Morgunblaðið - 07.04.1995, Page 48

48 FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
MIIMIMIIMGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Kristín Jóns-
dóttir var fædd
11. des. 1911 að
Austurkoti í Hraun-
gerðishreppi. Hún
lést á Ljósheimum,
heimili aldraðra á
Selfossi, 31. mars sl.
Kristín var dóttir
hjónanna Katrínar
Guðmundsdóttur
frá Sandlæk, Gnúp-
veijahreppi, og
"^ Jóns Brynjólfssonar
frá Kaldbak,
Hrunamanna-
hreppi, sem þar
bjuggu. Þau fluttu
að Grafarbakka árið 1931. Krist-
ín var elst þriggja systkina en
hin eru Guðrún, f. 6. mars 1913,
gift Páli V. Daníelssyni, búsett í
Hafnarfirði, og Guðmundur
Amundi, f. 4. ág. 1917, kvæntur
Herdísi Guðmundsdóttur og eiga
þau heima í Kópavogi. Kristín
var í hcimahúsum til 18 ára ald-
urs en fór þá til Reykjavíkur og
vann á matsölustað. Hún veiktist
ásamt tveimur öðrum starfs-
stúlkum af bráðaberklum og átti
'5*' við mikil veikindi að stríða um
tve&gja ára skeið. Næstu ár var
hún á heimili foreldra sinna en
siðar fór hún í vist til Reykjavík-
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo bijóstið þitt fái svala.
(Davíð Stefánsson.)
Ég ætla að orð skáldsins megi
*"t».eimfæra við síðustu lífsdægur
tengdamóður minnar, Kristínar
Jónsdóttur frá Grafarbakka í Hruna-
mannahreppi, er lést að Ljósheimum
á Selfossi föstudaginn 31. mars sl.,
eftir veikindi og sjúkdómslegu frá
því í vetrarbyijun.
Kristín var Amesingur að ætt og
uppruna og alin upp þar í sveitum.
Hún var komin af sterkum stofnum
og lét ekki bugast við mótbyr. Er
hún lauk námi frá Húsmæðraskólan-
um á Hallormsstað, fyrir rúmum 60
árum, hafði hún heim með sér eina
plöntu af lerkitré. Plantan var gróð-
ursett í garðinlim sunnan við íbúðar-
húsið á Grafarbakka og dafnaði hún
þar vel því nú mun þetta vera eitt
_ .þæsta ef ekki hæsta lerkitré á Suð-
urlandi.
Kristín og maður hennar Kristófer
Ingimundarson hófu sinn búskap í
Reykjavík og bjuggu þar fyrstu árin.
Þar fæddust þeim þrír elstu synirn-
ir. Árið 1944 fluttu þau hjónin að
Grafarbakka og hófu þar búskap er
foreldrar Kristínar létu af honum. Á
búskaparárum Kristínar munu oft
hafa verið erfiðir tímar og vinnudag-
ur hennar langur. Heimilið var
mannmargt, börnin mörg og bóndi
hennar sagður oft fjarri heimili. Það
hvíldi því á herðum hennar að sjá
um búsýsluna bæði utan dyra sem
innan.
Þeim hjónum mun hafa búnast
_>’el og haft afkomu í meðallagi.
Böm þeirra voru dugandi og urðu
snemma sjálfbjarga. Þau réttu hjálp-
arhönd og léttu undir við bústörfin.
Miðað við hefðbundin störf flestra
húsmæðra á íslenskum heimilum var
starf Kristínar frábrugðið á einn
hátt. Búskaparár hennar á Grafar-
bakka var hún án eldavélar. Allan
mat „sauð“ hún í gufupotti og gerði
svo fram til hins síðasta.
Kristófer heitinn var látinn er ég
tengdist fjölskyldunni. Hann var
sagður mannkostamaður, hjálpsam-
ur sveitungum sínum og vildi öllum
_ vel. Fyrir lát Kristófers höfðu synir
ERHSDRYKKJUR
Glæsilegir salir, gott verö
^„„oggóöþjónusta.^
Æm veislueldhusið
AI.FHEIMUM 74. s. 568-6220
ur. Hún giftist 30.
maí 1941 Kristófer
Ingimundarsyni frá
Andrésfjósum á
Skeiðum en hann var
þá vörubifreiðastjóri
í Reykjavík. Þar
bjuggu þau fyrstu
árin en fluttu að
Grafarbakka árið
1944 og hófu búskap
þar en þá brugðu
foreldrar Kristínar
búi. Síðan hefur
Kristín átt heimili að
Grafarbakka. Hún
missti mann sinn 3.
nóv. 1975 og tóku þá
tveir synir hennar við jörðinni
en hún hætti búskap. Þau hjónin
eignuðust ellefu börn og komust
tíu þeirra til fullorðinsára. Þau
eru: Jón Hreiðar, f. 15. júlí 1941,
d. 13. sept. 1991, Emil Rafn, f.
