Morgunblaðið - 17.03.1996, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 17. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
NIXON fjölskyldan fagnar sigri ásamt varaforsetahjónum
þegar úrslitin í forsetakosningunum lágu fyrir.
SAMBAND Nixon-hjónanna þótti stirt og oft óbærileg
þögn meðan á borðhaldi stóð.

fyrir
opnum
tj öldum
Umdeild kvikmynd Oliver Stones um Nixon
fyrrverandi Bandaríkjaforseta hefur nýlega
veríð tekin til sýninga í Laugarásbíó Hrönn
Marínósdóttur hitti leikstjórann, Oliver
Stone, á kvikmyndahátíðinni í Berlín og
spurði hann meðal annars um áhuga hans
á Nixon og af hverju breski leikarínn Anth-
ony Hopkins fékk aðalhlutverkið.
LEIKSTJÓRINN Oliver Stone segir Nixon minna sig um margt
á föður sinn. Þeir hafi átt það sameiginlegt að vera þijóskir og
einstrengingslegir. „ Þeir viðurkenndu aldrei mistök sín og voru
báðir tilfinningalega lokaðir, segir Stone.
SIR Anthony Hopkins var fenginn til að fara
með hlutverk Nixons, enda þótt breskur sé
og Stone segir ástæðuna fyrir því einfaldlega
vera þá að hann sé besti leikarinn sem völ
hafi verið á.
SUMARIÐ 1974, þegar Rich-
ard Milhous Nixon var í
þann mund að tilkynna
afsögn sína sem forseti
Bandaríkjanna, á Henry Kissinger
utanríkisráðherra að hafa sagt:
„Mannkynssagan mun fara um þig
mildum höndum." Nixon svaraði:
„Það veltur á því hver mun skrifa
hana.“ Um fáa stjórnmálamenn
hefur meira verið rætt og ritað en
Nixon. Þrátt fyrir það er hann enn-
þá flestum ráðgáta. í mynd Olivers
Stones er Qallað um nokkur ævi-
skeið í lífi Riehards M. Nixons, for-
seta Bandaríkjanna frá 1969 til
1974, sem sagði af sér vegna yfir-
vofandi ákæru fyrir embættisglöp.
Nixon, oft nefndur Tricky Dick, var
krýndur konungur myrkraverkanna
í bandarískum stjórnmálum á sjö-
unda og áttunda áratugnum. Allt
til dauðdágs árið 1994 hélt hann
fram sakleysi sínu. Gerald Ford,
sem tók við af Nixon í embætti,
veitti honum sakaruppgjöf og kom
þannig í veg fyrir málsókn á hend-
ur honum.
Myndin er tilnefnd til femra Ósk-
arsverðlauna, sem
besta mynd ársins
og fyrir bestu tón-
listina. Anthony
Hopkins í gervi
Nixons er tilnefnd-
ur sem besti karl-
ieikari í aðalhlut-
verki og Joan Allen
sem forsetafrúin er
tilnefnd sem besti
kvenleikari í auka-
hlutverki.
Þrátt fyrir það
eru ekki allir á einu
máli um ágæti
myndarinnar. Hún
olli í'jaðrafoki vest-
ur í Bandaríkjun-
um meðal stuðn-
ingsmanna jafnt
sem íjandmanna Nixons og dætur
hans sögða myndina sverta minn-
ingu forsetahjónanna.
Oliver Stone segir myndina Vera
túlkun á staðreyndum, byggða á
þeim heimildum sem til eru um
Nixon. M.a. var rætt við fjölda sam-
starfsmanna hans og afrit, tekin af
segulbandsupptökum úr Hvíta hús-
inu en einugis lítill hluti þeirra var
gerður opinber.
í myndinni, sem er.um 190 mín-
útur að lengd, er velt upp viðkvæm-
um hliðum á forsetanum svo sem
drykkjuskap og pilluáti hans. Lýst
er einkalífi J: Edgars Hoovers og
samskiptum hans við glæpamenn.
Oliver Stone er umdeildur leik-
stjóri enda hefur hann verið ötull
við að fjalla um viðkvæm tímabil í
bandarískum stjórnmálum. Hann
fékk Óskarsverðlaun sem besti leik-
stjórinn árið 1986, fyrir Platoon og
árið 1989 fyrir Fæddur fjórða júlí.
