Morgunblaðið - 05.03.1996, Page 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 5. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Flutningur
grunnskóla
í höfn?
Guðrún Ebba Svanhildur M.
Ólafsdóttir Ólafsdóttir
EINS og flestum er
kunnugt skipaði hann
þrjár nefndir undir
forystu sérstakrar
verkefnisstjórnar til
að undirbúa flutning-
inn. Kennarafélögin
áttu fulltrúa í verk-
efnisstjórn, nefnd um
verkefni fræðsluskrif-
stofa og nefnd sem
átti að gera tillögur
um tilhögun og með-
ferð kjara- og rétt-
indamál kennara og
skólastjóra á grunn-
skólastigi. Þeir áttu
hins vegar ekki sæti
í nefnd sem meta átti
kostnað af tilfærslu grunnskólans.
Nefndirnar hafa nú allar skilað
lokaskýrslum til verkefnisstjómar
en þar náðist samkomulag um
fyrirkomulag kjara- og réttinda-
mála og verkefni fræðsluskrif-
stofa. Lokaskýrsla þeirrar nefndar
Bjöm Bjamason hef-
ur frá því hann tók við
embætti menntamála-
ráðherra lagt mikla
áherslu á að flutningur
gmnnskóla frá ríki til
sveitarfélaga sé fram-
kvæmdur í sátt allra
aðila, þ.e.a.s. ríkis,
sveitarfélaga og sam-
taka kennara.
sem átti að meta kostnaðinn er
nú til umræðu í verkefnisstjórn
ásamt fleiri málum sem bíða úr-
lausnar. Það eru enn mörg atriði
sem ná þarf samkomulagi og sátt
um við kennarafélögin áður en af
fiutningi getur orðið. Tæpast ætla
ríkisstjóm og sveitarfélög að flytja
grunnskólann 1. ágúst 1996 í ósátt
við kennarafélögin?
Réttindi tryggð?
Kennarafélögin lýstu því yfír í
vetur að forsenda þess að flytja
núgildandi kjarasamning óbreytt-
an til nýs vinnuveitenda væri að í
einu og öllu yrði farið eftir nefnd-
aráliti réttindanefndar. Að öðmm
kosti myndu þau draga sig út úr
frekari viðræðum hvað varðar
flutning grunnskólans. Þannig
vildu félögin ítreka að sátt yrði að
nást um öll atriði og að réttindi
þeirra yrðu þau sömu hjá sveitarfé-
lögunum. Að öðrum kosti yrði að
taka kjarasamninga upp í tengsl-
um við flutninginn.
Frumvarp um réttindi og skyld-
ur kennara og skólastjóra grunn-
skóla sem nú hefur verið lagt fram
á Alþingi tryggir vissulega óbreytt
ráðningarréttindi við flutning.
Drög að frumvarpi til laga um Líf-
eyrissjóð starfsmanna ríkisins ger-
ir ráð fyrir áframhaldandi aðild
kennara að sjóðnum.
Hvers vegna rjúka þá kennar-
afélögin upp til handa og fóta og
hætta öllu samstarfi um flutning
grunnskóla til sveitarfélaga?
Astæðurnar eru:
• Drög að frumvarpi til laga um
réttindi og skyldur starfsmanna
ríkisins þar sem fram koma veru-
legar skerðingar á réttindum
þeirra þar á meðal rétti til skipun-
ar og biðlauna.
• Drög að frumvarpi til laga um
Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins
sem skerða réttindi sjóðfélaga og
ganga þvert á þá sátt sem náðist
um yfírfærslu réttinda grunnskóla-
kennara og skólastjóra.
• Lokaskýrsla kostnaðamefndar
vegna flutnings grunnskóla gerir
ráð fyrir að lögum um Lífeyrissjóð
starfsmanna ríkisins verði breytt
til skerðingar lífeyris.
• Frumvarp félagsmálaráðherra
um samskiptareglur á vinnumark-
aði sem þrengja verulega sjálf-
stæðan samningsrétt verkalýðsfé-
laga.
Verði þessi frumvörp að lögum
verður ekki um óbreytt réttindi að
ræða.
Grunnskólakennarar eina
stéttin með æviráðningu og
biðlaunarétt?
Trúir því einhver að grunnskóla-
kennarar verði eina starfsstéttin í
landinu með æviráðningu og bið-
launarétt? Ekki Sigrún Magnús-
dóttir, formaður Skólamálaráðs
Reykjavíkurborgar, eins og fram
kemur í viðtali við hana í Tímanum
22. mars sl: „Ég hef t.d. fundið
það hjá öðrum borgarstarfsmönn-
um að þeim fínnst óeðlilegt að
kennarar verði áfram æviráðnir
Fráleitt
að skattleggja
öryggið
eftir að þeir verða borgarstarfs-
menn þegar búið er að afnema
æviráðningu hjá öllum öðrum
starfsmönnum borgarinnar." í við-
talinu kemur einnig fram að hún
telji eðlilegt að kennarar selji þenn-
an rétt og að meta þurfi þann
kostnaðarauka áður en til flutn-
ingsins kemur.
