Morgunblaðið - 04.05.1996, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 4. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
ERLEIMT
Urskurðar samgönguráðuneytisins að vænta næstu daga
Deilt um skráningu
áhafnar á Heinaste
Sjómannasambandið og Farmanna-
og fiskimannasambandið hafa beint
þeim tilmælum til samgönguráðherra
að hann hlutist til um að farið sé
að lögum varðandi lögskráningu
skipshafnar um borð í togaranum
Heinaste HF-1.
Málið er til meðferðar í samgöngu-
ráðuneytinu. Að sögn Helga Jóhann-
essonar, lögfræðings ráðuneytisins,
er verið að ganga frá svari sem verð-
ur sent Sjómannasambandinu og
Farmanna- og fískimannasamband-
inu næstu daga.
Heinaste er í eigu Eyvarar ehf. í
Hafnarfirði og var skráð undir ís-
lenskan þjóðfána 2. febrúar 1996.
Togarinn er leigður Kenora Shipping
Co. á Kýpur, þar sem áhöfnin, sem
er að stærstum hluta rússnesk, var
skráð um borð. Eigandi Kenora
Shipping Co. er Sjólastöðin hf. í
Hafnarfirði.
„Tilraun til að grafa undan
íslenskri vinnulöggjöf"
í bréfi Farmanna- og fískimanna-
sambandsins til samgönguráðuneyt-
isins kemur fram að Farmanna- og
fiskimannasambandið álítur að öll
skip undir ísienska þjóðfánanum eigi
að lúta undantekningaiaust íslensk-
um lögum, enda séu þessi skip eins
og hver annar íslenskur vinnustaður.
Þess vegna sé hér á ferðinni gróf
tilraun til að grafa undan íslenskri
vinnulöggjöf og réttindum íslenskra
sjómanna, þar sem eigendur um-
rædds skips reyni að skjóta sér und-
an þeim skyldum sem kveðið sé á
um í íslenskum lögum og kjarasamn-
ingum.
„Ég sendi þetta bréf fyrir nokkrum
vikum síðan,“ segir Benedikt Vals-
son, framkvæmdastjóri Farmanna-
og fiskimannasambandsins. „Ekkert
svar hefur borist og ráðuneytið hefur
reynt að skjóta sér undan.
Við bárum erindið fyrst undir okk-
ar lögfræðing sem sagði að við vær-
um í fullum rétti til að verja stöðu
okkar um borð í skipinu þar sem það
sigldi undir íslenskum fána.
Erlendur aðili að nýta sér
íslenskar veiðiheimildir
Það er greinilegt að fyrirtækið sem
stendur á bakvið þetta, sem er í eigu
íslenskra aðila, er að búa til fléttu
til að geta mannað skipið útlending-
um og borgað þar með lægri laun
en íslenskir kjarasamningar kveða á
um. Þetta er bara svikamylla og
ekkert annað.“
Til viðbótar framansögðu segir
Benedikt að annað dæmi um sof-
andahátt stjórnvalda í garð vinnslu-
skipsins Heinaste sé að íslensk
stjórnvöld hafi veitt því ieyfi til að
stunda veiðar á Reykjaneshrygg,
utan 200 mílna, í þeim hluta sem
íslandi ber í samkvæmt NEAFC-
samkomulaginu.
„Þetta er afar merkilegt því þarna
virðast stjórnvöld hafa veitt erlend-
um aðila veiðileyfí til að nýta sér
íslenskar veiðiheimildir,“ segir hann.
„Þetta er án fordæmis og ætti að
þess vegna að afturkalla þetta veiði-
leyfí þegar í stað.“
„Að öllu leyti löglegt"
„Skráning skipsins og leiga er full-
komlega lögleg og gerð í fuilu sam-
ráði við hlutaðeigandi yfírvöld," segir
Guðmundur Þórðarson, útgerðarstjóri
Sjólastöðvarinnar hf. „Samgöngu-
ráðuneytið hefur fengið frá okkur
allar upplýsingar um þetta mál.“
2: Togarinn er síðan leigður til Kenora
Shipping Co. á Kýpur en það fyrirtæki er
í eigu Sjólastöðvarinnar hf. í Hafnarfirði
Viðamiklar rannsókmr eru
að hefjast á síldarstofninum
FYRSTA síldin á komandi vertíð
barst hingað til lands í gærmorgun.
Landað var úr tveimur færeyskum
síldveiðibátum á Eskifirði og á Þórs-
höfn í gær og fór loðnan öll í bræðslu.
Nordborg landaði 1.100 tonnum af
síld á Eskifirði og Kristján í Gijótinu
landaði j'afnmiklum afla til bræðslu
á Þórshöfn. Að sögn Benedikts Jó-
hannssonar, frystihússtjóra á Eski-
firði, er síldin bæði lítil og léleg auk
þess sem í henni er mikil áta. Síidin
mun hafa veiðst innan færeysku lög-
sögunnar, um 70 sjómílur frá Fær-
eyjum. Veiðar íslenskra skipa mega
heijast í Síldarsmugunni þann 10.
maí nk.
