Morgunblaðið - 04.05.1996, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 4. MAÍ 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Slæm af-
koma Volvo
fyrsta árs-
fjórðung
1996
Kaupmannahöfn. Morg^unbladid.
Bæði vörubíla- og fólksbílasala
Volvo gekk verr fyrstu þijá mánuði
ársins en reiknað hafði verið með.
Eftir minnkandi fólksbílasölu í Sví-
þjóð í ársbyijun og tafir við þróun
nýrra gerða var búist við lakari af-
komu í fólksbílaframleiðslunni, en
vonbrigðum olli hve vörubílasala
gekk illa. Afkoma samsteypunnar
fyrir skatt lækkaði um 48 prósent
miðað við sama tíma í fyrra. Þó öllum
áformum um uppsagnir hafa verið
neitað í ársbyrjun hefur nú 210
starfsmönnum Volvo verið sagt upp
í þremur verksmiðjum í Svíþjóð.
Volvo-samsteypan hefur undan-
farið rúmt ár einbeitt sér að bílafram-
leiðsiu og því selt annan rekstur.
Áætlaður hagnaður af sölunni voru
400 milljarðar íslenskra króna, er
nota átti til fjárfestingar í fyrirtæk-
inu, þar sem vörubílaframleiðslan
hefur verið traustasti liðurinn. Því
eru það yfirmönnum samsteypunnar
vonbrigði að þar varð 14 prósent
samdráttur. Skýringin er einkum
samdráttur á mörkuðum í Norður-
og Suður-Ameríku, þar sem flutning-
ur með bílum virðist dragast saman.
Samdráttur í fólksbílasölu er einkum
skýrður með því að sölutregðu gætir
í 400-línunni, þróun nýrra gerða
gengur hægt og sölu nýju S40/V40-
línunnar gætir ekki fyrr en í haust.
-------*—♦—«-----
Ráðstefna
um landskrá
fasteigna
LÍSA, samtök um samræmd land-
fræðileg upplýsingakerfi á íslandi,
halda hádegisverðarfund þriðjudag-
inn 7. maí nk. á Komhlöðuloftinu,
við Lækjarbrekku um verkefnið
„Landskrá fasteigna".
Á verkefnisfundi sem haldin var í
lok febrúar var kynnt staðan í verk-
efninu Landskrá fasteigna. Með því
er stefnt að því að útrýma marg-
skráningu og að greiða úr ruglingi
og misræmingu. A þeim fundi komu
fram ýmsar upplýsingar sem rétt
þykir að fylgja eftir, kynna fyrir
LÍSU-féiögum og öðrum.
Kynninguna flytja: Gunnlaugur
Hjartarson, Línuhönnun hf., Jóhann
Gunnarsson, Hagsýslu ríkisins og
Tryggvi Sigurbjarnarson, Landskrá
fasteigna. Fundarstjóri verður Heið-
ar Þ. Hallgrímsson.
GuÖœunöm Rapi Geinöal
væntanlegur forsetaframbjóðandi
Samkvæmt fréttum var það haft eftir
Eiríki Tómassyni prófessori í lögum
síðastliðið haust að vald forsetans væri
miklu meira samkvæmt Stjómarskránni
heldur en raunin hefði verið hefðarlega
séð. Þegar ég les Stjórnarskránna yfir
erég þessu sammála. Lög em hefðum
æðri og Stjómarskráin er öðmm lögum
ofar. Því tel ég full rök fyrir því að
endurskoða þær hefðir sem hafa mótast,
með aðstoð fagmanna, og endurmeta
stöðu forsetans í nútímasamfélagi.
FÍS gerir athugasemdir við frumvarp um breytingar á vörugjaldi
Mun ekki fullnægja
athugasemdum ESA
FÉLAG íslenskra stórkaupmanna
er andvígt frumvarpi um breyting-
ar á vörugjaldi sem nú liggur fyr-
ir Alþingi og telur félagið það
ekki koma á neinn hátt til móts
við þær athugasemdir sem ESA,
Eftirlitsstofnun EFTA, gerði við
álagningu vörugjalda hér á landi
í kjölfar kæru félagsins árið 1994.
