Morgunblaðið - 07.04.1995, Síða 39
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995 39
AÐSENDAR GREINAR
Eflum sjúkrahúsin í Reykjavík
Flókin verkefni,
frábær árangur
SJÚKRAHÚSIN í Reykjavík eru
miðstöð og vaxtarbroddur nútíma-
læknisfræði á íslandi. Sjúkrahúsin
hafa innanborðs duglegt og hæft
starfsfólk, sem margt hvert hefur
leitað sér menntunar til bestu heil-
brigðisstofnana víða um heim og er
fljótt að tileinka sér nýjungar. Samf-
ara hraðri framþróun læknavísind-
anna hafa sjúkrahúsin tekið að sér
æ flóknari og viðameiri verkefni, sem
hefur skilað sér í bættri líðan og
heilsu fjölda fólks og átt sinn þátt í
því að gera árangur íslenskrar heil-
brigðisþjónustu með því besta, sem
gerist í heiminum samkvæmt alþjóð-
legum mælikvörðum.
Hér má nefna frábæran árangur
á sviði hjartalækninga, bæði hvað
viðvíkur skurðaðgerðum og krans-
æðaútvíkkunum og meðferð með
lyfjum. Nýmasteinbqotur og aðgerð-
ir í gegnum kviðsjá hafa linað þján-
ingar og forðað mörgum frá meiri-
háttar skurðaðgerðum. Mikill árang-
ur hefur náðst í krabbameinslækn-
ingum. ísetning gerviliða hefur gert
öryrkja að vinnufærum einstakling-
um á ný. Með hjálp glasafrjóvgana
sjá fleiri og fleiri nýir Islendingar
dagsins ljós. Fyrir u.þ.b. tveim ára-
tugum létust um 10% barna sykur-
sjúkra kvenna við fæðingu. Með
bættu eftirliti og meðferð hefur tek-
ist að gjörbreyta þessu ástandi þann-
ig að á síðustu 10 árum hefur engin
sykursjúk kona hér á landi misst
barn sitt við fæðingu. Tekist hefur
að halda augnsjúkdómum og nýrna-
skemmdum vegna sykursýki í lág-
marki, þannig að tíðni blindu og
nýrnabilunar hjá sykursjúkum er
margfalt lægri hér en annarsstaðar.
Hér er aðeins minnst á nokkur dæmi
úr heilbrigðisþjónustu sjúkrahús-
anna, en margt fleira mætti nefna.
Aukin eftirspurn
á sparnaðartímum,
hvað er til ráða?
Eftirspurn eftir heilbrigðisþjón-
ustu fer vaxandi, m.a. vegna breyttr-
ar aldurssamsetningar þjóðarinnar,
aukinnar heilsugæslu og endurhæf-
ingu og aukins framboðs og nýjunga
í iæknavísindunum. Ef
litið er til spádóma um
aldurssamsetningu
þjóðarinnar á komandi
árum, má ætla að út-
gjöld til þessara mála-
flokka eigi eftir að auk-
ast enn frekar.
Heilbrigðiskerfið er
einn dýrasti hluti vel-
ferðarkerfísins, tekur til
sín um 40% _af tekjum
Ríkissjóðs. Útgjöld til
heilbrigðismála hafa
vaxið á undanförnum
árum hér á landi sem
og í öllum OECD-Iönd-
unum, sem við að öllu
jöfnu berum okkur
Ásta B.
Þorsteinsdóttir
saman við. Vegna samdráttar í efna-
hagslífinu hér á landi undanfarið
hefur orðið að lækka framlög til
heilbrigðismála um 10%. Því hafa
undanfarin ár verið ár spamaðar og
niðurskurðar í rekstri. Þrátt fyrir það
hefur með aukinni hagræðingu, þar
sem starfsfólk og stjómendur sjúkra-
húsanna hafa lagst á eitt, tekist að
auka og bæta enn meir þjónustu
spítalanna. Ársverk í heilbrigðisþjón-
ustunni hafa aukist á undanfömum
árum á sama tíma og tekist hefur
að halda útgjaldahliðinni niðri, fram-
leiðni heilbrigðisstarfsmanna hefur
með öðrum orðum aukist. Þannig
hefur t.d. fjöldi innlagðra á kvenna-
deild, handlækninga- og lyflækn-
ingadeildir Landspítalans aukist um
30-40% á undanfömum áram. Á
sama tíma hefur meðallegutími sjúkl-
inganna styst verulega. Það þýðir
meðal annars það að sjúklingar fá
meiri læknismeðferð og hjúkrun á
styttri tíma en áður. Á sama tíma
hefur bráðaþjónusta stóra sjúkrahús-
anna aukist stöðugt. Eðlilegt er að
menn spyiji sig hvernig slíkt hefur
tekist og hvort hægt _sé að halda
lengra á þessari braut. Álag á starfs-
fólkið hefur aukist verulega þessu
samfara, nokkuð sem m.a. hefur
komið fram í auknúm veikindafjar-
vistum.
