Morgunblaðið - 09.02.1995, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Aðeins gert ráð fyrir 1,9% aukningu á almennri raforkunotkun næstu 20-25 ár
Finna þarf
orkufrek-
an markað
Orkunefnd Sjálfstæðisflokksins boðaði á
mánudag til opinnar ráðstefnu um mikilvægi
orkulinda til að tryggja hagvöxt, atvinnu
og velmegun þjóðarinnar. Frummælendur
voru Helgi Bjamason yfírverkfræðingur hjá
------------n--------------------
Landsvirkjun, Ossur Skarphéðinsson um-
hverfísráðherra, Edgar Guðmundsson verk-
fræðingur og Benedikt Jóhannesson fram-
kvæmdastjóri Talnakönnunar.
EKKI er gert ráð fyrir nema
1,9% árlegri aukningi í
almennri raforkunotkun
hérlendis á næstu 20-25
árum, að sögn Helga Bjamasonar,
yfirverkfræðings hjá Landsvirkjun.
Engin þörf verði fyrir nýja orku-
gjafa vegna almennrar raforkueft-
irspumar fyrr en eftir 10-12 ár að
óbreyttum forsendum um eftir-
spum. Því þurfi að leggja alla
áhersiu á að fínna raforkufrekan
markað, framleiðslu á orkufrekum
iðnvarningi til útflutnings og hugs-
aniega útflutning um sæstreng á
næsta áratug.
„Við þurfum að haga virkjunar-
áætlunum og undirbúningi þannig
að um báða þessa kosti geti verið
að ræða,“ sagði Helgi. Hann minnti
á að í spá OECD um líklegt raforku-
verð frá nýjum orkuverum um
næstu aldamót komi fram að vatns-
orka hér á landi muni geta orðið
samkeppnisfær til útflutnings um
sæstreng við hlið hefðbundinna
orkugjafa í löndum Vestur-Evrópu.
Sé þá miðað við að nýta um 20
Terawatt-stundir (TWh) á ári (ein
Terawatt-stund jafngildir 1.000
Gigawatt-stundum), að meðtöldum
þeim 5 TWh á ári sem virkjaðar
hafa verið til þessa.
Orkuver fyrir 350 milljarða
Kostnaður við að reisa orkuver
til framleiðslu þessarar raforku
nemur um 350 milljörðum króna.
Helgi segir að miðað við að meðal-
orkuverð á næstu tveimur áratugum
verði um 1,40 krónur á kílówatt-
stund, auk 5% fjármagnskostnaðar
og eðlilegs rekstrarkostnaðar virkj-
ana sem sé um 0,7% af stofnkostn-
aði, ættu árlegar nettótekjur af raf-
orkusölunni einni að nema um 5,2
miiljörðum króna á afskriftartíma
virkjana en um 26 milljörðum að
afskriftartíma loknum. Með 4,5%
vöxtum á fjárfestingu fáist sam-
svarandi árlegar tekjur um 7,5 millj-
arðar króna.
„Þessar tölur eru vitaskuld settar
fram með ákveðnum gefnum for-
sendum, til að sýna fram á hversu
mikil auðæfi felast í orkulindum
okkar. Hér er hins vegar ótalinn
ailur hagur sem verður til vegna
þeirra atvinnumöguleika sem þessi
framleiðsla skapar," sagði Helgi.
