Morgunblaðið - 02.11.1996, Qupperneq 32

4-
32 LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1996
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BÆTT AFKOMA
ÚTGERÐARINNAR
VERULEG UMSKIPTI til hins betra urðu á síðasta ári
í afkomu útgerðarinnar. Þá voru allir þættir útvegs-
ins reknir með hagnaði. Þetta kom fram á aðalfundi Lands-
sambands íslenzkra útvegsmanna og sagði formaður þess,'
Kristján Ragnarsson, að hann minntist þess ekki, að það
hefði gerzt fyrr. Hann kvað mikla bjartsýni ríkja víðast
í sjávarútveginum um þessar mundir og margir fjárfestu
nú í skipum, aflaheimildum, búnaði og tækjum. Hreinn
hagnaður í fiskveiðum á síðasta ári er áætlaður 1,4 millj-
arðar króna, sem er um 4% af tekjum. Horfur eru á þvi,
að hagnaður af útgerð verði jafnvel enn meiri á þessu ári.
í skýrslu Sveins Hjartar Hjartarsonar, hagfræðings
LÍÚ, kom fram, að horfur eru á því, að á þessu ári fari
heildaraflinn í fyrsta sinn yfir tvær milljónir tonna. Þessi
mikli afli mun að sjálfsögðu hafa mikil áhrif á afkomu
útgerðarinnar. Staða einstakra greina útgerðar er þó mis-
jöfn sem fyrr. Á fyrra ári, þegar hagnaður var af þeim
öllum, var hann á bilinu 1% til 10,9% af tekjum.
Þessi miklu umskipti í fiskveiðunum eru fagnaðarefni,
en mörg útgerðarfyrirtæki eru enn mjög skuldsett vegna
uppsafnaðs taps fyrri ára. Mikilvægt er að þau nýti tæki-
færið til að greiða niður skuldirnar. Hafa verður í huga,
þótt afkomuhorfur séu góðar, þá eru mikiar sveiflur í
þessari atvinnugrein.
Bjartsýni um áframhald hagnaðar í sjávarútvegi kemur
m.a. fram í því, að útvegsfyrirtæki eru meðal eftirsótt-
ustu fjárfestingakosta á hlutabréfamarkaði. Þúsundir ís-
lendinga eiga þar orðið hlut, ekki sízt vegna hlutabréfa-
kaupa lífeyrissjóða, eins og formaður LÍÚ benti á í ræðu
sinni. Endurskipulagning íslenzkra útgerðarfyrirtækja
hefur skilað miklum árangri nú þegar en hann á eftir að
verða enn meiri á næstu árum.
KARLAR OG JAFNRÉTTI
NIÐURSTÖÐUR könnunar, sem Ingólfur V. Gíslason
félagsfræðingur gerði á meðal hóps karla á aldrinum
20-35 ára og sagt var frá í Morgunblaðinu fyrr í vik-
unni, gefa til kynna að karlmenn á þessum aldri séu al-
mennt jafnréttissinnaðir, deili heimilisstörfum jafnt með
konum sínum og taki sér fæðingarorlof með því t.d. að
fara í launalaust leyfi eða geyma sumarfríið sitt. Ingólfur
segir að það sé því nú þegar orðið staðreynd, að ekki
þurfi að þvinga íslenzka feður til að taka fæðingarorlof.
Þótt gera þurfi ýmsa fyrirvara við niðurstöður Ingólfs
vegna vals og smæðar úrtaksins og fleiri þátta, gefa þær
ákveðna — og ekki óvænta — vísbendingu um að yngri
kynslóð karla sé reiðubúin að skipta ábyrgð á heimilis-
haldi og barnauppeldi jafnar með konum sínum en eldri
kynslóðir, en slíkt er mikilvæg forsenda þess að raunveru-
legt jafnrétti ríki með kynjunum, jafnt á heimilinu sem á
vinnumarkaði. En hvaða aðstæður eru búnar ungum mönn-
um, sem vilja t.d. taka sér fæðingarorlof og sinna ungum
börnum?
