Morgunblaðið - 08.06.1995, Qupperneq 1

80 SÍÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
127. TBL. 83. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 1995 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Talið að ekki verði búið að meta tjón á flóðasvæðunum í Noregi að fullu fyrr en eftir ár
Eyðileggingin
í ólánsbænum
Ósló. Morgunblaðið.
EYÐILEGGINGIN sem flóðin í Noregi hafa valdið kemur smám saman
í ljós, þrátt fyrir að enn séu nokkrar vikur í að vatnshæðin í ám og
vötnum verði eðlileg á ný. Ekki er búist við fyrstu áætlunum um tjón
fyrr en um næstu mánaðamót og líða mun að minnsta kosti ár áður
en matsmenn hafa lokið yfirferð sinni um flóðasvæðið, að sögn Arne
Kielland jr., yfirmatsmanns Viðlagasjóðs, í gær. Tryggingafélögin hafa
komið sér saman um að samanlögð bótafjárhæð vegna flóðanna til við-
skiptavina tryggingafélaganna fari ekki yfir 18 milljarða íslenskra króna.
Þetta hefur vakið reiði margra og í gær kröfðust Landssamtök húseig-
enda þess að stjórnvöld sæju til þess að þeir húseigendur sem orðið
hefðu fyrir tjóni fengju skaðann bættan að fuliu.
Norska náttúruverndarráðið
sakaði landbúnaðarráðuneytið og
vatns- og rafveitur ríkisins í gær
um að bera ábyrgð á því að flóðin
urðu svo mikil. Telur ráðið að með
því að þurrka upp mýrar og fylla
og breyta árfarvegum, hafi menn
aukið mjög hættuna á því að stór-
flóð verði, eins og nú sé raunin.
Enn flæðir
Enn flæðir víða í austurhluta
Noregs, þrátt fyrir að dregið hafi
mjög úr vexti ánna og að menn
vonist til að mun minna tjón verði
en fyrst var búist við. Vatnshæðin
í Öyaren, sem Lilleström stendur
við, stóð í stað í gær en hækkaði
lítillega í Mjösa. Flætt hefur að
íþróttahöllinni í Hamar; Víkinga-
skipinu, auk þess sem vatni hefur
verið dælt inn í húsið til að koma
í veg fyrir steypuskemmdir. Þá er
talin hætta á skriðuföllum, t.d. í
Eidsvoll.
Framhaldið ræðst fyrst og
fremst af hitastigi og úrkomu
næstu daga og vikur. I gær var
spáð rigningu á flóðasvæðunum.
Óhappanafn?
w
Talið er að tjónið hafi orðið
mest í bænum Tretten en þar
skemmdust eða eyðilögðust tíu hús
Morgunblaðið/Kristinn
TVÆR ungar herkonur standa við rústir eins hússins í bænum Tretten. Hermennirnir sem unnið
hafa við eftirlit og byggingu varnargarða frá því fyrir og um helgina eru margir hveijir útkeyrðir.
í flóðum fyrir viku. Flóðið þar varð
mjög skyndilega og var fólk ekki
varað við hættunni. Mildi þykir að
engin slys urðu á fólki, en nokkrir
áttu fótum fjör að launa. Eru
matsmenn og starfsmenn trygg-
ingafélaga nú byrjaðir að meta
tjónið í bænum. Áin Moksa, sem
tjóninu olli, varð margföld að vöxt-
um og ruddist með ógnarkrafti
niður gil í bænum og hreif með
sér allt sem fyrir varð, m.a. íbúðar-
hús og korngeymslur. Þá skemmd-
ust bæði verslunar- og íbúðahús
mikið.
Alvarleg slys hafa áður orðið í
Tretten (Þrettán) og vilja hinir hjá-
trúarfullu tengja það nafni bæjar-
ins. Minna menn í þeim tilgangi á
lestarslys sem varð fyrir rúmum
tveimur áratugum, en í því fórust
á þriðja tug manna.
■ Flóðin í Noregi/20-21
Norðursjávar-
ráðstefnan
Þorskur í
útrýming-
arhættu
Esbjerg. The Daily Telegraph.
BRESKUR vísindamaður spáði því
í erindi á Norðursjávarráðstefnunni
í Esbjerg í gær að Norðursjávar-
þorski yrði nær útrýmt á næstu
fímm árum.
Mark Tasker, sem starfar hjá
bresku náttúruverndarnefndinni,
helsta ráðgjafaraðila bresku ríkis-
stjórnarinnar í umhverfismálum,
sagði að þorskur yrði brátt ekki til
í veiðanlegu magni í Norðursjónum.
Ástæðan væri sú að Evrópusam-
bandsríkin vildu ekki samþykkja þá
50% skerðingu aflaheimilda, sem
nauðsynleg væri til að bjarga stofn-
inum.
Hann sagði að embættismenn
ESB biðu eftir því að stofnin hryndi
þannig að þeir gætu sannfært menn
um nauðsyn þess að koma á mark-
vissari veiðistjómun í Norðursjón-
um. Tasker lét þessi ummæli falla
í ræðu sem hann flutti eftir að full-
trúar átta ríkja við Norðursjó
ákváðu að fella út klausu úr lokaá-
lyktun ráðstefnunnar þar sem sagði
að „pólitískan vilja skorti“ hjá sjáv-
arútvegsráðherrum til að leysa
þessi mál.
