Morgunblaðið - 12.04.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 1995 25
í HEIÐMÖRK.
Skógrækt
í Reykjavík
PYRIR nokkru
birtu fjölmiðiar frá-
sagnir af úttekt Lög-
fræði- og rekstrarráð-
gj afarskrifstofunnar
Ráð h/f, sem gerð var
að tilhlutan forráða-
manna • Reykjavíkur-
borgar, um könnun á
fyrirkomulagi inn-
kaupa Reykjavíkur-
borgar á garð- og skó-
garplöntum hjá Skóg-
ræktarfélagi Reykja-
víkur (S.R.). í niður-
stöðum ráðgjafar-
skrifstofunnar segir
m.a.:
„Félagið (þ.e. S.R.)
hefur haft aðgang að
stóru ræktunarlandi á góðum stað
í borginni, sem það hefur ekki
greitt eðlilega lóðarleigu fyrir.
Þegar borgin byrjar 1993 að bjóða
út innkaup sín á plöntum og sam-
keppni kemur til sögunnar lækkar
S.R. verulega söluverð sín til borg-
arinnar. Þetta þýðir að verð til
borgarinnar hafa á liðnum árum
verið hærri en þau annars hefðu
þurft að vera hefði eðlilegra við-
skiptahátta notið við. Þó erfitt sé
að meta hvað borgin hafi skaðast
á þessum viðskiptum, gæti sú tala
að okkar áliti hlaupið á milljón-
atugum.“
Þessi frásögn í skýrslunni hefur
orðið tilefni til fjölmiðlaumfjöllunar
og blaðaskrifa, sem er ætlað að
vekja tortryggni í garð Skógrækt-
arfélags Reykjavíkur og hins mikla
starfs sem á þess vegum er unnið.
Eiga þar hlut að máli samkeppnis-
aðilar á plöntumarkaði.
Skógræktarfélag Reykjavíkur
var stofnað árið 1946. A þeim tíma
var alls ekki um skógrækt að ræða
í Reykjavík. Einstök tré stóðu á
stangli, mest í skjóli af húsum.
Kostur á trjáplöntum til gróður-
setningar var hverfandi lítill, teg-
undaval mjög einhæft og þekking
almennings um ttjárækt og skóg-
ræktarmöguleika nánast engin.
í lögum félagsins segir að til-
gangur þess sé „að vinna að skóg-
rækt og tijárækt í Reykjavík og
víðar og auka skilning og áhuga
á þeim málum.“ Markmiðum sínum
stefnir félagið að því að ná, eins
og segir í félagslögum „með því
a) að veita fræðslu um skógrækt
og trjárækt,
b) að leggja stund á plöntuupp-
eldi, ræktun og rann-
sóknir á runna- og
tijátegundum,
c) að starfa með
Reykjavíkurborg að
ræktun á löndum
borgarinnar,
d) að vinna að útveg-
un lands til skógrækt-
ar fyrir félagsmenn.“
í lögum félagsins
er tæmandi talið hver
tilgangur þess er, þ.e.
að efla skógrækt og
skapa aðstöðu fyrir
hana. Ekki er stefnt
að fjárhagslegum
ávinningi eða eigna-
myndun með rekstri
félagsins annað en
það sem þarf til að sinna markmið-
um þess.
í stjórn félagsins völdust í upp-
hafi valinkunnir áhugamenn um
skógrækt og hefur jafnan verið
svo, að stjórn félagsins hafa skipað
öflugir áhugamenn um skógrækt.
Þrír formenn hafa starfað frá
félagsstofnun, Guðmundur Mar-
teinsson, Jón Birgir Jónsson og
Þorvaldur S. Þorvaldsson frá 1986.
Framkvæmdastjórar hafa aðeins
verið tveir, Einar G.E.Sæmundsen
og Vilhjálmur Sigtryggsson. Fé-
lagið hefur ætíð haft á að skipa
starfsliði með mikla faglega þekk-
ingu og reynslu. Sérstök ástæða
er til þess að benda á, að stjórnar-
menn félagsins hafa aldrei frá
upphafi til þessa dags fengið krónu
greidda í þóknun fyrir störf sín í
þágu félagsins, sem hefur um langt
árabil verið með umsvifamikinn
rekstur og mikla veltu.
Fljótlega eftir stofnun félagsins
hófst fræðslustarf og plöntufram-
leiðsla í Fossvogi. Fyrstu árin voru
framleiddar 10-20 þús. plöntur á
ári, en síðustu árin allt að 1.0
milljón garð- og skógarplöntur á
ári.
Plöntuframleiðslunni hefur það
verkefni fylgt að koma plöntunum
í jörðu, huga að þeim á viðkvæmu
uppvaxtarskeiði og síðan, þegar
skógar og lundir eru vaxnir til
lofts, að grisja, gera göngustíga
og á annan hátt greiða þeim för
sem vilja njóta friðarins, fegurðar-
innar, fuglanna og annars góðs,
sem skógarnir geyma.
Um þetta viðfangsefni tókst
þegar á fyrstu starfsárum Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur hið
Sveinbjörn
Dagfinnsson.
í ÖSKJUHLÍÐ.
í LUNDI nýrra skóga.
ágætasta samstarf við forráða-
menn Reykjavíkurborgar. Á
grundvelli þess samkomulags eru
vaxnir flestir þeir skógar og lundir
sem Reykvíkingar njóta í dag. Má
þar fyrst nefna Heiðmerkursvæðið.