Virkjunarkostir kannaðir
Hann ræddi um áform um stækk-
un álversins og byggingu sinkverk-
smiðju og sagði að árleg tiltæk
umframorka í raforkukerfí landsins,
um 700 Gigawatt-stundir, muni
nýtast strax ef áætlanir verði að
veruleika. Að auki muni þurfa að
auka orkugetu raforkukerfisins um
600 Gigawatt-stundir á ári. Stefnt
sé að því að sú aukning verði gerð
NYTANLEG OG HAGKVÆM VATNSORKA A ISLANDI
Að teknu tilliti til helstu umhverfisþátta
VESTURLAND, VESTFIRÐIR:
3.300 GWh/ári
NORÐAUSTURLAND: 4.300 GWh/ári

Virkjað, smávirkjanir 100 GWh/ár /
' Jökulsá á Fjöllum 3.900 GWh/ár
Annað . 400 GWh/ár
Hvalárvirkjun
A,
1 .OOÚGWh/ár
NORÐURLAND:
Samantekt:
Skipting
virkjanakosta GWh/ári
SUÐURLAND 15.100
VESTURL., VESTF. 1.100
NORÐURLAND 3.300
NORÐAUSTURLAND 4.300
AUSTURLAND 6.200
Samtals: 30.000
Virkjað í dag: 4.800
Líkleg samk.hæf
valnsorka til
stóriBju/úHlutnings: 25.200
Blönduvirkjun
/St. Blondulóns
t Vestari-Jökulsá
j Austari-Jökulsá
Villinganesvirkjun
Skjálfandafljót
3.300 GWh/ári
650 GWh/ár
150 GWh/ár
100 GWh/ár
1.200 GWh/ár
200 GWh/ár
800 GWh/ár
AUSTURLAND: 6.200 GWh/ári
Lagarloss- og
Grimsárirkjun 100GWh/ár
Fljótsdalsvirkjun '1.200 GWh/ár
St. Lagarflj.virkjúnar 200 GWh/ár
Hraunavejta 900 GWh/ár
Jökulsá á Brú 3.600 GWh/ár
Fjarðará, annað 200 GWh/ár
Hvítár- og Sogsvirkjanir:
Sogsvtrkjanir 500 GWh/ár
Efri-Hvíta
'Jökulfallið
Stóri-Laxá
■ V
1.200 GWh/ár
400 GWh/ár
250 GWh/ár
Aðrar virkjanir á Suðurl.:
Markarfljót 600 GWIi/ai
Skaftá-TungufIjót 1.900 GWh/ár
Hverfisfljót 1.100 GWh/ár
Þjórsá-Tungnaá:
Búrfellsvirkjun
St. Búrf.v. m. miðl.aukn.
Hrauneyjalossvfrkjun
Sigölduvirkjun
St. Hr.eyjaf. og Sigöldu
Vatnsfellsvirkjun
Búðarhálsvirkjun
Sultartangavirkjun
Urriðafossvirkjun
Neðri-Þjórsá
1.550 GWh/ár
700 GWh/ár
940 GWh/ár
660 GWh/ár
800 GWh/ár
700 GWh/ár
750 GWh/ár
900 GWh/ár
950 GWh/ár
1.200 GWh/ár
Verði öll áform um stóriðju að veruleika
Allt að 500 langtíma-
störf gætu skapast
með jarðgufuvirkjun á Nesjavöllum,
orkuaukandi aðgerðum á vatnasviði
Þjórsár og Tungnaár, auk stækkun-
ar á miðlunarlóni Blönduvirkjunar.
Allt séu þetta framkvæmdir sem
talið sé unnt að ljúka á tveimur til
þremur árum.
Verði af samningum um bygg-
ingu á álveri á Keilisnesi innan eins
árs sé líklegt að unnt verði að gang-
setja það á árunum 2000-2002.
Gert sé ráð fyrir að reisa þurfí
Fljótsdaisvirkjun, Sultartangavirkj-
un, Vatnsfellsvirkjun og að auiri
jarðgufuvirkjun til að mæta orku-
þörf þess.
Helgi skýrði jafnframt frá því að
þær virkjunaráætlanir sem nú er
unnið að vegna hugsanlegrar lagn-
ingar sæstrengs til Evrópu beinist
fyrst og fremst að hagnýtingu
vatnsins í Jökulsá á Fjöllum og Jök-
ulsá á Brú. Þar hafí rannsóknir á
sl. 15 árum leitt í ijós að varla sé
unnt að virkja Jökulsá á Fjöllum
vegna jarðtæknilegra ástæðna, svo
og vegna jarðskorpuhreyfinga í kjöl-
far Kröfluelda. Hafi áætlanir síð-
ustu ára miðast við að veita ánni
úr farvegi sínum við Upptyppinga
inn í miðlunarlón í Amardal og það-
an yrði hún virkjuð til Jökuidals og
Fljótsdals með tveimur virkjunum.
Jökulsá á Brú yrði virkjuð með
veitugöngum til Fljótsdals frá miðl-
unarlóni sunnan við Kárahnúka.