Hið almenna viðhorf samfélagsins er þeim í fyrsta lagi
andsnúið. Samkvæmt niðurstöðum skoðanakönnunar Gall-
up, sem birt var á jafnréttisþingi í síðustu viku, telur
meirihluti landsmanna að heppilegast sé að aðeins annað
foreldri vinni úti — og af þessum hópi telja nærri 60%
að það sé konan, sem eigi að vera heima, en aðeins 1%
að karlinn eigi að sjá um börn og bú. Afgangurinn telur
það þó ekki skipta máli hvernig verkum er skipt.
I öðru lagi er launamunur kynjanna með þeim hætti
að körlum er tæplega i sjálfsvald sett hvort þeir ákveða
að taka sér fæðingarorlof eður ei — það kemur yfirleitt
verr niður á fjárhag fjölskyldunnar að karlar hætti að
vinna úti en konur.
í þriðja lagi er sjálfstæður réttur karla til fæðingaror-
lofs lítill sem enginn, hvort sem miðað er við löggjöf eða
kjarasamninga.
Það er orðið brýnt að bæta hér úr, til þess að sú við-
horfsbreyting í jafnréttismálum, sem hefur átt sér stað
meðal ungra karla, renni ekki út í sandinn. Það er miður
að nefnd um breytingar á iögum um fæðingarorlof skuli
hafa verið leyst upp fyrr í mánuðinum án þess að nokkur
niðurstaða lægi fyrir. Þeim mun brýnna er að tekið verði
á launamun kynjanna og jöfnum rétti þeirra til fæðingaror-
lofs í þeim viðræðum um kaup og kjör, sem í hönd fara.
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
Miklar breytingar hafa orðið á saltfiskmarkaði Islendinga í Katalóníu síðan SIF missti einkaleyfið
0 3 j P
i (
|! : U 1
ll ■ ^
| ^ |
MJÖG hörð samkeppni ríkir milli saltfiskkaupenda á Spáni. Smásalarnir reyna að etja þeim saman tii
að fá sem hagstæðast verð. Myndin er tekin á markaði i Barcelóna.
ÚTBORGUNARHLUTFALL til saltfiskverkenda hefur farið hækkandi síðan SÍF missti einkaleyfið.
U’
’M MITT ár 1987 óskuðu
stjórnendur SÍF eftir
fundi með Francisco Sa-
inz, forstjóra Trueba, sem
var langstærsti einstaki innflytjandi
saltfísks frá íslandi til Katalóníu.
Fundarstaðurinn var London. Sainz
kom frá Barcelóna ásamt fram-
kvæmdastjóra sínum, Pere Grau
Genove, og frá íslandi kom Magnús
Gunnarsson, framkyæmdastjóri SÍF,
við annan mann. í upphafi fundar
spurði Sainz hvert væri tilefni fund-
arins. Magnús svaraði og sagði að
hann vildi ræða þá ákvörðun stjórnar
SÍF að breyta fyrirkomulagi á út-
flutningi saltfisks til Spánar. „Fyrst
svo er hef ég ekkert hér að gera,“
sagði Sainz og yfirgaf fundinn og
hélt heim. Fundurinn stóð í rúma
eina mínútu.
Þessi fundur í London er um margt
lýsandi fyrir stöðuna á saltfiskmörk-
uðum við Miðjarðarhafið á þessum
tíma. SÍF var með einkaleyfi á út-
flutningi á saltfiski frá íslandi og
erlendu kaupendurnir höfðu sáralítið
að segja um hvernig viðskiptin fóru
fram. Saniz hefur sjálfsagt ekki séð
ástæðu til að ræða ákvörðun sem
þegar hafði verið tekin og hann hafði
enga möguleika til að hafa áhrif á.