Sú síld, sem komin er syðst og
vestast, er sem stendur um það bil
60-70 sjómílur norður af Færeyjum
og ætti hún því eftir um 50-60 mílur
inn í íslenska landhelgi, en frá miðj-
um apríl hefur hún gengið mjög hratt
suðvestur eftir, að sögn Vilhjálms
Hjálmarssonar, fískifræðings á Haf-
rannsóknastofnun.
Arni Friðriksson, skip Hafrann-
sóknastofnunar, hélt í gærkvöldi
áleiðis austur í haf á síldarmiðin til
að taka þátt í rannsóknaverkefni á
norsk-íslenska síldarstofninum
ásamt þremur öðrum rannsóknaskip-
um frá Rússlandi, Noregi og Færeyj-
um. Um er að ræða viðamikið sam-
vinnuverkefni þessara fjögurra
þjóða, sem eiga lögsögu á því svæði
sem stofninn ferðast um, en ætlunin
er að fylgja síldargöngunum eftir og
freista þess að koma máli á stofn-
stærðina, að sögn Vilhjálms Hjálm-
arssonar sem verður leiðangursstjóri
af íslands hálfu. Athuganir verða
sömuleiðis gerðar á ástandi sjávar
og fæðuskilyrðum. Þetta átak er nú
að hefjast, að sögn Vilhjálms, og
mun það aðallega standa yfír í maí-
mánuði. Eftir það verður fylgst með
framvindu mála eftir atvikum og þá
ýmist frá íslandi, Noregi, Færeyjum
eða Rússlandi. Þjóðimar munu m.ö.o.
skipta með sér verkum eftir því sem
þurfa þykir.
„Norsk-íslenska síldin gekk hér á
árum áður á íslandssvæðið til að éta
og hafði svo vetursetu út af Aust-
ijörðum. Þetta mynstur rofnaði þeg-
ar stofninn hrundi á sjöunda ára-
tugnum og eftir það hefur síldin
haldið sig að mestu leyti innan
norskrar lögsögu og haft vetursetu
á Lófóten-svæðinu. Aftur á móti virð-
ist sem stofninn hafi vaxið mjög á
undanförnum tveimur árum og er
líklega nú sex til sjö milljónir tonna.
Þegar hann tók við sér á ný, hófust
þessar göngur á ný vestur í hafíð.
Fyrst varð vart við þetta 1994 og
svo aftur í fyrra, en þá fór síldin
ekki nema vestur að austurkantinum
á 200 mílna mörkunum. Hún fór að
vísu langleiðina suður undir Færeyj-
ar, en sigldi svo norður með Austur-
íslandsstraumnum yfir á Jan Mayen-
svæðið. Þaðan fór hún austur yfir
aftur og var komin á svæðið norð-
vestur af Lófóten í fyrra.
Það hefur hinsvegar gerst nú að
sjórinn fyrir austan hefur hlýnað
mjög frá því í fyrra þegar síldin
komst ekkert lengra vegna sjávar-
kulda. Því er hugsanlegt að síldin
gangi lengra í vesturátt til okkar en
hún gerði þá. Á móti þessu kemur
hinsvegar að það eru að bætast inn
í síldarstofninn núna tveir nýir ár-
gangar, frá 1991 og 1992, þannig
að stofninn hefur yngst mjög upp frá
því í fyrra. Reynsla fyrri ára sýndi
að elsta og stærsta síldin gekk lengst
vestur. Það er hinsvegar alls ekkert
borðleggjandi hvað muni gerast í
sumar í göngunum," segir Vilhjálmur.
Of hátt aflamagn
íslendingar, Rússar, Norðmenn,
Færeyingar og Evrópubandalagið
hafa tilkynnt veiðar úr stofninum
sem sameiginlega þýða 1,4 milljónir
tonna á vertíðinni. Að mati Vilhjálms
er það aflamagn, sem þjóðirnar eru
sjálfar búnar að úthluta sér, allt of
hátt. Ovarlegt sé að fara yfir milljón
tonn. Vilhjálmur segir að mestu
máli skipti að farið verði varlega í
veiðar úr síldarstofninum nú svo að
stofninn geti haldið áfram að stækka
eða a.m.k. minnki ekki mjög hratt
ef nýir árgangar koma ekki inn á
næstunni. „Það er auðvitað okkar
hagur að síldin gangi sem vestast í
átt til okkar. Ef haldið verður áfram
að veiða 1,4 milljónir tonna á ári
hveiju, mun þessi fiskistofn ekki
endast lengi nema í hann bætist stór-
ir árgangar. Ekki er vitað um neina
góða árganga eftir 1992. Enginn
veit þó fyrirfram hvað muni gerast."
