Morgunblaðið - 17.03.1995, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bjartur NK var staðinn að ólöglegum veiðum
Skipstjórinn sýknaður
af refsikröfu í héraðsdómi
Afli og veiðarfæri gerð upptæk
BIRGIR Sigurjónsson, skipstjóri á
togaranum Bjarti NK frá Neskaup-
stað, var í gær sýknaður í Héraðs-
dómi Austurlands af refsikröfu
ákæruvaldsins fyrir fiskveiðilaga-
brot en togarinn var staðinn að
ólöglegum veiðum í hólfi á utan-
verðu Lónsdýpi innan fiskveiði-
markanna 9. febrúar sl., en þar eru
veiðar bannaðar frá kl. 8 að morgni
til kl. 20 að kvöldi. Dómurinn féllst
aftur á móti á kröfu um upptöku á
veiðarfærum skipsins, þar með töld-
um dragstrengjum svo og öllum
afla innanborðs.
Skipstjórinn var sofandi og
stýrimaður við stjórn
Málið dæmdu Bernhard Bogason
dómarafulltrúi og meðdómsmenn-
imir Daði Jóhannesson, stýrimaður
og héraðsdómslögmaður og Friðrik
Jón Amgrímsson stýrimaður og
héraðsdómslögmaður.
Dómurinn taldi sannað að togar-
inn hefði verið að ólöglegum veiðum
í fiskveiðilandhelgi íslands. Hins
vegar lá fyrir að skipstjórinn var
sofandi þegar atvikið átti sér stað
og 1. stýrimaður við stjórn skips-
ins. Stýrimaðurinn kom fyrir dóm-
inn og greindi frá því að hann hefði
kastað í átt að umræddu hólfi og
lent inni í því vegna mikils straums.
Dómurinn taldi upplýst að hinn
ákærði ætti enga sök á hinum ólög-
legu veiðum. í forsendum hans seg-
ir að í íslenskum rétti gildi megin-
reglumar um lögbundnar og skýrar
refsiheimildir og að refsiábyrgð ein-
staklings byggist á sök.
Réttarþróun í þá átt að tryggja
vernd mannréttinda
Vísað ertil eldri dóma Hæstarétt-
ar varðandi sambærileg tilvik þar
sem skipstjómm hefur verið gerð
refsing en jafnframt segir í dómn-
um að frá því að nefndir dómar
Hæstaréttar hafi verið kveðnir upp
hafi réttarþróunin verið í þá átt að
tryggja vemd mannréttinda.
Vitnað er í eftirfarandi orð í dómi
Hæstaréttar frá 1988 í þessu sam-
bandi: „Lagaákvæði er takmarka
mannréttindi verða að vera ótvíræð.
Sé svo ekki, ber að túlka þau ein-
staklingi í hag, því að mannrétt-
indaákvæði eru sett til verndar ein-
staklingum en ekki stjórnvöldum.“
„Telja verður að í þessum orðum
felist m.a. að í þeim tilfellum sem
það kann að vera heimilt sé skýlaus
lagaheimild forsenda þess að vikið
verði frá saknæmisreglunni. í lög-
um nr. 81/1976 er ekki að finna
skýra og ótvíræða heimild til að
refsa skipstjóra án sakar. Af þeirri
ástæðu og með vísan til þess sem
að framan er rakið ber að sýkna
ákærða af refsikröfu ákæruvalsins
í máli þessu,“ segir í dómi Héraðs-
dóms Austurlands.
Flytja mjólk-
ina á drátt-
arvélum
Skagaströnd. Morgunblaðið.
Gríðarlegt fannfergi er nú á
Skagaströnd eins og víðar í
Húnavatnssýslum. Hefur þetta
komið illa niður á færð á vegum
og þó mokað sé daglega, ef þess
þarf, á milli Skagastrandar og
Blönduóss þá gildir ekki það
sama um þjóðveginn frá Skaga-
strönd út á Skaga. Vegurinn út
í Skagahreppi hefur verið koló-
fær í margar vikur, Hafa bændur
á Skaganum að undanförnu ekið
mjólkinni í brúsum og tunnum
til móts við mjólkurbílinn sem
beðið hefur á þjóðveginum rétt
fyrir utan Skagaströnd. Ferðirn-
ar með mjólkina hafa tekið allt
upp í 12 klst. oft í mjög vondum
veðrum. Vegagerðin mokar veg-
inn út á Skaga einu sinni til tvisv-
ar á ári, annars þurfa hreppsbú-
ar að borga moksturinn sjálfir.
Morgunblaðið/Olafur Bernódusson
MJÓLKINNI dælt úr ílátunum yfir í mjólkurbílinn.
Ekki líkur á
skíðahelgi
SPÁÐ er norðan- og norðaust-
anátt um allt land í dag. Ymist
er gert ráð fyrir allhvössu eða
hvössu sunnanlands og vestan
og upp í norðan hvassviðri eða
storm fyrir austan.