Samtals sé áætlað að unnt yrði að
nýta um 7.500 Gigawatt-stundir á
ári til raforkuframleiðslu með virkj-
un þessara fallvatna.
Helgi nefndi jafnframt dæmi um
hugsanleg umhverfisáhrif af virkjun
þeirra, sem væru bæði til hins betra
og hins verra.
ALLT að 500 langtímastörf gætu
skapast ef áætlanir og hugmyndir
sem gerðar hafa verið um álver,
virlganir, sæstreng og stækkun
álversins í Straumsvík yrðu að
veruleika, samkvæmt útreikning-
um Edgars Guðmundssonar verk-
fræðings. Mesti hugsanlegi fjöldi
skammtímastarfa er áætlaður
10.000 ársverk á hvern miHjarð
Bandaríkjadala í fjárfestingu.
Á ráðstefnu orkunefndar Sjálf-
stæðisflokksins á mánudag sagði
Edgar þróunina á alþjóðlegum
vettvangi sýna að frumstörfum í
fjármagnsfrekum iðnaði, að
minnsta kosti í álverum, hafi
fækkað gífurlega mikið á síðast-
liðnum aldarfjórðungi. Ekki sé
unnt að sjá fyrir endann á þessari
þróun. Fjöldi hugsanlegra „ígildis-
starfa“ á byggingartíma fjár-
magnsfrekra stóriðjuvera vegi
orðið álíka þungt og í mörgum
tilvikum þyngra en fjöldi framtíð-
arstarfa í framleiðslu.
Edgar lagði jafnframt áherslu
á mikilvægi „ígildisviðskipta" í
sambandi við fjármagnsfrek verk-
efni, meðal annars í þeim tilgangi
að huga að sköpun atvinnutæki-
færa á uppbyggingartíma fjár-
magnsfrekra stóriðjuvera, og leita
leiða til að breyta skammtíma-
störfum í langtímastörf. Hann
vakti jafnframt athygli á að ekki
er mikill munur á atvinnusköpun
í fjármagnsfrekum stóriðjuverum
og fjármagnsfrekum framkvæmd-
um vegna útflutnings roforku með
sæstreng, og fari þessi munur
minnkandi.
Mikilvægi umhverfisþáttar
Geir H. Haarde, formaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins, jagði
áherslu á mikilvægi þess að ís-
lendingar nýti sér þá möguleika
sem orkufrekur iðnaður býður
upp á og nefndi hann ísal sem
dæmi um að vel geti tekist til með
orkufrekan iðnað. íslendingar
þurfi hins vegar að samræma stór-
iðju og umhverfismál, enda sé
slíkt auðvelt með nútíma ráðstöf-
unum um mengunarvarnir og ann-
að slíkt.
Ossur Skarphéðinsson, um-
hverfisráðherra, benti á að ein
helsta orsökin fyrir mikilli meng-
un af CO2, koltvísýringi, stafi af
orkuframleiðslu með brennslu olíu
og kola. Orka frá íslandi, fram-
leidd með vatnsafli eða jarðgufu,
tejjist því „græn“ orka. Við virkj-
un fallvatna og jarðgufu skuli þó
tekið tillit til umhverfisins og lagði
hann áherslu á rannsóknir á um-
hverfisþáttum áður en ráðist er í
framkvæmdir.
Fjárfesting við sinkverksmiðju áætluð nema 11,5 milljörðum
Talið að hún skapi
400 manns vinnu
VERÐI áform um byggingu
sinkverksmiðju hérlendis að
veruleika, mun fjárfesting í
Gufunesi nema um tveimur milljörð-
um króna, að sögn Benedikts Jó-
hannessonar, framkvæmdastjóra
Talnakönnunar, sem hefur verið ráð-
gjafí um athuganir á sinkverksmiðju
hérlendis. Fjárfesting á Grundart-
anga næmi 8,5 milljörðum og viðbót-
arfjárfesting þar á fyrstu fímm árum
einum milljarði króna. Árleg velta
yrði um tíu milljarðar króna, sem
miðaðist þó við sinkverð hvers tíma.
