Morgunblaðið - 14.05.1996, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ1996 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
AHÆTTUSAMAR
HVALVEIÐAR
FJÖLDI þingmanna hvatti í utandagskrárumræðum á
Alþingi í síðustu viku til að hvalveiðar yrðu hafnar
að nýju. Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra lýsti því
yfir í umræðunum að ekki væri spurning um hvort heldur
hvenær íslendingar hæfu hvalveiðar. Ljóst væri að það
myndi kosta talsverð átök við aðrar þjóðir að hefja hval-
veiðar að nýju og taldi ráðherrann óráð að fjölga átaka-
sviðum að svo stöddu.
Sjávarútvegsráðherra vék einnig að öðru stóru vanda-
máli varðandi hvalveiðar þegar hann sagði í Morgunblað-
inu í síðustu viku: „Það er aftur á móti ljóst, eins og sak-
ir standa, að við getum hvergi selt hvalaafurðir. Veiðarn-
ar yrðu að takmarkast við heimamarkað því engin þjóð
myndi kaupa af okkur hvalaafurðir, eins og staðan er í
dag. Við þurfum m.a. að knýja fram breytingar á þessu
á alþjóðavettvangi.“
Talsmenn hvalveiða hafa með því að framreikna tekjur
Islendinga af hvalveiðum á árum áður komist að þeirri
niðurstöðu að hægt væri að hafa tveggja milljarða tekjur
af þeim árlega. Eins og mál standa má hins vegar telja
ólíklegt að sú verði raunin.
Útflutningur á hvalaafurðum stendur hreinlega ekki til
boða og hafa til að mynda hrefnuveiðar Norðmanna ein-
skorðast við heimamarkað. Á meðan engir markaðir eru
til staðar er óvarlegt að hefja hvalveiðar að nýju. í ljósi
þeirrar andstöðu við hvalveiðar, sem er að finna á helstu
útflutningsmörkuðum íslendinga í Evrópu og Bandaríkjun-
um, er tæpast hyggilegt að stofna þeim hagsmunum, sem
við eigum þar að gæta, í hættu fyrir óvissan ávinning.
Þá veikir það jafnframt málstað okkar að við höfum
ekki tekið þátt í störfum Alþjóðahvalveiðiráðsins, en þau
samtök eru, þrátt fyrir alla sína galla, eini viðurkenndi
vettvangurinn á alþjóðavettvangi fyrir ákvarðanir um
hvalveiðar.
íslendingar væru með hvalveiðum að bjóða umheiminum
birginn. Það hefur áður sýnt sig að kaupendur sjávaraf-
urða í helstu markaðslöndum okkar eru viðkvæmir fyrir
hvalveiðum. Því er ekki einungis hægt að kenna um óbil-
gjörnum áróðri öfgasamtaka. Hins vegar greinir menn á
um hversu hörð og almenn sú andstaða er nú. Það gæti
verið dýrkeypt að láta á það reyna. í þessu vandasama
máli verða menn að vega og meta heildarhagsmuni okkar
og láta þá ráða.
STRÚTAR OG AÐRIR
FOGLAR
*
URSLIT sveitarstjórnarkosninganna í hinu nýja sveitar-
félagi á norðanverðum Vestfjörðum hljóta að vera
verulegt umhugsunarefni fyrir stjórnmálaflokkana. E-list-
inn, „Funklisti“ framhaldsskólanemenda á ísafirði, fékk
18,2% gildra atkvæða í kosningunum, meira fylgi en
bæði Alþýðuflokkur og Framsóknarflokkur og helminginn
af fylgi Sjálfstæðisflokksins. Funklistinn fékk tvo korn-
unga fulltrúa kjörna í bæjarstjórn.