Reuter
VIKTOR Tsjernomyrdín, forsætisráðherra Rússlands, hefur átt
fundi með sænskum ráðamönnum, fyrir og á Visby-fundinum.
Hér er hann með Birgittu Dahl, forseta sænska þingsins.
Forsætisráðherra Rússlands á
ráðherrafundi ríkja við Eystrasalt
Utilokar hernað
gegn Eystra-
saltsríkiunum
Rí»ntar*
Visby. Reuter.
VIKTOR Tsjemomyrdín, forsætis-
ráðherra Rússlands, kvaðst í gær
þess fullviss að Eystrasaltsríkin
þrjú, Eistland, Lettland og Litháen,
myndu ekki ganga í Atlantshafs-
bandalagið, NATO, en útilokaði
jafnframt að Rússar myndu grípa
til hernaðaraðgerða gegn ríkjun-
um, fengju þau aðild. Tsjernmyrdín
sat í gær ráðherrafund Eystrasalts-
ráðsins í Visby á sænsku eyjunni
Gotlandi, ásamt níu öðrum forsæt-
isráðherrum, Helmut Kohl, kansl-
ara Þýskalands, og fulltrúum Evr-
ópusambandsins. Fundinum lýkur í
dag.
Aðild að Eystrasaltsráðinu eiga
þau ríki sem liggja að Eystrasalti
auk íslands og Noregs. Ætlun
ráðherranna á fundinum var að
bæta samskipti austurs og vesturs
og stuðla að frekari samvinnu í
öryggis-, viðskipta- og umhverfis-
málum. Ekki voru þó fullar sættir
á fundi Tsjernomyrdíns og Görans
Perssons, forsætisráðherra Sví-
þjóðar, en eftir hann viðurkenndi
Tsjernomyrdin að Rússar og Svíar
væru ekki á einu máli um framtíð
Eystrasaltsríkjanna þriggja. Svíar
styðja aðild Eystrasaltsríkjanna
að Evrópusambandinu og öðrum
vestrænum bandalögum.
Persson sagði við opnun fundar-
ins að meginefni hans yrðu þijú;
lýðræðisleg þátttaka og stöðug
pólitísk þróun í tengslum við raun-
verulegt öryggi almennings, efna-
hagsleg samvinna og hagsæld og
aukin samvinna á sviði umhverfis-
verndar.
Fullvíst var talið að möguleg
NATO-aðild Eystrasaltsríkjanna
yrði ekki á dagskrá fundarins en
Anders Bjurner, aðstoðarforsætis-
ráðherra Svíþjóðar, sagði að ör-
yggismál yrðu töluvert rædd auk
þess sem ómögulegt væri að segja
til um hvað leiðtogarnir ræddu sín
á milli er formlegum fundahöldum
sleppti.
Sænska TT-fréttastofan fullyrti
í gær að Tsjernomyrdín hefði átt
fund með Tiit Váhi, forsætisráð-
•herra Eistlands. Ekkert hefur feng-
ist uppgefið um efni fundarins.
Lögreglan myrti
gegn greiðslu
Brasilíu. Reuter.
FULLYRT er að lögreglumenn í
Brasilíu hafi myrt leiguliða 17. apríl
sl. og fengið fyrir greiðslur frá land-
eigendum. Þessu heldur bóndi fram
sem beðinn var um 5.000 dollara
(rúmlega 300.000 kr.) framlag til
að borga fyrir morðin en 20 landeig-
endur eru sagðir hafa borgað
100.000 dollara (um 6,5 milljónir
króna) fyrir verknaðinn.
Bóndinn sagði í samtali við
G/oóo-sjónvarpsstöðina að stór-
bóndi hefði beðið hann að leggja í
púkkið. Um 2.000 landlausir smá-
bændur og fjölskyldur héldu til á
landareign hans. „Hann sagði að
10 þeirra þyrftu að deyja. Pening-
ana átti að nota til þess að fjár-
magna drápin,“ sagði bóndinn. Um
var að ræða foringja hinna land-
lausu sem kröfðust þess, að ríkis-
stjórnin skipti landareigninni upp á
milli þeirra. Nítján manns voru lífl-
átnir er lögreglumenn hófu vél-
byssuskothríð á hóp landleysingja
sem stöðvuðu umferð um hraðbraut
í Amazon-héraðinu Para 17. apríl.
Krufning hefur leitt í ljós, að mörg
fórnarlambanna voru siðan skotin
í höfuðið eins og um aftöku hafi
verið að ræða.
Fernando Henrique Cardoso for-
seti hitti leiðtoga samtaka hinna
landlausu (MST) i fyrradag og
ræddi við þá um leiðir til að hraða
breytingum á eignarhaldi lands.
Hét Cardoso því að leysa skjót-
lega mál 37.000 fjölskyldna sem
búa á svæðum þar sem hætta á
ofbeldi er mikil.