Morgunblaðið - 22.04.1995, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MIIMNINGAR
+ Þuríður Dagný
Skeggjadóttir
fæddist 23. febrúar
1930 á Kollafjarðar-
nesi í Kollafirði i
Strandasýslu. Hún
andaðist á Landspít-
alanum í Reykjavík
11. apríl sl. Foreldr-
ar hennar voru
Skeggi Samúelsson
frá Miðdalsgröf í
Tungusveit í
Strandasýslu, járn-
smiður, fæddur 17.
október 1897, dáinn
24. september 1979,
og Ragnheiður Jónsdóttir frá
Kollafjarðarnesi, húsmóðir,
fædd 8. maí 1909, búsett í Kópa-
vogi. Þuríður Dagný átti þijú
alsystkini, Rögnu Guðnýju,
Ormar Odd og Elínu, og tvö
hálfsystkini samfeðra, Knút og
Brynhildi. Öll lifa þau systur
sína. Hún ólst upp hjá foreldr-
um sínum á Felli í Kollafirði til
sex ára aldurs er hún flutti með
þeim til ísafjarðar og síðan til
Reykjavíkur, þá sextán ára. Þar
lauk hún stúdentsprófi úr
stærðfræðideild MR 1950 og
cand.phil. frá HÍ 1951. Nam við
Húsmæðraskóla Reykjavíkur
veturinn 1951-52. Þuríður trú-
lofaðist sumarið 1951 eftirlif-
andi eiginmanni sinum, Gutt-
ormi V. Þormar, Geitagerði í
Fljótsdal í N-Múlasýslu, fædd-
um 19. febrúar 1923 í Geita-
gerði. Guttormur og Þuríður
gengu í hjónaband 19. júlí 1952.
Þeirra böm em: Ragnheiður,
f. 26. maí 1953. Maki hennar
er Gunnlaugur Sigurðsson frá
Hallormsstað og eiga þau sex
Brámáni skein brúna
brims und ljósum himni.
Hriáar hörvi glæstrar
haukfránn á mik lauka.
Þessi vísuhelmingur kemur ósjálf-
rátt upp í hugann þegar ég lít til
baka og minnist þess er ég sá Þur-
íði í fyrsta sinn í X-bekknum okkar
í MR árið 1946. Við vorum að lesa
Gunnlaugssögu Ormstungu um
þessar mundir og sagan segir að
svo hafí kveðið Gunnlaugur er hann
horfði til Helgu yfir ána.
Það voru þessi sindrahdi dökk-
brúnu augu þessarar ungu stúlku
sem vöktu athygli mína. Það fór
að jafnaði ekki mikið fyrir Þuríði,
hún var dagfarsprúð með hlýlegt
viðmót, en oft brá fyrir glettni í
augum. Aftur á móti fór það aldrei
fram hjá neinum hversu góðum
gáfum hún var gædd, enda var hún
dúx í okkar bekk í gegnum árin
og útskrifaðist með láði. X-bekkur-
inn samanstóð af piltum og stúlkum
nokkum veginn að jöfnu. Þetta var
samstilltur hópur og innan hans
mynduðust traust vináttubönd, sem
haldist hafa alla tíð síðan. Það var
eftirtekarvert hve skólasystkinum
Þuríðar var sérstaklega hlýtt til
hennar, enda létu þau oft orð falla
í þá veru.
Við urðum þess áskynja skólafé-
lagar Þuríðar að hún átti á þessum
árum vin fyrir „austan". Þar átti
hún sinn hulduprins. Þegar hún var
innt eftir því hvað tæki við að
afloknum prófum sagði hún fátt,
en þeir sem best þekktu til gátu
lesið úr augum hennar svarið.
„Til austurheims vil ég halda
þar hjartkærust ástin mín býr.“
Sú varð einnig raunin. Skömmu
cftir að stúdentsprófí lauk flutti hún
austur og giftist Guttormi Þormar,
sem var einn fremsti fijálsíþrótta-
maður Austurlands í þann tíma.
