Morgunblaðið - 17.03.1995, Blaðsíða 24

-L
24 FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1995
Svimandi há upphæð! Handa þér?
Fjórfaldur fyrsti vinningur á laugardag.
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEMPAR GREIMAR
Helgi Hálfdanarson
Kennarar
MEÐ vaxandi ugg horfír þjóðin
upp á viðbrögð ráðamanna við
mjög hófsömum kröfum kennara-
stéttar til lagfæringar á allt of
bágbornum kjörum sínum.
Starf kennara er án tvímæla
vandasamasta, erfiðasta og
ábyrgðarþyngsta starf sem menn-
ingarþjóðfélag þarf að sinna. Eng-
inn þyrfti að hugleiða þau mál
lengi til að skilja, að hér er ekki
farið með neinar öfgar. Kennarar
allra skólastiga frá leikskóla til
háskóla hafa með höndum mótun
sérhverrar nýrrar kynslóðar ís-
lendinga; þeim er á hendur falin
gjörvöll íslenzk menning og fam-
aður hennar. í nútíð og framtíð.
Undirritaður hefur oft haldið því
fram, að tii þeirra verka sé bráð
nauðsyn að laða úrvalsfólk fremur
en í nokkra aðra stétt. Sú vísa tel
ég að yrði seint ofkveðin.
Ömurlegt er að heyra því haldið
fram, að þjóðin hafi ekki efni á
að annast uppeldi bama sinna svo
vel sem kostur er. Þeir sem nú
láta svo, ættu að fást við annað
en stjómmál. Ekki vantar þá pen-
inga þegar þeir ausa fé í sjálfa
sig og sinn marglaunaða háborðs-
lýð. I því dekri er ekki að sjá að
neitt skorti nema blygðun.
Hins vegar verður æ brýnna að
gera kennarastarfið eftirsóknar-
vert fyrir hæfasta fólk. Og það
gerist ekki með því að bjóða stétt-
inni þau smánarkjör sem hún á
nú við að búa. Kennaralaun þurfa
ekki aðeins að hækka, heidur stór-
hækka. Miðað við þá þörf eru kröf-
ur kennara í þessari deilu hreinn
hégómi.
Það gegnir furðu hve mikið af
hæfileikafólki heldur tryggð við
kennarastéttina, svo mjög sem
leitazt er við að flæma það brott
þaðan. En að því virðist keppt,
að þar verði þeir einir eftir, sem
ekki væri viðlit að nota til neins
annars.
Það væri hörmulegt, ef nú yrðu
kennarar kúgaðir til undanhalds.
En svo er að sjá, að þeir sem rázka
með hagsmuni þjóðarinnar telji
það hlutverk sitt að neyða kenn-
arastéttina til að tæma rýra sjóði
sína, svo að leikur einn verði að
svelta hana til uppgjafar. Það má
ekki takast. Ekkert minna en ís-
lenzk menning er í veði.
Það er kennurum til mikils
sóma, hve samstaða þeirra er
traust í þessari fómfúsu baráttu.
0g mikil þökk skal goldin frænd-
um og vinum í Danmörku, sem
lagt hafa lið með rausnarlegri
fjárfúlgu.
En skyldi þá ekki íslenzkum
foreldrum standa enn nær að
leggja sitt af mörkum til styrktar
sínum eigin málstað? Nú ættu
þeir að sýna það í verki, að þeim
sé annt um uppeldi og framtíð
bama sinna og hefja almenna fjár-
söfnun til eflingar verkfallssjóði
kennara. Er hér með skorað á
foreldrafélög að hafa þar for-
göngu. Þá ætti ráðamönnum að
skiljast, að þeir verða að semja.
1
r
i
r
i
!
I
i
í
i
v
I
i
fc
í'
i
Hvar stendur
íslensk velferð?
HINN 14. des. síð-
astliðinn birti land-
læknir hér í blaðinu
lista yfir greiðslur til
heilbrigðismála í lönd-
um Efnahags- og
framfarastofnunarinn-
ar, svokölluðum OECD-
löndum. Uppgefnar töl-
ur vom sem hlutfall
vergrar þjóðarfram-
leiðslu og tóku til 14
landa. ísland var númer
11 í röðinni, eða í fjórða
lægsta sæti. Við þessa
töflu bætir landlæknir
við eftirfarandi athuga-
semd: „Sum lönd, t.d.
ísland, fella stærstan
hluta hjúkrunar- og elliheimila
ásamt heimilum fyrir þroskahefta
Ykjusögur heilbrigðis-
ráðherra hljóta ekki,
mars. Nú ber að hafa í
huga, að útgjöld til vel-
ferðarmála byggjast
ekki eingöngu á greiðsl-
um til heilbrigðismála
heldur einnig á greiðsl-
um til félagsmála. Því
fer eitt og sama ráðu-
neytið með þessi mál í
flestum Evrópulöndum,
en Islendingum nægir
vitaskuld ekki minna en
tvö ráðuneyti og tveir
ráðherrar til þess að
fjalla um þessi mál, og
í því efni er ekki rætt
um neinn spamað. Nú
hafa flokkssystkini ís-
lenska heilbrigðisráð-
herrans í Noregi, sjálf norska ríkis-
stjórnin, nýverið gefið út bækling
um norska velferð (Fornyelse av
velferdsstaten, Sosial- og Helsede-
partementet, Oslo, juni 1994) og
dreift honum um allt landið í 30
þús. eintökum. í bæklingi þessum
Ingvar
Hallgrimsson
að mati Ingvars
Hallgrímssonar,
undirtektir erlendis.
undir heilbrigðisútgjöld en flestar
aðrar þjóðir gera það ekki. í raun
em því útgjöld til heilbrigðismála
allt að 1% lægri og setur ísland í
16.-17. f!okk.“ Samkvæmt þessu
virðist ísland vera lægst allra
OECD-landa hvað snertir greiðslur
til heilbrigðismála miðað við þjóðar-
framleiðslu, og kæmist ekki einu
sinni á þann lista sem OECD birtir
um greiðslur landanna til heilbrigð-
ismála. íslenski heilbrigðisráðherr-
ann er þó hvergi banginn og gefur
þeim staðreyndum, sem landlæknir
birtir, langt nef. Hann telur velferð-
arkerfið lifa enn góðu lífí, sbr. viðtal
við hann hér í blaðinu hinn 12.
birtist það súlurit, sem hér er sýnt
um greiðslur 16 Evrópulanda til vel-
ferðarmála (þ.e. opinberar greiðslur
til heilbrigðis- og félagsmála) sem
hlutfall af þjóðarframleiðslu. Þótt
ýmis þau lönd, sem hér eru efst á
blaði, telji sig þurfa að lækka greiðsl-
ur til velferðarmála, sýnir þetta súlu-
rit Ijóslega hvar íslensk velferð
stendur í samanburði við önnur Evr-
ópulönd, aðeins Spánn og Grikkland
standa neðar. Þessu súluriti norsku
ríkisstjórnarinnar ber því vel saman
við fyrrgreinda OECD-skýrslu, sem
landlæknir birti. Ýkjusögur heil-
brigðisráðherra um ágæti íslenskrar
velferðar virðast því ekki hljóta nein-
ar undirtektir erlendis. Staðreynd-
irnar virðast nefnilega vera allt aðr-
ar.
Höfundur er fiskifræðingur og
varaformaður Landssambands
uldraðra.
I
»■
i
$
i
i
I
í
I
í
i
\
\
I