Morgunblaðið - 30.12.1995, Síða 12

12 LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Skipveijar á frystitogurum sem dvelja heima yfir hátíðirnar teknir tali
í HUGA flestra tákna jól og ára-
mót kærkomna hvíld frá hinu dag-
lega brauðstriti. Líklega skipa þess-
ir hátíðardagar þó hærri sess í huga
sjómanna en annarra starfsstétta
vegna þess að ásamt sjómannadeg-
inum er það eini lögbundni frítími
þeirra á árinu. Alla aðra daga geta
þeir búist við að vera á sjónum langt
íjarri fjölskyldu og vinum svo vikum
skiptir.
Það er tilkomumikil sjón að sjá
marga af stærstu og afkastamestu
togurum þjóðarinnar liggja mak-
indalega við bryggjur víða um land
yfir hátíðirnar. Alls sigla 39 frysti-
togarar undir íslenskum fánum og
heildaraflaverðmæti flotans fyrstu
átta mánuði ársins var 8,9 milljarð-
ar, sem er 7% aukning frá því á
sama tíma í fyrra.
Meginþorri áhafna á þeim frysti-
togurum sem liggja við Reykjavík-
urhöfn er hvergi nálægur þegar
blaðamann ber að garði þriðja í
jólum. Þeir hafa einfaldlega öðrum
hnöppum að hneppa þessa fáu frí-
daga yfir hátíðirnar. Engu að síður
er nóg um að vera á hafnarsvæð-
inu. Þar eru menn önnum kafnir
við að afferma, birgja togarana upp
af vistum, laga það sem laga þarf,
fylla olíutanka og fleira og fleira.
Bjarni Sveinsson á
Pétri Jónssyni RE
Dapurt að vera á
sjó á jólum
Sá sem verður fyrst á vegi blaða-
manns er Bjarni Sveinsson, skip-
stjóri á Pétri Jónssyni, og það vek-
ur forvitni mína hvað hann er að
gera um borð í nafna mínum í stað
þess að eyða sínum dýrmætum frí-
tíma með fjölskyldu sinni. „Ég kom
af sjónum daginn fyrir Þorlák og
fer ekki aftur út fyrr en þamæsta
túr,“ segir Bjami. „Þess vegna er
Lítil samfélög
á sjónum
um borð. Pétur Blöndal hitti brögð, samfélagið um borð, lífið
sjómenn í Reykjavík að máli og á sjónum, fjölskylduna ogjólin.
Sjómenn á tog-
urunum dvelja
langtímum sam-
anijarrifjöl-
skyldum sínum
og margir þeirra
sækja stöðugt
lengra til að ná
í afla. Flestir
frystitogarar
landsins liggja í
heimahöfn yfir
hátíðimar. Þá
gefst gott tæki-
færi til að gægjast yfir borð-
stokkinn og fá nasasjón af lífínu
MARGIR af stærstu og afkastamestu togurum
landsins liggja við festar í Reykjavíkurhöfn.
Kristján Kristjánsson ræddi við
skipverja á Akureyri um afla-
það mitt hlutverk að sjá um undir-
búning fyrir næsta túr.“
Bjarni segir að á þessu ári hafi
aflinn verið 2.300 tonn af rækju
að verðmæti 542 milljóna kr. „Við
getum vel við unað miðað við að
við vorum ekki alveg með fullt út-
hald vegna þess að skipið fór í fimm
vikur til Noregs í viðhald," segir
hann. „Við stunduðum að mestu
rækjuveiðar á íslandsmiðum, en
fórum einn túr á Flæmingjagrunn,
sem var lélegur vegna þess að við
vorum þar á röngum tíma.“
í síðasta túr fyrir jól var aflaverð-
mætið 60 milljónir og það eru verð-
mætin sem eru mikilvægust í aug-
um Bjarna, en ekki magnið. „Við
erum alltaf að sperrast við það að
fá sem mestan pening fyrir hvert
tonn,“ segir hann. „Um það snýst
dagurinn um borð.“
Bjarni segir að hver túr sé að
jafnaði um mánaðarlangur. Blaða-
manni verður hugsað til eiginkonu
hans og þriggja barna og leikur
forvitni á að vita hvaða áhrif það
hefur á fjölskyldulífið. „Það venst,“
segir hann. Eftir stundarþögn held-
ur hann áfram: „Þú veist ekki af
þessu þegar þú ert búinn að vera
nógu mörg ár á sjó. Á þessu skipi
fá allir hvíld að minnsta kosti þriðja
hvern túr og það er ekki svo slæmt.
Við skipstjórarnir förum alltaf hvor
sinn túrinn, þannig að við erum
ekki þjakaðir af þessu.“
En er álagið þess virði? „Á þess-
um togara er hásetahluturinn góð-
ur,“ segir Bjarni. „Við fiskum líka
fyrir mikið og því fýlgir mikil vinna.
Ég hef ánægju af starfinu sem skip-
stjóri, en ég er ekki viss um að all-
ir strákarnir hafi jafn mikla ánægju
af þessu. Þeir þurfa að vinna sömu
rútínuvinnu niðri í verksmiðju eða
úti á dekki allan mánuðinn. í hverj-
um túr eru sextíu sex tíma vaktir
og það er aldrei frí „á morgun".
