Morgunblaðið - 19.10.1996, Page 27

sæi fyrii' að Schliiter
myndi fara frá á
þennan hátt hafði þó
hugsanleg afsögn
hans verið rædd og
hvemig bregðast
skyldi við henni, svo
það hggur í augum
uppi að spyrja
Ellemann-Jensen
hvort hann hafi ekki
orðið svohtið ergileg-
ur yfir að stjórn
borgarflokkanna
skyldi daga uppi á
þennan hátt. „Ergi-
legur?“ segir hann
og dregur seiminn.
„Nei... Eg var tryllt-
ur af reiði.“ Kímnin í
svarinu gefur vel til
kynna að honum var
ekki hlátur í hug,
þegar þetta gerðist í
janúar 1993. „Danir
fóru á þeim tíma með
formennskuna í Evr-
ópusamstarfinu og
ég var búinn að und-
irbúa hana vel. Eg
tók mér því fimm
mánaða frí frá
stjómmálaamstrinu,
því ég hafði einfald-
lega ekki geð í mér til
að blanda mér í um-
ræðuna meðan á for-
mennskunni stóð.“
Veigamikill kafli í bókinni er einmitt
hvemig stjómarskiptin fóru fram og að
áliti Uffe Ellemann-Jensens var afsögn
Schluters hreint brot á samkomulagi. Ætl-
unin var að Henning Dyremose tæki við af
Schluter og þannig gæti stjómin haldið
áfram. „En það varð ekki og ég hef aldrei
fengið neina skýringu á hvers vegna það
varð ekki úr. Schluter.var aldrei mikið fyr-
ir að útskýra hlutina. Þegar hann skipti út
ráðherrum, og það gerði hann oft, talaði
hann aldrei við þá sjálfur, heldur kom það
alltaf í minn hlut.“
Venstre, stærsti
stjnrnmálaflnklturinn
Venstre, flokkur Uffe Ellemanns er
samkvæmt skoðanakönnunum stærsti
danski stjórnmálaflökkurinn sem stendur.
„Já, og það er ekki eins og við höfum þurft
að leggja okkur sérstaklega fram til þess“,
segir leiðtogi stærsta flokksins. Framtíð
hans ræðst við næstu kosningar og leiðtog-
inn er ekki ýkja áhyggjufullur, þótt sam-
komulagið milh tveggja stærstu hægri
flokkanna, Venstre og íhaldsflokksins, sé
svolítið stirt sem stendur. Þó það ríki tog-
streita milli flokkanna nú sé það dómur
kjósenda, sem á endanum ráði úrslitum.
Hins vegar sé ergelsi íhaldsflokksins í
garð Venstre skiljanlegt, því þegar Uffe
Ellemann tók við stöðu formanns flokksins
fyrir tólf árum var Ihaldsflokkurinn meira
en helmingi stærri en Venstre. Nú benda
skoðanakannanir til að hlutföllin hafi snú-
ist við.
Því hefur verið fleygt að Ellemann-Jen-
sen yrði eftirmaður hins sænska Carls
Bildt sem yfirmaður uppbyggingarinnar í
Bosníu, en Ellemann segir það ekki vera
til umræðu. Þar sé aðeins um að ræða
tímabundið starf, svo því hafi hann ekki
áhuga á og næstu árin sé hann ekki á
lausu, þar sem dragi að kosningum, því
kjörtímabilinu lýkur 1998. „En ég hafði
eindreginn áhuga á stöðu framkvæmda-
stjóra Nató, en þar voru það næstum að-
eins íslendingar, sem veittu mér stuðn-
ing“, segir hann kíminn.
Draumur um
hákarl ug lax
Þorskurinn er snæddur, bjórinn drukk-
inn og við höfum gert okkur að góðu kaffi
ásamt fínasta súkkulaði, svo að stjóm-
málaleiðtoginn býst til að axla sín skinn og
stika yfir kanalbrúna yfir í þinghúsið. Má
vera að suðrið sé í tísku á Norðurlöndum,
en það eru þó enn til þeir, sem láta sig það
engu skipta, heldur dreymir um hákarl,
kæsta skötu og taðreyktan lax, um leið og
þeir hugsa sem ákafast hvernig aftur megi
koma á stjóm hægri flokkanna í Dan-
mörku.