í bréfi sem Stefán S. Guðjóns-
son, framkvæmdastjóri FÍS, hefur
sent efnahags- og viðskiptanefnd
Alþingis segir að þvert á móti sé
verið að ganga lengra en áður í
því að mismuna atvinnugreinum
og vemda innlenda framleiðendur
fyrir erlendri samkeppni. Stefán
telur að mál sem þegar hefur ver-
ið höfðað gegn íslenska ríkinu fyr-
ir EFTA-dómstólnum, muni ekki
verða dregið til baka á grundvelli
þessa frumvarps. Til að svo verði
þurfi að koma betur til móts við
þær kröfur sem ESA gerði.
Bendir Stefán á að miðað við
þær breytingar sem áformað sé
að gera á vörugjaldskerfinu, muni
vörugjöld á innfluttum vörum
lækka um 4% eða úr rúmum 2
milljörðum í tæpa 2 milljarða. A
sama tíma muni sömu gjöld af
innlendum framleiðsluvörum
lækka um 30%, eða um 266 millj-
ónir króna og verði rúmar 630
milljónir á eftir. Þá komi það fram
í athugasemdum við frumvarpið
að tilgangur þess sé beinlínis að
styrkja samkeppnisstöðu innlends
iðnaðar.
Stefán segir ennfremur að svo
virðist sem tilgangur þessa frum-
varps sé að veija verslunarhags-
muni ríkisins, m.a. í Leifsstöð, en
fjölmargar af þeim vörutegundum
sem þar séu í boði beri einmitt
hæstu vörugjöldin.
Gjaldstofn innfluttrar vöru
ekki sá sami
Meðal þess sem Stefán gerir
athugasemd við, fyrir hönd FÍS,
er sá gjaldstofn sem vörugjaldið
kemur til með að leggjast á. Telur
hann að með því að leggja vöru-
gjald á tollverð (CIF-verð) inn-
fluttrar vöru en framleiðsluverð
innlendrar vöru, sé verið að mis-
muna innlendum og erlendum vör-
um enda sé hér alls ekki um sam-
bærilegt verð að ræða. Innflytj-
endur skipti oft við erlendar dreif-
ingarmiðstöðvar, en ekki beint við
framleiðendur, og því skapi þetta
fyrirkomulag margs konar ójöfnuð
í álagningu gjaldanna.
Þá gerir Stefán einnig athuga-
semd við breytingar á gjaldfresti
og segja hann ekki í samræmi við
þær athugasemdir sem ESA hafi
gert á sínum tíma, en þær voru
sem kunnugt er að gjaldfresturinn
mismunaði innlendum og erlend-
um aðilum.
Stefán segir að frumvarpið
breyti engu þar um, þar sem vöru-
gjaldið sé gjaldfellt á mismunandi
sölustigum eftir því hvort um inn-
lenda eða erlenda vöru sé að ræða.
Vörugjald innlendu vörunnar sé
gjaldfellt við sölu, en innfluttu
vörunnar við innflutning. Þetta
valdi því m.a. að innflytjendur
greiði vörugjöld af vörurýrnun
sinni, ólíkt innlendum framleið-
endum, auk þess sem þetta auki
mjög á kostnað við birgðahald.
FIS aðhyllist, að sögn Stefáns,.
fremur að vörugjöld verði með öllu
lögð niður, enda sé hér um að
ræða veltuskatt sem þó leggist
aðeins á vöruveltu en ekki veltu
ýmissa þjónustufyrirtækja. Þá
hefði félagið kosið að lengra hefði
verið gengið í ýmsum hliðarráð-
stöfunum vegna þessara breyt-
inga.
Þannig hefði mátt fella endur-
greiðslur virðisaukaskatts vegna
vinnu við íbúðarhúsnæði niður að
fullu, til samræmis við það sem
verið hefur í nágrannalöndunum,
en ekki aðeins að hluta eins og
nú væri áformað. Einnig hefði
verið hægt að slá tvær flugur í
einu höggi og jafna trygginga-
gjaldið milli atvinnugreina, enda
lægi það fyrir að ESA teldi núver-
andi fyrirkomulag stangast á við
EES-samninginn.