Fyrirtækið Trueba keypti á þess-
um tíma um 75% af öllum saltfiski
sem SÍF seldi til Katalóníu. Aðrir
heildsalar urðu að sæta því að kaupa
fisk af því og selja til smásalanna,
en Trueba seldi sjálft beint til smá-
salanna í samkeppni við heildsalana.
Eins og nærri má geta voru aðrir
heildsalar í Barcelóna ekki ánægðir
með þessa stöðu og þrýstu fast á
SÍF um að þeir fengju að kaupa
beint frá þeim. Árið 1987 ákvað SIF
að verða við þessum óskum, en einn-
ig hafði það áhrif að SÍF taldi ekki
ráðlegt að vera nánast með öll eggin
í sömu körfunni. íslenskur saltfískur
átti þá eins og nú í samkeppni við
norskan og færeyskan saltfisk og
ef Trueba stæði sig ekki hlaut það
að styrkja stöðu annarra þjóða.
Trueba reynir að brjóta
einokun SÍF
Hörð viðbrögð Sainz á fundinum
í London breyttu ekki markaðri
stefnu stjórnar SÍF og það
hóf að selja fleiri heildsöl-
um saltfísk. Sainz var hins
vegar ekki þannig maður
að hann léti skipa sér fyrir
verkum. Pere Grau Genove
sagði í samtali við Morgun- '
blaðið að Sainz hefði á þessum tíma
tekið ákvörðun um að gera það sern
hann gæti til að bijóta einokun SÍF
á bak aftur og skaða hagsmuni þess.
Hann hafí verið tilbúinn til að kosta
miklu til og það hafí hann svo sann-
arlega gert.
Sainz setti sig í samband við Jón
Ásbjömsson sem þá hafði náð mikl-
um árangri í útflutningi á ferskum
físki. Jón hafði ekki leyfi til að selja
Trueba saltfisk þar sem SÍF hafði
Nýir útflytjendur hafa
náð til sín viðskiptum
Samkeppni
um hráefnið
stuðlar að
háu verði
einkaleyfí á útflutningi á saltfiski frá
íslandi. Sainz Iét það ekki stöðva sig
heldur bauðst til að kaupa af Jóni
ferskan flattan físk. Jón sló til og
flutti út til Spánar mikið magn af
ferskum fiski sem Trueba saltaði síð-
an þar. í upphafi var fiskurinn flutt-
ur út með flugvélum, sem er afar
dýr flutningsmáti, en það sýnir ákafa
Trueba í þessu máli. Síðar var fískur-
inn fluttur til Danmerkur og Bret-
lands og saltaður þar og fluttur
áfram til Spánar.
Fráleit viðskipti
Genove sagði að þessi viðskipti
hefðu i sjálfu sér verið fráleit. Trueba
hafí greitt óeðlilega hátt verð fýrir
fískinn sem fyrirtækið keypti af Jóni
og í heildina hafí það tapað fleiri
tugum milljóna á viðskiptunum. Þar
að auki hafí söltunin á Spáni ekki
verið í nægilega góðu lagi. Jón Ás-
björnsson hafi hins vegar hagnast
ágætlega á þessum tíma.
Útflutningur Jóns olli miklum deil-
um á íslandi og SÍF sakaði hann um
að skemma markaðsstarf SIF á salt-
fiskmörkuðunum. Mikill þrýstingur
var á stjórnvöld að koma í veg fyrir
útflutninginn. Jón og fleiri aðilar
þrýstu hins vegar á utanríkisráðu-
neytið um að fá útflutningsleyfi.
Verkalýðsfélögin með Guðmund J.
Guðmundsson, formann Dagsbrúnar,
hvöttu stjórnvöld eindregið til að
veita Jóni leyfi vegna þess að útflutn-
ingur hans á ferskum fiski leiddi til
þess að íslenskt verkafólk missti
vinnuna. Niðurstaðan varð sú að Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra veiti Jóni tímabundið tilrauna-
leyfi til útflutnings á_saltfiski þrátt
fyrir hörð mótmæli SÍF.
