Morgunblaðið - 25.02.1996, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÞAÐ þýðir ekkert annað en að vera með réttu græjurnar við sýnatökurnar. Það sullast
allt saman í þessum smokkum og engin leið fyrir þá að finna út hvað er úr hverjum ...
Stjórnmálafundur Alþýðubandalagsins á Húsavík
Minni fríðindi en
meiraí
ÁRNI Steinar Jóhannsson, annar
maður á lista Alþýðubandalagsins
og óháðra í Norðurlandi eystra,
sagði á almennum stjórnmálafundi
á Húsavík á fimmtudagskvöld að
hægt yrði að hækka laun á sínum
vinnustað sem er Umhverfisdeild
Akureyrarbæjar um 10 þúsund
krónur strax um næstu mánaðamót
eftir að ákvörðun yrði tekin um að
leggja mötuneyti niður.
Arni Steinar ræddi um launa-
kerfi á Islandi og sagði að móta
þyrfti nýja launastefnu alveg frá
grunni. Margir væru að fá of lítið
í launaumslögin en ýmiss konar
hlunnindi, s.s. ódýrar máltíðir á
vinnustað og ýmislegt fleira. Menn
gætu sjálfsagt haldið áfram að
semja á þessum nótum og endað
með að fólk fengi enga peninga
heldur bara bíómiða, lyftukort,
svínslæri og svo framvegis eftir því
sem þurfa þætti. Þetta hefði verið
notað sem skiptimynt til að ná nið-
ur verðbólgu, henni hefði verið náð
niður með því halda launum alltof
lágum.
Hann nefndi einnig að skulda-
byrði hjá stórum hópi ungs fólks
væri meiri en hægt væri að líða.
Það væri hróplega ósanngjarnt
hvemig skuldir hefðu verið fluttar
yfir á ungt launafólk, það sæti í
skuldasúpu sem það hefði ekki
stofnað til.
Vandamálin
eru kerfislæg
„Ef við gerum ekki eitthvað rót-
tækt á næstu mánuðum munum
við horfa upp á gríðarlega neyð.
Það hefur ekkert upp á sig að halda
áfram að semja um nýja vinnuvett-
linga, ódýrar máltíðir eða önnur
fríðindi. Vandamálin eru kerfislæg
og það þarf að skrapa innan úr
pípunum," sagði Árni Steinar og
nefndi að á sínum vinnustað yrði
hægt að hækka laun um 10 þúsund
launaumslögin
Morgunblaðið/Kristján
ÁRNI Steinar Jóhannsson í
ræðustóli á Húsavík.
krónur strax og ákvörðun yrði tek-
in um að loka mötuneyti á staðn-
um. Það væru mikil fríðindi að
kaupa máltíð á 100 krónur sem
kostaði um 700 krónur. Peningarn-
ir væru til í samfélaginu, en það
þyrti að stokka spilin að nýju svo
fólk fengi þá í launaumslagið en
ekki í öðru formi.
Megum ekki venjast
atvinnuleysinu
Sigríður Stefánsdóttir, sem skip-
aði þriðja sætið á lista flokksins
fyrir síðustu kosningar, gerði at-
vinnuleysi að umtalsefni. Um síð-
ustu mánaðamót hefði verið 5,9%
atvinnuleysi á Norðurlandi eystra
og mörgum þætti það bara gott,
því árið á undan hefði það verið
um 10%. „Við megum ekki venjast
atvinnuleysinu og verða kærulaus
gagnvart því,“ sagði hún. Fyrir um
10 árum hefði atvinnuleysi mælst
um 1,2% á landsvísu.
Sigríður sagðist harma mjög ef
flutningur grunnskólans frá ríki til
sveitarfélaga sigldi í strand, en
tíminn væri að verða ansi naumur.
Ánægjulegt væri þó að tortryggni
hefði verið eytt milli sveitar-
stjórnarmanna og kennara, sem
staðið hefðu vel saman m.a. varð-
andi kröfugerð á hendur ríkinu.
