Morgunblaðið - 15.12.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Umboðsmaður Alþingis um málefni Eftirlaunasjóðs
starfsmanna Útvegsbanka íslands
Ohæfilegnr dráttur á
staðfestingu reglugerðar
UMBOÐSMAÐUR Alþingis telur
að óhæfílegur dráttur hafi orðið á
að komið yrði á starfhæfri stjórn
Eftirlaunasjóðs starfsmanna Út-
vegsbanka íslands og að gengið
yrði frá endurskoðaðri reglugerð
fyrir sjóðinn í samræmi við ákvæði
laga nn 7/1987 þar um. Þá telur
umboðsmaður aðfinnsluvert að
fjármálaráðuneytið skuli hafa látið
hjá líða að staðfesta reglugerð
fyrir sjóðinn og er því beint til
ráðuneytisins að það tryggi að líf-
eyrissjóðir starfi samkvæmt stað-
festum reglugerðum. Umboðs-
maður telur einnig að birta beri
staðfestar reglugerðir lífeyrissjóða
í B-deild Stjórnartíðinda en það
hefur ekki tíðkast til þessa.
EKKI er búið að dreifa afruglurum
Stöðvar 3 til áskrifenda og verður
það gert í einu átaki í janúar, að
sögn Úlfars Steindórssonar, fram-
kvæmdastjóra Stöðvar 3. Hann
segir hluta af afruglurunum
komna til landsins en ákveðið hafi
verið að bíða til að allir fengju þá
samtímis.
„Þetta er sérstök aðgerð sem
þarf að meðhöndla sem slíka, fyrst
afruglaramir voru ekki komnir til
landsins þegar við hófum
áskriftarsölu. Það verður ekki gert
í litlum skömmtum og með flýti,
heldur að vandlega yfirlögðu ráði
í einu áhlaupi," segir Úlfar.
Málið er tilkomið vegna kvört-
unar fyrrum starfsmanns Útvegs-
bankans vegna hækkunar vaxta á
skuldabréfí sem Eftirlaunasjóður
starfsmanna Útvegsbanka ísíands
var eigandi að og að sú reglugerð
sem sjóðurinn virtist starfa eftir
hefði ekki verið staðfest af fjár-
málaráðuneytinu.
Reglugerðin er frá 1983 og var
ekki staðfest af fjármálaráðherra,
né var sett ný reglugerð um sjóð-
inn, eins og þó var kveðið á í íög-
um nr. 7/1987 vegna sölu Útvegs-
bankans eða stjórn sjóðsins skipuð
svo sem mælt var fyrir um í fyrr-
greindum lögum.
Fram kemur að hátt á áttunda
ár leið áður en ný reglugerð var
Bitnar ekki á áskrifendum
Hann segir að samningurinn við
framleiðendur afruglaranna hljóði
upp á ákveðin skil sem hafi stað-
ist, þannig að málið strandi ekki
á þeim. Þetta komi ekki á neinn
hátt niður á áskrifendum stöðvar-
innar og í raun þvert á móti eins
og fram komi í niðurfellingu
áskriftargjalds i desembermánuði.
Því sé hins vegar ekki að neita
að eftirspurnin hafi verið miklum
mun meiri en forsvarsmenn Stöðar
3 áttu von á, en þegar það hafi
komið í ljós hafí verið ákveðið að
dreifa tækjunum samtímis til allra.
sett sjóðnum og finnur umboðs-
maður að þvi hvernig að var stað-
ið, þar sem fyrri reglugerð er
skeytt við nýju reglugerðina sem
viðauka og kveðið á um að fara
beri eftir henni ef ekki er að finna
fyrirmæli í nýju reglugerðinni sem
er í átta greinum. Telur umboðs-
maður að þessi vinnubrögð séu
ekki í samræmi við vandaða
stjórnsýsluhætti.
Vextir lækkaðir
Stjórn Eftirlaunasjóðsins tók þá
ákvörðun á miðju þessu ári að
lækka vexti á skuldabréfum sjóðs-
ins hjá þeim sem greiddu hærri
vexti og hefðu látið af störfum
hjá bankanum eftir 1. maí 1987,
þar sem í ljós hafi komið að sam-
ræmis hafi ekki verið gætt við
vaxtabreytingar. Umboðsmaður
telur því ekki ástæðu til frekari
afskipta af sinni hálfu vegna þess-
arar kvörtunar en tekur ekki af-
stöðu til hugsanlegs endurkröfu-
réttar vegna þegar greiddra vaxta.
