Morgunblaðið - 13.06.1995, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Kristinn
ANNA Sigríður og Þórhildur segja að söngleikjatónlistin sé
best eilítið hrá.
hafa báðar klassískan bakgrunn
í tónlist. „Ég hef þó lengi vel
haft mikinn áhuga á þessum
amerísku söngleikjum, negra-
söngvum og standördum frá því
á fjórða, fimmta og sjötta ára-
tugnum“, segir Anna Sigríður.
„ Anna syngur þessa tónlist geysi-
lega vel“, segir Þórhildur, „hún
virðist eiga sérlega vel við hana.
Ef ég vissi ekki betur myndi ég
raunar halda að það rynni negra-
blóð í æðum hennar."
Þær stöllur segja að þema
þessara tónleika eigi að vera
frelsi, léttleiki og hamingja, „eða
eitthvað í þá áttina að minnsta
kosti“, bætir Þórhildur við og
brosir, „við viljum ekki hafa
þetta mjög hátíðlegt og formlegt
enda á það ekki við þessa tón-
list. Við höfum líka varað okkur
á því að æfa of mikið fyrir tón-
leikana til að þeir verði svolítið
hráir og spontant." „Þessi tónlist
er skemmtilegust þegar hún er
leikin eilítið af fingrum fram,“
segir Anna Sigríður..
Tónleikarnir verða haldnir á
morgun, miðvikudag, og hefjast
kl. 22.
Frelsi, létt-
leiki og
hamingja
BANDARÍSK söngleikjatónlist
virðist eiga mjög upp á pallborð-
ið þessa dagana. Nýlega var
haldið námskeið á vegum banda-
rísku sópransöngkonunnar, El-
len Lang, og gríska píanóleikar-
ans, Nicholas Mastripolito, í þess-
ari tegund tónlistar fyrir ís-
lenska tónlistaráhugamenn.
Mæltist það vel fyrir og tókst
raunar svo vel að tveir af þátttak-
endum námskeiðsins munu halda
tónleika þar sem bandarískir
Broadway-söngvar verða sungn-
ir og leiknir. „Við náðum svo vel
saman á námskeiðinu að við urð-
um bara að halda tónleika," seg-
ir Anna Sigríður Helgadóttir
söngkona en hún mun koma fram
ásamt Þórhildi Björnsdóttur
píanóleikara á Sólon íslandus.
Anna Sigríður og Þórhildur
Velúrsálin
MYNPLIST
Gallcrí Grcip
BLÖNDUÐ TÆKNI
Svanur Kristbergsson & Börkur Am-
arson
Opið alla daga nema mánud. kl.
14-18 til 13. júní.
Aðgangur ókeypis
SAMSTARF manna af ólíkum
sviðum, jafnt innan listanna sem
utan, hefur af ýmsum ástæðum
aukist mjög hin síðari ár; stundum
er þar byggt á aldagömlum grunni
sambands meistara og lærlinga, en
í nútímalist er ekki síður algengt
að um sé að ræða samstarf jafn-
ingja sem koma að viðfangsefninu
úr ólíkum áttum, sem verður bæði
til að styrkja árangurinn og koma
óvæntum þáttum á framfæri, því
fátt er jafn mikilvægt í myndlist-
inni og að nálgast viðfangsefni sín
frá nýju og fersku sjónarhomi.
Nefna má ýmis dæmi frá þess-
ari öld um tímabundið samstarf
listamanna af þessu tagi, sem og
varanlegri sambönd, sem hafa
skapað sér ákveðinn sess í listasög-
unni; listamennirnir Gilbert og Ge-
orge eru ef til vill þekkasta dæmi
hins síðamefnda úr samtímanum.
