Morgunblaðið - 06.12.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 1995 25
LISTIR
M ARTEIN SMINNI
MYNDLIST
Listasafn Kópavogs
TRÉRISTUR
Þorgerður Sigurðardóttir. Opin frá
12-18 alla daga. Lokað mánudaga.
Til 17. desember. Aðgangur 200
krónur.
ÞORGERÐUR Sigurðardóttir
vakti óskipta athygli með röð stórra
trúarlégra tréristumynda á samsýn-
ingu félagsins íslenzk grafík í Nor-
ræna húsinu á síðastliðnu ári. Síðan
hefur hún verið mjög virk á vett-
vanginum, átt myndir á sýningum
í Bejing, Árósum, Hásselbyhöll,
Stokkhólmi og loks á framkvæmd-
inni Stefnumót listar og trúar í
Portinu, Hafnarfirði.
Annars kom listakonan fyrst
fram árið 1990, og hafði þá lokið
námi úr grafíkdeild MHÍ árið áður.
Eftir grunnnám við MHÍ á árunum
1962-64 varð langt hlé á samfelldu
námi, eða allt þar til hún settist í
grafíkdeild skólans 1986. Ferillinn
er þannig nokkuð óvenjulegur, og
um leið lærdómsríkur, því augljós-
lega hafa hér dijúgir hæfileikar
blundað með listakonunni um ára-
tugaskeið, og loks runnið í sinn
rétta farveg, fengið eðlilega útrás.
Það er eftirtektarverðast við
framkvæmdir Þorgerðar, hve djúpt
hún kafar í mýndefnið, þó er það
jafnan eitthvað úr næsta nágrenni
og tengist lífi hennar og uppeldi,
leitar síður langt yfir skammt.
Þannig átti hún æskuheimili að
Grenjaðarstað og var vel vitandi
um hið forna og sögufræga altaris-
klæði kirkjustaðarins, sem þar hékk
uppi á seinni miðöldum. Það segir
sögu heilags Marteins frá Tours,
sem álitinn er fæddur 315 eða 16,
en klæðið er nú varðveitt í Louvre
safninu í París. Til að setja sig bet-
ur inn í söguna fór hún síðastliðið
sumar í pílagrímsferð til Tours, þar
sem er að finna veglega basilíku,
sem ber nafn dýrlingsins.
Nú um stundir leita fleiri og fleiri
listamenn myndefna til fortíðar og
hér eru hinar „myrku miðaldir"
ineðai hins forvitnilegra, því stöðugt
er nýtt að koma í Ijós, sem þó frek-
ar bregður birtu yfir tímabilið sem
eitt hið merkasta í sögunni, en var
um aldir í skugga endurreisnar.
Miðaldir fæddu af sér marga gim-
steina listasögunnar, og má minna
á að þá hefst ritöld á Islandi.
Altarisklæðið er myndasaga í 12
þáttum úr lífi Marteins, og hana
hefur Þorgerður skorið í tré og
þrykkt í 32 mismunandi útgáfum.
Mismunandi í lit- og formrænni
úfcfærslu þótt myndstefið sé að sjálf-
sögðu ávallt hið sama. Tekst lista-
konunni að finna stöðugt nýjar og
nýjar úrlausnir og helst er ég með
á nótunum, þegar tímaleg fylling
gengur inn í litinn eins og í myndum
nr. 10, 11 og 12, því að við það fá
myndirnar yfir sig fornan og eðli-
legan blæ.
Annars má það vera matsatriði
hvenær Þorgerði tekst best upp og
ekki er ég frá því að myndirnar
njóti sín best einar sér, því þetta
virkar helst til stór skammtur af
endurteknu myndefni, þar sem
áherslur breytast einungis í lit,
formi og uppsetningu. Að ósekju
hefði mátt útfæra eina og eina
helgisögnina í stærra formi og þá
í fijálsri mótun og hefði það lífgað
upp á ferlið. Vísa ég til myndanna
í Norræna húsinu, en þar var sam-
anþjappaður tjákrafturinn meiri.
Þetta er afar vönduð og menningar-
leg sýning þótt þungt virðist yfir
henni í fyrstu, en það er öðru frem-
ur vegna hinna dökku jarðlita og
hins endurtekna og einhæfa mynd-
efnis.
Þá ber að geta þess, að listakon-
unni hefur ekki nægt venjuleg sýn-
ingarskrá, heldur er hún í formi
ritlings upp á 43 síður sem Ólafur
Torfason hefur tekið saman með
upplýsingum um heilagan Martein,
TRÉRISTA eftir Þorgerði.
og er hann vel skrifaður og afar
fróðlegur aflestrar. Er óhætt að
hvetja fólk til að nálgast hvort
tveggja, sýninguna og ritlinginn ...
Andleg
málverk
Listasafn Kópavogs
MÁLVERK
Margrét Elíasdóttir. Opið á sama
tíma.
TRÚNA og guðdóminn má nálg-
ast á margan veg, og þannig eru
liin andlegu og upphöfnu málverk
Margrétar Elíasdóttur allt annars
eðlis en tréristur Þorgerðar Sigurð-
ardóttur. Og um leið eru myndir
Margrétar jafn bjartar, lausformað-
ar og lýsandi og myndir Þorgerðar
eru dökkar, yfiivegaðar og afmark-
aðar.
