Morgunblaðið - 02.02.1995, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
________________________________MÁLEFMI ÚA__________________________________
Akureyringar bíða í eftirvæntingu eftir ákvörðun um sölumál Útgerðarfélags Akureyringa
HVER fær að sejja afurðir ÚA? Við þessari spurningu fá Akureyringar hugsanlega svar í dag. Mor8unblaðlð/Runar Þor
Meirihluti bæjar-
slj órnar í hættu
Meirihlutasamstarfi Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks í bæjarstjóm Akureyrar er lok-
ið, fái alþýðuflokksmenn þau svör frá fram-
--------------------------3»-
sóknarmönnum að þeir vilji að viðskipti Ut-
.....................———7»---
gerðarfélags Akureyringa færist til Islenzkra
sjávarafurða, skrifar Olafur Þ. Stephensen.
Afstaða Alþýðubandalagsins gæti ráðið úr-
slitum um ákvörðunina, sem allur Akur-
eyrarbær bíður nú í eftirvæntingu.
ÁLEFNI Útgerðarfélags
Akureyringa og hugs-
anlegur flutningur
starfsemi á vegum stóru
físksölufyrirtækjanna, Sölumið-
stöðvarinnar og íslenzkra sjávaraf-
urða, er aðalumræðuefni flestra
Akureyringa þessa dagana. Hvar
sem tveir eða fleiri koma saman,
heyrast skammstafanimar ÍS, SH
og ÚA í líflegum umræðum. And-
rúmsloftið einkennist af eftirvænt-
ingu og algengt viðkvæði er: Það
verður eitthvað að fara að gerast í
atvinnulífinu hér og hvort sem það
verður SH eða ÍS, sem kemur norð-
ur, munu ný störf skapast og hjólin
fara að snúast hraðar.
Það er þess vegna heldur engin
furða að nánast hver einasti maður,
sem talað er við, spyiji hvort bæjar-
yfirvöld séu ekki að fara að ákveða
sig. Menn eru farnir að verða lang-
eygir eftir tíðindum.
Flókið val
Bæjarfulltrúar hafa ekki gert
mikið annað undanfarna daga en
að sitja á margvíslegum fundum um
málið. Þeir standa hins vegar frammi
fyrir flóknu vali. í fyrsta lagi verður
að ákveða hið fyrsta hvort Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna fari áfram
með sölu á afurðum ÚA, eða hvort
afurðasalan verði færð til íslenzkra
sjávarafurða. Bæði fyrirtækin hafa
gert bænum tilboð um að flytja starf-
semi til Akureyrar, verðj þeim
tryggð afurðasalan. Stjórn ÍS sam-
þykkti á fundi f gær að verða við
þeirri beiðni bæjarstjórans á Akur-
eyri að gefa bæjarstjórn frest þang-
að til í kvöld að gefa svar við tilboði
fyrirtækisins. ÍS eru á hrakhólum
með húsnæði og geta ekki beðið
eftir svari öllu lengur. í samþykkt
stjórnarfundarins er tekið' fram að
flutningur höfuðstöðvanna yrði til
að efla Akureyri og landsbyggðina,
en honum myndu þó óhjákvæmilega
fylgja ýmis vandkvæði og álag á
starfsfólk.
í öðru lagi hafa nokkur tilboð
borizt í hlutabréf Akureyrarbæjar í
Útgerðarfélaginu, en þar á bærinn
meirihluta. Fyrsta tilboðið sem barst
var frá Kaupfélagi Eyfirðinga, sem
taldi sig geta tryggt að ÍS vildu flytja
höfuðstöðvar sínar til Akureyrar,
fengi Kaupfélagið hlutinn. Síðan
hafa Samheiji, Skandia, Lífeyris-
sjóður Norðurlands, hópur fjárfesta
á vegum SH og hópur starfsfólks
ÚA lýst áhuga á að kaupa bréf í
fyrirtækinu. Saian á hlutabréfunum
hefur fallið nokkuð í skuggann af
umræðum um fyrirkomulag afurða-
sölunnar síðustu daga, en er þó mál
sem bæjarfulltrúar geta ekki frestað
of lengi að taka afstöðu til.