Þeir Svanur Kristbergsson og
Börkur Arnarson höfðu báðir hasl-
að sér völl með sjálfstæðum hætti
áður en þeir hófu að vinna saman
að myndlist. Samvinnan hófst með
sýningu sem haldin var í Gallerí
Sólon Islandus fyrir tveimur árum
og kom skemmtilega á óvart; sýn-
ingin hér er næsta skref samstarfs-
ins, sem kemur fram hér á landi,
en þeir munu einnig hafa sýnt verk
sín erlendis.
Sýningin er að þessu sinni ólík
hinni fyrri að því leyti að hér er
ekki lengur að finna höfundárein-
kenni þeirra tveggja í sjálfstæðu
en samverkandi formi, heldur er
sýningin sett fram sem ein heild
og hvert verk sem virkur hluti
hennar og verður því að skoðast í
því samhengi fremur en sem sjálf-
stæð verk.
Yfírskrift sýningarinnar er „Hús
velúrsálarinnar“ og er hún eins
konar óður til hins hversdagslega,
meðalsálar jarðarinnar, eða eins og
listamennirnir komast að orði um
þessi fyrirbæri í ávarpi sínu:
„Þær sem rista ekki djúp spor í
LISTIR__________
Svona var þetta
í gamla daga
LEIKLIST
Þjóðlcikhúsið
KVENNASKÓLAÆVIN-
TÝRIÐ
Gestasýning Freyvangsleikhússins.
Höfundur: Böðvar Guðmundsson.
Höfundur tónlistar: Eiríkur Bóasson,
Garðar Karlsson og Jóhann Jóhanns-
son. Leikstjóri: Helga E. Jónsdóttir.
Lýsing: Ingvar Björnsson. Hljóm-
sveitarsljórn: Reynir Schiöth. Leik-
arar: 33 félagar Freyvangsleikhúss-
ins. 11. júní 1995.
ÞAÐ var mikið kvennaskólaæv-
intýri í Þjóðleikhúsinu síðastliðið
sunnudagskvöld. Ekki síður úti í
sal en uppi á sviðinu. Salinn fylltu
prúðbúnar konur á besta aldri og
skemmtu sér konunglega, ef
marka mátti hlátrasköllin og lófa-
klappið sem hvergi var sparað.
Meirihluti leikhúsgestanna þetta
kvöld var örugglega konur sem
gengið höfðu á húsmæðraskóla á
sínum yngri árum: „Ég kannast
við þetta allt saman,“ heyrði ég
eina frúna segja eftir sýninguna,
og hrifningin leyndi sér ekki á
raddblænum.
Kvennaskólaævintýri Frey-
vangsleikhússins er sú áhuga-
mannaleiksýning sem hvað best
hefur gengið á fjölunum úti á landi
í vetur og var af því tilefni valin
úr hópi áhugamannasýninga sem
sóttu um að sýna í Þjóðleikhúsinu.
Leikritið er eftir Böðvar Guð-
mundsson en hann byggir það á
viðtölum við konur og karla kunn-
ug kvennaskólanum að Lauga-
landi, meðal annarra fyrrverandi
nemendur skólans. Leikurinn rek-
ur sögu skólans í grófum dráttum
og byggist upp á stuttum atriðum
sem flest eiga við einhveijar stað-
reyndir að styðjast. í aðra röndina
er hér um söngleik að ræða, því
tónlistin skipar ekki minni sess en
talað mál í uppsetningunni. Vel
hefur tekist til með tónlistina, lög-
in eru öll áheyrileg og grípandi,
eins og nauðsynlegt er í svona
sýningu. Texti Böðvars er hnyttinn
og skemmtilegur, að nokkru leyti
byggður upp á alþekktum vísunum
og oft leikur höfundur sér
skemmtilega með tungumálið í
orðaleikjum, rími og tvíræðri
merkingu setninga. Helga E. Jóns-
dóttir leikstjóri hefur valið verkinu
farsakenndan leikstíl, persónulýs-
ingar eru ýktar og áherslan á hið
skoplega. Utkoman er því skopleg-
ur söngleikur með sögulegu ívafi,
um það hvernig lífíð var á kvenna-
skóla í gamla daga.