Hryðjuverkatækni gegn
verkalýðshreyfingunni
Svavar Gestsson alþingismaður
sagði að frá því fyrri ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar tók við völdum
hefði að sínu mati verið lögð
áhersla á fjóra þætti. Fyrirtækjun-
um allt, virtist í fyrsta lagi hafa
verið einkunnarorð, þá nefndi hann
Evrópumál, sem allt áttu að leysa.
Hryðjuverkatækni gegn verkalýðs-
hreyfingunni væri eitt einkennið,
henni væri hótað öllu illu í fyrstu,
en svo hætt við áformin. Loks
nefndi hann atvinnuleysið, sem fólk
virtist núorðið sætta sig við. Það
væri ekkert annað en vantraust á
ríkisstjórnina að um 60% ungs
fólks, 17 til 30 ára, vildu helstflytja
úr landi byðist því starf annars
staðar.
Svavar sagði, að Alþýðubanda-
lagið myndi í næstu viku krefja
stjórnvöld um skýrslu um lífskjara-
mun á íslandi og í nágrannalöndun-
um. Hann taldi að á næstu 4-6
árum ættu menn að setja sér það
markmið að ná svipuðum dag-
vinnutöxtum og væru í nágranna-
löndum.
Sjávarútvegsmál komu til um-
ræðu og sagði Steingrímur J. Sig-
fússon alþingismaður að ef ein-
hveiju ætti að breyta á þeim vett-
vangi þyrfti að skipta um sjávarút-
vegsráðherra. Með því ætti hann
ekki við Þorstein Pálsson heldur
Kristján Ragnarsson, formann
Landssambands íslenskra útvegs-
manna. Hann sagði sambandið
gjörsamlega hafa vanrækt að líta
eftir sínum smæstu félögum, þeim
sem reru á minnstu bátunum.
Óhefðbundin krabbameinsmeðferð
Innsýn í líf
sjúklinga
Doktorsritgerð Auðnu
byggist á rannsókn
sem hún stóð fyrir í
Bandaríkjunum þar sem hún
með viðtölum kannaði hvern-
ig krabbameinssjúklingar
upplifðu óhefðbundna með-
ferð en rannsóknir í Banda-
ríkjunum hafa sýnt að milli
10 og 15 prósent krabba-
meinssjúkra leita eftir ýmiss
konar óhefðbundnum með-
ferðarleiðum auk hefðbund-
inna aðferða. Auðna kynnti
niðurstöður sínar hér á landi
í janúar og ætlar að kynna
þær enn frekar á næstu miss-
erum. Hún er og með í bígerð
að setja í gang rannsókn af
sama tagi sem mun byggjast
á samtölum við íslenska
krabbameinssjúklinga.
„Rannsóknirnar eru það
sem við köllum „eigindlegar",
sem er þýðing á „Qualitative"
og segir það m.a. að unnið
er með texta en ekki tölur.
valdi tíu viðmælendur
Dr.Auðna Ágústsdóttir
Eg
úr hópi
sjálfboðaliða sem svöruðu auglýs-
ingu frá mér. Ég tók ítarleg við-
töl við þessa tíu einstaklinga, tók
samtölin upp á segulband og vann
síðan úr þeim.
Þessir einstaklingar voru mis-
veikir og höfðu einnig átt mislengi
í baráttu við krabbamein. Einn
átti til dæmis að baki 17 ára þrot-
lausa baráttu á meðan annar hafði
greinst aðeins 3 mánuðum áður.
Þetta fólk var ýmist í óhefðbund-
inni meðferð samhliða hefðbund-
inni eða að hefðbundna meðferðin
hafði virkað illa og fólkið var horf-
ið frá henni.
Hvernig svo sem komið var fyr-
ir fólkinu átti það allt sameigin-
lega sannfæringuna um að með
óhefðbundnu meðferðinni væri
það að taka ábyrgð og gera eitt-
hvað sérstakt fyrir sig. Síðan fann
ég feril í reynslu þessa fólks sem
einnig var sameiginlegur þótt
breytilegur væri frá einum við-
mælanda til annars. Ferlinum gat
ég skipt upp í fjóra hluta, en hann
minnti á sporbraut eða hring-
stiga.“
Hvernig erþessi fjórhliða flokkun?
