Morgunblaðið - 15.12.1995, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Kaupfélög hafa stofnað innkaupafyrírtækið Búr ehf. í samvinnu við Nóatún og Olíufélagið hf.
Markmiðið að
fá lægsta
mögulega verð
Morgunblaðið/Þorkell
ÞEIR Þorsteinn Pálsson, framkvæmdastjóri Kaupfélags Árnesinga og Einar Jónsson, hjá Nóatúni
sitja í stjórn hins nýja innkaupafyrirtækis, Búrs ehf.
NOKKUR kaupfélög hafa í sam-
vinnu við Ólíufélagið hf. og Nóatún
stofnað fyrirtækið Búr ehf. sem
ætlað er að annast innkaup og
birgðahald á nýlenduvörum fyrir
hluthafa. Markmiðið er að ná fram
lægsta mögulega innkaupsverði hjá
innlendum og erlendum framleið-
endum og heildsölum í krafti stærð-
ar og tryggja sem lægstan tilkostn-
að við innkaup, birgðahald og dreif-
ingu á nýlenduvörum. Fyrirtækið
hyggst reka tvær birgðastöðvar,
eina í Reykjavík og aðra á Akur-
eyri.
Meðal þeirra kaupfélaga sem
eiga aðild að fyrirtækinu eru Kaup-
félag Eyfirðinga, gegnum dótturfé-
\ag sitt, Samland hf., Kaupfélag
Árnesinga, Kaupfélag Suðurnesja,
Kaupfélag Borgfirðinga, Kaupfé-
lag Húnvetninga, Kaupfélag Hér-
aðsbúa og KASK. Samanlögð velta
hluthafa félagsins á matvörumark-
aði nemur um 10 milljörðum króna.
Stefnt að góðu samstarfi við
heildsala og framleiðendur
Þorsteinn Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Kaupfélags Árnes-
inga, hefur verið kjörinn stjórnar-
formaður hins nýja félags. „Á mat-
vörumarkaðnum hér á landi er eitt
mjög stórt fyrirtæki Baugur hf.,
sem kaupir af innflytjendum og
framleiðendum ásamt því að flytja
inn vörur,“ sagði Þorsteinn í sam-
tali við Morgúnblaðið um aðdrag-
andann. „Velta þeirra verslana sem
standa að því nemur samtals 10
milljörðum á matvörumarkaðnum.
Næst kemur fyrirtæki með 3 milij-
arða í veltu og þar fyrir neðan eru
fyrirtæki með 1-2 milljarða. Eðli-
lega hefur Baugur hf. náð hag-
stæðari kjörum hjá innflytjendum
og framleiðendum en önnur fyrir-
tæki á markaðnum.
Það náðist samkomulag hjá Nóa-
túi, kaupfélögunum og Olíufélaginu
að taka höndum saman og stofna
fyrirtæki sem sæi um innkaup fyr-
Það er gaman að grilla á nýju
„MÍNÚTU-SNERTIGRILLUNUM"
Nýju „mínútu-snertigrillin"
frá Dé Longhi eru tilvalin
þegar þig langar í gómsætan
grillmat, kjöt, fisk, grænmeti
eða nánast hvað sem er.
Þú getur valið um 2 stærðir á
stórgóðu jólatilboðsverði,
kr 7.650, - eða kr. 8.530,-
>Fonix
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SlMI 552 4420
ir hönd þeirra og næði betri kjör-
um. Það er þekkt að stærstu aðil-
arnir á markaðnum hafa fengið
betri kjör heldur en aðrir og við
teljum því hægt að ná fram tals-
verðum ávinningi. Við gerum ráð
fyrir að fá ekki lakari viðskiptakjör
hjá framleiðendum og heildsölum
en stærsti aðilinn hefur, þar sem
um svipaða veltu verður að ræða
hjá Búri.“ Aðspurður kvaðst hann
telja að þetta myndi leiða til frek-
ari samþjöppunar innflutningsfyr-
irtækja og þau yrðu fremur mark-
aðsfyrirtæki en dreifingarfyrir-
tæki.
„Þá teljum við einnig unnt að
ná fram verulegri hagræðingu með
stærri pöntunum og fleiri langtíma-
samningum. Þáð er stefnt að því
að góðu samstarfi við framleiðend-
ur og innflytjendur þannig að hag-
ræðingin nái alla leið frá þeim inn
í verslanirnar. Við höfum hugleitt
innflutning en það mun ráðast af
því hvernig þróunin verður."
Innkaup hefjast
um áramót
Stefnt er að því að hefja inn-
kaupasamstarfið þegar um áramót-
in með innkaupum á þurrvöru og
er sá þáttur u.þ.b. þriðjungur af
matvöruveltu viðkomandi verslana.
