Morgunblaðið - 12.07.1996, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 12. JÚU 1996
AÐSENDAR GREIIMAR
MORGUNBLAÐIÐ
Evrópsk sam-
vinna styrkir
íslensk fyrirtæki
ÍSLENDINGAR taka núna þátt
í um 50 evrópskum samstarfsverk-
efnum á sviði rannsóknar- og
tækniþróunar, sem Evrópusam-
bandið (ESB) styrkir. U.þ.b. 15
fyrirtæki eru beinir þátttakendur
í verkefnunum en mun
fleiri fyrirtæki koma
að þeim með því að
þiggja faglega ráðgjöf
frá innlendum eða er-
lendum sérfræðing-
um. En tæknistofnan-
ir og Háskólinn taka
þátt í mun fleiri verk-
efnum en fyrirtækin.
Æskilegt væri að
fleiri fyrirtæki væru
virkir þátttakendur í
þeim, því allt bendir
til að á þann hátt skili
niðurstöðurnar fljót-
ast og best tilætluðum
árangri fyrir atvinnu-
lífið. Enda setur fram-
kvæmdastjórn ESB oft skilyrði um
að fyrirtæki séu þátttakendur í
samstarfsverkefnum til að þau fái
styrki. Á undanförnum mánuðum
hafa fjölmörg fyrirtæki um allt
land verið heimsótt og haldnir
hafa verið margir kynningarfundir
á vegum Kynningarmiðstöðvar
Evrópurannsókna (KER), til að
kynna fyrirtækjum þá möguleika
sem standa til boða í samvinnu
við fyrirtæki og rannsójtnaraðila í
öðrum Evrópulöndum. í ljós hefur
komið að þeir sem stjórna fyrir-
tækjunum hafa mikið af góðum
hugmyndum um vöruþróun,
hvernig afla ætti nýrra markaða
eða annað sem gæti styrkt stöðu
fyrirtækja þeirra. Sumar þessara
hugmynda, þótt góðar séu, falla
ekki undir þau markmið sem ESB
setur um verkefni sem eru styrkt.
En aðrar hugmyndir væru vel til
þess fallnar og gætu átt góða
möguleika á að verða samþykktar.
Lítil fyrirtæki
hagnast mest
En hver er ávinningurinn og
hvers vegna ættu menn að eyða
dýrmætum tíma og peningum í
að sækja um styrki til tæknilegra
samstarfsverkefna með erlendum
fyrirtækjum? Svarið er að sjálf-
sögðu; von um aukinn hagnað og
bætta samkeppnisstöðu fyrirtækj-
anna. Auk þess hefur komið í ljós,
meðal fyrirtækja í öðrum Evrópu-
Biddu um Banana Boat
sólbrúnkufestandi
Atter Sun el þú vill festa solbrúnkuna lil mánaða um leiD og þú
nærír hiíðina með Aloe Vera, E-vítam., kollageni og lanólíni.
o Sértiannaðar Banana Boat bamasólvarnir #15, #29, #30
og 50#. Krem, úði, þykkur salvi og sffli.
□ Banana Boat naeringarkrem Bnin-án sólar m/sólvöm #8.
o Hraðgræðandi Banana Boat varasalvi steyptur úr Aloe Vera
m/sólv. #21, E-vítamín m/sólvörn #30; kirstuberjum, vatns-
melónum, blðnduðum ávðxtum m/sólv. #15, Bragðgóðir.
□ Hvers vegna aó txirga 1200 kr. fyrir kvartlrtra af Aloe geli
þegar þú getur leng'ð sama magn al 99,7% hreinu Banana
Boat AJoe Vera geli á 700 kr ? Eða tvöfalt meira magn af
Banana Boat Aloe Vera geli á 1000 kr. Án spírulínu, til-
búinna lyktarefna eða annarra ertandi ofnæmisvalda.
