Morgunblaðið - 25.07.1996, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ1996 27
Óírúleg vcrOlæhhun?
Jakkaföt áöur 13.900 kr. nú 6.900 kr.
Stakir jakkar áöur 12.900 kr. nú 6.900 kr.
Frakkar áður 10.900 kr. nú 4.900 kr.
Jakkaföt meö vestí áöur 19.900 kr. nú 12.900 kr.
Peysur áöur 5.900 kr. nú 2.900 kr.
Skyrtur áður 3.490 kr. nú 1.900 kr.
Vesti áður 5.400 kr. nú 2.900 kr.
Pólóbolir áöur 2,200 kr. nú 990 kr.
Skór áöur 6.500 kr. nú 2.900 kr.
Opnunartími þessa
heigi á Laugaveginum:
Fim. k I . 10 — 19.
Fös. k1. 10-19.
Lau. k1. 10-16.
Sun. k I . 13-17.
YOU
Laugavegi51 s: 551 8840
viðtakendur hafa stórhagnazt á,
svo sem sést á tekjum þeim, sem
þeir hafa haft bæði af sölu og leigu
veiðiheimildanna.
Aukning veiðiheimilda á næsta
fiskveiðiári markar tímamót, og
þau á að nota til þess að stíga fyrstu
sporin í þá átt að afnema það stór-
fellda þjóðfélagsranglæti, sem felst
í veitingu veiðiheimilda án endur-
gjalds. Það er auðvitað ekki hægt
án lagasetningar. Þess vegna ætti
það að verða eitt af fyrstu verkum
Alþingis í haust að setja lög um,
að greiða skuli veiðigjald af þeim
hluta þegar úthlutaðra þorskveiði-
heimilda, sem nemur aukningunni
frá fyrra ári.
Fylgjendum veiðigjaldshug-
myndarinnar, sem hefur farið mjög
fjölgandi á síðari árum, hefur alltaf
verið ljóst, að framkvæmd þess
þáttar fiskveiðistjórnar er vanda-
söm. Þeir hafa því yflrleitt lagt
áherzlu á, að farið sé hægt í sakirn-
ar, safnað reynslu og reynt að læra
af henni, en stefnt að því marki,
að aflamark verði hagstæðast mið-
að við verndun fiskistofnanna og
að þess verði aflað með sem hag-
stæðustum hætti, með lágmarks-
kostnaði. Þó má einnig færa þung
rök að því að hafa nú hraðar og
fumlausar hendur í þessu máli, úr
því að mikill tími hefur farið til
spillis síðan 1984. Þegar svo stend-
ur á eins og nú, að til úthlutunar
hafa komið nýjar veiðiheimildir,
virðist enginn hlutur sjálfsagðari
en að látið sé reyna á kosti veiði-
gjalds og það innheimt af viðbótar-
heimildunum.
Ég er þeirrar skoðunar, að í
frambúðarskipan fiskveiðistjórnar-
innar væri uppboð á veiðiheimildum
æskilegasta framkvæmdin á notk-
un veiðigjalds sem stjórntækis,
enda í nánustu samræmi við þá
meginreglu markaðsbúskapar, að
verð skuli ráða notkun framleiðslu-
afla. En við þær sérstöku aðstæð-
ur, sem nú er um að ræða, tel ég
samt, að uppboð á veiðiheimildum
sé ótímabært. Heppilegra væri
því, að stjórnvöld afhentu þau
gegn föstu gjaldi. Þá vaknar auð-
vitað spurningin um, hversu hátt
það skuli vera. Sú hugmynd hefur
verið sett fram að miða ætti veiði-
gjaldið við það gangverð á þorskk-
vótum, sem tíðkast hefur undan-
farið. Af ýmsum ástæðum, sem
of langt mál yrði að ræða hér,
teldi ég hyggilegra að fara mjög
vægt í sakirnar eins og nú háttar
og miða veiðigjaldið undir þessum
sérstöku kringumstæðum við t.d.
um helming af núverandi gang-
verði þorskkvóta, t.d. um 40 kr. á
kíló. Þeim aðilum, sem fengið hafa
veiðiheimildir, yrði þá gert að
greiða þetta gjald fyrir viðbótina.
Ef þeir kysu að greiða gjaldið ekki,
yrðu nýju heimildirnar seldar öðr-
um.
III.
Ef þannig yrði farið að, fengi
ríkissjóður nýjar tekjur, sem nema
mundu 1,2 - 1,3 milljörðum króna.
Hvernig ætti að ráðstafa þessum
tekjum? Með hliðsjón af því, að
eigandi fiskistofnanna, almenn-
ingur í landinu, hefur fram að
þessu engan arð hlotið af þessari
eign sinni, langar mig til þess að
ljúka þessum orðum með því að
leggja til, að þetta fé yrði notað
til þess að hækka persónuafslátt-
inn í tekjuskatti um því sem næst
750 kr. á mánuði. Það þýddi, að
nánast allir landsmenn fengju
þessa upphæð í hendur mánaðar-
lega. Með þessu móti mætti stíga
fyrsta sporið í þá átt að bæta úr
því ranglæti, sem fyrir löngu var
orðið óviðunandi.
Höfundur er fv. prófessor.