Uffe Ellemann-Jensen
Dnddi's dimmhlá
Enginn veiðimaður er spar á veiðisögur
og Ellemann rifjar með ánægju upp mestu
veiðireynslu sína. „Við keyrðum upp frá
Mývatni og upp með Selá, eins langt og
keyrt varð. Síðan gengum við í klukku-
stund áður en við komum að veiðistaðnum
við fossinn, þar sem ég setti í tvo stóra
laxa. í 1 1/2 tíma ghmdi ég við annan
þeirra, sem reyndist 120 sm drjóli. Ég
veiddi hann á sérhnýtta flugu Dodda á
Húsavík, Doddi’s dimmblá, sem er dimm-
blá á litinn eins og nafnið bendir til. Sami
Þnrskur með
bjnr ng hi/íti/íni
Það verður enginn svikinn af þorskinum
á Krogs, sem borinn er fram nákvæmlega
rétt soðinn í tveimur vænum stykkjum.
Með honum er svo ýmislegt meðlæti á
bakka, soðnai- kartöflur, sinneps-
rjómasósa, brætt smjör, kapers, örhthr
steiktir fleskbitar, rifin piparrót, gróft
sinnep og finsaxaður, hrár laukur. Við
fáum okkur af öllu nema því síðastnefnda
og erum sammála um að öldungis bragðist
þorskurinn frábærlega vel. A danska vísu
skolar Uffe Ellemann honum niður með
bjór, meðan viðmælandinn hallar sér að
meginlandshefðum og dreypir á hvítvíni
hússins. Ellemann-Jensen tekur hraust-
lega til matar síns og þiggur með þökkum
boð hússins um eitt stykki í viðbót.
/ samkeppni v/ð
Jnn Baldvin
Talandi um utanríkisráðherraferil Uffe
Ellemanns er ekki hægt að láta hjá hða að
nefna endalok hans, þegar Poul Schlúter
sagði af sér vegna Tamflamálsins, stjórn
hans fór frá og jafnaðarmenn fengu stjórn-
artaumana afhenta á silfurfati. Þótt enginn
Ivað er að frétta af
eldgosinu?" var það
fyrsta sem Uffe
Ellemann-Jensen spurði er
hann þyrlaðist inn um dyrn-
ar á Krogs fiskehus við
Gammel Strand og staðfesti
þar með það orð sem fer af
honum sem áhugamanni um
Island. Síðan fór hann að
velta fyrir sér hvort gosið
hefði áhrif á laxagengdina og
kom þar með upp um mikil-
vægan þátt í Islandsáhugan-
um. Hann hefur mörg und-
anfarin ár komið árlega til
laxveiða á Islandi og lét sig
heldur ekki vanta nú, þótt
hann sinnti annars engu
öðru en bókaskriftum í sum-
ar. Afrakstur sumarsins,
byggður á dagbókum og öðr-
um heimildum, birtist bráð-
lega á dönskum bókamark-
aði: 400 blaðsíðna bók, mest
um árin tíu sem hann var utanríkisráð-
herra.
twnsvirknin andar-
dráttur skrattans
Úr því bjóða á Ellemann-Jensen for-
manni Venstre í hádegismat er fiskimat-
staður augljóslega rétti staðurinn og sjálf-
ur stakk hann upp á þessum stað, því sam-
kvæmt ritara hans höfðu nokkrir flokks-
bræður hans borðað þar nýlega og látið vel
af. Staðurinn er fomfrægur frá þeim tíma
að fisksölukonumar stóðu við kanalinn og
seldu físk. Nú er aðeins stytta þar af einni
slíkri og staðurinn er býsna smart. Veiði-
maðurinn varð eitt augnabhk kvíðinn er
hann leit á matseðilinn: „Nú... Era þeir
orðnir svona nýtískulegir", stundi hann,
því fljótt á litið virtust allir réttirnir vera
með stællegum frönskum og ítölskum blæ,
en svo rákum við augun í að einnig var
hægt að fá soðinn fisk og þá var engin
spurning að auðvitað tókum við soðinn
þorsk á danska vísu.
Meðan við biðum eftir þorskinum lét
veiðimaðurinn hugann reika til fyrri Is-
landsferða og gosið nú vakti upp minning-
ar um ferð á Kröfluslóðir meðan gosvirkn-
in var þar. I sumar fór hann aftur um þær
slóðir og sá hvernig hverirnir bulla og
hvína. „Maður finnur sannarlega andar-
drátt skrattans þarna“, bætir hann við.
