Morgunblaðið - 30.03.1995, Qupperneq 1

88 SIÐUR B/C/D/E
75. TBL. 83. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1995 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Mið-Asíu-
forsetar
treysta
völd sín
Alma-Ata. Reuter.
NURSULTAN Nazarbajev, for-
seti Kazakhstan, varði í gær þá
ákvörðun sína að boða til þjóð-
aratkvæðagreiðslu um hvort
framlengja eigi embættissetu
hans fram til ársins 2000. Kaz-
akhstan er þriðja fyrrum Sovét-
lýðveldið sem það gerir á
skömmum tíma, hin tvö eru
Úzbekístan og Túrkmenístan.
Nazarbajev segir að veiti
þjóð hans honum áframhald-
andi umboð til setu í forseta-
stól, geri það honum kleift að
kveða niður umrót og átök svip-
uð þeim sem skekið hafa
Tsjetsjeníju og Ngorno-Kara-
bakh. Hann leysti upp þingið
fyrr í mánuðinum. Stýrir Naz-
arbajev með tilskipunum og
hefur í raun alræðisvald í Kaz-
akhstan.
Nazarbajev er fyrrum
framámaður í Kommúnista-
flokknum, rétt eins og leiðtogar
Úzbekístan, Islam Karímov, og
Túrkmenístan, Saparmurat
Níjazov. Stjómarumboð
Karímovs var nær einróma
framlengt til ársins 2000 um
síðustu helgi en umboð
Níjazovs til 2002 skömmu áður.
Sendimaður Sameinuðu þjóðanna sakar Bosníustjórn um vopnahlésbrot
Stjórn músl-
ima íhugar að
fjölga í hernum
Sar^jevo. Reuter.
STJÓRN múslima í Bosníu varaði í gær fólk við að nota fölsuð vega-
bréf til að komast úr landi og sleppa þannig við herþjónustu. Sagði
aðstoðarvarnarmálaráðherrann að ef nauðsyn krefði yrði hægt að fjölga
í hemum í 200.000 manns og nægur mannafli væri í 400.000 manna
lið. Sendimaður Sameinuðu þjóðanna, Yasushi Akashi, sakaði í gær
múslima jafnt sem Bosníu-Serba um vopnahlésbrot en var einkum harð-
orður í garð múslima sem hafa eflt mjög hernað sinn síðustu daga.
í næstu viku verða liðin þrjú ár
frá því að átökin í Bosníu hófust.
Ótraust vopnahlé, sem samið var
um í desember, rennur út í lok
apríl. „Deiluaðilar ... virðast stað-
ráðnir í að koma af stað nýrri styrj-
öld í Bosníu,“ sagði í yfirlýsingu
Akashis. Hann sagði að sókn herja
Sarajevo-stjórnarinnar við borgirn-
ar Tuzla og Travnik væri „augljóst
brot“ á vopnahléssamningnum.
Bosníu-Serbar ráða um 70% alls
lands í Bosníu en þeir eru mun bet-
ur búnir þungavopnum en andstæð-
ingamir, múslimar og Króatar.
Radovan Karadzic, leiðtogi Bosníu-
Serba, sagði í gær að yrði ekki sam-
ið fljótlega um friðsamlega lausn á
deilum þjóðabrotanna myndi hann
beita valdi til að knýja fram niður-
stöðu. Tryggja yrði réttindi og sjálf-
stæði lýðveldis Bosníu-Serba, það
myndu hermenn þeirra gera.
Vísar hótunum Smiths á bug
Karadzic vísaði á bug hótunum
breska hershöfðingjans Ruperts
Smiths sem tekið hefur við stjórn
gæsluliðs SÞ en Smith sagðist á
mánudag myndu biðja um loftárás-
ir flugvéla Atlantshafsbandalags-
ins á stöðvar Serba ef þeir hættu
ekki að ráðast á sérstök griða-
svæði SÞ í Bosníu. Sagði Karadzic
að yrði flugvélunum beitt myndi
hann slíta öll tengsl við SÞ og líta
framvegis á gæsluliðana sem
óvinahersveitir.
Reuter
HERMENN Bosníu-Serba ylja sér við eld í varðstöð sinni á
Majevica-fjalli í gær en þar hafa bardagar staðið í 20 daga.
‘We're doing everything we
can to protect A^climate.'
Reuter
Bretar hvetja til still-
ingar í grálúðustríði
London, Brussel. Reuter.