Eiga réttlæti og hag-
kvæmni enn að bíða?
hefst í dag, fimmtudag
Þetta fé mundi nægja
til þess að hækka per-
sónuafsláttinn í tekju-
skatti um því sem næst
750 kr. á mánuði, segir
Gylfi Þ. Gíslason, í síð-
ari grein sinni um veiði-
leyfagjald.
veiðistjórn án þess. Það er löngu
orðið tímabært að lækna barna-
sjúkdóma fiskveiðistefnunnar og
stuðla að því, að íslenzkur sjávar-
útvegur sé rekinn af fyllstu hag-
kvæmni auk þess sem þjóðfélags-
réttlætis sé gætt í tengslum við
hagnýtingu fiskiauðlindarinnar,
sem og annarra, takmarkaðra auð-
linda landsins.
II.
Á þessu ári hafa þau gleðilegu
tíðindi gerzt, að þorskstofninn er
nú aftur á uppleið. í reglugerð, sem
gefin var út í lok júní, voru veiði-
heimildir á þorski auknar um
31.000 smálestir. Samkvæmt
reglugerðinni fá sömu aðilar og
áður afhentar veiðiheimildir án
endurgjalds. Augljóst er, að viðbót-
arheimildirnar eru ekki síður verð-
mætar en fyrri veiðiheimildir, sem
Nú er
tíminn
kominn
i.
ÞÓTT fiskveiðisjt-
órnin á íslandi sé full-
komnari en hjá flest-
um öðrum þjóðum,
enda eiga íslendingar
meira undir því, að svo
sé, en aðrir, þá hafa
verið á henni gallar frá
upphafi og eru enn. Á
sínum tíma stuðlaði
hún að því, að fiski-
skipaflotinn stækkaði alltof mikið
og íþyngdi þjóðarbúskapnum með
óhóflegum kostnaði. Hún kom ekki
í veg fyrir ofveiði. Hún tryggði
ekki jafnrétti milli útflutnings-
atvinnuveganna, heldur ívilnaði
sjávarútvegi á kostnað iðnaðar og
þjónustu. Hún stuðlaði ekki að
nauðsynlegri sveiflujöfnun í þjóð-
arbúskapnum, en sveiflur draga úr
hagvexti. í henni hafa ekki falizt
ráðstafanir til þess að tryggja, að
fiski sé ekki hent í verulegum
mæli. Og síðast en ekki sízt hefur
hún smám saman og í vaxandi
mæli stuðað að stórkostlegu þjóð-
félagsranglæti. Afgjald fyrir hag-
nýtingu verðmætrar auðlindar,
fiskistofnanna við landið, hefur
ekki verið liður í fiskveiðistjórn-
inni. Arðurinn af notkun hennar
hefur án endurgjalds verið afhentur
vissum hópi útgerðaraðila, sem
upphaflega miðaðist við þá, sem á
þeim tíma höfðu veiðireynslu. Með
þessu hefur fiskveiðistjórnin haft
af lögmætum eigendum fiskistofn-
anna, þjóðarheildinni, ótalda millj-
arða, sem hægt hefði verið að nota
til þess að treysta undirstöðu þjóð-
arbúsins og bæta hag almennings.
Það hefur verið afmarkaður hópur
útgerðaraðila, sem fengið hefur
fiskveiðiarðinn afhentan og safnað
miklum auði. Nýir útgerðaraðilar
hafa ekki átt þess kost
að hefja útgerð nema
kaupa veiðiréttindi af
þeim sem notið hafa
þeirra sérréttinda að
fá veiðiheimildir
ókeypis.
Hér er ekki aðeins
um að ræða hróplegt
þjóðfélagsranglæti.
Fiskveiðistjórnin hefur
ekki heldur stuðlað að
fyllstu hagræðingu. í
fýrri grein sagðist ég
ekki deila á þáverandi
stjórnvöld fyrir að hafa
í upphafi sézt yfir kosti
þess að hagnýta í full-
um mæli kosti mark-
aðsbúskapar, en skilyrði fyrir full-
um árangri markaðsbúskapar er
m.a., að allir framleiðsluþættir séu
verðlagðir og fyrir þá greitt. í sjáv-
arútvegi njóta kostir markaðsbú-
skapar sín ekki til fulls nema hag-
nýtingu fiskimiða sé m.a. stjórnað
með veiðigjaldi fyrir notkun þeirra.
Innheimta veiðigjalds er auðvit-
að eins og allir þættir fiskveiði-
stjórnar flókin ráðstöfun, sem
vanda þarf framkvæmd á. Hún
getur, ef henni er beitt í fyllsta
mæli, kallað á aðrar ráðstafanir,
svo sem sveigjanlega gengisskrán-
ingu, sem aldrei ætti þó að þurfa
að kalla á verðhækkanir og kjara-
skerðingu, eins og fyrri gengis-
lækkanir, af því að fiskveiðistjórn,
sem hefur veiðigjald að þætti, eyk-
ur þjóðarframleiðslu meira en fisk-
Gylfi Þ.
Gíslason
ahagstæðu
verðl
9"m/snúning
2.690 ki
10' an snúning:
1.990 k
12' 'm/snúning
3.290 k
16' 'm/snúninc
a.290 k
Heimilistæki hf
SÆTÚN 8 SfMI 569 1500
umboðsmenn um land allt