Morgunblaðið - 12.07.1996, Qupperneq 6

6 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Kerfisverkfræðistofa Verkfræði-
stofnunar Háskóla íslands
Ratsjárfiuggagna-
hermir seldur
til Tékklands
FLUGLEIÐSÖGUÞJÓNUSTA Tékk-
lands hefur fest kaup á fullkomnum
ratsjárfluggagnahermi, AMELIA,
sem Kerfísverkfræðistofa Verk-
fræðistofnunar Háskóla íslands hef-
ur hannað og þróað, en ratsjárflug-
gagnahermirinn er sá eini sinnar
tegundar í heiminum. Kaupsamning-
urinn var undirritaður í gær, og er
þetta í fyrsta sinn sem Kerfisverk-
fræðistofa HÍ selur íslenskt hátækn-
itölvukerfi til erlends aðila. Talið er
að salan á ratsjárfluggagnahermin-
um til Tékklands geti auðveldað sölu
á honum til annarra Evrópulanda og
víðar um heim.
Ratsjárfluggagnahermir er full-
kominn hátækni tölvuhugbúnaður
sem hermir eftir ratsjárgögnum og
eru það aðallega upplýsingar sem
ratsjár fá um ferðir og staðsetningu
flugvéla á lofti en einnig er hægt
að líkja eftir flugi flugvélanna sjálfra.
Ratsjárfluggagnahermir Kerfís-
verkfræðistofu HÍ hefur verið í þróun
um nokkurra ára skeið, en hann var
upphaflega hannaður sem þjálfunar-
hermir fyrir flugumferðarstjóra í
samvinnu við Flugmálastjórn. Síðar
var hermirinn þróaður sem fullkom-
inn ratsjárfluggagnahermir til að
prófa nýtt ratsjárgagnavinnslukerfi
Flugmálastjórnar, sem einnig var
samvinnuverkefni Kerfísverkfræði-
stofu HÍ og Flugmálastjórnar. Flug-
málastjórn hefur einnig notað rat-
sjárfluggagnaherminn til að kanna
kostnað og hagkvæmni á ýmsum
möguleikum í sambandi við flugum-
ferðarstjórn á N-Atlantshafi.
Flugleiðsöguþjónusta Tékklands
er sjálfstætt fyrirtæki sem nýlega
var aðskilið frá Flugmálastjórninni
þar í landi, og hyggst hið nýja fyrir-
tæki nota tölvuhermi Kerfísverk-
fræðistofu HÍ til að prófa nýtt rat-
sjárgagnavinnslukerfi frá franska
rafeindafyrirtækinu Thompson-CSF.
Vegna legu Tékklands í miðri Evrópu
er mikil flugumferð yfír landinu. Á
síðastliðnu ári fóru tæplega 195 þús-
und flugvélar um flugstjórnarsvæði
Tékklands og spáð er 9% aukningu,
sem er 4% meira en spá Alþjóðaflug-
málastofnunarinnar fyrir þennan
heimshluta gerir ráð fyrir.
Morgunblaðið/Halldór
PETR Materna, forstjóri Flugleiðsöguþjónustu Tékklands, Anna
Soffía Hauksdóttir, forstöðumaður Kerfisverkfræðistofu HÍ, og
Þorsteinn Ingi Sigfússon, framkvæmdasijóri Verkfræðistofnun-
ar HÍ, við undirritun samnings um kaup Flugleiðsöguþjónustu
Tékklands á ratsjárfluggagnahermi sem Kerfisverkfræðistofa
Verkfræðistofnunar HÍ hefur hannað og þróað.
FRÉTTIR
Morgunblaðið/RAX
Lélegri vertíð að ljúka
m
GRÁSLEPPUVERTÍÐINNI er nú að ljúka. Veið-
in má standa til 20. júlí alls staðar við landið
nema við innanverðan Breiðafjörð. Þar má veiða
til 10. ágúst. Aflabrögð hafa verið léleg og víða
hafa trillukarlar hætt veiðum fyrir allnokkru.
Það eru aðeins hrognin sem hirt eru úr gráslepp-
unni og alls hafa náðst um 8.000 tunnur. I meðal-
ári er aflinn hins vegar um 13.000 tunnur. Það
vantar því mikið upp á að meðalári sé náð. Reynd-
ar hefur verið þokkaleg veiði við Breiðafjörðinn
að undanförnu, en það dugir skammt. Það hefur
því líklega verið oft sem aflinn hefur verið treg-
ur, jafnvel ekki nema einn fiskur.
Rafmagnsstj óri segir fjármál Rafmagnsveitu Reykjavíkur valda nokkrum áhyggjum
Óvíðunandi afkoma
að óbreyttu afgjaldi
Stjórnarformaður segir RR geta staðið undir afgjöldum
„FJÁRMÁL fyrirtækisins valda
nokkrum áhyggjum. Hið háa af-
gjald ársins 1995 var lækkað við
gerð fjárhagsáætlunar fyrir árið
1996. Áð óbreyttu afgjaldi til borg-
arsjóðs næstu ár og án sérstakra
annarra aðgerða yrði afkoma næstu
ára ekki viðunandi. Batnandi af-
koma Landsvirkjunar kann hins
vegar að breyta þessari mynd.
Fleira þarf þó að koma til,“ segir
Aðalsteinn Guðjohnsen, rafmagns-
stjóri, í nýútkominni ársskýrslu
Rafmagnsveitu Reykjavíkur. Áðal-
steinn segir að handbært fé fyrir-
tækisins hafi verið 420 milljónir í
byrjun þessa árs, en verði 330 millj-
ónir í árslok. Að öllu óbreyttu verði
handbært fé 195 milljónir í lok
næsta árs og neikvætt í árslok
1998.