Nýr forstjóri
Nýheija
ráðinn
FROSTI Siguijónsson rekstrarhag-
fræðingur verður næsti forstjóri
Nýheija hf. en stjórn fyrirtækisins
gekk frá ráðningu
hans á fundi í gær.
Frosti mun taka
við starfínu af
Gunnari M. Hans-
syni þann 15. maí
sl. en sem kunnugt
er tilkynnti Gunnar
á síðasta aðalfundi
Nýheija að hann
hyggðist láta af störfum á þessu ári.
Frosti er fæddur árið 1962 og lauk
hann viðskiptafræðiprófi frá Háskóla
íslands árið 1988 og mastersgráðu
frá London Business School árið
1991. Hann var þá ráðinn til ráðgjaf-
ar Kaupþings hf., gengdi starfí
markaðsstjóra hjá Tölvusamskiptum
hf. í 1 ár áður en hann réðst til starfa
hjá Marel. Þar hefur hann verið fjár-
málastjóri undanfarin 2 ár.
Frosti er giftur Auði Svanhvíti
Sigurðardóttur hönnuði og eiga þau
tvö börn.

Mikil hækkun á
gengi bréfa
REKSTUR Almenna hlutabréfa-
sjóðsins hf. sem er í umsjá Fjárfest-
ingarfélagsins Skandia hf. gekk vel
á síðasta ári og nam hagnaður um
33 millj. á árinu. Gengi sjóðsins
hækkaði á árinu um 32% og nema
heildareignir nú um 250 milljónum.
Það sem af er þessu ári hefur gengi
sjóðsins hækkað um tæplega 19%
og vegur þar þyngst hækkun hluta-
bréfa, að því er segir í frétt.
Af heildareigninni er um 58%
bundið í hlutabréfum sem skráð eru
á Verðbréfaþingi og Opna tilboðs-
markaðnum, 37% í skuldabréfum og
5% í erlendum verðbréfum. Stærstu
eignir í hlutabréfum eru í íslands-
banka, Eimskip, SÍF og Flugleiðum.
Hluthafar voru alls 928 talsins og
hafði fjölgað um 65%.
Aðalfundur félagsins verður hald-
inn 22. maí þar sem lagt verður til
að greiddur verði 10% arður til hlut-
hafa. Jafnframt verður lagt til að
hlutafé verði aukið um 50 til 100
millj. króna að nafnvirði sem selt yrði
á almennum markaði síðar á árinu.
Bankastj órar fjúka vegna
víllandi ráðgjafar
Kaupmannahöfn. Morgunblaðiö.
Á NOKKRUM dögum hafa þrír
yfirmenn danska BG bankans misst
vinnuna fyrir að hafa villt um varð-
andi hlutabréfasölu Bikuben fyrir
nokkrum árum. Bikuben viður-
kenndi að hafa talið viðskiptavini á
hlutabréfakaup í vonlausu fyrirtæki
gegn betri vitund og verður við-
skiptavinunum bættur skaðinn.
Bikuben og Girobank voru sam-
einaðir í BG bankann á sl. ári, að
því er virðist án þess að Bikuben
hafi upplýst nákvæmlega um makk-
ið í kringum hlutabréfasöluna.
Þó í fyrstu hafi verið látið í það
skína að ekki yrði gripið til brott-
rekstrar virðast yfírmenn úr gamla
Girobank hafa álitið að málið skað-
aði traust nýja bankans og því
þvingað fram brottrekstur Aage
Spang-Hansens stjórnarformanns
BG bankans, Flemmings Jensens
yfirmanns verðbréfadeildar bank-
ans og síðast Tommys Pedersens
bankastjóra, en allir þessir menn
koma frá Bikuben. BG er þriðji
stærsti danski bankinn.