Að sögn forsvarsmanna Funklistans var stefnuskrá
hans að hálfu grín og að hálfu alvara. Hún bar hins veg-
ar keim ádeilu á gömlu flokkana, enda er ástæða þessa
óvenjulega kosningasigurs líkast til óánægja kjósenda
með flokkana, sem átt hafa fulltrúa í sveitarstjórnum á
svæðinu. Einnig má telja líklegt að áhyggjur ungra kjós-
enda af framtíð Framhaldsskólans hafi haft sitt að segja
um kosningaúrslitin.
Svo mikið er víst að forsvarsmenn flokkanna verða að
taka sér tak og ekki sízt að endurskoða samband sitt við
yngri kjósendur. Hafi flokkarnir ekki meiri tiltrú meðal
ungra kjósenda í landinu en svo, að stór hluti þeirra kjósi
lista, sem virðist boðinn fram í hálfkæringi, eru þeir í
nokkrum vanda staddir.
Framhaldsskólanemar á ísafirði kunna að hafa verið
að fara annað með nafngiftinni á framboðslista sínum,
en sé upprunaleg merking orðsins „funk“ í ensku höfð í
huga, þ.e. hræðsla eða skelfing, má kannski segja að
E-listamenn hafi hleypt nokkurri hræðslu í flokkakerfið
á Vestfjörðum - og kannski víðar. Sumir sveitarstjórnar-
menn brugðust rétt við þessari „ögrun“, aðrir fóru í hlut-
verk strútsins rétt eins og fyrri daginn!
i
JÚPÍTER ÞH að draga nótina í Síldarsmugunni sl. laugardag.
Morgunblaðið/Kristján
Nóg af síldinni
en hún liggnr djúpt
Veiðar úr norsk íslenska síldarstofninum hóf-
ust 10. maí og voru þá um 40 íslensk nóta-
veiðiskip komin í sfldarsmuguna rétt utan við
landhelgismörkin austur af landinu. Kristján
Kristjánsson var um borð í einu þeirra og
fylgdist með veiðinni.
SILDIN getur verið brellin og það fengu sumir skipstjórnarmenn
að reyna á miðunum í Síldarsmugunni.
GÍFURLEGT magn er af síld
á mjög stóru svæði í síldar-
smugunni, en hún reyndist
mörgum skipstjórnar-
mönnum erfið viðureignar fyrstu
dagana. Síldin liggur mjög djúpt, á
allt að 170 föðmum, og kemur ekki
upp á veiðanlegt dýpi fyrr en tekur
að skyggja. Þó fékk einstaka skip
ágætis afla yfir hábjartan daginn.
Hæglætis veður var á miðunum en
þó mikil þoka fyrstu dagana og
skyggni lítið sem ekkert. Síldin er
þokkalega stór en mögur og fituinni-
hald lítið eða í kringum 10%.
Bjarni Bjarnason, skipstjóri á Súl-
unni EA 300 frá Akureyri, hélt á
miðin um kl. 22 sl. þriðjudagskvöld
og skipið landaði fullfermi, um 750
tonnum, á Neskaupstað upp úr kl. 8
í gærmorgun. Súlan kastaði alls sex
sinnum í túrnum og fékk tvö
„búmm“, þ.e. kastaði án árangurs.
Síldin náði þá að stinga sér niður
úr nótinni áður en tókst að snurpa.
Síðustu kílóin fékk Súlan úr nót Þórð-
ar Jónassonar EA 350 frá Akureyri
sem skömmu áður hafði fyllt sig með
sæmilega stóru kasti. Þá voru skipin
um 290 sjómílur austur af Norðfjarð-
arhorni.
Síldin á fullri ferð norðaustur
„Það er afar ánægjulegt að sjá
alla þessa síld á svæðinu. Hún var
þó aðeins að stríða okkur til að byrja
með. Það er ekki á vísan að róa með
síldina en við komum til með að veiða
hana einhvern tímann. Þó virðist eins
og síldin sé á fullri ferð í norðaustur
og við erum nú ekki alveg sáttir við
það ferðlag á henni. Hún er í ætis-
leit og þegar hún finnur hún ein-
hvern samastað stoppar hún og verð-
ur um leið mun veiðanlegri," segir
Bjarni.
