Morgunblaðið - 07.04.1995, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Meistaranám í sjávarútvegsfræði við Háskóla íslands
Námið efli veg sjávarút-
vegsfræði í huga fólks
„MENNTUN á sviði sjávarútvegs
hefur því miður ekki skipað nógu
veglegan sess í huga ungs fólks.
Því verðum við að breyta með fjöl-
breyttara námsframboði. Nám til
meistaraprófs í sjávarútvegsfræði
er mikilvægur liður að því marki
og eflir vonandi veg sjávarútvegs-
fræðinnar í huga almennings,"
segir dr. Guðrún Pétursdóttir, for-
stöðumaður Sjávarútvegsstofnun-
ar HÍ, í tengslum við nýhafið
meistaranám í sjávarútvegsfræði
við Háskólann. Sjávarútvegsstofn-
un hefur yfírumsjón með náminu.
Guðrún rifjar upp að sjávarút-
vegsbraut hafi verið stofnuð við
Háskólann á Akureyri árið 1990.
Ekki hafi þó verið hægt að halda
áfram háskólanámi í greininni að
lokinni fyrstu háskólagráðu fyrr
en meistaranámi hafi verið hleypt
af stokkunum við Háskóla Íslands
í fyrrahaust. „Námið tekur tvö ár
og skiptist til helminga í 30 eining-
ar sem teknar eru í ýmsum nám-
skeiðum og 30 eininga rannsóknar-
verkefni. Námskeiðin eru ýmist.
sérhönnuð fyrir meistaranámið eða
úr ýmsum greinum í deildum há-
skólans. Nálægt 30 námskeið
tengd sjávarútvegi eru haldin í
háskólanum þótt ekki hafi verið
sérstök sjávarútvegsdeild við hann
fyrr. Námskeiðin eru í jafn ólíkum
deildum og hagfræði, félagsfræði,
mannfræði, líffræði og sögu,“ seg-
ir Guðrún.
Þegar spurst er fyrir um hinn
hluta námsins segir Guðrún, að
gert sé ráð fyrir að nemendur vinni
rannsóknarverkefni undir leiðsögn
eins eða fleiri prófessora. „Við
höfum mikinn áhuga á samvinnu
við fyrirtæki í þessum hluta, þ.e.
að stuðla að samstarfí við atvinnu-
lífíð,“ segir hún.
Eins og fram kemur til hliðar
eru þegar tveir nemendur í meist-
aranáminu og hafa þeir kosið sér
að rannsaka grálúðu/gráðlúðueldi
og saltfiskmarkað íslendinga.
Nemendumir koma úr tveimur
ólíkum áttum, líffræði og hag-
fræði. Guðrún telur að svo muni
vera í framtíðinni, a.m.k. séu ekki
önnur inntökuskilyrði en að við-
komandi hafi lokið fyrstu háskóla-
gráðu. Ekki skipti máli hvort um
BA- eða BS-gráðu sé að ræða en
nemandinn þurfi að standast kröf-
ur sem gerðar séu í
skyldunámskeiðunum
sem m.a. reyna á
stærðfræðigetu.
Óvíst um fjármagn
Þegar spurst var
fyrir um framtíðina
sagði Guðrún að tals-
vert margir hefðu afl-
að sér upplýsinga um
námið eftir auglýsingu
í vor. Enn væri hins
vegar óvíst með fjár-
magn. „Vonandi ræt-
ist úr enda er hér ver-
ið að stíga merkt
framfaraspor. Um
þessar mundir fer
fram endurmat á
menntun á sviði mat-
vælaiðnaðar og sjávarútvegs. Við
erum smám saman að gera okkur
grein fyrir því hversu mikilvægt
er að nýta betur sjávaraflann og
til þess þurfum við betri mennt-
un,“ segir hún.