Litlar líkur eru á að gefi til
skíðaiðkana í dag. Af þeim sök-
um birtist ekki i blaðinu í dag
sérstakur þjónusturammi fyrir
skíðaáhugafólkk eins og verið
hefur undanfarna föstudag.
Prestaköll
auglýst laus
til umsóknar
BISKUP íslands hefur auglýst
eftirtalin prestaköll og störf
laus til umsóknar.
Digranesprestakall í Reykja-
víkurprófastsdæmi eystra; sr.
Þorbergur Kristjánsson, sókn-
arprestur, lætur nú af störfum
fyrir aldurs sakir.
Ólafsfjarðarprestakall í Eyja-
fjarðarprófastsdæmi; sr. Svav-
ar Jónsson, sóknarprestur, hef-
ur verið ráðinn héraðsprestur í
Eyjaljarðar- og Þingeyjarpróf-
astsdæmum.
Seyðisfjarðarprestakall í
Múlaprófastsdæmi; sr. Kristján
Róbertsson, sóknarprestur, læt-
ur nú af störfum fyrir aldurs
sakir.
Þá er auglýst staða aðstoðar-
prests í Grafarvogsprestakalli í
Reykjavíkurprófastsdæmi
eystra.
Umsóknarfrestur er til 20.
apríl nk.
Margrét SH
Rannsókn
stendur yfir
HAFIST hefur verið handa við
rannsókn á því hvað gerðist
eftir að trillan Margrét SH lenti
í hrakningum skammt frá Rifi
á þriðjudag.
Skipstjóri trillunnar segist
hafa kallað eftir aðstoð, m.a. á
neyðarrás, í tæpan hálftíma
áður en til hans heyrðist.
Sjóslysanefnd annast rann-
sókn málsins.
Sjávarútvegs- og utanríkisráðherra deila áfram um stuðning við Kanada
Ósammála um áhrif-
in á Smugudeiluna
JÓN Baidvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra og Þorsteinn Pálsson sjáv-
arútvegsráðherra eru hvor sinnar
skoðunar á því hvort stuðningur við
Kanadastjórn í deilu hennar við Evr-
ópusambandið vegna grálúðuveiða
myndi færa Norðmönnum vopn í
hendurnar í Smugudeilunni. Þá
greinir sömuleiðis á um gagnsemi
þess að boða fund í Norðvestur-Atl-
antshafsfiskveiðinefndinni (NAFO)
til þess að reyna að finna lausn á
deilunni.
Aðspurður hvemig hann myndi
bregðast við, tækju Norðmenn ís-
lenzkan togara á Smugumiðum með
vísan til fordæmis Kanadamanna er
þeir tóku spænska togarann Estai
utan lögsögu, segist Jón Baldvin
myndu mótmæla því harðlega og ís-
lenzk stjómvöld myndu leita réttar
síns að alþjóðalögum. „Enginn mað-
ur rengir að strandríki hefur ekki
rétt til þess að taka skip á opnu út-
hafi utan lögsögu. Þar hefur fánarík-
ið lögsögu samkvæmt hafréttar-
samningum. Ef við hefðum lagt
blessun okkar yfir gjöming Kanada-
manna, hefðum við hins vegar ekki
haft neina stöðu til að andmæla slík-
um ólöglegum aðgerðum, hefði þeim
verið beitt gegn okkur," segir Jón
Baldvin.
Þorsteinn Pálsson sagði i Morg-
unblaðinu í gær að Kanadamenn
væru að ryðja brautina fyrir nýja
réttarþróun i hafrétti. „Sjávarútvegs-
ráðherrann er líka dómsmálaráð-
herra og lögfræðingur," segir Jón
Baldvin. „Ég bara spyr, ólöglærður
maðurinn: Ef menn fremja lagabrot,
er þá til siðs að afsaka það með því
að þeir séu að ryðja braut nýjum
hugmyndum í réttarfari?"
Smugudeilan ekki sambærileg
Þorsteinn Pálsson, aðspurður um
viðbrögð við hugsanlegri togaratöku
Norðmanna, segir að deila fslands
og Noregs og Kanada og ESB sé
ekki sambærileg. í síðara tilvikinu
sé ESB að bijóta niður lögmæta sam-
þykkt þar til bærrar stofnunar, sem
er NAFO. Slíku sé ekki til að dreifa
í Smugunni, þar hafi NEAFC (Norð-
austur-Atlantshafsfiskveiðinefndin)
ekki tekið nefnar kvótaákvarðanir.
Það sé því misskilningur hjá til dæm-
is stjórnvöldum í Norður-Noregi að
málin séu sambærileg.
