Morgunblaðið - 14.09.1995, Blaðsíða 27

F
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1995 27
Grimaldi Hoffman hlunnfór þúsundir Evrópubúa um rúman
milljarð króna með íslenska bankareikninga að vopni
aða var að
Tone Myklebost
þriðjudagskvöldið. Samíska skáld-
konan Synnove Persen hóf dag-
skrána. Hún flutti ljóð sín með sef-
andi rödd, dró upp mýstískar nátt-
úrumyndir. Ljóðstíll Synnove er
knappur, ljóðrænn og hlýr, auk þess
hafði hann þetta eitthvað sem öll góð
ljóð hafa en verður ekki lýst.
Daninn Poul Vad las úr bók sinni
Nord for Vatnajokel sem áður hefur
verið sagt frá. Þar er á ferðinni bók
sem þyrfti að þýða og kynna betur
fyrir islenskum lesendum. Norðmað-
urinn Kjel Askildsen las úr bók sinni,
Et stort ode landskap og Hjalti Rögn-
valdsson las söguna Skák úr nýút-
kominni þýðingu Har.nesar Sigfús-
sonar á smásagnaúrvali Askildsens,
Síðustu minnisblöð Tómasar F.
handa almenningi. Þar kemur fyrir
þessi kostulega speki: Meðan fólk les
skáldsögur verður til ógrynni af
heimsku í heiminum.
Friðrik Erlingsson las úr óbirtri
skáldsögu sinni um ballettdansmey
sem þjáist af flogaveiki. Textinn lýsti
á einkar nærfærinn og tilfinninga-
þrunginn hátt upplifun sjúkdómsins,
forvitnileg saga.
Arto Melleri, Colette Fayard og
Mártha Tikkanen lásu einnig úr verk-
um sínum.
Hátíðin í dag
í hádeginu munu Tor Norretrand-
ers og Þorsteinn Vilhjálmsson pró-
fessor ræðast við á dönsku um heims-
mynd nútímans - hina vísindalegu
sýn. Pallborðsumræður um bók-
menntir og veruleika verða haldnar
kl. 13.30; þátttakendur verða Mártha
Tikkanen, Sigrid Combúchen, Kjel
Askildsen, Solvej Balle og Einar
Kárason. Torben Rasmussen stýrir
umræðum á dönsku. Jostein Gaarder
og Páll Skúlason prófessor munu
ræða saman á ensku um heimspeki
kl. 15 og kl. 16.15 flytur Jason Ep-
stein bókmenntaritstjóri hjá Random
House fyrirlestur um útgáfumál. All-
ir ofangreindir dagskrárliðir fara
fram í Norræna húsinu.
Margir bíða dagskrár hátíðarinnar
í kvöld með mikilli eftirvæntingu.
Hún hefst kl. 20.30 og munu eftir-
taldir höfundar lesa úr verkum sínum
í Þjóðleikhúskjallaranum: Sigrid
Combúchen, Tor Norretranders,
Patrick Cliamoiseau, Michael Krú-
ger, Desmond O’Grady, William Styr-
on og Ólafur Jóhann Ólafsson.
Milljarða svikamylla
brotin á bak aftur
Talið er að pappírsfyrírtækið Grímaldi Hoff-
man hafí jafnvel hagnast um tugi milljarða
króna á alþjóðlegum fjársvikum áður en
forsvarsmenn þess stofnuðu bankareikninga
* *
í Islandsbanka og Landsbanka Islands
í fyrra. í grein Péturs Gunnarssonar kemur
fram að svikamylla fyrirtækisins fólst í því
að fá þúsundir velstæðra Evrópubúa til að
fjárfesta í gervifyrirtækjum.
FYRIRTÆKIÐ Grimaldi Hoff-
man var stofnað í Nassau
á Bahamaeyjum árið 1992
með alþjóðleg verðbréfavið-
skipti að yfirlýstum tilgangi. Ba-
hamaeyjar eru eitt þeirra ríkja sem
gera minnstar kröfur til hlutafélaga.
Landið er þekkt aðsetur og skálka-
skjól pappírsfyrirtækja. Talið er víst
að tilteknir menn í Belgíu og Hol-
landi hafi staðið að baki stofnunar
fyrirtækisins en skráðir stjórnarmenn
eru búsettir á Ermasundseyjunni Sark
og þar hafa stjórnarfundir fyrirtækis-
ins verið haldnir.
Að sögn Jóns H. Snorrasonar,
deildarstjóra hjá RLR, er þekkt að
menn á Ermasundseyjum taki að sér
stjórnarsetu og taki á fundum form-
lega þær ákvarðanir sem þeim er
sagt að taka.