Breskir embættismenn sögðu
ástæðu þess vera þá að umhverfis-
ráðherrar gætu ekki gagnrýnt sjáv-
arútvegsráðherra.
Reuter
Neitunarvaldi beitt
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
beitti í gær neitunarvaldi sinu í
fyrsta skipti frá því að hann tók
við embætti. Hafnaði hann tillögu
þingsins um að skera niður ríkisút-
gjöld um 16,4 milljarða dollara.
Clinton sagði að í tillögunum fælist
að framlög til menntamála og fjár-
festinga yrðu skorin verulega nið-
ur á sama tíma og þingið vildi
veita fjármunum til byggingu
dómshúsa og hraðbrauta til að fríð-
þægja kjósendur í kjördæmum
ýmissa þingmanna. Hann sagðist
ekki með góðri samvisku geta sam-
þykkt að ráðist yrði í slík gæhi-
verkefni á kostnað menntunar.
Newt Gingrich, forseti fulltrúa-
deildarínnar, gagurýndi forsetann
harðlega og sakaði hann um að
láta þrönga, pólitíska hagsmuni
ráða ferðinni.
Hart barist á ný í
kringnm Sarajevo
Sarajevo, Washington. Reuter, The Daily Telegraph.
HARÐIR bardagar brutust út í
grennd við Sarajevo í gær nokkrum
klukkustundum eftir að Bosníu-Serb-
ar Ieystu 108 friðargæsluliða Sam-
einuðu þjóðanna úr haldi. Jovica
Stanisic, æðsti yfirmaður öryggis-
mála í Serbíu, sagði að þrír friðar-
gæsluliðar til viðbótar hefðu verið
látnir lausir síðar um daginn. Enn
eru 145 friðargæsluliðar í haldi Bos-
níu-Serba en skrifstofa Slobodans
Milosevics Serbíuforseta sagði að
þeim yrði sleppt von bráðar.
Að minnsta kosti þrír féllu og 22
særðust í bardögunum í gær, sem
eru hörðustu bardagar við Sarajevo
í hálfan mánuð. Talsmaður SÞ sagði
að engin leið væri að segja til um
hver hefði hafíð átökin, Bosníu-Ser-
bar eða stjórnarherinn í Bosníu, en
svo virtist sem tekist væri á um þijá
vegi í grennd við borgina.
Embættismenn SÞ sögðu að þrír
serbneskir skriðdrekar hefðu sést
taka þátt í bardögum við Debelo
Brdo, rúman kflómetra frá Sarajevo,
og að Serbar hefðu tekið. einn skrið-
dreka úr vopnageymslu SÞ skammt
frá Sarajevo.
Síðast þegar jafnharðir bardagar
brutust út skipaði Rupert Smith, yfir-
maður friðargæsluliðsins í Bosníu,
stríðandi fylkingum að leggja niður
vopn. Þegar Bosníu-Serbar héldu
áfram átökum fyrirskipaði Smith
loftárásir á skotfærageymslur við
Pale. í kjölfarið voru 377 gæsluliðar
teknir í gíslingu.
Andrei Kozyrev, utanríkisráð-
herra Rússlands, átti í gær fund í
London með John Major, forsætis-
ráðherra Bretlands, og Douglas Hurd
utanríkisráðherra. Hann sagði að
fundinum loknum að hann væri
ánægður með þau svör sem hann
hefði fengið varðandi stofnun og
hlutverk 12 þúsund manna hraðliðs,
sem Bretar, Frakkar, Kanadamenn
og Hollendingar áforma að setja á
laggirnar og senda til Bosníu.
William Perry, vamarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, greindi öld-
ungadeildarþingmönnum frá því í
gær, að bandan'skir hermenn myndu
einungis aðstoða friðargæsluliða í
Bosníu við að yfirgefa hættusvæði
ef brýna nauðsyn bæri til. Öldunga-
deildarþingmenn úr röðum jafnt
repúblikana sem demókrata lýstu
yfir áhyggjum af því að stefna Clin-
ton-stjórnarinnar myndi leiða til þess
að Bandaríkjaher drægist inn í átök-
in í Bosníu.
Lágkúru
mótmælt
Róm. Reuter.
ÍTALSKIR leikarar böðuðu sig
í gær í Trevi-gosbrunninum í
Róm til að mótmæla með tákn-
rænum hætti innflutningi á
bandarísku afþreyingarefni.
Leikararnir, sem voru sjö
talsins, endurtóku á þennan veg
frægt atriði úr mynd leikstjór-
ans Fellini „La Dolce Vita“ en
gosbrunnurinn er einn sá
stærsti í miðborg Rómar. Um
250 félagar þeirra fylgdust með
og hvöttu þá til dáða.
„Þessar innfluttu myndir og
framhaldsþættir eru forheimsk-
andi. Hættan er sú að við gerum
börnin okkar að blábjálfum,"
sagði þekktur ítalskur sjón-
varpsleikari.
Hver leikari um sig var
dæmdurtil að greiða um 13.000
íslenskar krónur í sekt en borg-
aryfírvöld í Róm líða ekki að
menn vaði um í gosbrunnum
og stofni þannig menningar-
verðmætum í hættu.