Hann sagði að óvenju mikið basl
hafi verið í upphafi vertíðarinnar og
margir lent í því að rífa nótina.
Nokkrir skipstjórar kvörtuðu mikið í
talstöðinni og höfðu allt á hornum
sér. Bjarni sagði að alltaf væri nokk-
uð um grátur hjá einstaka skipstjór-
um en það væru yfirleitt þeir sem
þó veiddu mest.
Eftir að samið var við Norðmenn,
Færeyinga og Rússa um veiðar úr
norsk-íslenska síldarstofninum var
hlutur íslensku skipanna 190 þúsund
tonn. Þar af var 182 þúsund tonnum
skipt á 59 nótaveiðiskip en 8.000
tonn voru tekin frá fyrir þá togara
sem áhuga hafa á að reyna fyrir sér
á miðunum austur af landinu. Súlan
EA fékk úthlutað 3.000 tonnum og
er Bjarni skipstjóri mjög óhress með
hvernig staðið var að skiptingu kvót-
ans og finnst hún ósanngjöm.
Merkileg formúla við skiptingu
kvótans
„Hún er nokkuð merkileg formúl-
an sem ráðuneytið fann upp að þessu
sinni við skiptingu síldarkvótans. Nú
er kvótanum skipt á skip samkvæmt
heildarrúmmáli þeirra en við skipt-
ingu loðnukvótans er stuðst við burð-
argetu skipanna. Sú skipting er mun
réttlátari að mínu mati og það ríkir
jafnframt mun meiri sátt um hana.
Ég hélt að það væri komin hefð fyr-
ir þeirri skiptingu og skil ekki af
hverju þurfti að breyta því fyrir-
komulagi. Með því að skipta kvótan-
um á skip eftir heildarrúmmáli eru
skipin að fá kvóta út á stór og fín
híbýli og jafnvel fleiri og stærri sal-
erni um borð. Það má líkja þessu við
vörubíla af sömu stærð en annar fær
meira magn af því að hann er með
koju.“
Bjarni er hins vegar nokkuð
ánægður með að gerður hafi verið
samningur um veiðar úr íslensk-
norska síldarstofninum, eins og hann
kýs að kalla stofninn. „Samningurinn
hefði mátt vera fyrr á ferðinni enda
voru skipin flest komin á miðin er
þau fengu að vita hversu mikinn
kvóta þeim var úthlutað. Það er hins
vegar nauðsynlegt að ná samningum
um veiðarnar en svo má auðvitað
alltaf deila um hvort heildarkvóti
okkar er nægilega mikill."
Síld á gríðarlega stóru svæði
Bjarni segir að síld hafi fundist á
gríðarlegu stóru svæði, allt að 100
mílna svæði bæði norður suður og
austur vestur og eitthvað hefur orðið
vart við hana í íslenskri lögsögu. Hún
er hins vegar á töluverðri ferð í ætis-
leit eða á allt tveggja mílna hraða á
klukkustund. Sem fyrr segir er síldin
frekar fituinnihaldslítil en Bjarni seg-
ir ástæðu þess að skipin hófu veiðar
strax og leyfi fékkst til þess, helgist
af þeirri óvissu sem ríkir um ferðalag
síldarinnar frekar en að um óþolin-
mæði skipstjórnarmanna sé að
ræða.“
Að mati Bjarna væri mjög æski-
legt að einhver veiðiskip tækju að
sér að fylgjast með síldinni þarna
norðurfrá seint í júní og þau skip sem
það gerðu fengju þá einhvern viðbót-
arkvóta á móti. „Það er komin hefð
fyrir því að hefja loðnuveiðar 1. júlí
og það væri mun hentugra ef hægt
væri að hefja síldveiðar t.d. eftir sjó-
mannadag og fram í júlíbyijun og
fara svo á loðnuveiðar í beinu fram-
haldi. Um leið fengjum við mun betra
hráefni á síldveiðunum. En menn
þora ekki að bíða, enda er ómögulegt
að átta sig á ferðalagi síldarinnar."