I grein í Vikublaðinu 2. febrúar
sl. er haft eftir Vilhjálmi Þ. Vil-
hjálmssyni, formanni Sambands
íslenskra sveitarfélaga, að eðlilegt
sé að lög um réttindi og skyldur
kennara og skólastjóra verði end-
urskoðuð á sama tíma og annarra
opinberra starfsmanna og óeðlilegt
sé að réttindastaða kennara sé
öðruvísi en réttindi annarra starfs-
manna. í Morgunblaðinu 21. febr-
úar kemur fram hjá Vilhjálmi um
sama málefni að sveitarfélögin
hafi ekki uppi nein áform um að
krefjast þess að æviráðningar verði
afnumdar en eðlilegt sé að rætt
verði um breytingar á þessum rétt-
indum síðar ef sveitarfélög eða
kennarar óska þess.
Við lítum því svo á að lög um
réttindi og skyldur kennara og
skólastjóra grunnskóla séu fyrst
og fremst hugsuð sem tímabundið
plagg sem hafi þann eina tilgang
að tryggja réttindi kennara og
skólastjóra við flutning. Það er
ólíklegt þau Iifí lengi við hlið nýrra
laga um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins ef bæði frumvörpin
verða að lögum auk þess sem
starfsmenn sveitarfélaga hafa ekki
sambærileg réttindi. Munu sveitar-
félögin ekki óska eftir breytingum
á lögum um réttindi og skyldur
kennara og skólastjóra grunnskóla
fljótlega eftir flutninginn, jafnvel
strax á næsta ári? Atlaga að rétt-
indum starfsmanna ríkisins eru því
einnig atlaga að réttindum kenn-
ara og skólastjóra í grunnskólum
þó að um annað lagafrumvarp sé
að ræða.
Trygg ráðningarréttindi og aðild
að Lífeyrissjóði starfsmanna ríkis-
ins eru hluti af launakjörum kenn-
ara og skólastjóra eigi að afnema
þau réttindi með lagabreytingum
verður að semja um önnur jafn-
verðmæt réttindi eða hærri laun.
Eru sveitarfélögin tilbúin að taka
þann kostnað á sig eftir flutning-
inn?
Engin sátt
Kennarafélögin hafa ákveðið að
hætta þátttöku í frekari undirbún-
ingi við flutning grunnskólans frá
ríki til sveitarfélaga og telja að
með fyrirhuguðum breytingum á
Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins
sé grundvöllur samkomulags verk-
efnisstjórnar frá 1. febrúar sl. um
réttindi og skyldur kennara og
skólastjóra brostinn og kjarasamn-
ingar lausir 1. ágúst 1996 verði
af flutningi grunnskólans. Kenn-
arafélögin geta ekki tekið þátt í
samstarfi um flutning grunnskól-
ans til sveitarfélaga á sama tíma
og freklega er vegið að réttindum
þeirra. Sú sátt er virtist í sjónmáli
milli kennarafélaga, sveitarfélaga
og ríkis um fyrirkomulag flutnings
grunnskóla til sveitarfélaga er
brostin.
Guðrún Ebba er varaformaður
Kennarasambands íslands og
Svanhildur formaður skólamála-
ráðs Kennarasambands íslands.
FYRIR um tveimur áratugum
þótti það sjálfsagt mál að öryggis-
hjálmar fyrir bifhjól væru án tolla
þótt annar búnaður bifhjóla væri
með allt að 150% aðflutningsgjöld-
um.
Hvers vegna? Vegna þess að það
var litið svo á að öryggishjálmar
gætu komið í veg fyrir alvarleg slys.
Og það er staðreynd varðandi óhöpp
gegnum tíðina að öryggishjálmar
hafa bjargað miklu.
Hins vegar er áhrifamikill örygg-
isbúnaður í bifreiðum skattlagður
s.s. öryggisbremsur og
loftpúðar. Bílgreina-
sambandið hefur hreyft
þessum málum af og
til, en fjármálaráðu-
neytið þráast við og
óttast væntanlega að
það að slaka einhvers
staðar á skattlagning-
arklónni þýði eftirgjöf
sem bitni á ríkiskass-
anum.
Tillaga um
afslátt vegna
öryggisbúnaðar
Fyrir skömmu mælti
undirrituð fyrir tillögu
á Alþingi sem lýtur að
því að veittur verði af-
sláttur af vörugjaldi bifreiða sem
útbúnar eru með öryggisbremsum.