EKKI virðist vera talið mikið svig-
rúm á innlendum fjármagnsmark-
aði fyrir heildsölubanka af því tagi
sem hópur fjárfesta með Sjóvá/Al-
mennar og VÍS í broddi fylkingar
hefur rætt um að setja á fót. Bent
er á að lánastofnanir hér á Iandi
séu þegar of margar og því engin
þörf fyrir fleiri. Hins vegar geti
nýtt fyrirtæki þó alltaf skapað sér
svigrúm með skeleggri samkeppni.
Hér á landi eru starfandi nokkrir
fjárfestingalánasjóðir og á starf-
semi þeirrá um margt skylt við
starfssvið heildsölubanka. Þar má
nefna sem dæmi Fiskveiðasjóð og
Iðnlánasjóð. Helsti munurinn er sá
hérlendir fjárfestingalánasjóðir
hafa ekki heimild til innlánsvið-
skipta og veita fyrirtækjum aukin-
heldur ekki rekstrarlán, líkt og tíðk-
ast meðal erlendra heildsölubanka.
Ekki þörf fyrir
fleiri lánastofnanir
Bragi Hannesson, forstjóri Iðn-
lánasjóðs, segist ekki sjá mikið svig-
rúm fyrir nýja lánastofnun hér á
landi. „Málið er að það eru allt of
margar lánastofnanir á innlenda
lánsfjármarkaðnum í dag og því
vantar ekki fleiri. Ég sé því ekki
nokkurn grundvöll fyrir svona
banka,“ segir Bragi. Hann bendir
á að eftirspurn eftir lánum hafi
minnkað töluvert á undanförnum
árum en á sama tíma hafi orðið
mjög lítil fækkun í lánastofnunum.
Að auki hafi lífeyrissjóðirnir verið
að færa sig sífellt meira inn á þenn-
Hvert fyrirtæki mun sjálft annast
dreifingu varanna frá birgðastöðv-
unum til sinna verslana og sagðist
Þorsteinn eiga von á að sú dreifing
yrði boðin út.
Þorsteinn svaraði því neitandi
hvort hann teldi hættu á því að
samkeppnisyfirvöld myndu hafa
einhver afskipti af væntanlegu inn-
kaupasamstarfi fyrirtækjanna.
„Samkeppnisyfirvöld hafa gefið
þær yfirlýsingar að samstarf Hag-
kaups og Bónus um Baug flokkist
undir eðlilega viðskiptahætti. Þar-
afleiðandi hlýtur okkar samstarf
að vera metið á sama hátt, enda
verður áfram full samkeppni milli
an markað, meðal annars með þátt-
töku í skuldabréfaútboðum fyrir-
tækja.
Bragi bendir hins vegar á að enn
vanti nánari útfærslu á þessum
hugmyndum og því sé erfitt að
segja til um hvert svigrúmið yrði.
Ef þessi fjárfestingahópur færi til
dæmis út í það að kaupa einhveijar
stofnanir sem fyrir eru á markaðn-
um, t.d. Búnaðarbankann eða ís-
landsbanka, þá horfði málið öðru
vísi við. „Mér finnst sú leið mun
líklegri til árangurs en sú að setja
á fót nýja lánastofnun," segir Bragi.
Góð samkeppni getur
skapað svigrúm
Már Elísson, framkvæmdastjóri
Fiskveiðasjóðs, segir að nýtt fyrir-
tæki af þessu tagi gæti alltaf skap-
að sér svigrúm á þessum markaði
með öflugri samkeppni. „Þetta velt-
ur mikið á því hvort þessir aðilar
eru að velta því fyrir sér að kaupa
sig inn i þá banka eða lánastofnan-
ir sem fyrir eru á markaðnum eða
hvort að þeir eru að hugsa um að
setia á fót nýtt lánafyrirtæki sem
færi út í að taka lán og endurlána.“
Már bendir á að mjög öflug fyr-
irtæki standi að baki þessari hug-
mynd og því geti þau eflaust lagt
til talsvert mikið hlutafé, sem væri
auðvitað ein af forsendum þess að
koma slíkum banka á fót. Hins veg-
ar þyrfti fyrirtækið að leita á mark-
aði hér heima eða erlendis eftir
meira fjármagni, ef einhver veru-
legur vöxtur í útlánum þess ætti
allra þessara fyrirtækja.“
í birgðastöðinni verða kjör ein-
stakra aðila ákveðin með hliðsjón
af því magni sem viðkomandi kaup-
ir. „Hinn stærsti mun hafa hlut-
fallslega mestan hag af þessu,“
sagði hann. Varðandi fyrirkomulag
birgðastöðvarinnar sagði Þorsteinn
að ákveðið hefði verið að semja við
þriðja aðila um að annast rekstur-
inn og stæðu yfir viðræður um það
mál.