„Nixon er ekki morðgáta eins og
JFK og því er ólíklegt að hún nái
sömu vinsældum. Það er erfitt að
gera pólitískar myndir í Hollywood
en þar sem JFK gekk vel þá fékk
ég leyfi til að gera þessa mynd,“
segir Stone.
Mörgum þótti hann tefla á tæp-
ast vað með gerð myndarinnar um
John F. Kennedy fyrir fimm árum.
Nú tekur hann fyrir gjörlólíkan for-
seta en af hverju?
„Nixon er að mínu mati persónu-
gervingur bandarískra stjórnmála á
sjöunda og áttunda áratugnum.
Hann framlengdi stríðið í Víetnam,
sendi hersveitir til Kambodíu en tók
síðan hús á Mao í Peking fyrstur
forseta Bandaríkjanna og steig þar
með fysta skrefið í átt að bættum
samskiptum landanna. Nixon var
flæktur í lygavef, ef Watergate-
málið hefði ekki komið upp á yfir-
borðið, hefði eitthvað annað orðið
honum að falli.“
Hver var Richard Milhous
Nixon?
„Bernskuárin lögðu grunn að
þeim margklofna persónuleika sem
hann var. Hann var aldrei sáttur
við sjálfan sig og þjáðist af sektar-
kennd vegna dauða bræðra sinna
og Kennedy-bræðranna. Afbrýði-
semi hans í garð Johns F. Kenned-
ys var engri lík. Jafnframt gerði
hann sér grein fyrir að hann hefði
aldrei orðið forseti ef Kennedy-
bræðurnir hefðu lifað.“ í kvikmynd-
inni stendur Nixon framan við mál-
verk af John F. Kennedy nóttina
áður en hann sagði af sér forseta-
embætti og segir: „Þegar fólk horf-
ir á þig sér það hvernig það vill
vera en þegar það horfir á mig þá
sér það hvernig það er.“
„Nixon og Kennedy eiga það
sameiginlegt að vera báðir ‘fórh-
arlömb hinnar svokölluðu „skepnu"
í myndinni," segir Stone.
„Þegar hann loksins komst á
toppinn var hann haldinn sjúklegri
tortryggni. Að hans mati var al-
menningur ekki á móti Vietnain-
stíðinu heldur honum perónulega.
Þess vegna nær hann aldrei að
verða Charles de Gaulle eða Ade-
nauer eins og hann ætlaði sér.
Hann vanvirti embættið og tortímdi
sjálfum sér,“ segir Stone.
Myndin er tileinkuð föður Sto-
nes, sem var fylgismaður Nixons.
Stone segist aðspurður hafa fylgt
Nixon að málum en sú skoðun hafi
breyst með þátttöku sinni í Víet-
namstríðinu. „Nixon minnir mig um
margt á föður minn. Þeir áttu það
sameiginlegt að vera þijóskir og
einstrengingslegir. Þeir viður-
kenndu aldrei mistök sín og voru
báðir tilfinningalega lokaðir,“ segir
Stone.
Söguskoðun
Stones
♦
John Ehrlichman, kosningastjóri
Nixons árið 1968, er sagður hafa
aðstoðað Stone við handritsgerðina
en hætt skyndilega eftir að hafa
séð uppkast af handritinu. Hvað
segir þú um þær gagnrýnisraddir
sem heyrst hafa að þú farir rangt
með staðreyndir?
„Ég hef aldrei farið í grafgötur
um að myndin er sögulegur skáld-
skapur. Handritshöfundar lögðu 4
sig mikið erfiði við að tryggja sann-
leiksgildi myndarinnar." Stone
staðhæfir meðal annars að Nixon
hafi verið í Dallas daginn sem
Kennedy var myrtur og að, Nixon
hafi í raun og veru liitt nemendur
sem voru að mótmæla Víetnam-
stríðinu og rætt við þá um fótbolta
og stríðið. Afsagnarræða Nixons í
myndinni er unnin beint úr þeirri
upprunalegu.
„Fram fór gífurleg heimildavinna
ep stundum varð einfaldlega að
geta í eyðurnar,“ segir Stone. Sem
dæmi um það nefnir hann hjóna-
band Nixons. „Þar komum við að
luktum dyrum. Sumir sögðu að
samband 'þeirra hafi verið erfitt og