Guðrún er, eins og áður segir,
forstöðumaður Sjávarútvegsstofn-
unar HI og hefur stofnunin yfirum-
sjón með meistaranáminu, auglýsir
námið, veitir upplýsingar og tekur
við umsóknum. Síðan tekur stjórn
meistaranámsins við og metur
umsóknirnar. Reynt er að laga
námið að áhugasviði hvers og eins
og nefndi Guðrún í því sambandi
að sagnfræðinemi hefði lýst yfir
áhuga á náminu. Hans nám myndi
líklega verða sniðið með sérstökum
hætti. Karlmenn hafa að sögn
Guðrúnar aðallega sóst eftir upp-
lýsingum um námið. Hún vonar
samt að konur bætist í hópinn og
tekur fram í því sambandi að tals-
verður áhugi virðist vera á náminu
meðal yngri kvenna, þeirra sem
enn eru í BA/BS námi.
Þegar spurst er fyrir um at-
vinnuhorfur segist Guðrún ekki
hafa áhyggjur af því. „Þegar nám
í matvælafræði hófst á sínum tíma
höfðu margir af því áhyggjur hvað
hægt væri að finna fyrir 8 nýja
matvælafræðinga að gera á hvetju
ári. Þeir voru hins vegar ekki fyrr
komnir á markaðinn en fyrirtækin
gleyptu við þeim. Ég er því ekki í
vafa um að þessir nemendur munu
fá störf við sitt hæfi og nýtast
vel. Ég get nefnt sem dæmi að
nemendur með rann-
sóknarverkefni á sviði
markaðsmála ættu að
geta fengið vinnu hjá
útgerðarfyrirtækjum
og sölusamtökum,"
segir Guðrún og spáir
því að sérfræðiþekk-
ing verði meira nýtt
í framtíðinni. „Ég tel
t.d. að ýmis vandamál
í fiskvinnslu mætti
leysa hratt og örugg-
lega í samvinnu við
sérfræðinga á sviði
matvælafræði, sjáv-
arútvegsfræði eða
verkfræði og get
nefnt sem dæmi að
blettir á rækjuskel,
sem eru efnafræði-
legt vandamál, rýra mjög mikið
verðgildi rækjunnar. Þarna geta
matvælafræðingar aðstoðað við að
finna lausnir. En til að sérfræði-
þekking sé nýtt þarf að vera greið-
ari aðgangur að sérfræðingunum.
Þeir ættu ekki að þurfa að vera í
föstu starfi hjá fyrirtækjum. Starf
þeirra ætti fremur að vera skipu-
Iagt með þeim hætti að hægt væri
að grípa til þeirra.“
Háskóli SÞ í
sjávarútvegsfræði
Guðrún upplýsir að ríkisstjórnin
hafi samþykkt að kanna hvort fýsi-
legt væri að íslendingar tækju að
sér Háskóla SÞ í sjávarútvegsfræð-
um. „Ég er viss um að íslendingar
geta haft töluverðan og víðtækan
ávinning af því að reka skólann.
Eflaust hefði skólinn áróðursgildi
við sölu á íslenskum sjávarafurðum
erlendis, þ.e. að við getum sagt
að við séum slíkir fagmenn að SÞ
hafi falið okkur rekstur SÞ Háskól-
ans í sjávarútvegi. Ég er þar að
auki viss um að allar stofnanir sem
koma að skólanum nytu góðs af
vegna þeirrar hvatningar sem fylg-
ir því að takast á við svona endur-
skipulagningu," segir Guðrún og
minnir um leið á góða reynslu ís-
Iendinga af Jarðhitaskóla SÞ. Ef
íslendingar tækju að sér rekstur
Háskóla SÞ í sjávarútvegsfræði
færi námið fram hér á landi og
vel mætti hugsa sér að sögn Guð-
rúnar að það yrði samsett úr ýms-
um námsleiðum.
GUÐRÚN Péturs-
dóttir forstöðu-
maður Sjávarút-
vegsstofnunar.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
INGILEIF Ólafsdóttir hjúkrunarfræðingur var meðal þeirra sem
fluttu erindi á málþinginu. Hún benti m.a. á að hjúkrunarfræð-
ingar og Ijósmæður hefðu þekkingu til að fræða foreldra og
þeir þyrftu að vera virkari í að upplýsa um áhrif tóbaksneyslu
á meðgöngu og eftir fæðingu.
