Morgunblaðið - 06.10.1996, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Þverá í Rangárvalla-
sýslu bætist væntanlega
í hóp laxveiðiáa landsins
næsta sumar.
Búið er að gera ána
fiskgenga, sleppa í
hana ógrynni laxaseiða
aukþess sem unnið
er að umfangsmikilli
skógrækt og land-
græðslu á bökkum
árinnar. Guðni Einars-
son blaðamaður
og Ragnar Axelsson
ljósmyndari kynntu
sér framkvæmdimar
við Þverá.
ÞVERÁ lætur lítið yfír sér
þar sem hún rennur
með Fljótshlíðinni og
svelgir fjölda lækja á
leið sinni niður í Eystri-
Rangá. Þveráin hefur grafið sér
farveg í aurana neðan við Fljóts-
hlíðina. Þar er áin vel fiskgeng
og að mörgu leyti ákjósanleg veið-
iá, vatnið hreint og enginn jökull
í því. Áin er löng og grunn og
hlýnar því vatnið á góðviðrisdög-
um sem þykir ákjósanlegt fyrir
viðkomu físka.
Undanfarin tvö sumur hefur
verið unnið að lagfæringu á far-
vegi Þverár á átta kílómetra löng-
um kafla ofan _ við ármótin við
Eystri-Rangá. Á þessum kafla,
sem nær frá brú yfír ána á þjóð-
vegi 1 stutt austan við Hvolsvöll
og niður að ármótum, flæmdist
Þveráin yfir töluvert svæði í
grunnum álum. Víðast hvar var
hægt að vaða yfir á lágum stígvél-
um og þessi hluti árinnar tæplega
eða ekki fiskgengur nema í vatna-
vöxtum. Eystri-Rangá er þekkt
laxveiðiá og skilyrði ákjósanleg í
Þverá innanverðri. Það þótti því
til nokkurs að vinna að greiða fiski
leið á milli þessara vatnasvæða.
Um leið og farvegurinn hefur
verið lagfærður hefur verið unnið
að landgræðslu og skógrækt með-
fram þessum kafla árinnar. Þeir
sem standa að þessum fram-
kvæmdum eru Veiðifélag Þverár
og Skógræktarfélag Rangæinga.
Markús Runólfsson er formaður
beggja félaganna. Veiðifélag Þver-
ár er félag nær allra landeigenda
sem eiga land að Þverá, allt inn
að Háamúla í Fljótshlíð, en þeir
eru á milli 70 og 80 talsins. Flest-
ir landeigendur eru í Fljótshlíðinni
en einnig í Hvolhreppi, Rangár-
vallahreppi og Vestur-Landeyjum.
Félagið hafði lengi legið í láginni
en var endurreist í fyrra í þeim
tilgangi að efla fiskgengd í Þverá
og byggja hana upp sem veiðiá.
„Við teljum að lífsskilyrðin fyrir
fisk séu ágæt inni í Fljótshlíð,"
segir Markús. „Þar rennur áin á
malarbotni með grónum bökkum
og hitastig vatnsins er ákjósan-
legt.“ Markús segir að nú séu
bleikja, urriði og sjóbirtingur í
Þverá.
Margra ára þróun
Allt fram á miðjan fímmta ára-
tug aldarinnar rann Markarfljót í
Þverá og flæmdist þetta vatnsfall
óbeislað vítt og breitt yfír aurana
neðan við Fljótshlíð. Hlaðið var
fyrir Markarfljót í lok seinna stríðs
og því beint í núverandi farveg.
Þótt Þveráin væri nú miklu vatns-
minni en áður hélt hún áfram
flandri sínu í grunnum farvegum
um aurana.
Séra Sveinbjörn Högnason,
GREINILEGA sést hvernig sandurinn úr farvegi Þverár hefur safnast saman neðan við garðana
frá því í sumar og myndað eyrar. Gróður er undrafyótur að nema þetta nýja land.
Morgunblaðið/RAX
:
»

i
8
t
m
L
MARKÚS Runólfsson breiðir loðnunót yfir nýja árbakkann Sandgarðurinn er varinn með trölivöxn-
um grastorfum og gömlum veggjabrotum er sökkt við garðbrúnir þar sem mest mæðir á.
fyrrum prestur á Breiðabólstað og
alþingismaður, kom með þá hug-
mynd á sjötta áratugnum að beina
Þverá í einn farveg og gera hana
fiskgenga. Snemma á sjöunda ára-
tugnum kannaði Ásgeir L. Jóns- -
son, þáverandi vatnsvirkjaráðu- ®
nautur Búnaðarfélagsins, hvað f
þyrfti til að laga farveg árinnar á ^
svæðinu frá Lambey inn að
Háamúla. Ásgeir skilaði skýrslu i
desember 1964 um „Stokklagn-
ingu Þverár í Fljótshlíð og hliðar-
lækja“. Hann kynnti sér úrkomu
í Fljótshlíð og rennsli Merkjaár.
Með tilliti til þess taldi Ásgeir
hæfílegt að mesta breidd farvegar
Þverár yrði áætluð 60 metrar og |
síðan mjókkandi eftir því sem inn- m
ar drægi. Áætlaður kostnaður við 'i
þessa framkvæmd, ásamt teng- 1
iálmum við hliðarár og læki, var
rúmar tvær milljónir á þágildandi
verðlagi. Miðað við hækkun bygg-
ingarvísitölu eru það tæpar 19
milljónir króna á núvirði.
Markús Runólfsson segir að
fyrir um 20 árum, meðan fram-
ræsla lands naut styrkja, hafi ver- g
ið fenginn ráðunautur frá Búnað-
arfélaginu til að leggja mat á hvort v
aðgerðir til að laga farveg Þverár |
yrðu styrktar. „Það fékkst jákvætt