Sjálfstæðismenn og kratar
með SH
í bæjarstjórn Akureyrar sitja nú
fimm framsóknarmenn, sem mynda
meirihluta með einum fulltrúa Al-
þýðuflokks, þrír sjálfstæðismenn og
tveir alþýðubandalagsmenn. Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðuflokkur-
inn hafa þegar gert upp hug sinn
hvað afurðasöluna varðar. Báðir
vilja að ÚA verði áfram aðildarfélag
Sölumiðstöðvarinnar og selji afurðir
sínar á hennar vegum. „Við sjáum
engin rök á neinum vígstöðvum fyr-
ir því að breyta úm sölufyrirtæki,"
sagði Sigurður J. Sigurðsson, bæjar-
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins, í sam-
tali við Morgunblaðið í gær.
Alþýðubandalagið og Framsókn-
arflokkurinn eiga hins vegar eftir
að gera endanlega upp afstöðu sína
og var búizt við úrslitafundum í
báðum flokkum í gærkvöldi.
Framsóknarflokkurinn hefur ver-
ið hlynntur því að ÍS fái að selja
afurðir ÚA. Þar kemur ekki einvörð-
ungu til mat bæjarfulltrúa flokksins
á áhrifum þess á atvinnulífíð í bæn-
um að fá höfuðstöðvar fyrirtækisins
til Akureyrar, heldur einnig persónu-
leg, pólitísk og viðskiptaieg tengsl
forsvarsmanna flokksins í bænum
við fyrirtækin, sem áður tilheyrðu
Sambandi íslenzkra samvinnufélaga.
Hins vegar eru framsóknarmenn nú
í þröngri stöðu. í fyrsta lagi mun
það mjög sennilega sprengja bæjar-
stjórnarmeirihlutann, haldi þeir fast
við að ÍS fái viðskiptin. Gísli Bragi
Hjartarson, bæjarfulltrúi Alþýðu-
flokksins, sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær að það væri undir
framsóknarmönnum komið hvort
meirihlutasamstarfíð héldi. Hann
sagði hins vegar að það væri alveg
Ijóst að vildi Framsóknarflokkurinn
halda fast við ÍS, væri samstarfínu
lokið. „Þá verður maður að leita sér
að einhveiju öðru ef það verður nið-
urstaðan. Ekki getur bærinn verið
óstarfhæfur,“ sagði Gísli Bragi.
Óþörf áhætta?
í öðru lagi eru ekki sérlega traust
rök fyrir því, út frá hagsmunum ÚA,
að skipta um sölufyrirtæki ef marka
má skýrslurnar tvær, sem bæjar-
stjórn hefur fengið um hugsanleg
áhrif slíkrar breytingar. í skýrslu
Nýsis er lítt gert upp á milli sölufyr-
irtækjanna og skýrsla Andra Teits-
sonar er hlynntari SH. í báðum
skýrslum kemur fram að ekki sé
heldur hægt a.ð gera upp á milli til-
boða fyrirtækjanna um atvinnuupp-
byggingu á Akureyri.
Margir bæjarbúar segja sem svo
að menn viti hvað þeir hafa með SH,
og óþörf áhætta sé tekin með því
að flytja viðskiptin til ÍS. Þessi af-
staða kemur fram í ályktun aðal-
fundar starfsmannafélags ÚA, sem
haldinn var í gær. Þar segir að í
umræðum um val á sölufyrirtæki
hafi pólitísk sjónarmið gengið fyrir
hagsmunum fyrirtækisins. í áskorun
til bæjarstjórnar og stjórnar ÚA,
sem 303 starfsmenn höfðu undirrit-
að síðdegis í gær, er hvatt til þess
að „Iáta það glapræði ekki henda
... að taka ákvörðun um söluaðila
á öðrum forsendum en með hags-
muni félagsins og starfsfólksins til
lengri tíma í huga.“
Loks kann saga Sambandsins og
KEA á Akureyri að hafa nokkur
áhrif á almenningsálitið. Sambandið
var nánast allsráðandi í viðskiptalífi
bæjarins um langt skeið og margir
þeir, sem leggjast gegn því að arf-
taki Sjávarafurðadeildar SÍS fái við-
skipti ÚA eða að KEA verði seldur
stór hlutur í fyrirtækinu, segjast
ekki vilja snúa aftur til þess tíma.