Þau gerðu sitt bú á föðurleifð Gutt-
orms að Geitagerði á Fljótsdal og
bjuggu þar alla tíð síðan.
Fjarlægðarinnar vegna sáum við
jítið af Þuríði næstu árin en atvikin
högðuðu því þannig að fundum
börn; Vigfús, f. 3.
ágúst 1954. Maki
hans er Eva Dup-
ont frá Sjálandi og
eiga þau eitt barn;
Jóhanna, f. 29.
október 1955. Maki
hennar er Her-
mann Ottósson frá
Neskaupstað og
eiga þau þijú börn;
Skeggi, f. 28. mars
1957. Maki hans er
Ásdís Elva Aðal-
steinsdóttir frá
Akureyri og eiga
þau þijú börn; Stef-
án, f. 24. apríl 1961. Maki hans
er Kristjána Jónatansdóttir úr
Keflavík og eiga þau tvö börn.
Þuríður og Guttormur tóku
fljótlega við búsforráðum í
Geitagerði þar sem hún ól síðan
aldur sinn til dauðadags. Auk
heimilis- og bústarfa var Þuríð-
ur virkur þátttakandi í félags-
og menningarmálum á Héraði.
Má nefna að hún var um ára-
bil formaður Menningarsam-
taka Fljótsdalshéraðs, sat i
hreppsnefnd Fljótsdalshrepps,
var formaður sóknarnefndar,
sat í skólanefndum Húsmæðra-
skólans á Hallormsstað og
Menntaskólans á Egilsstöðum,
formaður Kvenfélags Fljóts-
dalshrepps, og prófdómari við
Húsmæðraskólann á Hallorms-
stað.
Útför Þuríðar Dagnýjar
Skeggjadóttur verður gerð í
dag, 22. apríl, frá Egilsstaða-
kirkju og hefst athöfnin kl. 14.
Jarðsett verður í kirkjugarðin-
um á Valþjófsstað í FljóLsdal.
okkar bar saman við stúdentaút-
skrift úr MA 1981. Þau útskrifuð-
ust þetta ár, Stefán Þormar og
Auður og Margrét, tvíburadætur
okkar Patricíu. Þetta varð aftur til
þess að Skeggi Þormar, elsti sonur
Þuríðar og Guttorms, og dóttir okk-
ar Ásdís Elva hittust við þetta tæki-
færi og felldu hugi saman. Þau eru
nú hjón með tvær dætur og búa í
Kaliforníu.
Þuríður festi fljótt rætur á
Fljótsdal og var að vonum falin þar
mörg ábyrgðarstörf. Hún hafði tek-
ið ástfóstri við þennan stað og það
var í senn gaman og fróðlegt að
ganga með henni um skógræktar-
lendur þeirra hjóna og heyra hana
segja frá.
Sonardætrunum frá Kalifomíu
þótti gott að koma í heimsókn til
ömmu og afa í Geitagerði og eiga
ljúfar minningar frá veru sinni þar.
Það er sárt til þess að hugsa að
þessi mikilhæfa kona skuli nú vera
öll, en síðustu árin háði hún harða
baráttu við sjúkdóm þann, er að
lokum bar hana ofurliði. Aldrei
heyrðist æðruorð af hennar vörum
meðan á hennar veikindum stóð,
slík var hennar ofurró og hugprýði.
Við hjónin erum þakklát fyrir
kynni okkar af Þuríði og við erum
viss um að hún hafði mannbætandi
áhrif á alla sem urðu þeirra kynna
aðnjótandi.
Blessuð sé minning hennar.
Aðalsteinn Jónsson.
Elskuleg vinkona okkar og bekkjar-
systir, Þuríður Skeggjadóttir, er lát-
in. Haustið 1946 settumst við allar
í 3. bekk Menntaskólans í Reykja-
vík, komum hver úr sinni áttinni,
höfðum þá tekið landspróf um vorið.