Þá telur umboðsmaður ástæðu
til þess að fjármálaráðuneytið hafí
forgöngu um athugun á því hvort
ástæða sé til að samræma ákvæði
í reglugerð Eftirlaunasjóðs starfs-
manna Útvegsbankans vegna lág-
marksiðgjaldagreiðslutíma
ákvæðum í reglugerð Eftirlauna-
sjóðs starfsmanna Landsbankans
og Seðlabankans, en upplýst er
að breytingar á þessum reglugerð-
um hafi iðulega haldist í hendur.
I ákvæðum reglugerðarinnar
frá 1983 eru réttindi bundin til-
teknum iðgjaldagreiðslutíma, en
öll ákvæði af þessum toga eru
afnumin í reglugerð Eftirlauna-
sjóðs Landsbanka og Seðlabanka
í ársbyijun 1988 nema réttur til
makalífeyris er bundinn 12 mán-
aða lágmarksiðgjaldagreiðslutíma.
Stöð 3
Afruglurum
dreift í janúar
Leiðsögn sálarinnar
Fullorðinsfræðsla
Páls 1 frumkristni
Dr. Clarence E. Glad
NÝLEGA kom út
bókin Paul and
Philodemus.
Adaptabilify in Epicurean
and 'Early Chrístian Psyc-
hagogy (Páll og Fílodem-
os. Sveigjanleiki í epikúr-
ískri og frumkristinni sál-
gæslu) eftir dr. Clarence
E. Glad hjá forlaginu E.J.
Brill. Það hefur aðsetur í
Hollandi, Bandaríkjunum
og Þýskalandi og útibú í
126 löndum. Forlagið sér-
hæfir sig í útgáfu fræðirita
og þykir mjög kröfuhart.
Hvernig gengur svona
útgáfa fyrir sig?
„Bókin er að stofni til
endurskoðuð doktorsrit-
gerð, en um þriðjungur
textans var skrifaður sér-
staklega fyrir bókina. Út-
gáfuferlið hófst í árslok
1992 með því að ég lagði handrits-
drög fyrir ritstjórn ritraðarinnar.
Þegar samþykki hennar lá fyrir
voru þrír sérfræðingar látnir
gagnrýna handritið og veita fræði-
lega umsögn. Þegar þeir veittu
samþykki sitt tóku ritstjórar for-
lagsins við. Prófessor Malherbe
við Yale háskóla, einn fremsti sér-
fræðingur heims í Nýja testament-
isfræðum, var ritstjóri minn. Bók-
in kom svo út nú í september.
Þetta útgáfuferli gerir að ýmsu
leyti strangari kröfur en doktors-
ferlið. Það koma fleiri fræðimenn
við sögu.“
- Um hvað fjallar bókin?
„Pál postula og fullorðins-
fræðslu samtíma hans. Páll mót-
aði fyrstu kristnu samfélögin og
leiðbeindi þeim með bréfum sín-
um. Ég íjalla um upplýsingar sem
lesa má úr bréfunum um leiðsögn
Páls og þá sveigjanlegu sálgæslu-
aðferð sem hann lagði til að
kristnu söfnuðirnir tileinkuðu sér.
Ég tel að það sé náinn skyld-
leiki með skóla Páls og því sem
sjá má í heimspekiskóla Epikúr-
inga, ekki síst í Napólí og Aþenu.
Þetta kemur vel fram í riti eftir
Fílodemos og snertir bæði
kennsluhætti og leiðbeiningar-
hlutverk Epíkúringa. Leiðtoga-
hlutverkið hjá þeim var ekki fast-
mótað félagslegt fyrirbæri heldur
sveigjanlegt. Menn gátu gengið í
hlutverk leiðtoga eða kennara ef
þeir sönnuðu sig.“
- Var Páll ekki strangur og
ósveigjanlegur?