(Lítil saga lýsir blómatíma SÍS á
Akureyri í hnotskurn. Eftir skoðun-
arferð um bæinn sagði sr. Bjarni
Jónsson vígslubiskup, aðspurður
hvað honum hefði þótt athyglisverð-
ast: „Að það skyldi ekki standa KEA
á kirkjunni.")
Framsóknarmenn tvístígandi
Það er þess vegna augljóslega
kreppa í meirihlutasamstarfinu og
framsóknarmenn virðast tvístígandi.
Bæjarstjóri blés af bæjarráðsfund,
sem var boðaður klukkan tvö í gær,
og fundi sem halda átti með viðræðu-
hópi bæjarstjórnarinnar og stjórn
ÚA var frestað sömuleiðis.
Haldi Framsóknarflokkurinn sig
við íslenzkar sjávarafurðir, gæti
Alþýðubandalagið komizt í oddaað-
stöðu. Heimir Ingimarsson, annar
bæjarfulltrúi flokksins, hefur sagzt
hlynntari ÍS, en talið er að hinn full-
trúinn, Sigríður Stefánsdóttir, hallist
á sveif með SH. Málið er umdeilt
innan flokksins og þær raddir heyr-
ast meðal annars að það gæti reynzt
flokknum hættulegt í upphafi kosn-
ingabaráttu að ætla að tryggja „kól-
krabbann“ í sessi á Akureyri með
því að velja SH.
Bæjarmálaráð flokksins ákvað á
þriðjudagskvöld að fela hópi manna
að fara rækilega yfír málið, og átti
hópurinn að funda í gærkvöldi. Sig-
ríður Stefánsdóttir sagði í samtali
við blaðamann síðdegis í gær að
flokksmenn ætluðu sér tíma fram á
daginn í dag til að gera endanlega
upp hug sinn. Bæjarráðsfundur er
boðaður klukkan níu árdegis, og þá
má búast við að málin skýrist.
Allir sammála um að dreifa
eignaraðild
Spumingjn um sölu hlutabréfa
bæjarins í ÚA hefur, eins og áður
sagði, fallið í skuggann af umræðum
um það hvort afurðasölufyrirtækið
á að velja. Margir kostir eru þar til
umræðu. Eitt virðist þó liggja ljóst
fyrir; að verði hlutabréfin seld, fær
enginn einn kaupandi ráðandi hlut
í Utgerðarfélagi Akureyringa. Full-
trúar allra flokkanna lögðu áherzlu
á það í samtölum við blaðamann að
dreifa yrði eignaraðildinni, yrðu
bréfín seld.
Sjálfstæðismenn halda því fram
að framsóknarmenn séu nú að átta
sig á því að það þýði ekki að ætla
að færa KEA völdin í ÚA, en Jakob
Björnsson bæjarstjóri segir hins veg-
ar að slíkt hafí aldrei verið til um-
ræðu. „Hversu innilega sem menn
kunna að óska eftir að setja bein-
tengingu hér á milli framsóknar-
manna í meirihlutanum og Kaupfé-
lagsins, þá er hún auðvitað út í hött.
Bréf stjórnar Kaupfélagsins til bæj-
arins er á hennar ábyrgð og ég get
fullyrt að það er ekki inni í dæminu
að selja Kaupfélaginu meirihluta í
Útgerðarfélagi Akureyringa. Það er
ekki til umræðu, frekar en að selja
neinum öðrum aðila meirihluta,“
segir Jakob.