„Eins og fram kemur í ársskýrsl-
unni var afkoma fyrirtækisins á
síðasta ári sæmilega viðunandi, en
að öllu óbreyttu, þar á meðal af-
gjaldi, stefnir í mjög erfiða stöðu,“
sagði Aðalsteinn í samtali við Morg-
unblaðið. „Afgjaldið er aðeins
ákveðið til eins árs í senn, en okkur
mundi reynast erfitt að halda í horf-
inu ef við þyrftum að greiða 480
milljóna afgjald á næstu árum.“
Verður vonandi lækkað
Aðalsteinn sagði að hann vonaði
að afgjaldið yrði lækkað við gerð
fjárhagsáætlunar borgarinnar í
haust. Ef svo færi að það héldist
hátt þyrfti eitthvað annað að koma
á móti. „Hagur Landsvirkjunar fer
batnandi og tveir þriðju hlutar eig-
infjár Rafmagnsveitu Reykjavíkur
eru bundnir í því fyrirtæki. Ef
Landsvirkjun greiddi Rafmagns-
veitunni verulegan arð myndi stað-
an að sjálfsögðu breytast.“
Aðalsteinn sagði að hafa þyrfti
í huga, að framkvæmdaáætlanir
RR gætu raskast og þar með af-
koman, þrátt fyrir að ávallt væri
reynt að hafa borð fyrir báru í þeim
áætjunum.
„í þessari umræðu um afgjald
vil ég benda á, að borgaryfirvöld
hafa hækkað afgjaldið jafnt og þétt.
Það tók stökk árið 1988 og hefur
verið hátt og vaxandi síðan. Árið
1995 kom svo annað stórt stökk,
en afgjaldið lækkaði á ný í ár. Af-
gjaldið er auðvitað arðgreiðsla fyr-
irtækisins til eiganda síns, en ef
það verður mjög hátt vekur það upp
spurningar um hvar skilin eru milli
eðlilegrar arðgreiðslu og skatt-
heimtu að hluta til.“
Gjaldskrárhækkun
eða lántaka?
Aðspurður hvað væri til ráða ef
engar forsendur breyttust í rekstr-
inum svaraði Aðalsteinn að einhvers
konar samdráttur yrði skoðaður, en
að auki hlyti að verða gripið til
gjaldskrárhækkana eða lántöku.
„Hvoruga leiðina kæri ég mig um
að fara og ég held að borgaryfir-
völd séu á sama máli. Lántaka er
bannorð hjá mér og því aðeins af-
sakanleg að unnið sé að sérstökum
stórframkvæmdum, sem síðar skila
arði.“
Aðspurður sagði Aðalsteinn að
ef litið væri á hátt afgjald sem
skattheimtu að hluta og gjaldskráin
hækkuð til að mæta þeim útgjöld-
um, kynnu aðrir viðskiptavinir Raf-
magnsveitu Reykjavíkur en Reyk-
víkingar að hugsa sinn gang. Gjald-
skrárhækkun gæti til dæmis verið
Kópavogsbúum þyrnir í augum, ef
þeir greiddu hærra verð fyrir raf-
magnið vegna „skattheimtu" af
þessu tagi.
Aðspurður hve hátt afgjaldið
mætti vera, svo Rafmagnsveitan
stæði vel að vígi, kvaðst Aðalsteinn
ekki vilja svara, því upphæð af-
gjaldsins. væri í raun pólitísk
ákvörðun. „Við gerð fjárhagsáætl-
unar næsta árs vil ég hins vegar
sjá þetta gjald lækkað, sé þess
nokkur kostur,“ sagði rafmagns-
stjóri.
Afgjald Rafmagnsveitu Reykja-
víkur var 595 milljónir árið 1995,
en var lækkað á þessu ári í 483
milljónir. Alfreð Þorsteinsson, for-
maður stjórnar veitustofnana borg-
arinnar, telur Rafmagnsveituna
geta staðið undir þessum afgjöldum
og segir að miðað við fyrstu fimm
mánuði ársins stefni nú í að afkoma
Rafmagnsveitunnar verði betri í ár
en í fyrra.
í ræðu stjórnarformannsins á
fundi borgarstjórnar fyrir skömmu
sagði hann að athugasemdir um að
of há afgjöld hefðu neikvæð áhrif
á handbært fé veitustofnana kæmu
honum spánskt fyrir sjónir. Sú
spurning vaknaði, hvað þessi fyrir-
tæki þyrftu mikið handbært fé um
áramót. „Rafmagnsveitan hefur
haldið því fram að hún þyrfti að
hafa 500 milljónir. Hvað hefur Raf-
magnsveitan að gera við 500 millj-
ónir í kassa um áramót eftir að
hafa greitt sínar skuldir, til dæmis
gagnvart Landsvirkjun? Ég held að
Rafmagnsveitunni dygði fullkom-
lega að hafa um 200 milljónir,"
sagði Alfreð.
Hann benti jafnframt á, að á síð-
asta kjörtímabili hefði borgarstjórn
verið sammála um að eðlilegt væri
að veitufyrirtæki borgarinnar
greiddu sem næmi 4% af hreinni
endurmetinni eign í arð til borgar-
sjóðs. Ef þeirri reglu væri fylgt
greiddu veitufyrirtækin um 1.280
milljónir, en greiða nú aðeins hærri
upphæð. Þar munaði þó ekki miklu
og ef um einkafyrirtæki væri að
ræða væru kröfurnar töluvert meiri.
Alfreð ítrekaði að veitufyrirtækjun-
um hefði verið gert að leita leiða
til að spara í rekstri og það hefði
t.d. skilað sér í samstarfi í inn-
heimtu, útboðum o.fl.