Morgunblaðið - 04.06.1995, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sverrir
Herbert Hamele: Það er nauðsynlegt fyrir þá sem vinna í ferðaþjónustu að vita hvert yfirvöld stefna í ferðamálum,
Þýski hagfræðingurinn og ferðamálafræðingur-
inn Herbert Hamele hefur kynnt græna ferða-
-------------------------g-------------------
mennsku víða um heim. I samtali við Krístínu
Marju Baldursdóttur segir hann frá fram-
kvæmd hennar, hvemig hagnast megi á ferða-
þjónustu o g ræðir jafnframt um fjöldaferða-
mennsku ogtískustrauma í ferðalögum.
MÖRG vinsæl ferðamanna-
svæði eru nú í hættu vegna
fjöldaferðamennsku og
þeim ferðamönnum fjölgar sem sækj-
ast eftir óspilltri náttúru. Ferðamála-
og umhverfissamtökin Ecotrans
Association, sem starfa nú í átta
löndum, hafa beitt sér fyrir umhverf-
isvænni eða grænni ferðamennsku
og verið með upplýsingaöflun, rann-
sóknir og fræðsiu í þeim tilgangi
víða um heim í nær fimmtán ár.
Stjómarformaður samtakanna, þýski
hagfræðingurinn og ferðamálafræð-
ingurinn Herbert Hamele, var stadd-
ur hér á landi fyrir stuttu og ræddi
þá við Morgunblaðið um hugmynda-
fræði og framkvæmd grænnar ferða-
mennsku, tískustrauma i ferðalög-
um, skaðann sem íjöldaferða-
mennskan hefur nú þegar valdið og
um möguleika íslands sem vinsæls
sumarleyfíslands.
Endurmenntunarstofnun Háskóla
íslands _og Menningarstofnun Go-
ethe á Islandi héldu fyrir stuttu
námsstefnu um framtíðarsýn ís-
lenskrar ferðaþjónustu og var Her-
bert Hammele þar meðal fyrirlesara.
Hann er stjórnarformaður Ecotrans
Association, en höfuðstöðvar sam-
takanna eru í Munchen í Þýskalandi
og vinna starfsmenn þeirra ýmist
að ferðamálum eða umhverfismálum
og eru margir í stjórn alþjóðlegra
umhverfissamtaka. Hamele var
fyrst spurður hvað græn ferða-
mennska væri.
„Við tölum um græna ferða-
mennsku þegar menn sýna menningu
lands síns virðingu og bera ábyrgð
á umhverfi þess og náttúru," segir
hann. „En jafnframt er það græn
ferðamennska þegar sem flestir íbú-
ar landsins hagnast á ferðaþjón-
ustunni."
Fiskur úr þorpinu
Hugmyndafræðin að baki grænn-
ar ferðamennsku varð til fyrir um
það bil flmmtán árum, segir Hamele.
„Umræðan hófst hjá fólkinu sjálfu
og endaði loks hjá yfirvöldurn, sem
er í sjálfu sér athyglisvert. Áhugi á
umhverfismálum var að vakna á
þessum tíma og ótal samtök tóku
við sér þegar þessi hugmynd kom
fram enda var þá fjöldaferðamennsk-
an farin að vekja ugg hjá mönnum.
Margir vinsælir ferðamannastaðir
voru nánast að leggjast í rúst vegna
ágangs ferðamanna. Það liðu þó ein
fímm til tíu ár áður en menn áttuðu
sig á því að græn ferðamennska var
ekki einungis hagkvæm frá sjónar-
miði umhverfísverndar heldur og
einnig arðsöm. Það voru ekki einung-
is hótel og flugfélög sem gátu hagn-
ast á henni heldur einnig íbúar við-
komandi lands eða héraðs.“
— Hvemig er þá græn ferða-
mennska í framkvæmd?
„í raun má segja að græn ferða-
mennska sé hugmynd eða framtíð-
arsýn, en við reynum hvað við getum
að nálgast þessa hugmynd. Það
þýðir að þeir sem vinna við ferða-
þjónustu verða að breyta hegðun
sinni og viðhorfum. Ferðaskrifstofur
skipta þá við flutningafyrirtæki og
hótel sem eru umhverfisvæn og
gistihúsaeigendur spara vatn og
orku. Með því að skipta við bændur
í viðkomandi héraði og eða fyrir-
tæki, sem þeir þurfa að kaupa þjón-
ustu af, skapa þeir heimamönnum
atvinnu. Landbúnaðarvörur eru
keyptar af innlendum framleiðend-
um og fiskurinn úr næsta sjávar-
þorpi. Húsbúnaður sem gistihúsin
þarfnast er keyptur af innlendum
framleiðanda, helst úr sama héraði
ef mögulegt er, og minjagripirnir
sem gistihús og verslanir selja eru
unnir af listamönnum staðarins.
Langferðabílstjórar hafa leiðsögu-
menn úr héraðinu með sér sem best
þekkja menningu og náttúru staðar-
ins og sveitarstjórnin leggur sitt af
mörkum með því að útbúa upplýs-
ingabæklinga um héraðið, menn-
ingu þess og náttúru, handa ferða-
mönnum.
Þegar upp er staðið verður ferða-
maðurinn ánægður því hann fær ein-
mitt það sem staðurinn eða landið
hefur upp á að bjóða og ferðaþjónust-
an verður jákvæð atvinnugrein í aug-
um heimamanna."
Verðlag skiptir öllu
„Hamele segir að þótt þekking
okkar á umhverfinu sé takmörkuð
vaxi hún þó með hveiju ári og sem
ferðamenn ættum við að vita hvaða
afleiðingar ferðalög okkar hafa á
umhverfið. „Við vitum að það er
betra fyrir umhverfið að ferðast með
lestum í stað flugvéla, betra að neyta
eigin framleiðsluvara en innfluttra.
En lykillinn að farsælli ferða-
mennsku er að nýta framleiðni og
vinnukraft staðarins. Ferðamanna-
iðnaðurinn lýtur engum lögum. Það
eina sem getur í raun haft áhrif á
þróun mála eru tekjurnar sem til
skipta koma.
Oftast er það skortur á upplýsing-
um sem veldur því að erfitt reynist
að hrinda grænni ferðamennsku í
framkvæmd. Eigendur ferðaskrif-
stofa vita ekki hvaða hótel eða gisti-
staðir eru umhverfisvæn, hóteleig-
endur vita ekki hvernig þeir geta
sparað orku og yfírvöld viðkomandi
staðar vita ekki hvemig þau eiga að
skipuleggja skoðunarferðir þannig
að náttúra viðkvæmra en vinsælla
ferðamannastaða beri ekki skaða
af.“