Þurý kom frá Isafírði með fjölskyldu
sinni sem fluttist suður um það leyti.
Næsta vetur þegar nemendur höfðu
valið sér námsbraut, aðra af tveimur
sem þá var völ á, settumst við vin-
konurnar í stærðfræðideild. Þuríður
var mikil námskona og skarpgreind,
var jafnvíg á allar greinar, tungu-
mál sem raungreinar, og hefði þess
vegna getað valið hvora deildina sem
var, en stúdentsprófi lauk hún úr
stærðfræðideild vorið 1950. Um
haustið innritaðist hún í Háskóla
íslands og tók próf að vori í for-
spjallsvísindum. Með náminu vann
hún á skrifstofu í Reykjavík. Vetur-
inn 1951-52 var hún í Húsmæðra-
skóla Reykjavíkur og nutu hæfileik-
ar hennar sín prýðilega þar sem
annars staðar. Hún hafði jafnan
mikla ánægju af allri handavinnu
og greip til hennar þegar tími gafst,
enda var hún bæði listfeng og hög.
Einhverju sinni á menntaskólaár-
unum lét Pálmi rektor í ljós óánægju
yfir vanþekkingu okkar á föðurland-
inu. Þuríður var ósátt við þá einkunn
og afréð að reyna að bæta úr því
með því að kynnast landinu af eigin
raun. Hún réði sig í kaupavinnu
austur í Fljótsdal 1949, ásamt ann-
arri í bekknum. Þá kynntist hún
Austurlandi og hreifst af fegurð
þess. Það sumar hitti hún bóndason-
inn og íþróttamanninn Guttorm
Þormar í Geitagerði og örlögin voru
ráðin. Þau giftu sig í júlí 1952 og
bjuggu með foreldrum hans fyrstu
árin. Heimilið í Geitagerði var rót-
gróið menningarheimiii og sinnti
Þuríður störfum sínum þar með
miklum ágætum, jafnt úti sem inni.
Hún tileinkaði sér m.a. hefðbundna
íslenska matargerð, svo sem að búa
til skyr, smjör, osta, slátur, bjúgu
o.m.fl.
Börnin komu ört, þau urðu fimm,
tvær dætur og þrír synir. Þau hafa
nú öll stofnað sín eigin heimili og
eiga afkomendur. Þurý var um-
hyggjusöm og góð móðir og amma,
sem öllum þótti vænt um.
Eftir að Þuríður flutti austur var
vík milli vina, en við vinkonurnar
heimsóttum hana þó öðru hveiju.
Var alltaf jafn notalegt að koma til
þeirra hjóna og eru góðar og
skemmtilegar minningar tengdar
þeim heimsóknum. Þurý unni sveit-
inni sem hún hreifst af frá fyrstu
tíð, enda er Fljótsdalur með fegurstu
sveitum landsins. Hún undi sér
hvergi betur, brá sér þó stundum
ýmissa erinda til Reykjavíkur og var
þá ævinlega efnt til samfunda hjá
einhverri okkar, ef nokkur tök voru
á.
Þegar við vorum í 4. bekk mennta-
skólans stofnuðum við saumaklúbb,
sjö stelpur úr bekknum. Þar var
fengist við fleira en að sauma og
pijóna. Umræður urðu oft æði lífleg-
ar enda skoðanir skiptar. Þurý var
sú sem átti auðveldast með að draga
fram aðalatriðin og rökstyðja skoðun
sína, var þó skilningsrík á skoðanir
annarra. Hún átti auðvelt með að
tjá sig, bæði munnlega og skriflega.
Bréfín frá henni voru vel samin og
oft bráðskemmtileg. Nú eru aðeins
þijár eftir (tvær látnar) í þessum
bráðum hálfrar aldar gamla sauma-
klúbb.