„Málin eru óskyld að þessu leyti
og við verðum auðvitað að meta út-
hafsveiðihagsmuni okkar út frá þvi
hvar þeir eru mestir í framtíðinni,"
segir Þorsteinn. „Við erum að beij-
ast fyrir því að settar verði virkar
stjómunarreglur um veiðar utan lög-
sögumarka. Ef við eigum að njóta
þeirra þarf að vera hægt að hægt
að hafa eftirlit með þeim og fylgja
reglum eftir. Þess vegna tel ég að
Kanadamenn séu að ryðja brautina
fyrir þjóðarétt, sem gagnast hags-
munum strandríkjanna, þar á meðal
okkar."
Jón Baldvin segir misskilning að
íslendingar geti leitað réttar síns
fyrir Alþjóðaviðskiptastofnuninni,
tregðist Evrópusambandið við að
veita tollfrelsi fyrir íslenzka síld.
Þorsteinn Pálsson hefur sagt Evr-
ópusambandið bundið af GATT-regl-
um í þessu efni. Jón Baldvin segir
að samkvæmt GATT eigi að bæta
þriðja ríki skerta viðskiptastöðu
vegna inngöngu ríkja í viðskipta-
bandalög. Dæmi um slíkt sé til dæm-
is kröfur Kanadamanna um bætur
vegna viðskiptasambanda á Norður-
löndum. „Þar er ekki verið að tala
um tollfijálsan aðgang heldur lag-
færingar á tollum,“ segir Jón Bald-
vin.
Hann segir að sendiherra íslands
í Brussel hafi fengið að heyra það
milliliðalaust frá Spánveijum að ef
ísland hefði blandað sér í þjóðrétt-
ardeilu Kanada og ESB, gætu íslenzk
stjómvöld gleymt samningum um
tollftjálsan aðgang að síldarmörkuð-
um sambandsins.
Ekki horfið frá fyrri stefnu
„Hvers vegna eigum við að blanda
okkur í deilu þar sem við eigum engra
beinna hagsmuna að gæta, ef fyrir-
sjáanlegt er að það skaðar mikilvæga
þjóðarhagsmuni íslendinga á tveimur
sviðum; varðandi réttarstöðu í deilum
við Norðmenn og markaðsaðgang
fyrir síldarafurðir í samningum við
ESB. Hvaða nauð rekur okkur til
þess?“ spurði Jón Baldvin. Hann seg-
ir að afstaða sín, að styðja ekki
Kanadamenn, breyti engu um þá
stefnu íslands að styðja fískvemdar-
sjónarmið á alþjóðavettvangi. Það
hafí heldur aldrei verið beðið um
stefnubreytingu, og þess vegna hafí
samráð við önnur ráðuneyti eða ráð-
herra verið óþarft af sinni hálfu.
Þorsteinn Pálsson segir að ekki
sé verið að leggja Norðmönnum nein
vopn í hendur með siðferðilegum
stuðningi við Kanada. „Það sem er
hættulegt í málinu er að Jón Baldvin
leggst á sveif með Evrópusamband-
inu,“ segir Þorsteinn. „Stuðningur
við Kanada hefði verið stuðningur
við þann málstað, sem við erum að
beijast fyrir. Menn mega ekki líta á
hagsmuni okkar út frá einu, þröngu
sjónarhomi eins og utanríkisráðherr-
ann virðist gera. Hann virðist ekki
sjá hvar mestu framtíðarhagsmun-
irnir em, meðal annars vegna þess
að hann leggur upp úr að taka af-
stöðu, sem er Evrópusambándinu
þóknanleg."
Ekki lagzt gegn NAFO-fundi
Evrópusambandið hefur farið
fram á skyndifund í NAFO í næstu
viku til að ræða deiluna við Kanada.
Sérhvert aðildarríki NAFO getur
hafnað því að fundur sé haldinn með
svo stuttum fyrirvara og hefur því
verið leitað samþykkis Islands. Jón
Baldvin segist hafa rætt beiðni ESB
við Davíð Oddsson forsætisráðherra
og séu þeir sammála um að leggjast
ekki gegn fundinum. „Reglumar era
þannig að kvótaúthlutunin á nóv-
emberfundinum er ekki endanleg.
Ef ríki telur á sér brotið og mótmæl-
ir innan tveggja mánaða, eins og
ESB hefur gert, á það rétt á að fá
málið tekið upp aftur,“ segir Jón
Baldvin.
Þorsteinn Pálsson segir að íslend-
ingar muni ekki leggjast gegn fundi
í NAFO. Hins vegar segist hann
vantrúaður á að sá fundur skili ár-
angri og auðveldi lausn deilunnar.
„Við leggjum höfuðáherzlu á að
Kanada og Evrópusambandið leysi
deiluna sín á milli. Ábyrgðin á að
hvíla á þeim,“ segir hann.