Morgunblaðið - 28.05.1995, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ

Loftmyndir Þorgeir S. Helgason og Tryggvi Þorgeirsson.
MYND tekin úr vesturátt úr lofti. Nesstofa er ofarlega fyrir miðju. A myndinni má greina fjórar einfaldar hringlaga rústir og eina tvöfalda lengst til vinstri, eina stóra
og ílanga og fleiri útgáfur.
IVETUR sem leið, nánar til-
tekið 28. janúar, voru þeir
Þorgeir S. Helgason jarð-
fræðingur og Tryggvi Þor-
geirsson hjá Verkfræðistof-
unni Línuhönnun á flugi
þarna og þá var samspil
kvöldsólar og snjófalar með
þeim hætti sem lesendur geta séð
á meðfylgjandi myndum sem þor-
geir tók er hann flaug ásamt syni
sínum yfir svæðið við sömu skil-
yrði tveimur dögum síðar. Rústim-
ar eru óvenjulega greinilegar, svo
greinilegar að það má kasta á þær
tölu. Og ekki nóg með það, heldur
er að sjá að þarna séu einnig ann-
ars konar rústir.
Það verður hver og einn sem
skoðar myndimar að skera úr um
hvað rústirnar eru margar.
Greinilegastar eru þó fjórar ein-
faldar hringlaga rústir, ein tvö-
föld og ein stór og ílöng. Fleiri
þústir em og þarna í túninu. Þeir
Þorgeir og Siguijón Páll segja að
loftmyndir hafi verið teknar af
fyrirbærunum á árunum 1979 til
1981.
Það var svo fyrir hálfgerða til-
viljun að af myndatökunni í vetur
varð. Siguijón var að koma til
Reykjavíkur með flugi fimmtu-
daginn 26. janúar. Heiðskírt var
og sól lágt á lofti. Hann sá þá
hringina óvenju skýrt. Tveimur
dögum seinna var veðrið með
svipuðum hætti og fóru feðgarnir
fyrrgreinau þá í leiguvél yfir
svæðið og tóku myndir sem hér
birtast sumar hveijar.
Nokkuð hafði verið fjallað um
rústimar síðar, einkum árið 1993
þegar fyrsta fornleifarannsóknin
var gerð á svæðinu. Það var Krist-
inn Magnússon fomleifafræðingur
og safnvörður Lækningaminja-
safnsins í Nesstofu sem þar var á
ferðinni og skráði hann skýrslu í
kjölfarið, Verður það skoðað nánar
á eftir.
Arið 1994 yoru rústirnar enn í
brennidepli er gerð var jarðsjár-
Nokkrar undarlegar hringlaga rústir vestur
á Gróttu vöktu athygli manna fyrir nokkrum
árum. Bjöm Rúríksson ljósmyndari var að
fijúga þar yfir og birtuskilyrði vom óvenju
góð. Hann sá þessar þústir og festi þær á
fílmu. Þetta var árið 1980. Nýjar loftmynd-
ir frá síðasta vetri ollu því að Guðmundur
Guðjónsson athugaði hvað menn hafa fund-
ið út úr athugunum á rústum þessum, en
aðeins hefur verið kíkt í þær.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson.
KRISTINN Magnússon fornleifafræðingur situr á einni rústinni.
mæling yfir hluta þeirra, en aðal-
tilgangur þeirra mælinga var þó
að afmarka kirkjustæðið forna í
Nesi og voru þeir félagar Þorgeir
og Siguijón Páll hjá Linuhönnun
mennirnir sem unnu það verk.
Þeir segja: „Áhugi okkar á hring-
unum vaknaði þegar við unnum
að þessum jarðsjármælingum. Það
var vorið 1994 á vegum Seltjarn-
amesbæjar og Læknafélags ís-
lands að frumkvæði Rótarýklúbbs
Seltjarnamess. Það var því kær-
komið en heldur óvænt er við feng-
um tækifæri til að taka loftmynd-
imar í vetur.“
Hvað er á ferðinni?
Kristinn Magnússon fornleifa-
fræðingur kíkti í eina rústina
haustið 1993. Hvað fann hann?
„Það er rétt, ég gerði prufu-
skurð í eina rústina. Maður rennir
alltaf blint í sjóinn, en brýnt var
að fá einhver svör, t.d. við því
hvort þetta væru mannvirki eða
náttúrufyrirbrigði. í ljós kom að
þetta eru sannarlega mannvirki.
Þetta eru torfhleðslur og virðast
hafa verið einhvers konar opnar
geymslur. En hvað hefur verið
geymt þarna veit ég ekki. Ég gróf
18 til 19 metra langan og 1,5
metra breiðan skurð í rústina og
fann ekkert sem gefið gæti vís-
bendingu. Þetta liggur ofan á
landnámslagi frá árinu 900 eða
þar um bil, þannig að þetta er
ekki eldra. Aldursgreining er hins
vegar ekki fyrir hendi, en þama
er lítil jarðvegsmyndum og ösku-
lög,“ segir Kristinn.
„Skemmtilega
leyndardómsfullt"
En hvað um munnmæli, annála
og þess háttar?
„Það virðist einskis vera að
vænta úr þeirri átt. Sama hvar
flett er. Hér rétt hjá Nesstofu býr
meira að segja gömul kona sem á
að baki áratuga langan búskap á
þessum stað, hefur heyjað þessi
tún. Hún býr yfir engri vitneskju
um rústirnar. Það er eins og þær
hafi algerlega gleymst.“
Hvað heldur þú að þetta sé,
Kristinn?
„Ja, ég veit það hreinlega ekki.
Ég hef þó þá kenningu að þessar
rústir hafi á sínum tíma verið not-
aðar til að geyma gripi, svona
hringlaga bygging til gripahalds
er ekki óalgeng. Þetta hafa varla
verið hús þar sem fátt bendir til
þess að yfirbyggingar hafi verið á
þeim. En þrátt fyrir að kenning