Morgunblaðið - 25.05.1996, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1996 31
GREINARGERÐIR
eftir 2-3 ára starf í ráðuneytinu
og megi þá vænta þess að hann
starfi í sendiráði eða fastanefnd í
u.þ.b. fjögur ár. Þær aðstæður geti
þó verið fyrir hendi að starfsmaður
þurfi að flytjast milli staða innan
skemmri tíma annaðhvort til ann-
arrar sendiskrifstofu eða ráðuneyt-
isins. Þá segir einnig að starfsmenn
geti ekki vænst þess að vera lengur
en átta ár erlendis samfleytt og
verði þá að telja að þeir endurnýi
starfsreynslu _ sína í ráðuneytinu
með dvöl á íslandi í 3-4 ár. Að
lokum er talið æskilegt að sendi-
herrar ílengist ekki lengur erlendis
en 8-10 ár samfleytt og að þeir
gegni að jafnaði ekki störfum er-
lendis eftir að þeir hafa náð 65 ára
aldri. í niðurstöðum bréfsins segir:
„Með þessum reglum er ætlað að
skapa kjölfestu í starfsmannaflutn-
ingum utanríkisþjónustunnar.“ Rík-
isendurskoðun telur setningu fram-
angreindra viðmiðana, sem reyndar
eru að hluta til staðfesting á eldri
viðmiðunum sbr. umijöllun að fram-
an, mikilvægt skref í þá átt að festa
í sessi reglur um framkvæmd flutn-
ingsskyldunnar hjá utanríkisráðu-
neytinu. Stofnunin ítrekar þó þá
skoðun sína að reglur verði stað-
festar með formlegum og afdráttar-
lausum hætti í Fyrirmæla- og leið-
beiningabók.
Þess ber að geta að utanríkis-
ráðuneytið hefur lýst þeirri skoðun
sinni við stofnunina að það telji að
heimild til frávika verði að vera
fyrir hendi í reglum um flutnings-
skylduna. Til rökstuðnings þessu
hefur ráðuneytið bent á smæð þjón-
ustunnar og þá umtalsverðu röskun
sem ýmis óvænt atvik geta haft í
för með sér.
Ráðningar og embættistil-
færslur
Ríkisendurskoðun kannaði sér-
staklega hvernig staðið hefur verið
að ráðningum embættismanna í
utanríkisþjónustuna undanfarin sjö
ár, en á því árabili voru alls 14
embættismenn skipaðir til starfa í
utanríkisþjónustunni. Voru niður-
stöður þeirrar athugunar i megin-
dráttum eftirfarandi:
1. Af áðurnefndum 14 embættis-
mönnum voru sex stjórnmálafræð-
ingar með æðri menntun eða
diplómaskírteini í Evrópufræðum,
viðskiptafræðingar voru þrír tals-
ins, tveir einstaklingar voru með
æðri menntun í rekstrarfræðum,
einn með embættispróf í lögfræði,
einn með BA-próf i ensku og einn
einstaklingur hafði ekki háskóla-
próf.
2. Alls átta embættismenn voru
ráðnir til starfa að frumkvæði yfir-
stjórnar utanríkisráðuneytisins, þ.e.
embættismannakerfisins og aðrir
sex að frumkvæði utanríkisráð-
herra.
3. Ráðningar á framangreindu
tímabili voru i flestum tilfellum
grundvallaðar á hæfnismati sem
yfirstjórn utanríkisráðuneytisins
framkvæmdi. Þó voru dæmi þess
að kröfur um sérstaka hæfni eða
menntun breyttust m.v. hæfnislista
í meðförum yfirstjórnar og ráð-
herra. í fáeinum tilfellum voru vald-
ir einstaklingar til starfa með sér-
staka menntun eða reynslu án
formlegrar hæfnisflokkunar.
