Morgunblaðið - 11.05.1996, Síða 30

30 LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Enn eru margir
áhyggjufullir
Ný mannanafna-
lög hafa verið
samþykkt
ÞAÐ hafa verið samþykkt
mannanafnalög á Alþingi. Það er í
annað sinn á fimm árum. Lögin frá
1991 voru i raun fyrstu manna-
nafnalögin sem tókst að setja eftir
áratugaþjark. Þau voru ekki full-
komin en með minniháttar leiðrétt-
ingum hefði mátt gera þau brúkleg.
Sú leið var ekki válin heldur allt
önnur leið. Sumir segja að nýju
mannanafnalögin séu góð. Aðrir
segja að þau séu legsteinninn á ís-
lenska kenninafnakerfið. Ég er
þeirrar skoðunar að hér hafi verið
stigið stórt skref í kolvitlausa átt.
Opnað fyrir flóð með nýjum
millinöfnum
Kenninafnakerfi? Hvað er það?
Það kerfí byggist á því á íslandi
að flestir kenna sig til föður síns
og hafa gert um aldir. Konur halda
kenninafni sínu þótt þær gangi í
hjúskap. Fólk má kenna sig við
móður sína eins og föður. Nú er
þessu kerfi stofnað í háska með því
að innleidd eru millinöfn. Hvað er
millinafn? Það er ekki nafnið Ragn-
ar í Olafur Ragnar Grímsson eða
Baldvin í nafínu Jón Baldvin
Hannibalsson eða Oddur í Einar
Oddur Kristjánsson. Millinafn er
nafn eins og ef Ólafur Ragnar héti
Ólafur Dýrfjörð eða Ólafur Ragnar
Dýrfjörð, Jón héti fullu nafni Jón
Baldvin ísfjörð eða
Einar Oddur Önfjörð
svo þijú dæmi séu
nefnd.
Millinöfnin eru önn-
ur aðalbreyting nýju
laganna og sú sem
flestir hafa áhyggjur
af.
í annan stað er gert
ráð fyrir því í nýju lög-
unum að eiginnafn
þurfí ekki að vera ís-
lenskt að uppruna eða
hefð; nægilegt sé að
það geti tekið íslenkri
eignarfallsendingu.
Sem öll hljóð geta gert.
Nú má ekki blanda
hér inn í þetta mál þeim veruleika
að fjöldi fólks hefur tekið tryggð
við millinöfn og fjöldi fólks hefur
líka tekið tryggð við mannanöfn
sem mannanafnanefnd hefur hafn-
að. Þessu máli má heldur ekki
blanda saman við það að útlending-
um hefur verið gert að taka upp
íslensk nöfn er þeir verða íslenskir
ríkisborgarar. Um þetta þrennt
segi ég:
1) Millinöfn sem eiga sér hefð
eiga að fá að vera til áfram en það
á ekki endilega að opna lögin upp
á gátt fyrir flóði millinafna sem
munu fyrr en seinna útrýma ís-
lenska kenninafnakerfinu.
2) Það á að sjálfsögðu ekki að
gera tilraun til þess að banna
mannanöfn sem hafa skotið rótum
hér á landi þó um skamman tíma
sé og þó fáir beri þau ef rökstudd
ástæða er til að ætla að sterkar
hefðir og tilfínningar fjölskyldna
séu á bak við þau nöfn. Manna-
nafnanefndin sem
starfaði á undanföm-
um árum gekk allt of
langt í því að útiloka
nöfn eins og til dæmis
nafnið Maggi sem er
áratugahefð fyrir eða
nafnið Hilbert sem
beygist eins og Albert.
Það er fjarstæða að
reyna að banna slík
nöfn. En þessum
„ vanda “ á ekki að svara
með því að opna fyrir
nafnleysu eins og
Skunnar, sem beygist
eins og Gunnar né
Ross, sem beygist eins
og foss, svo dæmi séu
nefnd úr lönguvitleysunni sem nú
gæti komið upp.
3) Það á líka að mínu viti að leyfa
Ngonh Singh Minh að halda sínu
nafni ef hann vill þótt hann verði
íslenskur ríkisborgari en það er lík-
legra að honum geti þótt þægilegra
að skjóta inn Gummi, Bogi eða jafn-
vel Ami.
Of einstrengingsleg túlkun lag-
anna frá 1991 spillti fyrir þeim og
opnaði nú fyrir flóð sem enginn
getur séð hvert ber okkur að lokum.
Fylgst verður með
framkvæmd laganna
Þegar lögin vom til meðferðar á
Alþingi og þau komu til 2. umræðu
vakti ég athygli á þeim vanköntum
sem ég taldi vera á frumvarpinu.