Af leikritinu (svo og viðtali við
tvo forsprakka sýningarinnar í
leikskrá) má skilja að kvennaskól-
inn hafí gegnt mikilvægu hlutverki
í að sjá bóndasonum og öðrum
gjafvaxta karlmönnum fyrir
myndarlegum og húslegum eigin-
konum: „...sumar jarðir hafa
æðarvarp eða reka, við höfðum
BRESKA leikkonan Lynn
Redgrave ávarpaði fyrir
skömmu heldur óvanalega
áheyrendur; útskriftarnema í
viðskiptafræðum við Baruch
College í New York. Leikkonan
gerði enga tilraun til þess að
gefa fræðingunum ungu góð
ráð í hinum harða heimi við-
skiptanna, heldur ræddi eigin
menntun, eða öllu heldur
menntunarskort. Sagðist hún
hafa hætt námi 16 ára, farið á
húsmæðraskóla og þaðan í leik-
listarskóla. Hún hefði hins veg-
ar ekki útskrifast úr neinum
þeirra. Redgrave, sem hlaut
heiðursnafnbót í listum, leit að
því búnu á skikkjuna sem hún
bar við þetta tækifæri og sagði:
„Ég hef leikið nunnur og hórur
en ég hef aldrei klæðst svona
skikkju.“
STJÓRN La Scala óperuhússins
flutti óperugestum slæmar
fréttir fyrir skömmu. Fella yrði
sýninguna á La Traviata, sem
þeir voru komnir til að sjá, nið-
ur vegna verkfalls hljómsveitar-
innar. Ahorfendur kunnu þess-
um fréttum að vonum afar illa
og bauluðu án afláts. Það varð
til þess að stjórnandinn heims-
veraldarsöguna, þeim sem ekki er
ætlað stæði á spjöldum sögunnar
nema sem hluti af heild, eining.
Þær líða áfram í góðmennsku sinni,
hægversku og hógværð.“
Þessi hægverska er endurspegl-
uð í þeim verkum sýningarinnar,
sem eru mest áberandi, en það eru
fjögur stór, brún veggteppi eða
ábreiður úr þægindatilveru sam-
tímans, en á þeim má sjá ímyndir
mjúkra drauma meðalmannsins í
formi gæludýra og glæstra
hesta. Þessum verkum eru
gefín ný og frumleg nöfn
í anda annarra listamanna,
sem hafa leitað fanga á
vettvangi „ready-made“-
hluta og er víst að menn
eins og Jeff Koons yrðu
hrifnir af framkvæmdinni.
Þetta val gripanna (sem
eru einfaldlega keyptir til-
búnir) er í góðu samræmi
við þá ímynd velúrsálarinn-
ar, sem hér er búin til:
„Værðarvoðir þær sem hér
eru dregnar að húni eru í
senn táknrænar fyrir
ástandið í heiminum í dag,
stemmninguna á jörðinni;
fyrir hina göðu sem sjaldn-
ast er skrifaður um stafur,
nema þegar dagfarsprýð-
ina þrýtur og roði hleypur
í kinnarnar og einhver
deyr, og það frelsi sem
Duchamp og fleiri skópu listinni í
upphafí aldarinnar."
Þeir félagar fylgja þessu eftir
með frekari tilvísunum í hversdags-
leikann í formi innsetningar í
þröngu neðra rými staðarins, sem
minnir öðru fremur á geymslu eða
búr á venjulegu heimili. Og öllu
fylgir nokkur skýring: Appelsín-
urnar eru „tákn gestrisninnar sem
einatt fyrirfínnst í húsum alvöru
velúrsála ...“; lítillætið er undir-
Húsmæðraskólann, næstu ná-
grannar mest og svo sveitin í
heild“, segir annar viðmælanda í
áðumefndu viðtali. Það segir sig
sjálft að slík hlunnindi hafí verið
ákaflega verðmæt fyrir sveitina,
svo ekki sé meira sagt! Á þetta
hlutverk skólans er lögð mikil
áhersla í sýningunni, ástin og sam-
skipti kynjanna voru í brennidepli
og ákaflega skopleg samskipti
það, séð í ljósi samtímans.