Eftir að Þuríður veiktist fjölgaði
ferðum hennar suður og gaf hún sér
þá oftast tíma til að hitta okkur,
eina eða fleiri, eða hafa símasam-
band. Það var okkur mikils virði.
Hún tók veikindum sínum með stakri
hugprýði og æðruleysi, stóð þau af
sér ótrúlega lengi og var jafnan
fremur veitandi en þiggjandi.
Við söknum vinkonu okkar mikið
og þökkum henni langa samleið, sem
aldrei bar skugga á. Við sendum
Guttormi kærar kveðjur og vottum
honum, börnunum, Ragnheiði móður
Þuríðar og öðrum aðstandendum
innilegustu samúð.
Ásdís, Guðfinna og Sigríður.
Ég sá hana í fyrsta sinn svo ég
muni út um gluggann á „Norður-
kvistinum" á Hallormsstað, í því
húsi sem í þá daga bar nafn staðar-
ins. Það var snemma vors 1958 eða
9 held ég því ég hafði einmitt feng-
ið nýja gúmmískó númer 33 þegar
þetta var. ísinn í Fljótinu var farinn
að fá á sig græna slikju á köflum
af vaxandi sólfari og komin auð
skil við land því að vatnsborðið hafði
hækkað í byrjuðum vorleysingum.
Hún var unga konan í Geitagerði
í Fljótsdal og var að stytta sér leið
fótgangandi þessa tvo til þijá kíló-
metra sem aðskilja land á milli gagn-
stæðra bæjanna.
Fyrst birtust tveir deplar upp við
landið að norðanverðu — svolítið
flöktandi í fyrstu — kannski vegna
vaka sem komnar væru á ísinn þeim
megin. Svo staðnæmdust deplarnir
nokkra stund og annar sneri aftur
til sama lands en hinn tók stefnuna
þvert „austur“.
Það var búið að lýsa ísinn bann-
svæði fyrir okkur krakkana þetta
vor og því var spennandi og óvænt
að sjá slíka mannaferð — meira að
segja að norðanverðu þar sem ísinn
gaf sig að jafnaði einna fyrst.
Á árum áður hafði Fljótið verið
talsverð samgöngubraut á ís en sú
tíð var liðin og virtust flestir því
fegnir og stigu sjaldan fæti á það
úr því nauðsyn bar ekki til.
Unga konan í Geitagerði tók Fljót-
inu hins vegar alveg fordómalaust
og þáði með þökkum þessa sam-
göngubót náttúrunnar þegar hún
gafst. Og þarna varð hún smám
saman greinilegri og stærri fyrir
augum mér á „Norðurkvistinum" og
nú gat ég séð að hún dró litla sleða-
grind á eftir sér — án þess auðvitað
að ég vissi ennþá að þetta var hún
— og innan tíðar myndi hún hverfa
undir sjónarrönd skógarins á fljóts-
bakkanum niður af bænum.
Þau voru íjárbændur eins og aðr-
ir Fjótsdælingar — þetta fólk sem
mér fannst lengi vel vera dálítið
dularfull blanda af nútímanum og
útilegumannasögum. Handan dals-
ins tóku við sex eða sjö nátta afrétt-
ir allt vestur að Vatnajökli — en um
leið var hún fyrsta konan sem ég
sá aka jeppa eða bíl yfirhöfuð — og
á hlöðustafni í Geitagerði — undir
vetrardimmu fjallinu — logaði skært
ljós frá heimarafstöðinni nótt sem
dag...