1. ág. 1942, Eiríkur Kristinn, f.
21. des. 1943, Björk, f. 22. jan.
1945, Kjartan, f. 27. maí 1946,
Guðrún Kristin, f. 13. nóv. 1947,
María Munda, f. 13. nóv. 1947,
Hlíf, f. 18. ág. 1949, Gyða Ing-
unn, f. 6. maí 1951, og Hreinn,
f. 19. nóv. 1952.
Kristín verður jarðsett frá
Hrunakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
þeirra hjóna, Emil og Eiríkur, tekið
við búskapnum á Grafarbakka.
Kristín dvaldi áfram í gamla íbúðar-
húsinu að Grafarbakka allt þar til
að hún veiktist nú á haustdögum.
Missir Kristínar var mikill er Jón
sonur hennar varð bráðkvaddur
haustið 1991. Hún hafði ekki orð
um og bar harm sinn í hljóði. Krist-
ín var myndarkona og hæg í allri
framgöngu. Líf hennar var án há-
vaða eða óþarfa umsvifa. Hún gekk
hægt um gleðinnar dyr og lét mál-
efni annarra afskiptalaus. Lífsvið-
horfi hennar og lífshlaupi má lýsa
hvað best með spakmæli höfðu eftir
C. Coolidge: „Enginn virðuleiki er
áhrifameiri né nokkurt sjálfstæði
þýðingarmeira en að lifa í samræmi
við efni sín.“ Mörg okkar sem yngri
erum ættum gjarnan að taka okkur
þetta til eftirbreytni.
í byijun greinar minnar vitnaði
ég til skáldsins Davíðs Stefánssonar.
Ég tel viðeigandi að ljúka skrifum
mínum á sama hátt, um leið og ég
þakka Kristínu góða viðkynningu og
votta bömum hennar samúð mína.
Þú áttir þrek og hafðir verk að vinna
og varst þér sjálfri hlífðarlaus og hörð.
Þú vaktir yfir velferð barna þinna.
Þú vildir rækta þeirra ættarjörð.
Frá æsku varstu gædd þeim góða anda,
sem gefur þjóðum ást til sinna landa
og eykur þeirra afl og trú.
En það er eðli mjúkra móðurhanda
að miðla gjöfum - eins og þú.
(Davíð Stefánsson)
Öllum, skyldum jafnt sem óskyld-
um, er önnuðust Kristínu í veikind-
um hennar færi ég þakkir. Viðmót
fólks á sjúkrastofnunum skiptir
miklu bæði fyrir hinn sjúka og ekki
síður aðstandendur hans.
Guðm. Óli Pálsson.
Tengdamóðir mín, Kristín Jóns-
dóttir frá Grafarbakka, sveitaamma
eins og börnin mín kölluðu hana, er
látin.
Þegar við umgöngumst eldra fólk
finnum við oft að það hefur öðlast
lífsfyllingu. Svo var með Kristínu,
hún var sátt við allt og alla, búin
að skila þjóðfélaginu sínu, tilbúin
að kveðja þennan heim og leita á
vit nýrra heima.
Þegar ég kom inn í fjölskylduna
var hún orðin ekkja eftir mann sinn
Kristófer Ingimundarson. Fyrir
andlát hans hafði verið gengið frá
því að tveir synir þeirra tækju við
búinu, þannig að heldur var farið
að hægjast um hjá henni þegar okk-
ar kynni hófust.
Hugur hennar var þó við búskap-
inn og hafði hún vakandi auga með
búverkunum. Vorið var hennar tími.
Það var mér ómetanleg reynsla,
þá nýskriðin úr uppeldisnámi, að
kynnast konu eins og Kristínu sem
þekkti lífsins baráttu betur en marg-
ur annar. Tæplega þrítug eignaðist
hún sitt fyrsta barn og átti alls ell-
efu börn á ellefu árum. Tíu þeirra
komust á legg og eru níu á lífi í
dag. Auk þess ól hún dótturdóttur
sína upp, Ásdísi, sem var sólargeisl-
inn hennar. Hvernig hún fór að því
að taka að sér aukabörn á sumrin
ti! viðbótar við barnaskarann er mér
óskiijanlegt.
