigríður R. Sfmonardóttir,
Elísa Sfmonardóttir,
Stefán K. Símonarson.