Ég tók stigann niður af loftinu í
fjórum skrefum og var kominn niður
í fjöru — á skyrtunni og gúmmískóm
— um það bil sem hún kom að auðri
lænunni sem þarna var því breiðari
sem ijaran var talsvert aflíðandi þar
sem okkur bar að. Við stóðum litla
stund með jakahröngl og lygnt vatn-
ið á milli okkar en óravíð ísbreiðan
og fyallið hinum megin gerðu augna-
blikið dularfullt og konuna með. Hún
kallaði kveðjuorð til mín — eiginlega
hærri rómi en fjarlægðin krafðist —
og heilsaði með nafni án þess ég
vissi hvernig hún þekkti mig. Svo
gengum við samsíða, ég í fjörunni,
hún á ísnum í áttina að lágri klett-
anös þarna spölkom frá þar sem
ísinn var ennþá landfastur. Hér
þakkaði hún mér móttökumar með
handabandi og lofaði foreldra mína
fyrir að senda á móti sér. Ég sagði
ekkert og allra síst að ég hefði kom-
ið af óviðráðanlegri löngun að sjá
andlit þeirrar manneskju sem gekk
yfír grænleita ísbreiðuna.
Hún sá að mér var kalt á skyrt-
unni og ullarsokkalaus í gúmmískón-
um og bauð mér breiðan trefilinn
sinn eða sjal. Ég reyndi að sveija
af mér hrollinn með hreysti þess sem
fer klæðlítill út í nepjuna í leyfis-
leysi, en var þó feginn að hún tók
ekki mótbárum og við röltum af stað
upp skógarstíginn utan við „Lamba-
ból“. Sleðann skildi hún eftir undir
tré á fljótsbakkanum og tók létta
töskuna í hönd sér.
Ég reyndi að virða hana fyrir mér
þar sem við gengum en það var
dálítið óhægt um vik, en jafnvel á
gúmmískóm númer 33 skildi ég að
í augum þeirra sem slitu stærri skó-
númerum fór þama óvenjulega
þokkafull kona.
Brekkan var brött og mér hitnaði
undir sjalinu og fípaðist í tilsvörum
við spurningum hennar og beinlínis
laug því að ég væri orðinn læs. Við
vegamótin að Húsmæðraskólanum
kvaddi hún mig með handabandi og
þakkaði eins og bjargvætti sínum
og bað fyrir kveðjur í bæinn um sinn.
Við vorum komin steinsnar sitt í
hvora áttina þegar ég sneri á rás á
eftir henni með sjalið . .. Hún tók
við því af sama velviljaða raunsæi
og hún hafði léð það og kankvíslegt
bros hennar tók ég sem loforð um
að segja þetta engum . ..
Svo liðu tæp 40 ár eða svo og
nóttina áður en hún dó sat ég á stól
við rúmið hennar og rifjaði þetta upp
í huganum. Hún opnaði augun og
spurði: „Fer ekki illa um þig?“
Ætíð hugrökk, ætíð umhyggju-
söm, ætíð ástrík. Og við sem þess
nutum!
í anda mjög persónulegrar kímni
sem hún hafði þegar umborið þess-
ÞURIÐUR DAGNY
SKEGGJADÓTTIR
um tengdasyni sínum í 22 ár svar-
aði ég: „Jú, satt best að segja!“
Hún leit við mér og dulítið kank-
víslegt bros lék um andlit hennar
um leið og hún lokaði augunum ...
Ég skildi það svo að hún myndi
ekki segja það neinum ...
Gunnlaugur Sigurðsson.
Æskuvinkona mín, Þuríður
Dagný Skeggjadóttir frá Geitagerði
í Fljótsdal, lést 11. apríl sl. eftir
ströng og erfið veikindi. Undanfarin
ár átti hún við þungbæran sjúkdóm
að stríða, sem lengi var von um að
sigrast mætti á, en síðar reyndist
ekki við ráðið. Dauðann bar því að
hennar garði sem líkn, úr því sem
komið var. Þrátt fyrir þá vissu syrt-
ir að á skilnaðarstund.