„Fyrsta stigið er þegar fólk er
að gera sér grein fyrir sjúkdómn-
um. Að fá vitneskju um krabba-
mein í líkamanum hefur ákveðna
sameiginlega merkingu . Sú merk-
ing kemur frá öðru fólki og teng-
ist dauða og þjáningu. Smám sam-
an kemst fólk síðan yfir þetta
fyrsta áfall og við tekur önnur
merking sem upprunin er innra
með hverjum og einum. Það er
viðráðanlegri merking og þjakar
fólk ekki eins mikið.
Annað stigið einkennist af því
að fólk vill gera eitthvað meira
fyrir sig en að leita hefðbundinna
leiða. Það verður sér úti um mikið
magn af upplýsingum. Vinir og
ættingjar leggja sitthvap til og
margt er til á prenti. Úr þessu
öllu þurfa sjúklingarnir að vinna.
Ótti og ringulreið ---------------
fylgir þessu stigi,
undir niðri ótti við
sjúkdóminn og dauð-
ann. ___________
Þá komum við að
þriðja stiginu. Fólk velur sér eitt-
hvað eftir allt sem á undan er
gengið. Ákvörðun er tekin bæði
frá vitrænum og tilfinningalegum
forsendum. Sjúklingarnir mínir úti
töluðu allir um þetta skeið sem
„making sense" sem gæti útlagst
þannig að þeir hafi loks fundið
skiljanlega og skynsamlega óhefð-
bundna meðferðarleið.
Fjórða atriðið kemur þegar búið
er að velja leið og fólk helgar sig
► Auðna Ágústsdóttir er fædd
í Reykjavík 18. júlí 1957. Hún
útskrifaðist sem hjúkrunar-
fræðingur frá HÍ árið 1983 og
vann síðan á kvennadeild Land-
spítalans í fimm ár. Tók sig þá
upp og fluttist til Birmingham
í Alabama þar sem hún fór í
framhaldsnám við háskólann í
Birmingham. Þar útskrifaðist
hún með mastersgráðu sem
„klínískur sérfræðingur" í
hjúkrun krabbameinssjúklinga.
Að þeirri törn lokinni fékk hún
námsstyrk við skólann og fór í
doktorsnám. Útskrifaðist síðan
sem doktor í hjúkrunarfræðum
vorið 1995. Þá kom hún heim
og hefur síðan starfað við
Sjúkrahús Reykjavíkur auk
þess sem hún er í hálfu starfi
sem lektor við Háskóla íslands.
henni algerlega. Þegar hér er
komið sögu eru sjúklingarnir bún-
ir að átta sig á því að líkami og
sál eru óaðskiljanlegir hlutir og
hugmyndafræðin beinist að því,
fólk tekur mið af lífi sínu í heild."
Hvaða óhefðbundnu aðferðir er
hér um að ræða?
„Það er svo margt. Það er allt
frá því að fólk taki aukna
skammta af vítamínum og bæti-
efnum og upp í að fara í sérstök
böð, nota stólpípur, stunda hug-
leiðslu og bænir, leita til heilara
og sálfræðinga, skipta yfir í
makróbíótískt fæði eða taka inn
sérstök ensím. Þannig mætti
áfram telja“
Hvernig mun íslenska rannsóknin
fara fram og hvaða gagn geta
menn haft af þessu?
„Ég er þegar búin að fá nokkra
viðmælendur og miða væntanlega
við tíu hér eins og úti, þótt ég
tali eflaust við mun fleiri. Én fyrst
mun ég óska eftir rannsóknarleyfi
og þegar það er fengið mun ég
taka samtölin upp á spólu, gæta
---------- nafnleyndar, og vél-
rita síðan viðtölin
upp.
Gagnið sem af
__ þessu má hafa er að
það veitist innsýn í
krabbameinssjúklinga og
10-15% leita
eftir óhefðbund-
inni meðferð
heim
annarra sem leita á vit óhefðbund-
inna aðferða. Hvað gerir þetta?
Er þetta gott eða vont? Gefur það
fólki tálvonir? Við getum byggt
upp spurningar og fengið svör sem
sprottin eru úr raunveruleika
þeirra sem næst erfiðleikunum
standa. I stuttu máli veitist okkur
aðgangur að lífi sjúklinga og
þannig getum við betur rétt fram
hjálparhönd."