Hann segist ekki hafa farið að koma að
ráði til íslands fyrr en seint, þó hann hafi
alltaf heillast af norðurslóðum og haldi
mest upp á að ferðast um Færeyjar, Island
og Grænland. Árið 1983 renndi hann í
fyrsta skipti fyrir lax og þá í Elliðaánum
með Geir Hallgrímssyni utanríkisráðherra
og hafði strax heppnina með sér. Síðan
renndi hann fyrir í Laxá í Kjós. Nú kemur
hann á hverju sumri og veiðir í Laxá í Að-
aldal með Orra Vigfússyni, sem að mati
Uffe Ellemann-Jensens hefur unnið ómet-
anlegt starf að laxaverndun með því að
beita sér fyrir kvótakaupum til að stöðva
laxveiðar í sjó. Og Ellemann-Jensen er
ekki síður heihaður af stangaveiðum á sjó,
sem þeir Orri stunda frá Húsavík.
formaður Venstre og
fyrrverandi utanríkis-
ráðherra gaf sér ekki
tíma til neins í sumar
nema að skrifa bók og
skreppa í árlega veiði-
ferð til Islands. Sig-
rún Davíðsdóttir fékk
hann til að segja frá
Islandsáhuga sínum
og stjórnmálavafstri
yfir herlegum þorski á
fiskimatstað skammt
hturinn og er í augum
konu minnar, þegar
hún horfir mildilega á
mig (og hér skilur
áheyrandinn að
augnaráð hennar er
ekki alltaf milt). Ég
bar fiskinn 'eins og pel-
skraga til baka í bflinn
og þú mátt bóka að ég
var ærlega þreyttur á
eftir, en þetta var stór-
kostleg reynsla."
Og hvað er það þá
sem dregur veraldar-
vanan danskan stjórn-
málamann ár eftir ár
til íslands? „Landslag-
ið og fólkið“, svarar
hann að bragði. „Ekki
síst fólkið.“ Með aug-
ljósri ánægju rifjar
hann upp kynni sín af
Kristjáni á Laxamýri,
sem taðreykir lax og
silung, svo annað eins hnossgæti fyrir-
finnst ekki, að ógleymdum hákarlinum
hans, sem EUemann-Jensen kann einlæg-
lega að meta. Að eiga shkt lostæti víst við
veiðarnar er hápunktur íslandsferðanna.
Ferð í Vigur á ísafjarðardjúpi rifjar hann
upp með hrifningarglampa í augunum.
„Þar fannst mér ég vera kominn á
heimsenda." Og kæsta skatan, sem hann
fékk í ferðinni er honum heldur ekki
gleymd.
frá þinghúsinu.
ELLEMANN-Jensen í sjóstangaveiði frá Höfnum
á Suðurnesjum 1987.
„Ég kem til með að sakna Vigdísar", seg-
ir hann upp úr þurru og vísar til þess að
forsetinn fyrrverandi hefur látið af emb-
ætti. „Ég gladdist alltaf að sjá myndina af
henni á Húsavfkurflugvelli, þar sem hún
stendur svo glæsileg í hvítum kjól með
blátt í bakgranninn." Annars vaknaði Is-
landsáhuginn fyrir löngu, segir hann og
getur rakið hann alveg til þess er hann
kynntist Islendingasögunum fyrir margt
löngu. íslensk tónhst höfðar einnig til hans
og hann segist eiga allt, sem gefið hefur
verið út af verkum Jóns Leifs sem er í sér-
stöku uppáhaldi hans.
Þegar talinu víkur að bókaskriftunum,
sem fóra fram í sumar í kofa úti á jósku
heiðunum, þangað
sem rithöfundurinn
lét leiða símalínu til
að geta notað netið
til að sækja sér
heimildir, koma
kynnin af starfs-
bróður hans Jóni
Baldvin Hannibals-
syni til tals. Uffe
Ellemann-Jensen
neitar því ekki að
það hafi ríkt nokkur
samkeppni þeirra á
milli við að koma á
tengslum við
Eystrasaltslöndin.
„Það var klárlega
dulítil samkeppni á
milli okkar. Island
varð fyrst til að við-
urkenna löndin. Við
höfðum gert það
1920 og gátum ekki
gert það aftur, en
Danir vora einum degi á undan að taka upp
stjórnmálasamband. Jú, við Jón Baldvin
stríddum hvor öðram svolítið... Hann hafði
tækifæri til að fara þangað, sem ég gat
ekki, því á þeim tíma hefði ég þurft að
sækja um vegabréfsáritun í rássneska
sendiráðið, sem hefði verið það sama og að
viðurkenna yfirráð þeirra, sem ég gat auð-
vitað ekki.“ En að slepptu öllu gamni hrós-
ar Uffe Ellemann-Jensen Jóni Baldvin fyr-
ir hve áhugi hans á Eystrasaltslöndunum
vaknaði snemma. „Og ég veit af kynnum
mínum við fólk þar að stuðningur Islend-
inga var mikils metinn og kom í góðar þarf-
ir.“ Og ráðherrann fyrrverandi undirstrik-
ar að eftir ýmsar glettur þeiri-a á mihi hafi
þeir Jón Baldvin á endanum orðið góðir
vinir og hann meti hann og skoðanir hans
mikils.
Trylltur i/egna
stjúrnarsiita