Flestar stöðuhækkanir sendi-
ráðunauta og sendifulltrúa hafa
verið framkvæmdar að tillögu emb-
ættismanna ráðuneytisins á grund-
velli þess að starfsmönnum hafa
verið falin ábyrgðarmeiri verkefni.
Hvað sendiherraskipanir varðar
virðist sem í flestum tilfellum hafi
starfstími í utanríkisþjónustunni
ráðið nokkru þar um, en flestir
þeirra embættismanna sem fengu
sendiherraskipun á umræddu tíma-
bili hófu störf í utanríkisþjónustunni
á síðari hluta áttunda áratugarins
eða á fyrri hluta þess niunda. Auk
þessa hafa verið skipaðir þrír sendi-
herrar og einn settur tímabundið
sem ekki hafa átt starfsferil i utan-
ríkisþjónustunni.
Samkvæmt upplýsingum utan-
ríkisráðuneytisins hefur að undan-
förnu verið unnið að gerð starfs-
mats innan veggja þess sem á verða
grunnur að formlegri vinnubrögð-
um við skipanir nýrra starfsmanna
og starfsferilsuppbyggingu eldri
starfsmanna. Er markmið þess
mats að bæta og gera starf utanrík-
isþjónustunnar skilvirkara með því
að auðvelda yfirstjórn hennar að
meta frammistöðu og hæfni. Einnig
á þetta mat að auðvelda starfs-
mönnum að meta sína eigin
frammistöðu og stuðla að bættum
samskiptum yfirmanna og undir-
manna. Ríkisendurskoðun telur
þessa vinnu mjög af hinu góða.
Þrátt fyrir undanþáguákvæði um
auglýsingaskyldu á nýjum störfum,
sbr. lög nr. 38/1954 um réttindi
og skyldur starfsmanna ríkisins,
telur stofnunin alla jafna eðlilegt
og sjálfsagt að ráðuneytið auglýsi
störf enda hlýtur það ávallt að þjóna
hagsmunum þess best. A undan-
förnum sex árum hefur utanríkis-
ráðuneytið þrisvar auglýst störf þ.e.
í september 1991, september 1994
og mars 1995.
Að lokum má nefna tímabundnar
ráðningar sendiherra. Á árinu 1995
var í fyrsta sinn settur í utanríkis-
þjónustunni sendiherra tímabundið
til fjögurra ára að frumkvæði þá-
verandi utanríkisráðherra. Þetta
fyrirkomulag hefur tíðkast í nokkr-
um mæli annars staðar, mest þó
líklega í Bandarikjunum, og hafa
rökin að baki því m.a. falist í því
að fá til þjónustu ríkisins á erlendri
grundu menn með sérstaka reynslu
s.s. úr viðskiptalífi eða stjórnmál-
um. Ríkisendurskoðun telur að skip-
anir af þessu tagi geti verið skyn-
samlegar að ákveðnu marki og gef-
ið ráðherrum svigrúm til að beita
sér með öflugri hætti en ella fyrir
rekstri ákveðinna hagsmunamála
erlendis fyrir íslands hönd.
snýst þess vegna um það að kom-
ast „á póst erlendis".
Annar vandi er sá að sendiherra,
sem dvalist hefur langdvölum er-
lendis, og veitt þar forstöðu litlu
sendiráði, hefur bæði slitnað úr
tengslum við land og þjóð og hefur
þar að auki einatt ekki lengur
starfslegar forsendur til að taka við
stefnumótandi ábyrgðarstörfum á
nýjum sviðum, sem kalla á faglega
sérþekkingu og reynslu.
Þess vegna er það á misskilningi
byggt, sem skýrsluhöfundar gera
að tillögu sinni að unnt sé að gera
það að starfsreglu að fela reynslu-
mestu sendiherrunum ábyrgð á
stefnumótandi lykilstöðum, eins og
t.d. í viðskiptaskrifstofu og alþjóða-
skrifstofu eða forsvar fyrir fasta-
nefndum hjá fjölþjóðastofnunum
(ESB, EFTA, GATT, NATO). Sann-
leikurinn er sá að eftir langa útivist
á („litlum sýslumannsskrifstofum")
höfðu margir hveijir þessara manna
ekki lengur starfslegar forsendur
til að taka við slíkum ábyrgðarstöð-
um.