Málþing um tóbaksvarnir
Hægt að hafa áhrif
á venjur barns-
hafandi kvenna
KRABBAMEINSFÉLAG Reykjavík-
ur hélt á þriðjudag málþing um tób-
aksvarnir fyrir hjúkrunarfræðinga
og ljósmæður sem starfa í mæðra-
og ungbarnavernd á heilsugæslu-
stöðvum og sjúkrahúsum á svæðinu
frá Snæfellsnesi og austur til Víkur
í Mýrdal.
Fyrsti ræðumaður var Þorvarður
Örnólfsson, framkvæmdastjóri
Krabbameinsfélags Reykjavíkur,
sem ræddi m.a. um ákvæði í nýju
frumvarpi um lög og reglur til tób-
aksvarna en þar er skýrt kveðið á
um rétt þeirra sem ekki reykja,
þeirra á meðal barna.
Guðjón Vilbergsson, læknir á
kvennadeild Landspítalans, gerði
grein fyrir skaðsemi tóbaks á fylgju
og sagði m.a. að nikótín og reyking-
ar yllu breytingum á fylgju sem
gætu haft áhrif á fæðingarþyngd,
fósturlát, blæðingar á meðgöngu,
fyrirburafæðingu og fylgjulos. Hann
sagði jafnframt að ef móðir reykti
á meðgöngu þá söfnuðust eiturefnin
af völdum reykinga upp í fóstrinu
og væru lengur að brotna niður en
hjá fullorðnum.
Þekking hefur áhrif á venjur
Gígja Sveinsdóttir, hjúkrunar-
fræðingur og ljósmóðir á heilsu-
gæslustöðinni á Seltjarnarnesi, sagði
að aukin þekking mæðra hefði áhrif
á viðhorf þeirra til tóbaksneyslu.
Hún benti á að einstaklingsfræðsla
væri áhrifaríkust snemma á með-
göngunni og það væri mikilvægt að
konur fengju stuðning frá heilbrigð-
isstarfsfólki, maka og fjölskyldum.
Jóna Margrét Jónsdóttir, hjúkrun-
arfræðingur í Ungbarnavernd
Heilsuverndarstöðvar Reykj avíkur,
sagði nokkuð um það að konur byij-
uðu að reykja fljótlega eftir að hafa
fætt. Ástæður þess gætu verið þær
að þetta virtist vera erfiður tími hjá
fjölskyldum vegna mikilla breytinga
í lífi þeirra en annars vildi hún kenna
um fræðsluleysi.
Jóna benti einnig á að börn mæðra
sem reykja væru yfirleitt styttra á
brjósti en börn annarra mæðra, þau
þrifust síður og væru órólegri. Hún
sagði að ef bæði foreldri reyktu
samsvöruðu áhrif óbeinna reykinga
á barnið því að það reykti sjálft 150
sígarettur á ári.
Hún sagði miklar líkur á því að
óbeinar reykingar yllu magakrampa,
sjúkdómum í öndunarfærum, eyrna-
bólgu og jafnvel vöggudauða. Hún
lagði áherslu á að foreldrar fengju
meiri upplýsingar og markvissari
fræðslu og upplýsti að foreldrar sem
væru að reyna að hætta að reykja
með lítil börn næðu góðum árangri
í stuðningshópum.
Lítið um rannsóknir hér
Olga Hákonsen, fræðslufulltrúi
Krabbameinsfélags Reykjavíkur,
sagði að þær niðurstöður sem hefðu
komið fram í framsöguerindum
byggðu á erlendum rannsóknum.
Hér hefði því miður verið lítið um
rannsóknir og ekki væru t.d. fyrir-
liggjandi upplýsingar um hversu
margar mæður reyktu á meðgöngu
og eftir fæðingu.