Á rammíslensku eru þær nefndar
læsivarðir hemlar, en í daglegu tali
oftast nefndar ABS-bremsur eða
öryggisbremsur. Þetta er stórt mál
Það er sannfæring mín,
segir Rannveig Guð-
mundsdóttir, að út-
gjöld ríkisins mundu
lækka vegna færri slysa
ef lög yrðu sett um að
veita afslátt af bifreið-
um með góðum
öryggisbúnaði.
en einfalt. Einfalt vegna þess að
með því að veita afslátt af gjöldum
bifreiða með ákveðnum öryggisþátt-
um er ríkisvaldið ekki að missa af
tekjum sem það hefur í dag. Stað-
reyndin er nefnilega sú að það eru
ekki nema 3-5% seldra bifreiða út-
búnar mikilvægum öryggisbúnaði
eins og öryggisbremsum og loftpúð-
um, öðru nafni kallaðir líknarbelgir.
Þetta þýðir að tekjutap ríkisins yrði
sáralítið eða ekkert, ef ákvörðun
yrði tekin um það að veita afslátt
af bifreiðum sem nemur gjöldunum
af þessum öryggisbúnaði.
I dýru bifeiðunum er öryggisbún-
aður mjög oft staðalbúnaður og af
honum tekur ríkið vissulega sinn
toll. Dæmi er um að öryggisbremsur
kosti um 80 þúsund í innkaupum
en þegar ríkið hefur tekið sitt fer
verðið í 180 þúsund krónur eða tvö-
falt innkaupsverð búnaðarins, án
álagningar. Reynslan hefur sýnt að
öryggisbremsur og svokallaðir líkn-
arbelgir, sem blása upp við árekst-
ur, veita mikla vörn gegn slysum.
Við erum eftirbátar annarra
Á þessum málum hefur verið tek-
ið á Norðurlöndum.
Mér er sagt að forsenda Dana,
Norðmanna og Finna fyrir áróðrin-
um, sem þeir reka og
stuðningnum sem þeir
veita til að fólk kaupi
bíla með þessum útbún-
aði, sé sú að bíll sem
er með öryggisbúnaði
spari umtalsverðar íjár-
hæðir í ríkisrekstri og
þá sérstakleg í heil-
brigðiskerfinu. Norð-
menn veita hátt á ann-
að hundrað þúsund
krónur í endurgreiðslur
ef í bifreið er ákveðinn
öryggisbúnaður, þ.e.
svokallaður tvöfaldur
öryggispúði, ABS-
bremsukerfi og hátt-
liggjandi bremsuljós í
afturrúðu. í Danmörku
getur endurgreiðslan farið yfír 300
þúsund krónur með því að fullkom-
inn öryggisbúnaður sé í bifreiðinni.
í Noregi ákvað norska Stórþingið,
ekki ríkisstjórnin, að setja það í lög
að veita afslátt af bifreiðum með
öryggisbúnaði.
Ef við ætlum ekki að vera eftirbát-
ar Norðurlandanna í þessum efnum
og viljum leggja það sem unnt er
af mörkum til að afstýra slysum,
örkumlun og dauða af völdum um-
ferðarslysa, þá eigum við að bregð-
ast við strax, méðan þessi öryggis-
búnaður er í svo litlum mæli í seldum
bifreiðum vegna þess að núna sriýst
ákvörðunin um að afsala sér tekju-
lind vegna öryggisbúnaðar.
Útgjöld mundu lækka og
slysum fækka
Það er sannfæring mín að útgjöld
ríkisins mundu lækka vegna færri
slysa fyrir utan það sem mestu
máli skiptir, að afstýra slysum, áföll-
um og sorg, sem af þeim leiðir. Það
er mikið talað um nauðsyn þess að
spara í heilbrigðiskerfinu og það er
líka mikið talað um forvarnir og að
veita fjármagni til forvarna til að
fyrirbyggja útgjöld í heilbrigðiskerf-
inu. Það er hins vegar staðreynd að
enginn afsáttur er veittur af bún-
aði, sem er til þess fallinn að af-
stýra umferðaróhöppum og slysum
og sem spara augljóslega fé. Með
þeirri hvatningu sem, felst í tillögum
sem liggja fyrir Alþingi um afslátt
af gjöldum vegna öryggisbremsa og
loftpúða, má stuðla að því að bifreið-
ar verði þannig útbúnar í auknum
mæli.
Höfundur er alþingismaður.
Rannveig
Guðmundsdóttir
Áttþú viðskiptahugmynd?
Stofnun og rekstur smáfyrirtækja
Kvöld- og helgarnámskeið um stofnun og rekstur
smáfyrirtækja hefst 16. mars.
Innritun og nánari upplýsingar
í síma 587 7000.
lóntæknistof nun 11
Skólavörðustíg 10
símí 561 1300