Kona með þessa reynslu hlustaði
með hægð og hafði gaman af kröfu-
gerð og umkvörtunarefnum fóstr-
unnar. Oft sagði hún, þegar henni
fannst ég ganga of langt, hvernig
heldurðu að við höfum farið að hér
áður, enginn leikskóli og rafmagn
kom ekki í sveitina fyrr en eftir að
bömin voru öll fædd. Þetta eru lífs-
kjör sem við þau yngri eigum erfitt
með að setja okkur inn í. En aldrei
kvartaði Kristín heldur leiddi okkur
í sannleik um hvað við nútímafólk
höfum það gott.
Við ræddum oft kvenréttindamál
og þó að hún í sínum búskap hefði
lifað eftir þeirra tíma anda, þegar
staða konunnar var heimilið, gladd-
ist hún yfir breytingum á stöðu
kvenna. Þó hafði hún áhyggjur af
því að börnin í nútímaþjóðfélagi yrðu
útundan.
Samheldni Grafarbakkaijolskyld-
unnar er mikil og aldrei var Kristín
ánægðari en þegar hún hafði sem
flesta af niðjum sínum í kringum
sig. Þegar réttardagur nálgaðist
færðist líf í þá gömlu, stóri potturinn
tekinn fram og réttarsúpan soðin.
Oftast voru um fímmtíu manns sem
snæddu, því þennan dag komu öll
börnin og mörg barnabarnanna.
Þessi dagur var dagur fjölskyldunn-
ar.
Eitt var það sem ég dáðist að í
fari tengdamóður minnar að hnýsni
og afskiptasemi átti hún ekki til.
Hún ól börn sín upp í vinnusemi og
drenglyndi, þannig að þau yrðu fær
um að standa fyrir sínu þegar þau
flygju úr hreiðrinu. Hún var óspör
á góð ráð ef um voru beðin og hvatti
til góðra verka, en stjórnsemi sýndi
hún ekki.
Þegar ég kveð Kristínu togast
margar ólíkar tilfinningar á í huga
mínum, sorgin og söknuðurinn,
þakklæti fyrir að fá að kynnast henni
og gleði yfir að sjúkragöngunni skuli
vera lokið. Starfsfólki Heilsustofn-
unar NLFÍ, Sjúkrahúss Suðurlands,
og nú síðast starfsfólki Ljósheima
viljum við þakka hlýtt viðmót og
góða umönnun.
Ingibjörg Sigmundsdóttir.
Ég þakka allt frá okkar fyrstu kynnum.
Það yrði margt ef telja skyldi það.
í lífsins bók það lifir samt í minnum,
er letrað skýrt á eitthvert hennar blað.
Ég fann í þínu heita stóra hjarta,
þá help tryggð og vináttunnar Ijós,
er gerir jafnvel dimma daga bjarta,
úr dufti lætur spretta lífsins rós.
(Margrét Jónsd.)
Kynni mín af Kristínu hófust er
ég var með dætrum hennar í barna-
skóla og kom ég þá stundum að
Grafarbakka og var alltaf vel tekið
á móti mér. Kristín var afskaplega
traust og góð kona sem gerði fyrst
og fremst kröfur til sjálfrar sin.
Eins og nærri má geta var lítið
um frídaga á stóru heimili, vinnu-
dagurinn langur er sinna þurfti
bæði úti- og inniverkum og þægind-
in ekki eins og í dag. Kristófer var
ákaflega framsýnn maður og tileink-
aði sér flestar nýjungar við búskap-
inn svo sem vélar og fleira til að
létta störfin.
Árið 1971 byija ég búskap með
Jóni syni þeirra hjóna. Bjuggum við
í nokkur ár á Laxárbakka, sem er
í Grafarbakkalandi, en byggðum
okkur síðan hús á Flúðum. Þær eru
margar stundirnar sem ég hef átt
með mínu ágæta tengdafólki. Alltaf
var Kristín boðin og búin að rétta
hjálparhönd og aðstoða þá sem
minna máttu sín. Þá líða seint úr
minni flatkökurnar og kleinurnar
sem hún bakaði og vel voru þegnar
sendingar er oft bárust af þessu
heimsins besta bakkelsi.