Námið lofar góðu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
TILVONANDI sjávarútvegsfræðingar. Sigurður Pétursson, líf-
fræðingur, og Gunnar Ólafur Haraldsson, hagfræðingur.
„ÞÓTT við höfum auðvitað rekist
á vandamál lofar námið góðu og
á án efa eftir að nýtast okkur
vel,“ segir Sigurður Pétursson líf-
fræðingur og annar tveggja nem-
enda í meistaranámi í sjávarút-
vegsfræði við háskólann. Hinn
nemandinn er Gunnar Ólafur Har-
aldsson hagfræðingur.
Sigurður segist einfaldlega hafa
valið námið út frá áhugasviði sínu.
Hann sé alinn upp í sjávarþorpi
og hafi unnið við fisk frá því í
bernsku. Þeir félagar hafa að hans
sögn aðallega verið í kjarnafögum
í vetur. „Reyndar erum við aðeins
byijaðir í sérsviðsfögum núna. Síð-
an er ég að byija á rannsóknar-
verkefninu mínu. Verkefnið felst
í því að kanna nokkra grundvallar-
þætti í líffræði grálúðu og gera
forkönnun á grálúðueldi. Mér hef-
ur þegar tekist með hjálp skip-
veija á Tjaldi II að fá Iifandi grál-
úður til að fylgjast með þeim,“
sagði Sigurður.
Hann sagði að ólíkur bagrunnur
þeirra Gunnars Ólafs hefði haft
sínar jákvæðu hliðar. „Við höfum
getað miðlað hvor öðrum. Að því
leyti er gott að við völdumst sam-
an þó að árshátíðin verði kannski
ekki fjölmenn,“ segir hann.
Gunnar segir að námið sé í senn
hagkvæmt og fræðilega spenn-
andi. Margt sé t.d. áhugavert í
hagfræði náttúruauðlinda. „Ekki
síst í hagfræði endurnýjanlegra
auðlinda eins og fiskistofna. Síðan
finnst mér sniðugt, að nýta þá
þekkingu sem er til staðar í Há-
skóla íslands. Maður hefur einmitt
rekið sig á, í samtölum við hina
og þessa, hversu gríðaleg þekking
er hér í háskólanum, eiginlega á
öllum sviðum sjávarútvegsins, al-
veg frá sjúkdómum fiska upp í
t.d. stofnstærðarmælingar,“ segir
hann.
Hann segir að námið haldi mjög
mörgum leiðum opnum. „Eins og
áður get ég valið mér að vinna sem
hagfræðingur, t.d. í banka svo ég
nefni eitthvað. Mér finnst hins
vegar, persónulega, trúlegt að við
tveir, þessir fyrstu, förum að vinna
einhvers staðar úti í atvinnulífinu,
ekki í háskólanum. Þegar námið
verður komið á fastari grunn fari
menn frekar í akademíuna,“ segir
Gunnar. Hann er, eins og Sigurð-
ur, að ýta rannsóknarverkefni sínu
úr vör. Verkefni Gunnars er að
kanna saltfískmarkað íslendinga
og stefnir hann að því að gera
hermilíkan að völdum markaði.
Tvær ær
heimtar
af fjalli
Miðhúsum. Morjrunbladid.
TVÆR ÆR frá Múla í Gufu-
dalssveit, sem vantaði af fjalli
í haust, komu í leitirnar í vik-
unni. Ærnar eru fjögurra
vetra og tvílembingasystur.
Önnur kom ofan á túnið á
Eyri í Gufudalssveit, en hin
fannst langt fram í Múladal.
Ærnar eru orðnar léttar og
er önnur þeirra þó sæmilega
brött, en hin ekki eins frísk.
í raun er það óskiljanlegt
að ær skuli hafa lifað á úti-
gangi þennan langa, snjó-
þunga og veðrasama vetur.
Þar sem ærnar eru systur
bendir það til þess að þær séu
betur búnar frá náttýrunnar
hendi en gengur og gerist.