Foreldrar Þuríðar, Ragnheiður
Jónsdóttir og Skeggi Samúelsson,
voru bæði Strandamenn og bjuggu
sín fyrstu búskaparár að Felli í
Strandasýslu. En árið 1936 var fað-
ir hennar ráðinn bústjóri við Selja-
landsbúið, sem ísafjarðarkaupstaður
rak um árabil, og gegndi hann því
starfi næstu tíu árin. Þar ólst Þuríð-
ur upp í glöðum systkinahópi við
starf og leik. Foreldrar hennar voru
bæði miklar ræktunarmanneskjur
og höfðu mikið yndi af því að reyna
margvíslegar nýjungar á sviði rækt-
unar, ekki hvað síst garðyrkju. Hún
hafði því hlotið góðan undirbúning
undir lífsstarfið í föðurgarði.
Þuríður gekk í barnaskólann á
Brautarholti í Skutulsfírði og þaðan
iá leiðin í gagnfræðaskólann á
Isafirði. Þar lágu leiðir okkar saman
haustið 1943. Við komum þar báðar
inn í framandi heim og þekktum
fæst af okkar nýju skólasystkinum,
þegar við konium í skóla. Með okkur
tókust strax náin kynni, sem fljót-
lega þróuðust í einlæga vináttu, sem
aldrei hefír borið skugga á. Þótt fjar-
lægðin hafí verið mikil á milli okkar
alla tíð og við því hist sjaldnar en
báðar hefðum kosið, hefír vináttu-
sambandið aldrei rofnað og þegar
við hittumst, var eins og við hefðum
aldrei skilið. Fjarlægðina brúuðum
við með bréfaskriftum og símhring-
ingum.
Þuríður . fluttist með foreldrum
sínum til Reykjavíkur að loknu mið-
skólaprófí og settist í menntaskólann
í Reykjavík. Þaðan lauk hún stúd-
entsprófí vorið 1950. Hún var gædd
góðum námshæfileikum, sem komu
strax í ljós í gagnfræðaskóla og
mikil samviskusemi einkenndi strax
öll hennar verk. Einnig var hún mik-
ill lestrarhestur, var víða heima og
kunni góð skil á hinum ólíkustu hlut-
um. Hugur hennar stóð því til frek-
ara náms og hugðist hún nema veð-
urfræði. En þá gripu örlagadísirnar
inn í lífshlaup hennar. Á vegi henn-
ar varð glæsilegur ungur maður
austan af Héraði, Guttormur V.
Þormar frá Geitagerði. Hún skrifaði
mér línu og sagði mér, að nú væru
örlög sín ráðin. Nú væri hún ákveð-
in í að leggja langskólanám á hilluna
og gerast bóndakona á Héraði, því
fengi enginn mannlegur máttur
breytt. Þuríður og Guttormur gengu
í hjónaband 19. júlí 1952 og höfðu
því búið á Geitagerði röska fjóra
áratugi. Þau eignuðust fímm böm,
sem nú eru öll flutt úr foreldrahús-
um. Það var mér mikil upplifun að
heimsækja þau hjón með fjölskyldu
minni í fyrsta skipti að Geitagerði.
Það duldist engum, að Þuríði leið
vel á Héraði. Lífskrafturinn og
starfsorkan fengu útrás í ræktunar-
starfi og fjölþættu menningar- og
félagsstarfi meðal sveitunga hennar.
í veikindum sínum sýndi Þuríður
fádæma viljaþrek og hugrekki. Hún
ræddi veikindi sín eins og eðlilegan
hlut og var þakklát góðum Guði
fyrir hvern dag, sem hann gaf henni
með fjölskyldu sinni. Hún stóð með-
an stætt var, studd af yndislegri fjöl-
skyldu, ástríkum eiginmanni og
börnum, sem gerðu allt sem í þeirra
valdi stóð til að gera henni lífið létt-
ara.
Að leiðarlokum kveð ég vinkonu
mína með söknuði og þakka henni
áralanga vináttu og tryggð. Við Jón
Páll sendum Guttormi, börnum
þeirra og öllum ástvinum innilegar
samúðarkveðjur. Megi minningin um
einstaka konu vera þeim huggun
harmi gegn.
Hulda Pálmadóttir.