Grimaldi Hoffman stofnaði útibú á
Spáni og í þeim „söluherferðum" sem
fyrirtækið gekkst fyrir síðar var látið
líta út fyrir að það hefði aðsetur þar
í landi. I raun var útibúið ekki annað
en pósthólf, sem launaður starfsmað-
ur sá um að tæma og framsenda
póst til raunverulegra eigenda fyrir-
tækisins.
Jafnframt var stofnuð skrifstofa í
Amsterdam í Hollandi þar sem ráðinn
var starfsmaður í góðri trú til að
annast vörslu bankareikninga fyrir-
tækisins.
Frá upphafi er talið að fyrirtækið
hafi gengist fyrir nokkrum „söluher-
ferðum" sem skilað hafi miklum
ágóða með sömu aðferðum og við-
hafðar voru við þá þerferðina sem
teygði anga sína til íslands og varð
svikamyllunni að falli.
Vorið 1994 höfðu aðstandendur
Grimaldi Hoffmans et Cie S.A. sam-
band við lögmannstofu á íslandi og
báðu hana að annast stofnun banka-
reikninga fyrir fyrirtækið hér á landi.
Reikningar á nafni þess voru stofn-
aðir í Landsbanka íslands og íslands-
banka.
Skömmu síðar hófst söluherferð á
vegum fyrirtækisins og var henni
beint til þúsunda manna í fjölmörgum
löndum Evrópu. Söluherferðir fyrir-
tækisins voru kröftugar og var haft
samband við þúsundir á fáeinum vik-
um.
„Alþjóðlegi verðbréfamiðlarinn
Grimaldi Hoffman“ sendi „markhópn-
um“ kynningarbæklinga um nafn-
greind hátæknifyrirtæki í Kanada og
Bandaríkjunum.
Sagt var að fyrirtækin væru í örum
vexti og væru allar líkur á að gengi
hlutabréfa þeirra færi ört hækkandi
í náinni framtíð þar sem þau væru
að hefja framleiðslu á byltingar-
kenndri tækninýjung sem væri á fárra
vitorði.
í kynningarefninu var vísað til þess
að fyrirtækin væru skráð á verðbréfa-
mörkuðum í Bandaríkjunum og
Kanada og væri skráð gengi bréfanna
4,0.
í ráun höfðu fyrirtækin nær enga
starfsemi en höfðu fengist skráð á
opnum tiiboðsmarkaði vestanhafs. í
slíkri skráningu felst að gengi er
skráð samkvæmt þeim kauptilboðum
sem borist hafa.
Að því er lögregluyfirvöld telja fór
skráningin þannig fram með pappírs-
viðskiptum þar sem stofnendur „há-
tæknifyrirtækjanna" gerðu kauptil-
boð á genginu 4,0 í eigin hlutabréf
og samþykktu svo sjálfír tilboðin.
Þúsundir manna í fjölmörgum lönd-
um ákváðu að fjárfesta í „hátæknifyr-
irtækjunum." Til staðfestingar á
kaupunum áttu fjárfestarnir að leggja
kaupverð hlutabréfanna inn á banka-
reikninga á íslandi.
Á rúmum mánuði bárust 1,6 milij-
arðar íslenskra króna inn á hina ís-
lensku bankareikninga Grimaldi
Hoffmans.
Að liðnum nokkrum vikum fór fjár-
festana að lengja eftir nánari upplýs-
ingum og fylltust efa um réttmæti
fjárfestingarinnar. Þeir sem fyrstir
höfðu samband við Grimaldi Hoffman
og óskuðu eftir að selja bréfin voru
taldir á að doka við þar sem hlutirnar
væru að fara að ganga fyrirtækinu í
hag.
Að liðnum nokkrum mánuðum
höfðu um 60% fjárestanna haft sam-
band við Grimaldi Hoffman og gefið
fyrirmæli um sölu bréfa sinna.
í millitíðinni höfðu höfuðpaurar
málsins, að talið er, gert nýtt tilboð
í hlutabréf „hátæknifyrirtækjanna“ á
genginu 0,5 og jafnframt fallist á það
tilboð. Þar með var skráð gengi bréf-
anna á opna tilboðsmarkaðinum vest-
anhafs orðið 0,5.
Á því gengi voru öll hlutabréfin
seld þannig að fjárfestarnir fengu
aðeins til baka 500 krónur af hverjum
4.000 krónum sem þeir höfðu lagt í
fyrirtækið.
Á mánaðartíma má ætla að þeir
sem stóðu á bak við Grimaldi Hoff-
man hafi hagnast um 1,2 -1,3 millj-
arða króna.
Samkvæmt skipun frá skrifstofu
félagsins í Hollandi voru fjárhæðir
sem komu inn á íslensku bankareikn-
ingana millifærðar yfir á bankareikn-
inga fyrirtækis að nafni Assess
Computer Service í Belgíu.