_________ EES-samningurinn og
útflutningur Jóns Ás-
björnssonar urðu til þess
að stuðningur jókst við það
hér á landi að afnema
bæri einkaleyfi SÍF til út-
' ' flutnings á saltfiski frá
íslandi. Á endanum var
tillaga Jóns Baldvins um afnám
einkaleyfis SÍF samþykkt. Formlega
var það afnumið í ársbyijun 1993.
Stjórn SÍF breytir um stefnu
Á sama tíma og SÍF var að missa
einkaleyfíð ákvað stjórn SÍF að
breyta aftur um stefnu varðandi
skipulag sölumála í Katalóníu. Það
hafði náð góðum árangri með kaup-
um á fyrirtækinu Nord Morue í
Saga saltfískviðskipta íslendinga í Katalóníu
síðustu ár einkennist af miklum átökum bæði
hér heima og á Spáni. Þeir sem áður voru
ráðandi á markaðinum hafa látið undan síga
fyrir nýjum aðilum. Almennt telja menn þó
að hagur saltfiskverkenda hafí ekki versnað
með samkeppninni, en að ágóði kaupenda á
Spáni hafí minnkað. Egill Ólafsson fór til
Spánar og ræddi við saltfískkaupendur og
seljendur hér heima.
Frakklandi og ákveðið var að fara
svipaða leið á Spáni. Að mati stjórn-
ar SÍF var betra fyrir fyrirtækið að
sjá sjálft um sölu afurðanna frekar'
en að selja fyrir milligöngu erlendra
heildsala, sem margir hveijir höfðu
hagnast vel á viðskiptum við SÍF.
Talsverðar breytingar höfðu þá átt
sér stað á saltfískmarkaðinum í Ka-
talóníu. Francisco Sainz, eigandi Tru-
eba, hafði veikst alvarlega og bitnuðu
veikindin á fýrirtækinu. Að lokum dró
hann sig algjörlega í hlé og fyrirtæk-
ið hætti öllum viðskiptum með salt-
físk. Þetta gaf öðrum fyrirtækjum
færi á að styrkja stöðu sína. Fjögur
heildsölufyrirtæki voru þá ráðandi á
markaðinum í Katalóníu, Armengol,
Alfonso Romero, Sagu og Copesco.
SÍF hóf viðræður við Armengol
og Copesco um samstarf og lengi vel
leit út fyrir að SÍF og Armengol
myndu stofna sameiginlegt fisksölu-
fyrirtæki. Öllum að óvörum slitnaði
hins vegar upp úr viðræðunum og
SÍF sneri sér til Copesco. Fyrirtækin
náðu fljótlega samningum um stofn-
un sameiginlegs heildsölu- og dreif-
ingarfyrirtækis. Jafnframt tilkynnti
SIF Armengol að það fengi engan
saltfisk frá SÍF. Skyndilega stóð fyr-
irtækið, sem þá var eitt öflugasta
innflutningsfyrirtæki í saltfíski í
Barcelóna með tugi manna í vinnu,
frammi fyrir því að vera búið að
missa öll viðskipti við ísland.
Eduard Armengol, framkvæmda-
stjóri Armengol, sneri sér þá til
Bjarna Benediktssonar, sem var yfír-
maður gæðamála hjá SÍF, og baðf
hann að útvega sér íslenskan salt-
fisk. Eftir að Bjami hafði kannað
grundvöllinn hjá saltfiskverkendum
sló hann til. Bjarni náði á skömmum
tíma góðum árangri á saltfiskmörk-
uðunum. Fyrirtæki hans, B. Bene-
diktsson ehf., var í fýrra stærsti ein-
staki útflytjandinn til Katalóníu með
um 30% markaðshlutdeild sam-
kvæmt því sem segir í bréfí Félags
smásala í Katalóníu til utanríkisráðu-
neytisins.