Leikarar í þessari sýningu eru
hvorki fleiri né færri en 33 tals-
ins, fólk á öllum aldri. Allir leystu
leikararnir hlutverk sín vel af
hendi. Ekki var á neinum að
merkja taugaveiklun eða „lítil
hjörtu", eins og einn leikaranna
komst að orði, þegar hann ávarp-
aði leikhúsgesti eftir sýningu, að
hijáð hefði hópinn fyrir sýning-
una. Það var þó greinilegt af radd-
beitingu margra leikara að ekki
er um atvinnufólk að ræða. Þetta
var kannski aðalvandi sýningar-
innar í Þjóðleikhúsinu, að hluti
textans heyrðist illa (jafnvel á
fremstu bekkjum). Eins hefði tón-
listin mátt vera stillt mun hærra,
það hefði gefíð sýningunni meiri
kraft og fjör. Það hvarflaði að
mér að hvað þetta varðar hefði
sýningin goldið hins stóra salar
leikhússins.
Það var hins vegar augljóst af
viðtökum þjóðleikhússgesta að
Freyvangsleikhúsið kom, sýndi og
sigraði. „Salurinn" ljómaði af
hrifningu og eflaust geta margar
kvennaskólagengnar konur meðal
áhorfenda yljað sér lengi við gaml-
ar minningar frá sokkabandsárum
sínum, sem sýningin kallaði fram
í hugann.
Soffía Auður Birgisdóttir.
kunni, Ricardo Muti, tilkynnti
að hann myndi leika undir á
píanó hjá Tiziönu Fabbricini
sópransöngkonu og hinum
söngvurunum. Lék hann undir
alla óperuna og í kjölfarið fjöll-
uðu ítalskir fjölmiðlar um Muti
sem hetju. Hann leggur hins
vegar áherslu á að svo sé ekki
og ítrekar að hann vilji í raun
ekki flækjast inn í vinnudeilur
í óperuhúsinu en hann er list-
rænn stjórnandi þess. Kveðst
hann hafa ákveðið að leika und-
ir á píanó af skyldurækni við
áhorfendur og listagyðjuna.
strikað með sérstökum merkingum
á þær, „fyrirgefðu" í stað vöru-
merkis. Spíraðar kartöflur minna á
að „hagsýnar velúrsálir eiga þurrar
og kaldar geymslur fyrir gróður
jarðar ..."
Hógværðin er loks staðfest enn
á ný með bæninni „þakka þér fyr-
ir“, sem gestir geta tekið með sér;
í henni felst „bæn hins tillitssama
jarðarbúa, fyrir jörð, dýrum og
mönnum. Diplóma sem hver og
einn verður að kvitta undir fyrir
sig.“
Eins og sést af ofangreindum
tilvitnunum í ávarp listamannanna
ber sýningin sterkan keim af þeim
anga hugmyndalistar, sem hefur
lagt áherslu á hið hversdagslega
sem uppsprettu listarinnar og þar
með allra listrænna tilvísana. í
þessu felst viss þverstæða, sem
m.a. hefur átt sinn þátt í mismun-
andi viðhorfum manna til verka
listamanna eins og Jeff Koons, sem
hefur unnið mikið á þessu sviði,
einkum framan af sínum ferli.
Þeir Svanur og Börkur koma
hins vegar að þessu verkefni með
kímni Marcel Duchamp fremur en
oflátungshætti Koons og því er
vert að vekja athygli allra áhuga-
manna á þessu „Húsi velúrsálarinn-
ar“, sem því miður verður aðeins
opið í stuttan tíma.
Eiríkur Þorláksson