Hér er ekki um myndasögur að
ræða heldur óræð tákn, sem iáta
skoðandann um að geta í eyðurnar.
Um er að ræða ferðalag á vit hins
andlega og yfirnáttúrulega innra
með manninum og í astralplaninu,
að segja má. Sjálf útskýrir hún ferl-
ið þannig: „Líf mitt er stöðug innri
uppgötvunarferð, allur veruleikinn
er innra með manni og skilningur
á eðli lífsins fæst eingöngu þar.
Uppspretta sköpunar er einnig þar
eins og öll svör. Hugurinn er tölva,
persónuleikinn er filter og tilfinn-
ingarnar eru farartæki. Kjarni
„málsins“ er handan við alla þessa
þætti og aðaláhugamál mitt er þar.
Að mála er þörf og mínir innri leið-
angrar skila sér á vissan hátt í
málverkum."
Það má til sanns vegar færa að
nútímamálverk sé eins og ferðalag,
sem á sér upphaf en engan sýnileg-
an endi, því málverk er í sjálfu sér
aldrei fullgert. Málaranum finnst
einfaldlega sem kominn sé tími til
að hætta og að hann komist ekki
lengra í bili, en að ljúka við mál-
verk er sama og að drepa það.
Menn verða að skilja þennan ein-
falda orðaleik, því gott málverk
heldur áfram að mótast og taka á
sig form hjá skoðendunum, og við-
brögðin eru eins ólík og mennirnir
eru margir, eins konar fingraför og
línurit sálarinnar.
Sjálfur guðdómurinn liggur svo
í myndverkinu, það er að segja í
útfærslunni en síður myndefninu, í
formi línu, lit og byggingu og þann-
ig getur verið meiri guðdómur í vel
höggnum ferningi en reisulegu
guðshúsi. Á þann hátt er hinn and-
legi styrkur útfærslunnar það sem
máli skiptir, en ekki myndefnið eða
trúaropinberunin sem það tjáir.
Margréti Elíasdóttur liggur mikið
á hjarta og myndir hennar eru lík-
ingar andlegra sýna, uppfullar af
ljósi og birtu. Einhvern veginn á
ég þó erfitt með að fylgja henni í
þessum víddaskilum og paradísar-
hugleiðingum, og má það helst vera
fyrir þá sök hve verkin eru undar-
lega ójarðnesk. Það var helst er
málverk eins og „Hulið skin“ bar
fyrir augu mín að má'larinn í mér
tók við sér, því þar bregður fyrir
hráum jarðarmögnum. Tvö frí-
standandi verk á gólfi „Verndari I
og 11“ eru hins vegar skýr og klár
í útfærslu og þannig séð veigamest.
Bragi Ásgeirsson
FÉL AGAR úr Leikfélagi Rangæinga í hlutverkum
Dýranna í Hálsaskógi.
Líf og fjör í Hálsaskógi
Hvolsvelli. Morgunblaðið.
í HÚSNÆÐI saumastofunnar
Sunnu á Hvolsvelli hefur nú vaxið
upp mikill og fagur skógur sem
nefndur er Hálsaskógur. I skógin-
um hefur hreiðrað um sig fjöldi
dýra sem vinnur að því að gera
líf sitt betra og fegurra.
Það eru félagar úr Leikfélagi
Rangæinga sem lifa sig inní hlut-
verk Dýranna í Hálsaskógi en það
sívinsæla leikrit eftir Thorbjörn
Egner var frumsýnt síðastliðinn
sunnudag. Það er Ingunn Jens-
dóttir sem leikstýrir uppfærslunni
en þúsundþjalasmiðurinn Erlend-
ur Magnússon, vert í Ásgarði,
hefur hannað og búið til hina
ævintýralegustu leikmynd.
Alls taka 30 manns þátt í sýn-
ingunni en aðalhlutverkin eru í
höndum þeirra Guðmundar Sva-
varssonar, Svavars Friðleifssonar
og Hauks Dýrfjörð. Næstu sýning-
ar verða á morgun kl. 21 og laug-
ardaginn 9. desember kl. 14. Að
þessu sinni hefur verið ákveðið
að halda sérstaka jólasýningu og
verður hún þriðjudaginn 26. des-
ember kl. 14.
• Nytsamleg gjöf
i við öll tækifæri!
•♦Tölvuborð
með 3 hillum:
A.GUÐMUNDSSON HF.
húsgagnaverksmiðja
Skemmuvegi 4 Kópavogi Sími 557 3100
ÞEIR BREYTTU ÍSLANDSSÖGUNNI
TVEIR ÞÆTTIR AF LANDI OG S)0
Eftir ViUijálm Hjálmarsson
fyrrverandi menntamálaráðherra
Metsöluhöfundinum Vilhjálmi Hjálmarssyni
er einkar vel lagið að sema frá eins og al-
kunna er. Hann nefur nú tekið saman tvo afar
Siisverða þætti um efni sem of lengi hafa
í þagnargildi:
tjl nvrra ráða ...
Áraoátaútgerð vinaþjóðar okkar, Færeyinga, héðan.
Færeysku sjómennirnir komu áratugum saman sunnan
yfir sæinn og höfðu sumardvöl við einhvern fiörðinn
eða víkina...
Fróðleg og skemmtileg bók
- eins og Vilhjálms er vandi.
ÆSKAN