Tæp 7.000 tonn á vertíðinni í
fyrra
Á síldarvertíðinni í fyrra landaði
Súlan síðasta túr fyrir verkfall 25.
maí og þá var fituinnhald síldarinnar
11%. Eftir verkfall landaði skipið
aftur 19. júní og þá var fituinnihald-
ið orðið 21% eða 10% meira á þrem-
ur vikum. Bjarni segir að þessi 10%
fituaukning ætti að gefa um 3.000
kr. meira á hvert tonn í útflutnings-
verðmæti. Síldarvertíðin í fyrra gekk
mjög vel hjá Súlunni en þá landaði
skipið tæplega 7.000 tonnum en
heildaraflinn á vertíðinni var þá um
176 þúsund tonn. Kvóti Súlunnar í
ár er því rúmlega helmingi minni en
skipið veiddi á síðustu vertíð.
„Síldveiðar eru skemmtilegasti
veiðiskapur sem menn fara á að öllu
jöfnu. Ég fór fyrst að veiða síld árið
SÚLAN EA fékk síðustu kílóin úr nótinni hjá Þórði Jónassyni EA sem hafði fyllt sig skömmu áður. Á
myndinni er verið að dæla síldinni í lestar Súlunnar. Skipin héldu svo fullhlaðin til hafnar.
MESTA erfiðsvinna hásetanna er við að leggja BJÖRGVIN Baldursson er bæði snjall harmoníku-
nótina í nótakassann um leið og hún er dregin og gítarleikari og auk þess hagyrðingur góður.
um borð. Ármann Jónsson sá þó ástæðu til að Ef marka má svipinn á honum gæti vísa verið að
brosa yfir öllu saman. fæðast úti á dekki.

KRISTINN matsveinn kann sitt fag og kunnu skipverjarnir vel
að meta matinn sem hann bauð. Hér taka duglega til matar síns,
f.v. Bjarni skipstjóri, Jóhann Gylfason, 2. stýrimaður, og hásetarn-
ir Björgvin Baldursson, Gunnar Jónsson, Kristján Pétursson og
Guðmundur Júlíusson.
ÁGÚST Einarsson, 1. vélstjóri,
er aldursforsetinn um borð í
Súlunni. Hann lét sig samt ekki
muna um að klifra upp um allt
skip með smursprautuna.
SÚLAN EA siglir að bryggju í Neskaupstað, þar
sem skipið landaði fullfermi af síld hjá Síldar-
vinnslunni í gærmorgun. Frammi í stafni er
Gunnar Jónsson háseti að gera klárt.
SANNKÖLLUÐ hátíðarstemmning ríkti um borð
í Súlunni á leið til lands og þeir félagar Björg-
vin Baldursson háseti og Kristinn Hauksson
matsveinn tóku hljóðfæri sín fram og spiluðu
m.a. Síldarvalsinn af miklum myndarskap.
1966 og þá sem háseti en það var
einmitt síðasta stóra síldarárið. Vert-
íðin árið eftir var léleg en þá vorum
við að elta síldina lengst norður fyrir
Bjarnarey. Vertíðin 1968 var einnig
léleg en það var síðasta árið sem við
veiddum úr þessum stofni en þá vor-
um við lengst norður i hafi og söltuð-
um aflann um borð. Næstu ár þar á .
eftir fórum við til veiða í Norðursjón-
um en þar er allt annar síldarstofn.
Árið 1977 hófust svo veiðar á sumar-
loðnu og upp frá því höfum við verið
að veiða loðnu stóran hluta ársins.“
Flest nótaskipin stunda síld-,
loðnu- og rækjuveiðar en töluvert er
um uppihald hjá þeim á hveiju ári.
Bjarni segir nauðsynlegt að leita leiða
til þess að hægt sé að halda skipun-
um að veiðum yfír lengri tíma. í því
sambandi nefnir hann möguleika á
að veiða kolmuna í flottroll.