Starfsmenn Landsbanka og ís-
landsbanka gerðu RLR vart um þess-
ar óeðlilegu hreyfingar á reikningun-
um, sem báru ekki með sér bakgrunn
venjulegra viðskipta. Það er skylt
vegna ákvæða laga um varnir gegn
peningaþvætti.
í framhaldi gafst tækifæri til að
hefja lögreglurannsókn en áður hafði
lögregla á Spáni eingöngu haft
órökstyðjanlegar grunsemdir sem
ekki var hægt að staðfesta þar sem
ekki hafði tekist að rekja slóð fyrir-
tækisins lengra en að pósthólfi því
sem var útibú Grimaldi Hoffmans á
Spáni.
Þar sem fyrir lá hvert peningar
þeir sem bárust á íslensku reikning-
ana höfðu verið sendir komust lög-
regluyfírvöld á slóðina.
Rannsóknin hefur síðan staðið yfir
og eru nú ætlaðir höfuðpaurar og
aðrir sem tengjast starfseminni með
einum eða öðrum hætti í haldi í Belg-
íu og eiga yfir höfði sér saksókn fyr-
ir fjársvik. Ekki er hins vegar talið
víst að starfsmenn á útibúum fyrir-
tækisins hafi gert sér grein fyrir að
þeir væru hlekkir í alþjóðlegri svika-
myllu.
Þáttur RLR í rannsókninni fólst
meðal annars í því að lagt var hald
á milljónatugi sem enn voru á banka-
reikngunum hér á landi.
Að sögn Jóns H. Snorrasonar hafa
lögregluyfirvöld í Belgíu einnig lagt
hald á verulegar fjárhæðir við rann-
sóknina þar í landi. Standa vonir til*k
að vegna þessa verði hægt að bæta
„fjárfestunum“ a.m.k. hluta tjóns
þeirra.
Enginn aðili á íslandi er grunaður
um aðild að málinu. Enginn íslending-
ur var í þeim hópi sem boðið var að
gerast fjárfestar hjá Grimaldi Hoff-
man í þessari söluherferð, þar sem
það hefði aukið líkur á að upp um
fjársvikin hér á landi kæmist. Talið
er að íslendingum hafi áður borist
að fjárfesta hjá fyrirtækinu.
Jón H. Snorrason segir að rétt sé^
að Islendingar séu á varðbergi gagn-
vart gylliboðum af þessu tagi frá al-
þjóðlegum fjársvikurum. Þrjár til fjór-
ar svikamyllur á borð vð Grimaldi
Hoffman séu nú taldar í gangi í heim-
inum.
„Það er ástæða til að hvetja fólk
til að taka öllum tilboðum frá erlendum
fyrirtækjum sem lofa miklum hagnaði
á skömmum tíma með miklum fyrir-
vara,“ sagði Jón H. Snorrason. Hann
sagði eðlilegt að gera ráð fyrir að er-
lend fyrirtæki sem leiti innlendra fjár-
festa í lögmætum tilgangi geri það
gegnum umboðsmenn hér á landi.
Jón H. Snorrason segir að sá þátt-
ur alþjóðlegrar fjársvikastarfsemi
sem verið hafi sýnilegastur hér á landi
sé straumur erlendra keðjubréfa sem '
skjóti upp kollinum af og til og eigi
t.d. upptök sín í Bandaríkjunum eða
Þýskalandi. Þátttaka í slfkum keðju-
bréfum varði við lög fyrir íslendinga
ekki síður en þátttaka í íslenskum
peningakeðjum. Fyrripart þessa árs
voru forsvarsmenn íslenskrar pen-
ingakeðju dæmdir í sektir og skilorðs-
bundið fangelsi auk þess sem þeim
var gert að skila þriggja milljóna
króna ágóða af starfseminni.

p
Peningaplokk á Islandi
Þúsundum vibskiptavina er bobin til kaups hlutabréf
á genginu 4,0 í pappírsfyrirtækjum í Kanada og
Bandaríkjunum. Kaupver&ib skyldi lagt inn á
bankareikninga á íslandi. Þegar vibskiptavinirnir fóru
aö ókyrrast stóð þeim til boöa aö selja bréf sín á
genginu 0,5 og tapa þannig 80% af
„fjárfestingunni".
Bankareikningar stofna&ir á Islandi í nafni
fyrirtækisins 1994,en peningar sem skiluöu
sér þangab voru millifær&ir á banka í Belgíu
Ltd - •' ■ 'tVerðbréfafyrirtækib
Grimaldi Hoffman er
stofnam í Nassau á
Bahama-eyjum 1992
Stjornarmenn
búa á Ermarsunds-
eyjunni Sark
Skrifstofur í Hollandi og
Belgíuannast bankareikninga
Fyrirtækib Grimaldi Hoffman
hefur síban pósthólf á Spáni