Kristín varð fyrir þeirri miklu
raun í september 1991 að Jón elsti
sonur hennar, maðurinn minn, varð
bráðkvaddur. Þá reyndi mikið á fjöl-
skylduna. Á þeirri stundu fann mað-
ur þá samheldni, þann styrk og þá
hlýju sem þau bera með sér. Fyrir
ári veiktist ég alvarlega og á enn í
þeim veikindum, þá veitti Kristín
mér styrk og hlýju. Börnin hennar
og fjölskyldur þeirra hafa ekki látið
sitt eftir liggja og færi ég þeim
mínar bestu þakkir fyrir allt sem
þau hafa gert fyrir mig.
Ég þakka Kristínu allt það sem
hún var mér og börnum mínum.
Börnum hennar og systkinum og
fjölskyldum þeirra sendum við inni-
legar samúðarkveðjur. Veri elskuleg
tengdamóðir og amma kært kvödd.
Jóhanna Sigríður og börn.
Kristín ólst upp í Austurkoti við
almenn sveitastörf og fór snemma
að vinna þau verk sem til féllu bæði
utan húss og innan. Hún var
snemma natin við að hugsa um bú-
pening og fórst það vel úr hendi.
Það var mikið áfall fyrir unga
stúlku að veikjast af lífshættulegum
sjúkdómi. Önnur hinna stúlknanna
lést og sýndi það hvaða hætta var
á ferðum. En Kristín var kraftmikil
og tókst æðrulaus á við veikindi sín.
Hún var fyrst flutt á Landakotsspít-
ala en þaðan fór hún á Reykjahæli
í Hveragerði og aftur lá leiðin á
Landakotsspítala. Berklarnir höfðu
skaðað bakið og var gerð á henni
mikil aðgerð sem var í því fólgin að
spengja hrygginn með beinflís sem
var tekin annars staðar úr líkaman-
um. Þetta kostaði margra mánaða
legu í gifsi þar sem hún mátti ekki
hreyfa sig á meðan beinin voru að
gróa. En aðgerðin tókst og hún
komst heim og náði smátt og smátt
heilsu á ný. Mikil lífsreynsla ungrar
stúlku var-að baki.
Kristín var hörkudugleg og sívinn-
andi. Á það reyndi mjög í hennar
búskap. Hún var ósérhlífin og þótt
verkin innanhúss á stóru heimili
væru ærin brá hún sér í útistörfín
ef á þurfti að halda. Það er mikil
vinna í því fólgin að koma stórum
barnahópi til manns. Það var gert
með miklum sóma. Það var alltaf
gaman að koma að Grafarbakka.
Aldrei stóð svo á að ekki væri vel
og alúðlega á móti fólki tekið. Barna-
hópurinn stækkaði og óx úr grasi.
Kraftmikil, hraust, óbæld og á
stundum ærslafull börn. Allt það
besta sem tilheyrir heilbrigðri æsku.
Nú eru þau löngu uppkomin og hafa
reynst dugmikið og farsælt fólk. Og
ný kynslóð barnabarna og barna-
barnabarna er komin til sögunnar
og eru afkomendur Kristínar og
Kristófers orðnir 47.
Kristin ól að mestu upp eitt
barnabarn sitt og var það henni
mikil gleði og styrkur eftir að hún
missti mann sinn. Á síðari árum
gafst henni meiri tími fyrir sjálfa
sig og fór hún þá til orlofsdvalar
eða í hópferðir sem buðust. Var það
henni til mikillar ánægju enda hafði
hún áhuga á að kynnast bæði landi
Og þjóð.
Kristín var góður og traustur
samferðamaður á lífsleiðinni. Við
sem vorum þeirrar gæfu aðnjótandi
að kynnast henni og eiga hana í
vina hópi fínnum fyrir tómarúmi
þegar hún er frá okkur farin. Við
þökkum Kristínu trausta og góða
vináttu og biðjum henni blessunar
guðs á nýjum vegum. Fjölskyldunni
flytjum við innilegar samúðarkveðj-
ur.
Páll V. Daníelsson.
Efyku amma mín! Núna ertu far-
in. Ég sá þig í síðasta sinn viku
áður en þú lést. Ég kveð þig með
erindum úr Ömmuljóði eftir Jóhann-
es úr Kötlum.