Við Hjörleifur Guttormsson fluttum
tillögu um að fresta málinu og að
vinna það betur. Þau sjónarmið okk-
ar áttu sér lítinn hljómgrunn á Al-
þingi. En viti menn: Utan úr þjóðfé-
Svavar
Gestsson
laginu bámst áköll um að fresta
þessu frumvarpi. Hvort ekki mætti
allra náðarsamlegast fresta meðferð
fmmvarpsins fram á haust. En allt
kom fyrir ekki, og að endingu dróg-
um við tillögu okkar til baka þar
sem samþykkt var að kjósa nefnd
til að fylgjast með framkvæmd lag-
anna. Að í henni yrði fulltrúi
menntamálaráðuneytisins og að
haft yrði samráð við Hagstofuna.
Það kom nefnilega í ljós við loka-
meðferð málsins að Hagstofan var
ekki höfð með í ráðum sem skyldi.
Fyrir lá fimm síðna greinargerð frá
Hagstofunni þar sem hún benti á
að lögin yrðu illframkvæmanleg.
Þingnefndin hafði ekki svo mikið
við að taka mark á Hagstofunni!
Við samningu breytingartillögu
________Margir eru__________
áhyggjufullir, segir
Svavar Gestsson,
vegna nýrra manna-
nafnalaga.
minnar - sem var samþykkt - lét
ég reyndar á það reyna hvort hag-
stofuráðherra mætti eiga mann í
nefndinni. Það fékkst ekki sam-
komulag um það. Hagstofuráðherra
er, ef einver skyldi ekki vita það,
Davíð Oddsson þekktari sem forsæt-
isráðherra og er reyndar í Sjálfstæð-
isflokknum. Ég lagði einnig mikla
áherslu á það við meðferð málsins
að menntamálanefnd þyrfti að koma
að því af þvi að íslenska manna-
nafnakerfið væri menningarmál en
ekki aðeins tæknilegt úrlausnarefni.
Mér tókst að pína það fram að Bjöm
Bjamason menntamálaráðherra
fengi að tilnefna mann í nefndina
til að fylgjast með framkvæmd
mannanafnalaganna. En það gekk
ekki alveg þrautalaust. Samt er
hann í Sjálfstæðisflokknum. Eins
og Davíð.
En það verður semsé fylgst með
framkvæmd laganna en það breytir
í rauninni engu því það verður ekki
snúið aftur til sama lands og því
er ábyrgð meirihluta Alþingis mikil.
Það sem verra er — ekki á þá
Og svo kom blessað vorið eins
og segir í sögunni; frumvarpið var
samþykkt og ekkert hlustað á tillög-
ur okkar Hjörleifs.
Það sem verra er: Það var ekki
tekið mark á Helga Hálfdanarsyni
listaþýðandanum góða sem bað um
frest í Morgunblaðsgrein.
Það var ekki hlustað á íslenska
málnefnd sem bað um frest.
Það var ekki tekið mark á Jónasi
Kristjánssyni sem hefur verið eins
konar forstjóri þjóðargersemanna í
áratugi.
Það var ekki hlustað á meirihluta
mannanafnanefndarinnar þá Erlend
Jónsson ogPál Sigurðsson sem báðu
um lagfæringar og frest. Það var
ekki einu sinni hlustað á Árna
Björnsson, þjóðháttafræðing, sem
þó er orðlagður vinur íslenzks máls
og menningar.
Það var ekki tekið mark á Hag-
stofu íslands sem sagði að lögin
yrðu illframkvæmanleg. Það var
ekki hlustað á Morgunblaðið sem
hafði í leiðara beðið um frest; þar
þóttist ég kenna handbragð Matthí-
asar Johannessen. Sjálfstæðisflokk-
urinn á Alþingi virtist reyndar gang-
ast sérstaklega upp i því að hafna
sjónarmiðum hans í þessu efni þótt
Matthías skauti vissulega faldi
háum í íslenskri blaðamennsku um
þessar mundir, að ekki sé meira
sagt um hann. Það gæti komið sér
illa fyrir hann ef greinarhöfundur
hældi honum mikið meira. Sem þó
væri ástæða til í þessu máli og þótt
hann heiti Johannessen.
Öllum þessum aðvörunum var
hafnað. Og eftir stendur þjóðin,
margir ánægðir með að hafa fengið
mannanafnalög sem opna fyrir nöfn
sem mannanafnanefnd útilokaði
áður af því að hún skildi ekki lögin
frá 1991. Enn eru margir áhyggju-
fullir eftir samþykkt þessara laga.