Fleiri matvöruverslunum verður
gefinn kostur á aðild að Búri hf.
að uppfylltum vissum skilyrðum.
En sú spurning vaknar hins vegar
hvort ekki sé hætta á að samstaðan
að eiga sér stað. Þá tæki það ailtaf
ákveðinn tíma að vinna fyrirtækinu
traust á mörkuðum, og þá sér í
lagi erlendis þar sem erlendir bank-
ar séu eðlilega mjög varfærnir í
sínum viðskiptum. Því muni það
væntanlega taka nýtt fyrirtæki af
þessu tagi nokkurn tíma að ná þar
fótfestu.
Hann bendir þó á að svigrúm
geti verið að finna í inniánastarf-
semi og kaupum á hlutabréfum í
stað lána. Þetta séu svið sem að
erlendir heildsölubankar fari gjarn-
an inn á en Fiskveiðasjóði sé það
hins vegar ekki heimilt.
Bankarnir geta mætt
þessari samkeppni
Viðskiptabankar hér á landi hafa
sinnt lánsfjárþörf innlendra fyrir-
tækja að hluta til fram til þessa.
Ef af stofnun sérstaks heildsölu-
banka yrði myndi hann væntanlega
taka til sín hluta af þessum lánveit-
ingum. Finnur Sveinbjörnsson,
framkvæmdastjóri Sambands ís-
lenskra viðskiptabanka, segir að
bankarnir hafi, líkt og aðrir aðilar
á fjármagnsmarkaönum hér á landi,
séð þennan markað breytast mjög
mikið á undanförnum árum og
breytingarnar séu ef til vill meiri
en menn geri sér almennt grein
fyrir.
„Það hafa komið til ýmiss konar
nýjungar sem bankarnir hafa þurft
að keppa við og þeir hafa kappkost-
að við að mæta _þeirri samkeppni,"
segir Finnur. „Eg held að það sé
meðal aðildarfyrirtækja Búrs bresti
eins og varð raunin í samstarfi
kaupfélaganna á árum áður. „í við-
ræðum milli þessara fyrirtækja
hefur náðst mikil samstaða og í
stofnsamningi hafa þau skuldbund-
ið sig til áð kaupa allar þessar vöru-
flokka í gegnum Búr. Fyrirtækið
verður rekið með eins lágum til-
kostnaði eins og hægt er og er
ekki ætlað að skila hagnaði."
Auk Þorsteins sitja í stjórn fé-
lagsins þeir Einar Jónsson, varafor-
maður, hjá Nóatúni og Hannes
Karlsson, frá Samlandi á Akureyri.
Framkvæmdastjóri verður Sigurð-
ur Á. Sigurðsson.
hægt að segja að bankarnir hafi
staðið sig ágætlega hvað þetta
varðar. Þeir hafa aðlagað sig að
breyttum veruleika og munu halda
áfram að gera það.“ Hann bendii'
jafnframt á að batnandi afkoma
bankanna að undanförnu þýði að
þeir séu nú betur í stakk búnir en
áður til þess að mæta nýrri sam-
keppni, ef af henni verður.
Möguleikar fyrirtækja á er-
lendum lántökum takmarkaðir
Möguleikar íslenskra fyrirtækja
til að nýta sér milliliðalaust þjón-
ustu erlendra heildsölubanka eru
takmarkaðir. Samkvæmt því sem
næst verður komist takmarka al-
þjóðlegir heildsölubankar útlána-
starfsemi sína við u.þ.b. 1.000
stærstu fyrirtækin í Evrópu, en
heildsölubankar í einstökum aðild-
arríkjum beina augum sínum fyrst
og fremst að innlendum fjármagns-
markaði.
Ástæðan er sá kostnaður sem
fylgir því að verða sér út um upp-
lýsingar um erlenda markaði og
fyrirtæki á þeim, sér í lagi ef um
smærri fyrirtæki er að ræða. Hins
vegar hafa nokkur íslensk einka-
fyrirtæki, og hins opinbera, haft
beinan aðgang að lánum hjá heild-
sölubönkum á undanförnum árum.
Þar má meðal annars nefna Lands-
virkjun, og stærri fyrirtæki á borð
við Flugleiðir og Eimskip. Smærri
fyrirtækin hafa hins vegar þurft
að fara í gegnum innlendu fjárfest-
ingalánasjóðina.
Forsvarsmenn fjárfestingalánasjóða efins um svigrúm fyrir heildsölubanka
Lánastofnanir eru nú
þegar of margar
1
I
)
)
>
j
)