Til þess að sporna við útgjalda-
aukningu í heilbrigðisþjónustunni
hefur Alþingi í flöldamörg ár beitt
svokölluðum flötum niðurskurði á
fjárlögum sem stjórntæki. Þessi að-
ferð er því miður erfið í framkvæmd
og ómarkviss og hefur stundum
skapað glundroða á
sjúkrahúsunum. Flest-
um, sem starfa á
sjúkrahúsunum, þykir
ljóst að frekari niður-
skurður fjár til starf-
seminnar sé vart fram-
kvæmanlegur. Hins
vegar þarf að nýta enn
betur það fé, sem varið
verður til heilbrigðis-
þjónustunnar. Því er
þörf á nýjum aðferðum
ef frekari hagræðingu á
að ná, en það er for-
senda þess að við getum
haldið áfram að veita
hágæða heilbrigðisþjón-
ustu, sem byggir áfram
á þeim jöfnuði, gæðum og framþró-
un, sem við eigum að venjast.
Heildarsýn
Heildarsýn hefur því miður skort
í heilbrigðisþjónustu landsmanna.
Uppbygging sjúkrahúsa á lands-
byggðinni hefur verið veraleg án
þess að áætlanir hafi legið fyrir um
framtíðar nýtingu eða að tekið hafi
verið tillit til bættra samgangna eða
óska neytenda þjónustunnar. Á sama
tíma taka hátæknisjúkrahúsin í
Reykjavík við auknum fjölda sjúkl-
inga frá landsbyggðinni til meðferð-
ar. Það er löngu tímabært, að menn
ákveði hvernig heilbrigðisþjónustan
skuli skipulögð, þannig að við getum
nýtt sem best það fjármagn, sem
hægt verður að veita til heilbrigðis-
mála í framtíðinni. Skýra þarf ann-
ars vegar hlutverk landsbyggðar-
sjúkrahúsanna og hins vegar verka-
skiptingu hinna tveggja stóru sjúkra-
húsa í Reykjavík.
Það er álit flestra sérfræðinga í
heilsuhagfræði að samkeppni á milli
sjúkrahúsa leiði nær undantekninga-
laust til útgjaldaaukningar. Á það
hefur verið bent af erlendum ráðgjöf-
um í heilbrigðismálum, að sameining
Landspítala og Borgarspítala gæti
leitt til hagkvæmni, þar sem óraun-
hæft væri að byggja upp tvö há-
tæknisjúkrahús í litlu landi, sem
væru í samkeppni hvort við annað.
Samkeppni verður um fjármagn,
mannafla og sérfræðiþekkingu.
Aukning mun verða á tvöföldun
tækjakaupa og dreifingu á mjög sér-
hæfðri þjónustu, sem síðan mun leiða
Eflum trúnað í íslensku samfélagi
Þjóðvaki leggur áherslu
á ábyrgð í stjórnmála-
Á SJÖ árum frá
1987-1993 hafa nærri
45 milljarðar verið af-
skrifaðir hjá bönkum og
fj árfestingarlánasjóð-
um. Þessu ábyrgðar-
leysi í sjóða- og banka-
kerfinu er síðan velt
yfir á fólkið í formi
meiri vaxtamunar eða
nýrra þjónustugjalda í
bankakerfinu. Og eng-
inn er ábyrgur.
Siðareglur í
atvinnulífinu
Það er til önnur hlið
á þessu máli. Lítum á
fortíðarvanda fyrir-
tækjanna upp á 86 milljarða króna,
sem væntanlega vérður framtíðar-
vandi skattgreiðenda og dregur því
niður lífskjörin í þjóðfélaginu. Hér á
ég við ónotað rekstrartap sem sam-
kvæmt álagningu 1994 er hvorki
meira né minna en 86 milljarðar
króna og hefur hækkað um 20 millj-
arða króna á sl. tveimur árum. Þetta
rekstrartap er m.a. notað af vel
stæðum fyrirtækjum sem kaupa
raunverulega gjaldþrota fyrirtæki
fyrir óverulegar fjár-
hæðir. Fyrirtækin nýta
sér síðan þetta rekstr-
artap til að draga frá
eigin hagnaði og
minnka þannig skatt-
greiðslur sínar til sam-
félagsins. Meira að
segja er svo langt
gengið að rekstrartap
er auglýst til sölu!
Það þarf að endur-
skoða frá grunni
skattaívílnanir, hlunn-
indagreiðslur og með-
ferð ónotaðs rekstr-
artaps og meta upp á
KariH. nýtt réttmæti þeirra.
Guðlaugsson Sama gildir um gjald-
þrota fyrirtæki, þar sem eigendur
komast upp með aftur og aftur að
senda ríkissjóði reikninginn, en
stofna jafnharðan til annars eða
sams konar reksturs á rústum gjald-
þrotsins.