KEA, Samherji og Lífeyrissjóð-
ur Norðurlands ræða saman
Stjómendur KEA virðast ekki taka
því illa að fá ekki allt það, sem þeir
sóttust eftir í bréfi sínu, þar sem þeir
föluðust eftir bréfum í UA. Magnús
Gauti Magnússon, kaupfélagsstjóri,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
áhugi KEA á kaupum á hlut í ÚA
væri óbreyttur og óháður því, hvort
íslenzkar sjávarafurðir fengju söluum-
boð fyrir ÚA eða ekki. Hann stað-
festi að KEA hefði rætt við Samheija
og Lífeyrissjóð Norðurlands um að
sækjast í sameiningu eftir hlut í Út-
gerðarfélaginu. Hann sagði að það
mál væri í biðstöðu, enda hefði stjóm
Lífeyrissjóðsins sagt að hún ætti óaf-
greitt erindi um hlutabréfakaup hjá
bænum og vildi bíða þar til svör feng-
just við því. „Ef bærinn vill selja bréf-
in fleiri aðilum, og þá heimaaðilum,
fara þessar viðræður aftur í gang,“
sagði Magnús Gauti.
Framsóknarmenn vilja takmarkað
gefa upp um það hvort eigi að selja
bréfín og þá með hvaða hætti. Á
einum forystumanni þeirra var að
heyra að hluturinn í ÚA væri í raun-
inni ekki til sérstaklega mikils gagns
úr þessu, þar sem UA væri ekki í
þeirri stöðu að bærinn þyrfti að
halda rekstri þess gangandi með
aðild sini að fyrirtækinu. Ekki væri
heldur hægt að nota hlutinn til að
fá tilboð af því tagi, sem nú liggja
fyrir frá SH og ÍS, nema einu sinni.
Ur því myndi það jafnvel aðeins
kosta bæinn peninga að halda meiri-
hluta sínum, færi svo að stjórn ÚA
nýtti sér heimildir til hlutafjáraukn-
ingar. Þess vegna hlyti bærinn að
reyna að selja bréfín fyrr en seinna.
„Hvað á að gera við ÚA?“
Sjálfstæðismenn em því ekki frá-
hverfír að selja bréfín, sé tryggt að
eignaraðild verði dreifð og tryggt
að sem hæst verð fáist með útboði,
að sögn Sigurðar J. Sigurðssonar.
Alþýðuflokkurinn hefur til þessa
verið andsnúinn því að selja, en Gísli
Bragi Hjartarson sagði í samtali við
Morgunblaðið að nú væru ný sjónar-
mið komin upp í málinu. „Það hlýtur
að vera mjög erfítt úr þessu að
bærinn eigi í ÚA. Ég hef trú á að
úr þessu snúist allar kosningar og
pólitísk umræða um spurninguna:
Hvað á að gera við UA?,“ sagði
Gísli. „Ég held að það sé komin upp
sú staða að menn verði að átta sig
á að það sé kannski skynsamlegast
fyrir alla að selja hluta af þessum
bréfum.“ Hann sagði að færi svo,
myndi Alþýðuflokkurinn hins vegar
gera það að skilyrðum að salan lyti
eðlilegum lögmálum viðskiptalífsins
og eignaraðild yrði dreifð.
Ein helztu rökin fyrir því að selja
bréfin í ÚA hafa verið þau að Fram-
kvæmdasjóður Akureyrarbæjar
þurfi á því að halda að Iosa pen-
inga, en hann er mjög skuldugur.
Meðal bæjarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags heyrist
það sjónarmið að selja eigi önnur
bréf, til dæmis í Krossanesverk-
smiðjunni eða öðrum fyrirtækjum,
en aðrir benda á að þau séu ekki
jafneftirsótt og ÚA-bréfín. Sigríður
Stefánsdóttir bendir aftur á móti á
það sama og vikið er að í áðurnefnd-
um skýrslum, sem bæjarfulltrúar á
Akureyri hafa fengið í hendur: „Eins
og er þykir mér ekki réttur tími til
að selja bréfin. Ég býst ekki við að
verðið á þeim sé sérlega hátt um
þessar mundir eins og það ætti að
vera, fyrst og fremst vegna þess
hvernig farið hefur verið með málið
af hálfu bæjaryfirvalda.“
,