Um svipað leyti hóf Sigurður Har-
aldsson, sem lengi starfaði hjá SÍF
og var um tíma framkvæmdastjóri
þess, útflutning á saltfíski í samvinnu
við Alfonso Romero. Honum hefur
einnig gengið vel.
Copesco og SÍF slíta samstarfi
Samstarf Copesco og SÍF gekk
hins vegar ekki eins og skyldi og upp
úr því slitnaði á þessu ári. Gunnar
Öm Kristjánsson, framkvæmdastjóri
SÍF, gaf þá skýringu á slitunum að
hagsmunir fyrirtækjanna hefðu ekki
farið saman. Nú í haust stofnaði SÍF
eigið fyrirtæki í Barcelóna, Union
Islandia. Það er heildsölu- og dreif-
ingarfyrirtæki á saltfíski og starfar
því á markaðinum með sama hætti
og Romero, Armengol, Sagu og Co-
pesco.
SÍF hætti að sjálfsögðu öllum við-
skiptum við Copesco eftir að upp úr
samstarfi fyrirtækjanna slitnaði. Það
sneri sér til fískverkenda á íslandi
og hefur nú náð samningum við
a.m.k. tvo framleiðendur. Báðir þess-
ir aðilar seldu áður í gegnum SÍF
og sátu um tíma í stjóm fyrirtækis-
ins.
Breytingamar sem átt hafa sér
stað á saltfískmarkaðinum í Katalón-
íu á allra síðustu ámm em ótrúlega
miklar. í bréfi sem Félag saltfísks-
smásala í Barcelóna sendi utanríkis-
ráðuneytinu fyrr á þessu ári í tengsl-
um við auglýsingaherferð á íslensk-
um saltfíski sem þá var í undirbún-
ingi, segir að Sagu, Armengol og
Romero séu með 80% markaðshlut-
deild ef eingöngu er horft á saltfisk
sem kemur frá íslandi.
Gunnar Örn Kristjánsson, fram-
kvæmdastjóri SÍF, sagði að fullyrð-
ingar um að SÍF væri með innan við
20% markaðshlutdeild í Katalóníu
stæðust engan veginn. Það væri
nauðsynlegt að hafa í huga að Ar-
mengol, Sagu og Romero seldu salt-
físk víðar en í Katalóníu þó fyrirtæk-
in væru staðsett þar. Tölur um út-
flutning þeirra til Katalóníu segðu
því ekkert um markaðshlutdeild
þeirra á svæðinu. Það væri einnig
ljóst að eitthvað af físki sem væri
fluttur til N-Spánar væri dreift á
Katalóníusvæðinu.
SÍF með sterka stöðu á öðrum
mörkuðum
Nauðsynlegt er að hafa í huga að
staðan á markaðinum í Barcelóna
og öðrum svæðum í Katalóníu er
ekki lýsandi fyrir stöðuna almennt á
saltfískmörkuðum íslendinga við
Miðjarðarhafíð. SIF heldur sterkri
stöðu á Frakklandsmarkaði í gegnum
Nord Morue og staða þess í Portúgal
og Ítalíu er einnig mjög sterk, en
þetta eru stærstu kaupendur íslensks
saltfisks næst á eftir Spáni.
Spánn og þá einkum Katalónía er
hins vegar mikilvægasti ___________
saltfiskmarkaður íslend-
inga. Kaupendur þar eru
mjög kröfuharðir í sam-
bandi við gæði físksins og
borga að jafnaði hæsta
verðið. Islendingar fluttu ...—
til Spánar rúmlega 12.200
tonn af saltfiski á síðasta ári fyrir
3,7 milljarða. Um 70% af útflutn-
ingnum fóru á saltfiskmarkaðinn í
Katalóníu.