Biódu um Banana Boat í sólbaðsstofum, apótekum, snyrtiv.
verslunum og öllum heilsubúðum utan Reykjavíkur. Banana
Boat E-gel fæst líka hjá Samtökum psoriasis- og exem-
sjúkfnga.
Heilsuval - Barónsstjg 20 ct 562 6275
löndum, sem hafa lengri reynslu
af þátttöku í fjölþjóðlegum rann-
sóknar- og þróunarverkefnum, að
þau telja það mikilsverða viður-
kenningu á starfsemi sinni að fá
samþykkta umsókn frá ESB um
styrk vegna rann-
sóknar- eða þróunar-
verkefnis. Fyrirtækin
taka upp samstarf við
fyrirtæki í sömu
starfsgrein í öðrum
löndum og oft leiðir
eitt samstarfsverkefni
af öðru, sem hefur í
för með sér aukna víð-
sýni og samstarf langt
út fyrir það sem upp-
haflega var gert ráð
fyrir. Nýleg athugun
í Svíþjóð sýnir að lítil
fyrirtæki hagnast
mest á þátttöku í sam-
starfinu. Stjómendur
þeirra telja mikilverð-
ast að hafa náð nýjum viðskipta-
samböndum, tekið upp nýja fram-
leiðsluhætti og farið að framleiða
nýjar vörur.
Árangur íslensku fyrirtækjanna
af þátttöku í verkefnunum verður
íslendingar taka þátt í
um 50 evrópskum sam-
starfsverkefnum, segir
Emil B. Karlsson, flest-
um á sviði rannsóknar-
o g tækniþróunar.
ekki hægt að meta fyrr en að
nokkrum árum liðnum, þar sem
flest þeirra eru nýhafin og áætlað
er að þeim ljúki eftir 2 - 4 ár. Þó
er hægt að meta árangurinn af
fjölda samþykktra umsókna og
upphæð styrkja sem fengist hafa.
Um 31% íslenskra umsókna í 4.
rammaáætlun ESB, sem er helsti
vettvangurinn á þessu sviði, hafa
verið samþykktar en að meðaltali
eru einungis 20% umsókna sam-
þykktar. Meðaltal styrkja til ís-
lensku þátttakendanna er um 10
millj. kr. vegna hvers verkefnis en
nemur allt að 50 - 60 millj. kr. í
einstaka tilvikum.
Aðstoð í formi peninga og
leiðbeininga
Einn helsti þröskuldurinn fyrir
því að lítil íslensk fyrirtæki, sem
hafa góða verkefnishugmynd,
leggi í að leita sér að hentugum
samstarfsaðilum í öðrum Evrópu-
löndum og geri umsókn sem er
vandasamt verk ef vel á að vera,
er hversu tímafrekt og kostnaðar-
samt það er. Þetta vandamál ein-
skorðast þó ekki við ísland, heldur
önnur Evrópulönd einnig. En
þröskuldurinn er ekki óyfirstígan-
legur og nú er lögð áhersla á að
gera endurbætur á umsóknarferl-
inu svo það verði einfaldara og
fljótvirkara í sniðum. Dæmi sem
sannar hvað hægt er að gera ef
góð hugmynd að verkefni er til
staðar og vilji er til framkvæmda
sannast hjá Máka hf. á Sauðár-
króki, sem er tveggja manna fyrir-
tæki og stjómar samstarfsverkefni
með Svíum og Frökkum. Verkefn-
ið gengur út á ræktun hlýsjávar-
fisks á norðlægum slóðum.
Nú þegar hefur, bæði hér á landi
og innan framkvæmdastjórnar
ESB, verið byggt upp kerfí til að
auðvelda litlum fyrirtækjum þátt-
Emil B.