Á árunum 1989-1990 var mikið
um bankasameiningar í Danmörku
og upp úr þeim spruttu stóru bank-
arnir Den Danske Bank og Uni-
bank, en sparisjóðurinn Bikuben tók
ekki þátt í þeirri hrinu. Sameining-
arnar komu í lok uppgangstíma
níunda áratugsins, en Bikuben
reyndi líka og keypti annan spari-
sjóð, auk þess sem hann reyndi að
laða að sér stóra viðskiptavini. úr
atvinnulífinu í stað þess að vera
aðeins lánastofnun litla mannsins.
Þessar tilraunir reyndust dýr-
keyptar því margir af nýju stóru
viðskiptavinunum römbuðu á barmi
gjaldþrots eða duttu ofan í, auk
þess sem alda nauðungaruppboða
reið yfir danska húseigendur eftir
lánagleði þeirra og útlánagleði
bankanna á níunda áratugnum.
Árið 1993 mátti bankinn því þola
þijátíu milljarða króna í töp og af-
skriftir, 4,4 prósent af lánavelt-
unni, sem var fimmfalt á við það
sem var talið eðlilegt.
Svikamylla í kringum
fjárfestingarfélag
Hluti af tapviðskiptunum voru
við fjárfestingarfélagið Commerc-
ial, sem í ársbyijun 1990 þandist
kröftuglega út, en félagið var ná-
tengt Bikuben. Félagið hélt innreið
sína á hlutabréfamarkaðinri og ætl-
aði að selja hlutabréf fyrir rúmlega
600 milljónir íslenskra króna.
En áætlunin mistókst, því enginn
vildi kaupa hlutabréfin. Þá greip
Commercial til þess ráðs að kaupa
sjálft hlutabréf í gegnum aðra sjóði
tengda Bikuben, að hluta til fyrir
lánað fé. Á þessum tíma mælti
Bikuben með því við viðskiptavini
sína að þeir fjárfestu i hlutabréfum
Commercial og ýmsir voru jafnvel
hvattir til að selja trygg bréf og
kaupa Commercial bréfin í staðinn.
Á pappírnum virtist Commercial
því ganga vel, hlutabréfín seldust
og Bikuben tók þátt í leiknum með
því að láta sem hlutabréfin væru
hin besta fjárfesting, jafnvel þó
yfirmenn þar vissu að hlutabréfa-
verðinu var haldið upp með lánum
og á fölskum forsendum. En allt
kom fyrir ekki og Commercial fór
á hausinn 1992, svo bæði Bikuben
og viðskiptavinir sem ginntir höfðu
verið til að fjárfesta í fyrirtækinu
töpuðu.
Ýmsir viðskiptavinir undu því
illa að hafa verið blekktir og hafa
gert kröfur um bætur. Þegar málið
kom upp á yfirborðið fyrr á árinu
lofaði Henrik Thufason aðalbanka-
stjóri BG bankans að viðskiptavin-
um yrði bættur skaðinn og búist
er við að bæturnar skipti nokkur
hundruð milljónum íslenskra
króna. Um leið og hann baðst af-
sökunar fyrir hönd bankans, sagði
hann að bankinn tæki á sig sökina
svo einstakir menn yrðu ekki látn-
ir sæta ábyrgð.
En eftir því sem málið hefur
gengið lengur í fjölmiðlum og dreg-
in hefur verið upp skýr mynd af
þeirri svikamyllu sem búin var til í
kringum Commercial með hjálp
Bikuben hefur hlaupið óró í BG
menn, sem á endanum leiddi til
þess að bankastjórnin bar ekki leng-
ur traust til þeirra þriggja yfir-
manna, sem nú hafa hætt störfum.
Nýr stjórnarformaður er Peter
Hojland, sem hefur átt metferil í
dönsku viðskiptalífi, fyrst hjá SAS,
en síðan hjá stórfyrirtækinu Super-
fos. Nú vonast BG menn að hafa
náð fyrir endann á erfðavandræðum
frá Bikuben og að fleiri óþægileg
mál leynist ekki í möppunum.