Frá þessari almennu reynslu voru
vissulega undantekningar, enda
voru slíkar undantekningar gerðar
frá hinum nýju starfsreglum í upp-
hafi. Hitt er óopinbert íeyndarmál
að allmargir í hópi eldri sendiherra,
sem vegna skorts á reglufestu fyrr
á tíð höfðu orðið viðskila við megin-
verkefni ráðuneytisins, tóku það
óstinnt upp og þótti sér sárlega
misboðið, þegar þeir voru kvaddir
heim og ætlað að starfa að sérstök-
um verkefnum undir stjórn yngri
manna með sérþekkingu á megin-
sviðum.
Á þessu virðast skýrsluhöfundar
ekki hafa nægan skilning eða þeir
hafa tekið gagnrýnilaust við vill-
andi upplýsingum úr embættis-
mannakerfinu. Mat Ríkisendur-
skoðunar á „misbrestum" á þessu
seinustu árin, sem/og sú tillaga
að reyndustu sendiherrar gegni
störfum skrifstofustjóra viðskipta-
og alþjóða- og varnarmálaskrif-
stofu, er því fyrst og fremst lýsing
á afleiðingum ófremdarástands frá
liðinni tíð. Á þessum vanda var
hins vegar tekið í upphafi ráðherra-
ferils míns, strax árið 1989, með
skriflegri markmiðslýsingu og
setningu starfsreglna.
Keppa í stærðfræði í Bombay
ÓLYMPÍULEIKARNIR í stærð-
fræði verða haldnir í Bombay á
Indlandi 8.-17. júlí næstkom-
andi.
Þátttakendur á leikunum cru
f.v.: Dr. Rögnvaldur Möller, full-
trúi íslands í dómnefnd, Sveinn
B. Sigurðsson MR, Kári Ragn-
arsson MH, Hannes Helgason
Flensborgarskóla, Magnús Þór
Torfason MR, Stefán Freyr Guð-
mundsson Flensborgarskóla,
Pétur Runólfsson FSuðurlands
og Einar Arnalds Jónasson far-
arstjóri.
burdo
Eymundsson
Styrktaraðilar keppninnar sýna vörur sínar.
PFAFF ‘Qvi™* SINGER tóSÍWiw FLUGLEIDIR JÍSv
Dómnefndina skipa:
Unnur Arngrímsdóttir framkv.stj. Módelsamtakanna,
Sævar Karl Ólason klæðskeri,
Valgerður Torfadóttir fatahönnuður,
Sigríður Pétursdóttir handavinnukennari,
Bergþóra Guðnadóttir nemi í MHI, sigurvegari 1995,
Málfríður Skjaldberg fulltrúi Eymundsson,
Hcba Hallgrímsdóttir fulltrúi Kókó og Kjallarans.
TJrslitin í undankeppninni um
Aenne Burda verðlaunin munu ráðast
í Ráðhúsinu 27. maí, annan hvítasunnudag
og dagskráin hefst kl. 14.
Keppt er um best hönnuðu og best saumuðu sumarfötin
og koma keppendur úr röðum áhugafólks um fatasaum.
Þátttakendur koma fram í keppnisflíkunum og dómnefnd
kynnir úrslit að því loknu. Keppt er í tveimur flokkum:
Flokki þeirra sem hafa stundað saumaskapinn
skemur en í 2 ár og flokki lengra kominna.
Þrír efstu í hvorum flokki fá vegleg verðlaun.
Sigurvegarar fara til Baden-Baden í haust
og taka þar þátt í lokakeppninni um
Aenne Burda verðaunin.