í þeim hópi er höfundur þessarar
greinar.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið í Reykjavík.
Haltu hæfílegrí garlægð frá næsta bíl á undan, segír Kalla Malmquist
sjúkraþálfarí, Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Sjúkra-
þjálfarinn
segir . . .
Komdu ekki
aftan að
fólki!
Á ÞENNAN hátt getur höfuðið sveiflast aftur og fram við aftanákeyrslu, sem
getur valdið fjölmörgum áverkum.
SÍÐASTLIÐIÐ ár komu samtals 1464
einstaklingar á slysamóttöku Sjúkra-
húss Reykjavíkur (Borgarspítalann)
eftir hálshnykk og langflestir þeirra eftir
aftanákeyrslu.
Hér birtist örstutt saga sem er okkur
sjúkraþjálfurum kunnug - í þessari mynd
eða einhverri áþekkri.
Hún var með torkennilegan höfuðverk,
sem hún hafði aldrei haft fyrir slysið,
þyngsli bakvið augun, suð eða hálfgert ýl
í öðru eyranu og svima. Hún svaf lítið í
nótt, var alltaf að bylta sér, gat engan
veginn verið. Hún hellti kaffí í bolla, sér
til hressingar, og bar hann upp að vörun-
um, en hann féll á gólfið í ótal parta og
kaffíð slettist út um allt. Hún var ótrúlega
klaufsk í hægri hendinni, eitthvað dofín.
Þetta var í annað skiptið í morgun sem hún
missti bolla. Var hún að verða eitthvað
dugleg að fara út að ganga
og gera æfingarnar sínar.
En hún var svo þreytt og svo
þessi leiðinda verkur. Það
var bara allt ómögulegt! Það
var eins og allt og allir hefðu
snúist gegn henni eftir þessa
aftanákeyrslu í vetur, meira
að segja fjölskyldan.
Ætlaði þetta engan enda að
taka? Hún var aðeins verri, ef
eitthvað var. Hún sem átti að
vera svo heppin að hafa ekki
stórslasað sig í árekstrinum!
Hugsa sér, bíllinn kastaðist af
ákeyrslubílnum og á ljósastaur
og hún slapp svona vel. Ekkert
fannst að henni á slysadeild-
skrítin? Já, ábyggilega, al-
veg eins og Anna vinkona
sagði í símanum áðan, þegar
hún sagðist ekki hafa ratað
til hennar í gærkveldi, þó
að hún hefði heimsótt hana
á sama stað í mörg ár. Það
kom bara eitthvað yfir hana
þama í Breiðholtinu í gær,
hún mundi ekki hvar Anna
bjó eða villtist einhvem veg-
inn.
Allir sögðu að hún ætti
að taka sig á, rífa sig upp
úr vesaldómnum. Læknirinn
sagði að hún ætti að drífa
sig í vinnuna og sjúkraþjálf-
arinn að hún ætti að vera
Kalla Malmquist
LISTRÆN útfærsla á aftanákeyrslu
og ég tel að hún skýri sig sjálf.
inni, hún var aðeins vönkuð og fékk hál-
skraga til öryggis, verkjatöflur og eitthvað
bólgueyðandi. Hefði ekki bara verið betra
að brotna, svo eitthvað hefði sést? Já, þann-
ig að meiðslin væra sýnileg?
Ekki þorði hún að nota kragann leng-
ur þótt henni liði mun betur með hann,
því hann Jón frændi hjá tryggingafélag-
inu sagði við hana um daginn: „Já, á
nú að fara að pumpa tryggingarnar?'1
Hún var orðin örg, uppstökk og jafn-
vel þunglynd, hún sem var venjulega
hrókur alls fagnaðar. Hún var hreinlega
allt önnur manneskja eftir slysið.
Ef þú vilt ekki valda slíkri líðan skaltu
hafa augun opin í umferðinni. Þú skalt
halda þig við löglegan hraða og fara jafn-
vel hægar ef aðstæður era slæmar (að vísu
ekki of hægt og alls ekki hikandi, svo að
þú fáir ekki bíl aftan á þig!). Haltu hæfí-
legri fjarlægð frá næsta bíl á undan. Um-
fram allt, vertu tillitssamur í umferðinni
og aktu ekki aftan á næsta bíl!
Höfundur er forstöðusjúkraþjálfari
Sjúkrnhúss Reykjavíkur og fæst þar m.a.
við sjúkraþjálfun þeirra sem fengið hafa
hálsáverka eftir hálshnykk.