DOUGLAS Hurd, utanríkisráð-
herra Bretlands, skoraði í gær á
Spánveija og Kanadamenn að
lægja öldurnar í grálúðustríðinu
meðan viðræður færu fram.
Kanadamenn segja að vel miði í
viðræðunum við Evrópusambandið
um aukið eftirlit og betri stjórn á
veiðunum við Austur-Grænland.
Hurd sagði í viðtali við BBC,
breska ríkissjónvarpið, að meðan á
viðræðunum stæði ættu spænsku
skipin að hætta veiðum og kanad-
ísku varðskipin að láta þau í friði.
Bretar eru eins og á milli tveggja
elda í þessari deilu, annars vegar
er Evrópusambandið en hins vegar
samveldisríkið Kanada og samúð
breskra sjómanna er öll með
Kanadamönnum. Þeir kunna líka
að segja ófagrar sögur af fram-
ferði Spánverja á miðunum við
Bretland.
Ekki á umdeildu svæði
Talsmaður sjávarútvegsráðu-
neytisins á Nýfundnalandi sagði í
gær að spænsku skipin væru að
veiðum en ekki á hinu umdeilda
Miklabankanefi, heldur nálægt
Flæmska hattinum. Eru þau látin
óáreitt enda lítinn fisk að fá á þess-
um slóðum.
Jacques Roy, sendiherra Kanada
hjá Evrópusambandinu, ESB, sagði
í gær að vel hefði gengið í viðræð-
unum í Brussel um strangara eftir-
lit með veiðunum. Er meðal annars
rætt um að fylgjast með ferðum
fiskiskipa úr gervihnetti og herða
reglulegt eftirlit um borð. Sagði
hann að allar aðrar hliðar á deil-
unni væru einnig til umræðu og
talsmaður framkvæmdastjórnar
ESB tók undir það.
Leiðtogar
gagnrýndir
FJÖLDI veggspjalda hefur verið
settur upp í Berlín í tilefni ráð-
stefnu SÞ um andrúmsloftið og
hækkandi hitastig. Á þessu spjafdi
hafa nef Bills Clintons Bandarikja-
forseta, Tomiichis Murayamas,
forsætisráðherra Japans, og
Helmuts Kohls, kanslara Þýska-
lands, lengst eins og nef brúðunn-
ar Gosa er hann laug og í texta
segir: „Við gerum allt sem við
getum til að vernda andrúmsloft-
ið.“ Undir er áskorun til leiðtog-
anna: „Hættið að ljúga. Ekki tefja.
Framkvæmið nú.“
Kissinger fyrrv. utanríkisráðherra Bandaríkjanna á ráðstefnu í London
Fríverslun N
Atlantshafsríkja?
London. Reuter.
HENRY Kissinger, fyrrverandi utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, hvatti í gær til, að stofn-
uð yrðu Fríverslunarsamtök Norður-Atlants-
hafsríkja í því skyni að binda þau nánari bönd-
um og koma í veg fyrir ágreining. Sagði hann,
að samtökin gætu tengst þeim viðskiptabanda-
lögum, sem Bandaríkjamenn hefðu og kynnu
að beita sér fyrir í Vesturheimi.
„Við ættum að byija að skoða hugmyndina
um Fríverslunarsamtök Norður-Atlantshafsins
eða Norður-Atlantshafssáttmála,“ sagði Kissin-
ger á stórri ráðstefnu, sem breska stjórnin boð-
aði til um stöðu Bretlands í breyttum heimi.
Útlistaði hann hugmyndina ekki nánar og sagði
ekkert um hvort hann hefði aðildarríki Atlants-
hafsbandalagsins sérstaklega í huga.
Enginn óvinur
„í fyrsta sinn verðum við að halda uppi utan-
ríkisstefnu án þess að eiga okkur neinn einn
óvin og í heimi, sem við getum hvorki stjómað
né lokað okkur frá,“ sagði Kissinger og hvatti
til meiri viðræðna milli Evrópu og Bandaríkj-
anna.
„Evrópa þarf ekki lengur að berjast fyrir
ímynd sinni í skugga Bandaríkjanna og því
vona ég, að við getum endurtekið með öðrum
hætti það, sem við gerðum fyrir einni kynslóð
síðan.“
Sagði Kissinger það mikla einföldun að segja
Bandaríkin eina stórveldið sem eftir væri. Nú
þegar kalda stríðinu væri lokið, skiptist heimur-
inn í sex til sjö öflug ríki eða ríkjasamtök.