Karlsson
töku í verkefnum. Nokkrir helstu
þættir þess eru eftirtaldir:
- Kynningarmiðstöð Evrópu-
rannsókna, KER, er ein af næstum
60 sambærilegum miðstöðvum um
alla Evrópu. Henni er m. a. ætlað
að leiðbeina litlum fyrirtækjum
sem hafa í hyggju að taka þátt í
evrópsku tæknisamstarfí og finna
hugmyndum þeirra heppilegan
farveg. Það getur verið innan 4.
rammaáætlunarinnar, Evreka
áætlunarinnar eða COST-sam-
starfsins. Ennfremur vinnur KER
að því að miðla til fyrirtækja niður-
stöðum úr rannsóknarverkefnum
sem er lokið og gætu hentað ís-
lenskum fyrirtækjum.
- Hægt er að fá fjárhagslega
aðstoð við að kanna fýsileika verk-
efnishugmyndar á frumstigi og til
að gera umsókn til ESB. Rann-
sóknarráð íslands veitir styrki til
undirbúnings umsókna, sömuleiðis
veitir ESB styrki sem nema allt
að 3,6 millj. kr. til könnunar og
undirbúnings umsóknar. Þá má
einnig nefna Norræna iðnaðar-
sjóðinn sem aðstoðar fyrirtæki í
tveimur eða fleiri Norðurlandanna
sem taka sig saman um að sækja
um verkefnastyrki til ESB. Áð
lokum má nefna að á sumum
tæknisviðum fara fulltrúar fram-
kvæmdastjórnar ESB yfír drög að
umsóknum, umsækjendum að
kostnaðarlausu og benda á þau
atriði sem betur mega fara til að
endanleg umsókn verði samþykkt.
- Á Iðntæknistofnun er starf-
rækt Evrópumiðstöð lítilla og miðl-
ungsstórra fyrirtækja. Hlutverk
hennar er að aðstoða fyrirtæki við
að komast í viðskiptasamstarf eða
fínna viðeigandi evrópska sam-
starfsaðila á öðru sviði. Það er
meðal annars gert með því að
skipuleggja svokölluð fyrirtækja-
stefnumót víða um Evrópu þar
sem fulltrúar fyrirtækja hittast og
koma sér saman um samstarf á
einhveiju því sviði sem þeim hent-
ar.
- í Brussel eru starfandi tveir
íslenskir vísindafulltrúar í sendi-
ráðinu og einn starfsmaður iðnað-
ar- og viðskiptaráðuneytisins.
Þeirra starf er mjög mikilvægt við
öfiun sambanda og til að hafa
vakandi auga yfir möguleikum
sem standa Islendingum til boða.
Þá eru íslenskir sérfræðingar í
öllum stjórnarnefndum hinna mis-
munandi undiráætlana sem falla
undir 4. rammaáætlunina.
Pólitík og
4. rammaáætlunin
Á kynningarfundum um þessi
mál sem KER hefur staðið fyrir
um landið hafa komið fram sjónar-
mið um hvort ísland ætti eða ætti
ekki að taka þátt í samstarfi við
Evrópusambandslöndin. Eg tel
ekki rétt að tengja þá pólitísku
spurningu við það hvort íslensk
fyrirtæki ættu að taka upp rann-
sóknar- og þróunarsamstarf við
fyrirtæki í öðrum Evrópulöndum.
íslendingar greiða núna um 200
millj. kr. á ári til 4. rammaáætlun-
ar ESB. Á móti höfum við sama
rétt og aðrar þjóðir, sem greiða
til sjóðsins, til að fá verkefni
styrkt.
Á því eina og háifa ári sem lið-
ið er frá því að 4. rammaáætlun-
in hófst og íslendingar fengu
sama rétt og ESB þjóðirnar til
þátttöku í rannsóknar- og þróun-
aráætlunum innan hennar, hefur
komið í ijós að íslendingar eru
eftirsóttir samstarfsaðilar. Hér á
landi er'til verkþekking og kunn-
átta sem hefur verið byggð upp
og aðlöguð að sérstæðu atvinnu-
og menningarlífi okkar. Við erum
því engan veginn bara þiggjendur
í samstarfi við annað evrópskt
atvinnulíf, heldur ekki síður veit-
endur.
