Morgunblaðið - 25.02.1996, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
eftir Guðmund Guðjónsson
Jóni er fyrst tíðrætt um dvöl-
ina í Bandaríkjunum sem
hann minnist með ánægju.
Hann var þar við nám á
veturna, en á sumrin í skemmtileg-
um sumarverkefnum. Hann vann
m.a. við hið virta bandaríska dag-
blað Chrístian Science Monitor
bæði í Boston og Washington og í
tvö sumur var hann fylgdarmaður
erlendra blaðamanna á ferð um
Bandaríkin á vegum World Press
Institute. „Þetta var mjög
skemmtilegt, við vorum þrír farar-
stjórar saman með þijá stóra skut-
bíla og samtals fímmtán blaðamenn
í hverri ferð. Þetta voru kynnisferð-
ir og við fórum vítt og breitt með
þá. Skipulag og framkvæmd þess-
ara ferða var á mjög háu plani og
margir þeirra sem ég kynntist á
þessum tíma eru vinir mínir enn í
dag,“ segir Jón Hákon.
Sokkið með skipafélagi
Jón Hákon Magnússon kom víða
við áður en að hann stofnaði KOM
fyrir um tíu árum. Fyrst var hann
blaðamaður á Tímanum um nokk-
urra ára skeið, en árið 1969 tók
við minnisstæð vinnutörn er hann
hafði með verkstjórn hjálparstarfs
Hjálparstofnunar kirkjunnar að
gera í Biafra árin 1969-70, með
aðsetur í Sao Tome.
Þegar heim kom þurfti hann
ekki lengi að standa tvístígandi í
verkefnaskorti, því honum bauðst
að Ieysa Markús Örn Antonsson
af hjá ríkissjónvarpinu. Markús var
að fara í prófkjör og þetta var
hugsað svona rétt til bráðabirgða
og því heppilegt í stöðunni.
„Það má segja að ég hafí gleymt
mér þarna í sjö ár og þetta varð
mun lengri afleysingarráðning en
nokkurn hafði órað fyrir. Árin hjá
sjónvarpinu voru mjög skemmtileg
og lærdómsrík. Ég var mest í er-
lendum fréttum og á þessum árum
fór ég auk þess að skrifa talsvert
í ýmis blöð og tímarit, ekki síst
erlend. Til dæmis The Financial
Times, en ég var fréttaritari þeirra
til ársins 1984. Ég skrifaði einnig
um málefni íslands í blöð á borð
við Economist og Chrístian Science
Monitor, auk skrifa í ýmis sérrit
og bækur.
Fréttamennska getur stillt manni
upp að vegg og þá er bara að duga
eða drepast. Ein erfíðasta staðan
sem ég lenti í var til dæmis að vera
sendur í viðtal við Bobby Fischer.
ÞESSU
LÝKUR
ALDREI
VroSHPTI AIVINNULÍF
ÁSUNNUDEGI
►Jón Hákon Magnússon er fæddur I Reykjavík árið 1941
og uppalinn í Hlíðunum. Hann náði einungis að ljúka gagn-
fræðaskóla hér á landi áður en hann flutti til Bandaríkj-
anna. Skólagöngu hans þar lauk með BA-gráðu í stjórn-
málafræði og blaðamennsku frá Macalester háskólanum í
St. Paul í Minnesota. Hann á fjölbreyttan feril að baki í
atvinnulífinu hér á landi árin þar á eftir og til þessa dags,
en fyrir tíu árum stofnaði hann fyrirtækið Kynningu og
markað, KOM ehf. Eiginkona Jóns Hákonar er Áslaug G.
Harðardóttir, þau eiga tvö börn, 20 og 19 ára, Áslaugu
Svövu og Hörð Hákon.
vinnulaus með sinn starfsferil hjá
Hafskipum að baki. „Eins og það
væri ekki nógu slæmt að vera at-
vinnulausir vorum við nánast út-
hrópaðir sem holdsveikir. Það var
ekkert auðvelt að fá vinnu, slík
hafði umræðan verið, og ég fínn
meira að segja aðeins fyrir því enn
í dag að menn setja spurningar-
merki við nafn mitt vegna tengsla
við Hafskip. En það hefur þó
minnkað mikið,“ segir Jón Hákon
og kemur síðan að aðdragandanum
að stofnun KOM.