Lítill drengur lófa strýkur
létt um vota móðurkinn,
- augun spyija eins og myrkvuð
ótta og grun i fyrsta sinn:
Hvar er amma, hvar er amma,
hún sem gaf mér brosið sitt
yndisleg og alltaf skildi
ófullkomna hjalið mitt.
KRISTÍN
JÓNSDÓTTIR
Lítill drengur leggst á koddann
- lokar sinni þreyttu brá
uns í draumi er hann staddur
ömmu sinni góðu hjá.
Amma brosir - amma kyssir
undurblítt á kollinn hans.
Breiðist ást af öðrum heimi
yfír beð hins litla manns.
Anna Katrín.
Við sjáum, að dýrð á djúpið slær
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
og faðmi jörðina alla.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumamótt
og svanur á bláan voginn.
(Davíð Stefánsson)
Við vitum öll að lífið er ekki enda-
laust og að enginn lifir að eilífu, en
samt höldum við áfram að vona að
þeir sem við elskum mest og eru
okkar styrkur og stoð í lífinu séu
alltaf til staðar fyrir okkur í blíðu
og stríðu. En þannig er það ekki
og góðar og traustar persónur eins
og hún amma mín hverfa burt úr
lífi okkar, kannski til að hefja nýtt
líf, það getum við ekki vitað.
Amma gaf svo mikið af sjálfri sér
og hefur kannski ekki gert sér grein
fyrir hve mikið hún mótaðj líf
margra. Minningin um hana opnar
marga heima sem gott er að ylja
sér við og þægilegt er að hugsa um
að henni ömmu líður vel núna, því
ég er viss um að hvar sem hún er
núna þá umlykur hana friður og
hlýja.
Ég hugsa um traust, ég hugsa
um þolinmæði. Ég hugsa um ást,
ég hugsa um skilning. Ég hugsa
um hreinskilni, ég hugsa um kraft.
Ég hugsa um ömmu.
Ásdís Hrönn.
Kristín amma lést fyrir viku. Ein-
hvern veginn trúir maður því ekki
að hún sé farin í sína síðustu ferð.
Við getum ekki lengur skotist til
hennar í heimsókn, fengið hennar
margrómaða kaffí sem var vel heitt
enda hellt upp á með sjóðandi vatni
beint úr kranánum.
Upp í hugann leita minningabrot
af skemmtilegum stundum sem við
áttum með ömmu okkar. Eins og
þegar Kristín Linda og Ásdís
frænka tóku það upp hjá sér þegar
þær voru unglingar að þær ætluðu
að fara um verslunarmannahelgi í
útilegu. Við höfðum eytt miklum
tíma í að hugsa upp röksemdir sem
myndu duga til að sannfæra full-
orðna fólkið um hversu góð hug-
mynd það væri að við færum á
útihátíð. Þegar við vorum orðnar
vissar um að rök okkar væru orðin
það sterk að engum dytti í hug
nokkur ástæða fyrir að leyfa okkur
ekki að fara bárum við upp spurn-
inguna. Hugmyndin féll í grýttan
jarðveg og vorum við tilbúnar í
nöldrið, þegar amma þaggaði al-
gerlega niður í okkur með þvi að
bjóða að við mættum nú bara tjalda
í garðinum fyrst okkur langaði svo
mikið að sofa í tjaldi. Eftir þetta
boð hennar ömmu var eins og allar
röksemdirnar okkar fyrir því að við
fengjum að fara væru roknar út í
veður og vind, þannig að við játuð-
um okkur sigraðar. Er ég hrædd
um að amma hafi hlegið að okkur
frænkunum og gerir það jafnvel
enn í dag.
Svona var hún amma snjöll, leysti
vandamál sem að steðjuðu án þess
að virðast hafa mikið fyrir því.
Frá unga aldri fórum við systkin-
in í réttirnar til hennar ömmu. Rétt-
arsúpan hennar og flatkökurnar
voru jafn snar þáttur í réttarstemm-
ingunni og kindurnar. Það var alltaf
tilhlökkun að fara austur til hennar
ömmu og án hennar verður sveitin
ekki söm og áður.
Kristín Linda, Vigfús Þór,
Arnar Bjarki og Lúeinda.-
Það er sárt til þess að hugsa að
geta ekki hitt þig aftur langamma
mín. Ég kom oft til þín í sveitina.
Þú fagnaðir alltaf komu minni og