Höfundur er kynningarsljóri
Iðntæknistofnunar og starfar
fyrir Kynningarmiðstöð
Evrópurannsókna, KER.
Flutningur stofn-
ana er nauðsyn
EFTIR fyrirheit
margra ríkisstjórna og
áratugalanga baráttu
sveitarstjórnarmanna
um flutning ríkis-
stofnana út fyrir höf-
uðborgarsvæðið, hef-
ur loksins verið tekin
ákvörðun, sem markar
þáttaskil í þessum efn-
um. Umhverfísráð-
herra, Guðmundur
Bjarnason, að fengnu
samþykki ríkisstjórnar
íslands, hefur ákveðið
að flytja starfsemi
Landmælinga íslands
til Akraness. Ákvörð-
un ráðherrans og
ríkisstjórnarinnar hefur truflað hið
smurða gangverk tilverunnar í
Reykjavík og ráðherrann er
skammaður fyrir að framfylgja
stefnu ríkisstjórnarinnar. Meðal
annars hefur leiðarahöfundur
Morgunblaðsins í tvígang fjallað
um málið auk þess sem blaðið hef-
ur sótt efni sitt og afstöðu aðallega
til þingmanna höfuðborgarsvæðis-
ins og starfsmanna Landmælinga
og vitanlega komist að einlitri nið-
urstöðu um að flutningur stofnana
af höfuðborgarsvæðinu út á land
sé af hinu illa. Ástæða er til að
gera tilraun til að andæfa svo
þröngri hugsun sem blaðið og
ýmsir aðrir hafa sett fram í um-
fjöllun sinni.
Ástæður
stofnanaflutnings
Tilflutningur stofnana er aðferð
til að jafna aðstöðu milli byggðar-
laga og til að styrkja búsetu á
ákveðnum svæðum. Guðmundur
Bjarnason umhverfisráðherra fann
þetta ekki upp, en hann hefur af
áræði gengið gegn málsvörum
tregðunnar í þessu efni og fram-
fylgt stefnu ríkisstjórnarinnar. Á
liðnum árum hefur verið rætt um
aðgerðir til að hamla gegn flutn-
ingi af landsbyggðinni til höfuð-
borgarinnar, en eins og kunnugt
er hafa af atvinnuástæðum nokkr-
ar „landmælingar“ og fjölskyldur
þeirra flust til Reykjavíkur. Sá
flutningur hefur ekki verið þrauta-
laus fyrir það fólk sem því hefur
þurft að sæta. Minnkandi kvóti,
sameining fiskvinnslufyrirtækja og
gjaldþrot fyrirtækja hefur gert
landsbyggðarfólki lífið erfitt og
víða hefur það flosnað upp til að
höndla hamingjuna í Reykjavík.
Tilflutningi stofnana er ætlað
að styrkja byggðir og draga úr
flutningi fólks á höfuðborgarsvæð-
ið, þar sem nú búa 65% þjóðarinn-
ar. Þessi tilflutningur fólks hefur
m.a. haft það í för með sér að nú
er krafist jöfnunar atkvæðisréttar
þ.e. fleiri þingmenn höfuðborgar-
svæðisins á kostnað þingmanna
landsbyggðarinnar. Á móti er kraf-
ist eðlilegrar hlutdeildar lands-
byggðarinnar í stjórnsýslu lands-
ins, m.a. með tilflutningi stofnana.
Landsbyggðarfólk sættir sig ekki
við svör í því efni að kannski eigi
að setja nýjar stofnanir upp úti á
landi eða skoða vel og rækilega
hvort ekki finnist stofnun til flutn-
ings þar sem þannig háttar að
flutningurinn komi eki við neinn.
Þegar vandi steðjar að einhæfu
atvinnulífí byggðarlaga er einsýnt
að fólk leitar til þeirra staða sem
fjölbreytnin er meiri. Þennan veru-
leika þarf að hafa í huga þegar
flutningur stofnana er metinn.