Alltaf í sömu peysunni
Það hefur oft verið sagt um sjó-
menn að þeir séu hjátrúafullir og
vissulega er hjátrú um borð í Súl-
unni. Þar hefst t.d. aldrei vertíð á
mánudögum eða miðvikudögum. Þá
er Bjarni með forláta peysu um borð,
sem hann klæðir sig alltaf í áður en
kastað er á síld eða loðnu. Peysan,
sem er 12 ára gömul, er orðin ansi
slitin, hún er hnésíð og ermarnar
teygðar langt fram fyrir fingur. Kona
Bjarna pijónaði peysuna á sínum
tíma en hún hefur nú gefið honum
ströng fyrirmæli um að henda peys-
unni en það segir Bjarni að komi
ekki til greina. „Þeir sjá það vakt-
mennirnir að það er eitthvað að ger-
ast þegar ég stekk í peysuna."
Bjarni fór fyrst um borð í Súluna
í mars 1968 en þá var skipið aðeins
þriggja mánaða gamalt. Hann tók
alfarið við skipstjórn árið 1978 en
hann er auk þess annar eigenda
skipsins í dag á móti Sverri Leós-
syni. í haust verður farið í umfangs-
miklar breytingar og endurbætur á
Súlunni og er heildarkostnaðurinn
við verkið um 110-120 milljónir
króna. Bjami sagði að það hafi vissu-
lega verið skoðað að kaupa nýtt skip
en útgerðin hafi einfaldlega ekki
haft bolmagn til þess, m.a. út af
röngum reglugerðum, eins og Bjami
orðaði það. Verkið verður unnið í
Póllandi og verður hafíst handa í
byijun ágúst nk. Skipið verður m.a.
lengt um 6 metra og byggð verður
ný brú og hæð undir hana. Við breyt-
ingarnar eykst burðargeta Súlunnar
um 200 tonn.
Sloppið við slys og áföll
„Þetta er að verða eina skipið af
þessum gömlu sem ekkert hefur ver-
ið breytt og það er því kominn tími
á það. Ég mun hins vegar halda gráa
litnum áfram og peysan góða mun
fylgja mér yfir í nýju brúna. Annars
hefur skipið farið vel með mig í gegn-
um tíðina. Ég hef hins vegar sagt
að mín mesta gæfa sem skipstjórnar-
manns er að hafa sloppið nánast al-
veg við slys og áföll. Ég hef líka
verið lánsamur með mannskap um
borð og hér hefur t.d. einn skipveiji
verið með mér í 21 ár,“ sagði Bjarni.
Mórallinn í þessu litla samfélagi
um borð í Súlunni er mjög góður
enda hópurinn vel samstilltur. Skip- ,
veijarnir hæla Bjarna skipstjóra og *
segja hann þægilegan í viðmóti og ‘
fiskinn. Dauði tíminn um borð, sem
oft getur verið langur, er notaður til •
að grípa í spil, tefla, horfa á mynd- [
bandsspólur eða lesa blöð og bækur.«t
Þá grípa menn í hljóðfæri stöku sinn- J
um. Já, lífið um borð gengur sinn
vanagang. Saman leggjast allir á
eitt að vinna hratt og vel þegar það
á við. Og það hefur í gegnum tíðina
svo sannarlega skilað árangri um
borð í Súlunni.
Eins og áður kom fram fékk Súlan j
síðustu kílóin í þessum fyrsta túr úr
nótinni hjá Þórði Jónassyni EA en
Bjami segir að mikil og góð sam-
vinna hafí verið milli sín og öðlings- J
ins Harðar Björnssonar, skipstjóra á |
Þórði Jónassyni, í gegnum tíðina. |
Af þessu tilefni varð til eftirfarandi 4
vísa hjá Björvini Baldurssyni, hásetaf
á Súlunni: f
Erfitt reyndist upp að ná
afla af síldarkyni
þáðum rest með þökkum frá
Þórði Jónassyni.
f