„Hann stóð vissulega fast á
sínu. En festa hans og sveigjan-
leiki var hluti af algengu leiðsagn-
armunstri þessa tíma. Maður átti
að vera fastur fyrir gagnvart þeim
sem lifðu í löstum eða voru þijósk-
ir og þurftu á harðri gagnrýni að
halda. Hins vegar var maður
sveigjanlegur gagnvart minni
máttar og þeim veikgeðja.
Páll talar um veika
og sterka. Því hefur
verið haldið fram að þar
vísi hann til stöðu
manna í þjóðfélaginu.
Ég vil hins vegar meina
að þetta séu sálfræðileg hugtök.
Hann eigi við þá sem eru veik-
geðja pg hina sem hafa sálar-
styrk. I þessu er ég á skjön við
flesta fræðimenn en færi rök fyrir
því að heimspekingar notuðu þessi
hugtök til að lýsa manngerðum."
- Hvernig birtist sveigjanleiki
Páls?
„Hann sagðist vera orðinn öll-
um allt, til að geta áunnið sem
flesta. Þar styðst hann við leið-
sagnarmunstur sem átti meðal
annars við um stjórnmálaleiðtoga
og smjaðrara - að vera sveigjan-
legur og geta höfðað til fjöldans.
Páll var einmitt gagnrýndur fyrir
þetta, því stjórnmálaforinginn og
►Dr. Clarence Edvin Glad
fæddist á Sauðárkróki 1956 og
ólst upp þar, í Stykkishólmi og
Reykjavík. Hann varð stúdent
frá MH 1975, BA í guðfræði frá
Continental Bible College í
Belgíu 1979, nam hebresku við
Hebrew University í Jerúsalem
1979, lauk embættisprófi í guð-
fræði og BA-prófi í heimspeki
og jrrísku frá Háskóla íslands
(HI) 1983, Ph.D-prófi í Nýja
testamentisfræðum frá Brown
University í Bandaríkjunum
1992. Hann hefur einnig lokið
námi í kennslufræði til kennslu-
réttinda við HÍ. Clarence stund-
ar fræðistörf með styrk frá
Rannsóknarráði íslands og
Guðfræðistofnun HÍ auk
stundakennslu við HÍ. Kona
hans er Kolbrún Baldursdóttir,
deildarsljóri og yfirsálfræðing-
ur á móttöku- og meðferðar-
deild Meðferðarstöðvar ríkisins
fyrir unglinjga. Dætur þeirra
eru Karen Aslaug og Harpa
Rún.
smjaðrarinn þóttu í ýmsu ámælis-
verðir.“
- Hver var Fílodemos?
„Hann var uppi á 1. öld f.Kr.
og ritaði „Hina opinskáu gagn-
rýni“ sem geymir fyrirlestra
skólastjóra Epíkúringa í Aþenu
sem hét Zenon. Handritið týndist
sennilega í Vesúvíusargosinu 79
e.Kr. og fannst ekki fyrr en í lok
18. aldar. Það hefur aldrei verið
þýtt úr grísku, en ég hef unnið
að þýðingu á því ásamt fjórum
bandarískum fræðimönnum und-
anfarin ár og er stefnt að útgáfu
ritsins á ensku 1997.
Það er nokkuð tilviljanakennt
hvaða áhersluþættir verða ofan á
í notkun hinna ýmsu kirkjudeilda
og trúarhefða á helgiritum og fer
eftir ríkjandi viðhorfum þegar
mótandi aðilar eru uppi. í augum
Lúthers var Páll fyrst
og fremst mikill guð-
fræðingur sem ijallaði
um synd mannsins og
náð Guðs. Páll sjálfur
setur reyndar þetta
sveigjanlega leiðsagnarmynstur í
guðfræðilegt samhengi og vísar
til Jesú Krists sem sinnar fyrir-
myndar. Slíkar hugmyndir voru
ræddar í fornkirkjunni, m.a. í
Alexandríu."
Hvaða lærdóm má draga af
þessum rannsóknum?
„Þetta er fræðirit sem væntan-
lega fer í flest háskólabókasöfn í
heimi og verður notað í doktors-
námi nemenda. Ef draga má lær-
dóm af þessu þá er hann sá að
menn ættu að taka ríkjandi hefð-
um með ákveðnum fyrirvara og
fara varlega í að túlka texta frá
öðrum tímum sögunnar einvörð-
ungu á forsendum nútímans."
Sveigjaniegur
gagnvart
minni máttar