Hér verður að setja lög eins og
tíðkast víða annars staðar, þar sem
eigendur slíkra fyrirtækja þurfa að
sæta atvinnuleyfissviptingu og er
einnig bannað eftir slík hvítflibba-
gjaldþrot að vera í forsvari eða í
Flestir heilsuhagfræð-
ingar telja að sam-
keppni milli sjúkrahúsa
leiði til útgjaldaaukn-
ingar, að mati Astu B.
Þorsteinsdóttur. Er-
lendir sérfræðingar telja
að sameining Landspít-
ala og Borgarspítala
geti verið hagkvæm.
af sér minni þróun á tæknilegri og
faglegri þekkingu, sem leitt getur til
minni gæða þjónustunnar (Skýrsla
ráðgjafafyrirtækisins Ernst og Yo-
ung). Hugmyndir þessara erlendu
ráðgjafa fengu ekki hljómgrann hjá
heilbrigðisyfirvöldum og voru lítt
skoðaðar, sennilega vegna þess
hversu rótttækar þær vora. Það er
hinsvegar ljóst nú, að við komumst
varla hjá því að ræða þessi mál,
hversu viðkvæm, sem þau kunna að
vera, ef við ætlum að komast hjá
því árlega ástandi, sem blasir við
sjúkrahúsunum vegna niðurskurðar.
Það er því fagnaðarefni að heilbrigð-
isráðherra hefur skipað starfshóp,
sem á að móta framtíðarstefnu í
heilbrigðismálum þjóðarinnar.
Barnaspítali
Brýnt verkefni á næstunni er að
huga betur að sérþörfum barna. Það
umhverfí, sem börn og fjölskyldur
þeirra - sem taka nú veralegan þátt
í því að annast þau á sjúkrahúsum
- þurfa í veikindum, er hvergi til
staðar á íslandi. Það þarf að bregð-
ast við nútíma viðhorfum um þjón-
ustu við sjúk böm. Sérstakur barn-
aspítali þarf að rísa hið allra fyrsta.
Lokaorð
Sjúkrahúsin í Reykjavík þjóna ekki
bara höfuðborgarsvæðinu, heldur
veita fólki af öllu landinu sérhæfða
heilbrigðisþjónustu sem ekki er völ
á annars staðar. Þrátt fyrir erfitt
efnahagsástand hefur mikill árangur
náðst, m.a. með auknu vinnuálagi
og hagræðingu. Til þess að spoma
við auknum kostnaði heilbrigðisþjón-
ustunnar í framtíðinni er áframhald-
andi hagræðing, m.a. með heildar-
stefnu og skýrari verkaskiptingu
sjúkrahúsa, vænlegri til árangurs en
flatur niðurskurður. Hagræðing skil-
ar bestum árangri í samráði og sam-
vinnu við starfsfólkið, sem býr yfir
mikilli reynslu og þekkingu. Sú
skylda hvílir á okkur íslendingum
að fara vel með það sem við getum
lagt af mörkum til heilbrigðisþjón-
ustu í framtíðinni þannig að hægt
verði að standa vörð um jöfnuð og
gæði þjónustúnnar.
Höfundur, sem er
hjúkrunarfræðingur og formaður
Landssamtakanna Þroskahjálpar,
skipar 3. sæti á lista
Alþýðuflokksins íReykjavík við
Alþingiskosningamar 8. apríl.
og viðskiptalífi, segir
Karl H. Guðlaugsson,
og þess vegna viljum við
koma þar á siðareglum.
stjórn annars fyrirtækis um tiltekinn
tíma. »
Siðareglur í stjórnmálum
Þjóðvaki, hreyfing fólksins, legg-
ur áherslu á ábyrgð í stjómmála-
og viðskiptalífi. Þess vegna viljum
við koma þar á siðareglum og skilja
á milli pólitískra ákvarðana og fag-
legrar þjónustu í stjórnkerfinu, sem
og að draga úr afskiptum stjórn-
málamanna í sjóða- og bankakerf-
inu. Þannig endurreisum við ábyrgð
í íslensku samfélagi og trúnað milli
stjórnmálamanna og fólksins í land-
inu.
Höfundur er sölustjórí og
frambjóðandi Þjóðvaka i
Reykjavík.
Auglýsing um
innlausn hlutabréfa í
Fjúrfestingarfélagi
íslands hf. og Féfangi hf.
í framhaldi af ábyrgðarbréfi sem íslandsbanki hf.
sendi hluthöfum Féfangs hf. og Fjárfestingarfélags
íslands hf. þann 10. febrúar 1995 um innlausn
allra hlutabréfa í félögunum, eru hluthafar hvattir
til að framselja hlutabréf stn íslandsbanka hf. á
skrifstofu Glitnis hf. Ármúla 1, Reykjavík, 3. hæð,
samanber áður sent ábyrgðarbréf þar að lútandi,
fyrir 10. aþríl 1995, sbr. 24. grein laga
nr. 211995 um hlutafélög.
ISLANDSBANKI
...blabib
- kjarni málsins!
Sjábu hlutina í víbara samhengi!
HTOf NAlI »9»
nMMliuvAfc s<>vr>i
Vinnur [ju á laugardögum?
Landsleikurinn okkar!