Flutning Lanmælinga íslands má
ekki skoða sem einstaka aðgerð
heldur í samhengi þess að fleiri
stofnanir fylgi á eftir. Tregða emb-
ættismanna til að fylgja þessari
stefnu ríkisstjórnarinnar og nei-
kvæð umfjöllun fjölmiðla út frá
þröngu sjónarhorni má
ekki verða til þess að
aðrir ráðherrar en
umhverfisráðherra
heykist á að fram-
fylgja raunverulegri
og virkri byggða-
stefnu.
Atvinnuöryggi
ríkis-
starfsmanna
Þegar flutningi
Landmælinga íslands
til Akraness er and-
mælt hafa ýmsir haft
áhyggjur af atvinnuör-
yggi opinberra starfs-
manna og jafnvei
maka þeirra. Enginn hefur hingað
til haft áhyggjur af atvinnuöryggi
þeirra sem starfa að grunnatvinnu-
greinum á landsbyggðinni. At-
vinnuöryggi þeirra hefur birst
reglulega í fjölmiðlum í formi talna
um atvinnuleysi. í sama tölublaði
og umhverfisráðherra er skam-
maður fyrir að gera það sem aðrir
stjórnmálamenn hafa talað um, en
ekki þorað að framkvæma, fagnar
Morgunblaðið því að skera eigi
fjárlög næsta árs niður um fjóra
milljarða. Bregður þá svo við að
lítið fer fyrir áhyggjum leiðarahöf-
undar hvar sá niðurskurður lendir
Gætt hefur fordóma,
segir Gísli Gíslason í
þessari fyrstu grein af
þremur, í umgöllun um
flutning ríkisfyrirtækja.
og hveijir það verða sem tapa þar
störfum. í heilbrigðisgeiranum hef-
ur stofnunum og deildum verið
lokað og á sama tíma og hallalaus-
um fjárlögum er fagnað fá þeir sem
framfylgja stefnu ríkisstjórnarinn-
ar óvægna meðferð fjölmiðla og
sagt að ákvarðanir þeirra séu bara
pólitískar og geðþóttaákvarðanir
að auki. Við flutning Landmælinga
til Akraness er ekki verið að segja
fólki upp heldur að flytja starfs-
vettvang þess til. Vitanlega eru
aðstæður fóks misjafnar gagnvart
slíkum flutningi. Þess vegna á að
gera það sem hægt er til að koma
til móts við fólk til að auðvelda
því flutninginn. Eðlilegt er einnig
að taka mál þeirra sem ekki geta
flutt til skoðunar m.t.t. hvort unnt
sé að útvega þeim önnur störf á
vegum ríkisins. Flutningur stofn-
ana frá höfuðborgarsvæðinu bygg-
ist ekki á mannvonsku heldur
stefnu sem ætlað er að styrkja
byggðir landsins. Sú stefna, ekki
síður en hallalaus fjárlög, kann að
reynast einhveijum óþægileg, en
það dregur ekki úr mikilvægi verk-
efnisins.
Umfjöllun fölmiðla, þingmanna
höfuðborgarsvæðisins, að Rann-
veigu Guðmundsdóttur undanskil-
inni, og ýmissa embættismanna
um tilflutning Landmælinga til
Akraness hefur byggst á þröngu
sjónarhorni og hugsunarhætti höf-
uðborgarbúans. Gætt hefur for-
dóma í garð landsbyggðarinnar á
þeim nótum að störf fagmanna í
höfuðborginni séu allt of flókin til
þess að þau verði unnin af ein-
hveiju viti fjarri menningunni.
Þessari umfjöllun mótmælir fólk á
landsbyggðinni og ætlast til þess
að stefnu ríkisstjórnarinnar um til-
flutning stofnana sem lið í byggða-
stefnu verði fylgt eftir.
Höfundur er bæjarstjóri á
Akranesi.
Gísli
Gíslason