„Ég hafði oft hugsað um að
gaman væri að setja á stofn fyrir-
tæki sem hefði fyrir stafni það sem
á ensku hefur verið kallað „Public
Relations," eða PR, en það hefur
verið illa þýtt yfír á islensku sem
„almannatengsl“. Þetta fyrirbæri
Það var enginn annar til taks á
fréttastofunni, en ég taldi mig ekki
heppilegan í verkefnið þar sem ég
hef ekkert vit á skák. Kann ekki
einu sinni mannganginn. Enda var
þetta eitt af stystu viðtölunum sem
menn rekur minni til, stóð í aðeins
25 sekúndur! En það var ekki málið.
Númer eitt var að sýna manninn.“
Eftir árin hjá Sjónvarpinu gerð-
ist Jón Hákon framkvæmdastjóri
markaðsmála hjá því fræga sáluga
fyrirtæki, Hafskipum. „Það var
ekki síður mikill skóli og harður.
Ég sökk með því skipafélagi og var
einn af síðustu mönnum frá borði,“
segir Jón Hákon.
Atvinnulaus og „holdsveikur"
Jón Hákon segir það ekki hafa
verið létt verk að standa uppi at-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
hafði átt vaxandi fylgi að fagna í
Bandaríkjunum og breiddist þaðan
út til Evrópu og víðar. Þetta voru
hugmyndir um nokkurs konar al-
mennt kynningar-, fjölmiðlunar- og
upplýsingafyrirtæki.
Islendingar voru ekki komnir
mjög langt á þessu sviði, voru illa
upplýstir um kostina árið 1986,
ekkert slíkt fyrirtæki starfandi og
því hugsaði ég með mér, atvinnu-
laus maðurinn, hvort ég ætti ekki
að láta slag standa og láta reyna
á hugmyndina. Það má segja að
ég hafí verið vel í stakk búinn að
prófa, menntaður í Bandaríkjunum,
mjög íjölmiðlatengdur og hafði
kynnst mörgum í gegnum ýmis
störf mín. Ég var með góða blöndu
af íjölmiðla- og athafnareynslu.“
Var eitthvað leitað til þín, holds-
veiks mannsins?
„Ég bjó mig undir hið versta og
þetta var þungt í byijun, ekki ein-
ungis vegna tengsla minna við
Hafskip, heldur einnig vegna þess
að hér var nýlunda á ferðinni sem
ekki hafði teygt anga sína hingað
til lands. Fjöldi stjórnenda fyrir-
tækja voru á bilinu 40 til 50 ára
og margir einnig yfir fimmtugt.
Þá eldri þýddi nánast ekkert að
ræða við, fyrirtækin voru lokuð og
þeir álitu að þeir hefðu ekkert við
svona lagað að gera.
En eftir því sem stjórnendurnir
voru yngri, þeim mun betri hljóm-
grunn fékk ég og þannig seig þetta
af stað hægt og bítandi. Fyrst var
ég einn á skrifstofu sem ég leigði
í Aðalstræti 7. Síðan fékk ég stelpu
til að vera hálfan daginn þannig
að ég gat komist frá. Fljótlega kom
Áslaug kona mín inn í dæmið og
sá um fjármál og bókhald. Hún
hefur alla tíð átt fyrirtækið með
mér. Það hefur allt frá byijun ver-
ið stefnan að fara sér hægt en ör-
ugglega. Við erum núna sex og
höfum aldrei verið fleiri. Hitt er svo
annað mál, að við erum með mjög
sveigjanlegt fyrirkomulag, þannig
getum við stækkað mjög hratt og
minnkað aftur að sama skapi mjög
hratt.“
Hvað áttu við með því?
„Ég get nefnt sem dæmi, að
fyrsta virkilega stórverkefnið okk-
ar var að sjá um fjölmiðlamiðstöð-
ina vegna leiðtogafundarins í
Höfða árið 1986 þegar Reagan og
Gorbatsjov hittust á sögufrægum
fundi. Við vorum þá aðeins þijú,
en á meðan fundurinn stóð yfir
störfuðu 62 á vegum KOM. Eftir
fundinn vorum við aftur orðin þijú.