Þar er nú orðinn slíkur vöxtur
trjáa, að þau veita bæði skjól og
fegurð. Göngustígar hafa verið
lagðir um svæðið og er Heiðmörk
án vafa orðin vinsælasta útivistar-
svæði höfuðborgarinnar. Öskju-
hlíðin er að skrýðast skógi og þeg-
ar er hann það vaxinn að til yndis-
auka er. Þar hafa verið gerðir
skógarstígar fyrir fólk til að ganga
um og njóta umhverfis í skjóli og
fegurð. Félagið sér um skógarreit-
inn í Elliðaárdal, stígagerð og ann-
að viðhald sem þar þarf að ann-
ast. í Fossvogsdal umhverfis aðal-
stöðvar félagsins eru miklir skóg-
arlundir og yndislegt umhverfi sem
öllum er frjáls för um. Þar eiga
sér næturstað á upprunastað sín-
um þúsundir þrasta, og fleiri fugla,
sem dreifa sér á daginn um borg-
ina flestum til yndis. Þá skal nefnd
skógræktin við Rauðavatn og síð-
ustu árin gróðursetningar á
Hólmsheiði og víðar í landi Reykja-
víkurborgar, sem telst innan
Skógræktarfélag
Reykjavíkur hefur, að
mati Sveinbjörns
Dagfinnssonar, unnið
þrekvirki við að búa
Reykvíkingum fegurra
og hlýrra umhverfi.
skamms tíma vera fullgróðursett.
og mun þá komin sú staða að í
Reykjavík eru að vaxa stærstu
skógar á íslandi.
Állir Reykvíkingar njóta þegar
í dag verka Skógræktarfélags
Reykjavíkur, því auk verkefna sem
hafa verið unnin í þágu Reykjavík-
urborgar hefur fræðslu- og áróð-
ursstarfið skilað miklu. Þær plönt-
ur sem ekki hafa verið notaðar til
gróðursetningar í lendur borgar-
innar, hafa farið í garða og önnur
svæði Reykvíkinga, þannig að
Skógræktarfélag Reykjavíkur á
mikinn hlut í því að gera Reykvík-
ingum nútíðar og framtíðar um-
hverfi sitt blíðara og skýlla, auk
meiri fjölbreytni í dýralífi, einkum
fugla. Reykvíkingar fá nú þegar
notið ljúfra stunda í „lundum nýrra
skóga.“
Skógræktarfélag Reykjavíkur
er stærsta skógræktarfélagið af
51 félagi, sem starfa í landinu, og
það mikilvirkasta.
Skógræktarfélögin hafa verið
ómetanlegur bakhjarl fyrir skóg-
rækt í landinu og eiga mikinn hlut
að þeim árangri, sem náðst hefur
í skógræktarmálum, þannig að nú
vita þeir sem vilja að við getum
víða ræktað skóga á íslandi til
nytja og arðs og allsstaðar, þar
sem jarðvegur er, til þess að skapa
betra umhverfi.
Náin samvinna S.R. hefur skap-
ast við skógræktarfélög nálægra
sveitarfélaga, sem öll njóta stuðn-
ings viðkomandi sveitarstjórna.
Slík samvinna getur gert mikil
áform að veruleika, þ.e. að rækta
skóga og tengja núverandi skógum
ofan byggða allt frá Esjuhlíðum
og suður fyrir Hafnarfjörð. Með
slíkri framkvæmd verða framtíðar-
skógar m.a. til þess að skýla nýjum
byggðahverfum, þegar setja verð-
ur niður byggð ofar en nú er.
Auk mikilla framkvæmda í gróð-
ursetningu og umhirðu tijáa og
skógarlunda hefur Skógræktarfé-
lag Reykjavíkur lagt fram fjármuni
og margvíslega aðstöðu til þess
að efla rannsóknir og þróunarstarf
í sambandi við plöntuframleiðslu
sem hæfir íslenskum aðstæðum.
Félagið hefur á þeim vettvangi átt
mjög gott samstarf við Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins,
Rannsóknastofnun Skógræktar
ríkisins að Mógilsá og líftæknideild
Iðntæknistofnunar. Með því þróun-
ar- og rannsóknastarfi hefur margt
áunnist og aukin þekking hefur
þannig gert kleift að framleiða
plöntur sem eru m.a. betur í stakk
búnar að standast erfið lífskjör sem
þær mæta á berangri og í rýrum
jarðvegi.
Allir fjármunir sem félagið hefur
eignast umfram það sem þarf til
daglegs rekstrarkostnaðar hafa
farið í það að byggja upp aðstöðu
þess til plöntuframleiðslu, gera
hana hagkvæmari, til þess að hirða
landsvæði sem gróðursett hefur
verið í og til að gróðursetja í ný
svæði.
Niðurstaða mín er sú, að
Reykjavíkurborg hafi ekki skaðast
á viðskiptum sínum við Skógrækt-
arfélag Reykjavíkur, heldur hafi
enginn hagnast eins mikið á starf-
semi félagsins og Reykvíkingar og
Reykjavíkurborg.
Sem Reykvíkingur sé ég ástæðu
til þess að flytja Skógræktarfélagi
Reykjavíkur sérstakar þakkir fyrir
störf félagsins við að gera Reykja-
vík að betri borg.
Höfundur er varaformaður
Skógræktarfélags íslands.