Ég get ímyndað mér að það sé
ekki skemmtilegt að vakna á 54.
vaktina.“
Tekjurnar nieiri
og túrarnir lengri
Einar Ingi Einarsson
á Baldvini Þorsteins-
syni EA
Mikilvægt að and-
inn sé góður
„ÞAÐ hefur ýmislegt breyst á þeim
tíma sem ég hef verið til sjós, tekjum-
ar hafa aukist en um leið hafa túrarn-
ir orðið lengri," segir Einar Ingi Ein-
arsson, háseti á flaggskipi Samheija
hf., Baldvini Þorsteinssyni EA. Einar
Ingi hefur verið til sjós í um 28 ár
en hann hóf sinn sjómannsl'erii 15
ára. Einar Ingi hefur lengst af verið
á togurum en einnig á bátum og þá
var hann nokkur ár á gamla Drang.
„Ég kann í sjálfu sér ágætlega
við þetta starf en túramir eru orðnir
ansi langir og miklar fjarvistir eru
erfíðar fyrir fjölskylduna. Við fáum
þó ágæt frí inn á milli og það má
segja að maður sé í fríi þriðja hvem
mánuð. Aðbúnaðurinn um borð í
skipinu sem ég er á er frábær og
það hjálpar manni mikið. Við erum
með þreksal, vatnsnuddpott, gufubað
og ljósabekk og menn eru nokkuð
duglegir að nýta sér það sem í boði
er en þó misjafnlega duglegir. Við
göngum sex tíma vaktir og ef menn
fara í þreksalinn, þurfa þeir yfirleitt
að sleppa matartímanum í staðinn."
Einar Ingi segir að það sé mesta
furða hvað menn séu rólegir í þessum
löngu túrum. „Lengsti túrinn sem
ég hef farið stóð í 33 daga og mér
fundust fyrstu tvær vikurnar erfið-
astar. Fyrri hluti túrsins líður hægar
en svo gengur það yfir. Þetta er
þröngt og lítið samfélag og því er
mikilvægt að andinn sé góður og það
er ekki hægt að kvarta yfír móraln-
um um borð hjá okkur."
Baldvin Þorsteinsson er mikið
aflaskip og á síðasta ári var afli
skipsins upp úr sjó rúm 6.600 tonn
að sögn Éinars Inga. „Ég heid að
það megi segja að launin á Baldvini
séu nokkuð góð en auðvitað er þétta
nokkuð misjafnt á milli skipa. Laun-
in á frystitogurunum hafa þó al-
mennt dregist saman og tekjumar
voru meiri fyrir nokkrum árum.“
Einar Ingi er fjölskyldumaður og
hann segir að konunni þyki túramir
heldur langir en þó kunni hún vel að
meta fríin sem bóndinn fær þess á
milli. „Konan sér um allt það sem
snýr að heimilinu en það er kannski
helst að maður reyni að taka til hend-
inni heima fyrir þegar maður er í fríi.“
Eyþór Karlsson á
Sólbaki EA
Var oft óhemju
fiskirí áður
„Lífíð um borð er gott að mörgu
leyti og það gengur sinn vanagang.
Menn rífa sig á lappir á sex tíma
fresti og skila sinni vinnu. Það skipt-
ir miklu máli að vel fískist en þegar
fer að líða á túrinn, eftir rúma 20
daga, er oft farið að þyngjast í mönn-
um. Þá geta menn farið að rífast og
skammast af minnsta tilefni og kokk-
urinn fær þá sinn skammt eins og
aðrir,“ segir Eyþór Karlsson, kokkur
á Sólbaki EA, frystitogara Útgerðar-
félags Akureyringa.
Eyþór hefur verið yfír 20 ár til
sjós og allan sinn feril hjá ÚA fyrir
utan eina vertíð í Vestmannaeyjum.
Lengst af hefur Eyþór verið kokkur
og hann segir að það geti verið erf-
itt að vinna í eldhúsinu í vondu veðri.
Það eins og annað venjist með árun-
um og hann er þokkalega sáttur við
sitt hlutskipti.
Eyþór hefur lengst af verið á
gamla Svalbak. „Svalbakur er skip,“
segir Eyþór. Hann segir að útgerðin
á Sólbak hafí gengið frekar brös-
uglega, mikið um bilanir en ástandið
sé að skána mikið. „Ég fylgdi Hall-
dóri Hallgrímssyni skipstjóra yfír á
Sólbak. Það er gott að vera með
Halldóri til sjós, enda er hann mjög
góður skipstjóri."
Eyþór segir að það hafi verið mun
Iíflegra á sjónum fyrstu árin, enda
óhemju mikið fískerí á köflum. „Á
gömlu síðutogurunum var nú oft dá-
lítið basl en með tilkomu skuttogar-
anna lagaðist ástandið. Þegar flott-
rollsveiðin hófst var oft óhemju fi-
skerí og þetta var oft ævintýri líkast.“
Eyþór er fjölskyldumaður, með
konu og þrjú böm, og hann segir
að það hafi enginn í sjálfu sér kvart-
að yfir því að hann væri alltaf á sjón-
um. „Þetta kemur óneitanlega niður-
á fjölskyldunni en þetta snýst líka
um að taka sér nógu góð frí inn á
milli. Því miður gera menn ekki nóg
af því og í sumum tilvikum er verið
EYÞÓR Karlss'on, kokkur á Sólbaki EA, segir að kokkurinn
verði oft var við það þegar menn eru orðnir þungir á brún
í löngum túrum.
EINAR Ingi Einarsson og kona hans, Kristbjörg Kolbeinsdóttir,
með heimilishundinn Nelson.