Þetta snýst um að hafa net sér-
fræðinga úti í þjóðfélaginu; verk-
taka og undirverktaka, ýmist fyrir-
tæki eða einyrkja sem hafa sér-
hæft sig á ýmsum sviðum. Þetta
eru textagerðarmenn, hönnuðir,
ljósmyndarar, tæknimenn, þýðend-
ur, túlkar og hvaðeina. Það er bara
rugl að vera með þennan hóp fast-
ráðinn, miklu skilvirkara að vita
af honum sjálfstætt starfandi úti í
þjóðfélaginu og geta leitað til hans.
Víða komið við
PR, almannatengsl, upplýsinga-
og fjölmiðlaráðgjöf, allt hugtök, en
hvert er starfssvið fyrirtækis á
borð við KOM?
„Það eru margir sem halda að
KOM sé auglýsingastofa, en svo
er ekki. Þetta eru greinar af sama
meiði, en skilin eru að mínu viti
skörp. Það er ekki óalgengt að við
leitum til auglýsingastofu ef verk-
efnið krefst þess. Þá erum við kom-
in út fyrir okkar verksvið og leitum
þangað sem nauðsyn krefur til að
útkoman verði sem best.
Ég hef stundum sagt þegar
menn spyija hvað það er sem við
erum að gera hjá KOM, að fljót-
legra sé að telja upp hvað við ger-
um ekki. Það er nú svona í gríni
sagt en nú skal ég reyna að draga
saman verkefnasviðið. Það er tals-
verð upptalning og e.t.v. flókin.
Við veitum fjölmiðlaráðgjöf og
skipuleggjum fjölmiðlatengsl hér á
landi og erlendis. Og í þeirri andrá
vil ég segja, að vegna náins sam-
starfs við þekktar stofur af sama
tagi erlendis getum við unnið í
nánast hvaða landi sem er og á
hvaða tungumáli sem er. Við höfum
samskipti við fjölmiðlaráðgjafa í
helstu borgum heims, skrifum og
dreifum fréttatilkynningum og
fjölmiðlaefni á íslensku og erlend-
um tungumálum. Skipuleggjum og
sjáum um framkvæmd blaða-
mannafunda. Þar komum við mikið
við sögu og ég vil segja að við blás-
um af 9 af hveijum 10 hugmyndum
viðskiptavina okkar um blaða-
mannafundi. Finnum heldur aðrar
leiðir. Og annað, við beitum aldrei
afli og -ýtni gagnvart fjölmiðlum.
Það er vísasta leiðin til að koma
sér út úr húsi.
Ég get haldið áfram, við höfum
umsjón með útgáfu bæklinga,
markaðs- og söluefni á íslensku og
erlendum tungum, umsjón með út-
gáfu á fréttablöðum, ítar- og kynn-
ingarefni, umsjón með útgáfu árs-
skýrslna og skipulagi aðalfunda,
skipulag og framkvæmd manna-
móta, svo sem stórafmæla fyrir-
tækja, stofnana og samtaka. Við
setjum upp sýningar, stöndum fyr-
ir skoðanakönnunum, veitum kynn-
ingar- og markaðsráðgjöf, stöndum
fyrir námskeiðum í samskiptum við
fjölmiðla og gerð fréttatilkynninga,
námskeiðum í sjónvarpsframkomu
og fjölmiðlun og námstefnum fyrir
íjölmiðlafólk. Þá fylgjumst við með
ýmsum málaflokkum og ijölmiðlum
hér fyrir erlenda aðila, eins og t.d.
Atlantsálhópinn, Evrópusamband-
ið, sendiráð og aðra aðila sem eiga
hagsmuna að gæta hérlendis.“
Er það þá upptalið?
„Nei, eiginlega ekki. Ég hef enn
ekki nefnt það sem tekur æ meira
rými hjá okkur og það er annars
vegar vernd og viðhald ímyndar
fyrirtækis eða samtaka og hins
vegar fræðsla í áfallastjórnun þeg-
ar eitthvað slæmt hefur dunið yfír.
Þá er mikilsvert að bregðast rétt
við og mikilla klókinda og forsjálni
er þörf. Það er ekkert grín að þurfa
að segja upp kannski 30-40 starfs-
mönnum og ógerlegt án sárinda
af allra hálfu. Þá liggur mikið við
og við höfum stundum flutt inn til
einstakra fyrirtækja til nokkurra
sólarhringa.
Ég má ekki gleyma því að við
stöndum auk þessa alls fyrir veru-
legu ráðstefnuhaldi. Til dæmis
skipuleggjum við hið árlega „Inter-
national Groundfish Forum“ sem