Þetta kom fram á fjölmennum
fundi orkunefndar Sjálfstæðisflokks-
ins um orku, umhverfi og atvinnu
sem efnt var til á mánudag. Bene-
dikt segir að á uppbyggingartíman-
um sé reiknað með að 200 manns
vinni við byggingarframkvæmdir.
Tekjur af hönnunarverkefnum hér-
lendis gætu numið um 500 milljónum
króna, sem væri um helmingur af
hönnunarkostnaði verksmiðjunnar.
Erlendu samstarfsaðilamir hefðu
mikinn áhuga á að íslendingar önn-
uðust sem stærstan hluta af hönnun-
inni. Þar af gæti vinna fyrir um 75
milljónir króna átt sér stað á þessu
ári.Jafnvel innan nokkurra mánaða.
Áætlaður starfsmannafjöldi yrði
100 manns í Gufunesi og rúmlega
300 manns á Grundartanga. Raf-
orkusala næmi á milli 500 og 700
milljónum á ári. Skatttekjur ríkis-
sjóðs af starfsmönnum og verksmiðju
gætu numið um einum milljarði
króna.
„Rangar fréttir"
Til að þetta verði að veruleika
þurfi hráefnissamning, en reiknað
sé með að hráefniskostnaður nemi
um 60% af heildarkostnaði. Raforku-
verð sé um 10-15% af kostnaði.
„Gagnstætt því sem komið hefur
fram í fjölmiðlum hefur ekki borið
mjög mikið á milli hugmynda manna
um raforkuverð. Fréttir Morgun-
blaðsins um þetta efni hafa verið
rangar eins og reyndar flestallar
fréttir Morgunblaðsins um þessa
sinkverksmiðju," sagði Benedikt.
Tímaáætlunin gerir ráð fyrir að
forhönnun og ýmsir samningar fari
fram frá janúar 1995 til maí, en
Zinc Corp. hefji þegar undirbúning.
Hönnun og fjármögnun fari fram frá
júní 1995 til vors 1996, og uppbygg-
ing frá þeim tíma til ársins 1998 eða
1999. Stofna eigi fyrirtæki hérlend-
is, íslenska sinkfélagið að líkindum,
í vor. Samningum um hráefni ljúki
vonandi fyrri hluta árs 1995 og
samningum um raforku í vor.
Rætt sé um að í upphafi nemi
framleiðslan 75 þúsund tonnum á
ári en aukist eftir fjögur ár í um 100
þúsund tonn.
Mál Schimmelbusch
Benedikt vék sérstaklega að máli
Heinz Schimmelbusch, fyrrverandi
forstjóra þýska stórfyrirtækisins
Metallgesellschaft, sem unnið hefur
að undirbúningi málsins og kom ís-
lendingum m.a. í samband við Zinc
Corporation of America, stærsta
sinkframleiðenda í Bandaríkjunum.
Fréttir hafa borist þess efnis að fyrr-
um vinnuveitandi hans, MG, hafi lagt
fram kæru á hendur honum vegna
mikils taps á olíuviðskiptum í Banda-
ríkjunum.
„Ég fékk pata af því á föstudags-
kvöld að Morgunblaðið ætlaði að
birta frétt um þennan mann og hafði
jafnframt pata af því að hún yrði
mjög neikvæð. Ég hringdi í ritstjóra
Morgunblaðsins og spurði með hvaða
hætti hann ætlaði að segja frá þessu,
og hann sagði að Morgunblaðið segði
fréttir. Eg spurði hvort hann vildi
ekki hafa ákveðið jafnvægi í þessu
máli, þannig að bæði sjónarmiðin
kæmu fram, og ég komst að því að
það er ekki nokkur leið til þess að
fá Morgunblaðið til að hætta við að
birta fréttir. Það er ekkert sem gerir
það og allra síst staðreyndir máls-
ins,“ sagði Benedikt.
Hann rakti síðan verðleika Schim-
melbusch og heppni íslendinga að
honum skyldi hafa verið vikið úr
starfi hjá MG. Annars væru engin
áform uppi um sinkver á íslandi og
Schimmelbusch væri mikið í mun að
sanna að árangur sá sem hann náði
hjá MG væri engin tilviljun.