Portúgal var til margra ára stærsti
markaður fyrir íslenskan saltfísk, en
með samdrætti þorskkvóta hefur
dregið verulega úr útflutningi þang-
að. Ástæðan er sú að Portúgalir gera
minni kröfur um gæði físksins en
t.d. Spánveijar og borga þar af leið-
andi lægra verð. íslendingar hafa
lagt alla áherslu á að auka gæði
fisksins og þess vegna hefur Portúg-
alsmarkaður orðið útundan. Með
batnandi efnahag Portúgala hefur
saltfiskverð þar verið heldur að
hækka og gera má ráð fyrir að með
stækkandi þorskkvóta við ísland
verði útflutningur þangað aukinn.
Til Portúgals fóru á síðasta ári um
7.500 tonn af saltfíski að verðmæti
um 1,9 milljarðar króna. Til Frakk-
lands fóru tæplega 6.900 tonn í fyrra
að verðmæti 1,8 milljarðar. Fjórði
stærsti markaðurinn við Miðjarða-
hafíð er Ítalía. Þangað fóru rúmlega
5.300 tonn og verðmætið var um 1,6
milljaðar. Samtals fluttu íslendingar
út saltfisk fyrir rúmlega 12,2 millj-
arða á síðasta ári.
Samkeppnin leiðir til hærra
útborgunarverðs
„Samkeppnin hefur haft það í för
með sér að skilaverð til framleiðenda
hefur hækkað verulega frá því sem
áður var. Ég er einnig sannfærður
um að afkoma innflytjenda á þessum
mörkuðum hefur versnað að sama
skapi verulega. Áður fyrr tóku þessi
fyrirtæki eins og Armengol og Co-
pesco 18-20% af verðinu í sinn hlut.
Þessar tölur eru allt aðrar í dag.
Samkeppnin hefur því leitt til þess
að framleiðendur á Islandi fá stærri
skerf af endanlegu söluverði," sagði
Gunnar Örn.
Eduard Armengol, eigandi Armen-
gol, viðurkennir að ágóði sölu- og
dreifíngarfyrirtækjanna hafi minnk-
að mikið eftir að SIF missti einkaleyf-
ið. Hann sagði að samkeppni milli
þeirra væri afar hörð og fyrirtækin
yrðu að leggja mikið á sig til að
halda markaðshlutdeild sinni því
smásalarnir og veitingahúsin létu
verð og gæði alfarið ráða því af hveij-
um þau keyptu.
Bjarni Benediktsson, fram-
kvæmdastjóri B. Benediktsson ehf.,
sagði að útborgunarhlutfall hjá fram-
leiðendum sem stæðu utan SÍF hefði
einnig verið að hækka. Hann benti
á að á síðasta ári hefði hann selt
rúmlega 3.000 tonn af flöttum salt-
físki og flökum frá framleiðendum
víða um land fyrir um 800 milljónir
__________ króna. Hann fengi að sjálf-
sögðu ekki allan þennan
fisk nema vegna þess að
hann gæti skilað framleið-
endum sambærilegu eða
betra skilaverði en aðrir.
_____ Bjarni sagði að sam-
keppnin um hráefnið ætti
stófan þátt í að halda uppi verði á
saltfiski á mörkuðunum erlendis.
Útflytjandi, sem byði kaupendum
erlendis físk á lækkuðu verði, hlyti
að eiga í erfíðleikum með að fá físk
til sölu því að fiskverkendur á ís-
landi sættu sig ekki við að taka verð-
lækkunina á sig. Þeir myndu hætta
viðskiptum við viðkomandi útflytj-
anda og selja öðrum sem byði hærra
verð.
Afkoma heild-
salanna hefur
versnaðá
síðustu árum
LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1996 33
Morgunblaðiö/Golli
FUNDARMENN á aðalfundi Landssambands íslenskra
útvegsmanna.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
Stjórnvöld auð-
veldi fyrirtækj-
um útrásina
HALLDÓR Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra sagði á
aðalfundi LÍÚ í gær nauð-
synlegt að stjórnvöld geri
sitt til að auðvelda íslenskum fyrir-
tækjum störf þeirra á erlendri
grundu. Innan tíðar mun nefnd á
vegum utanríkisráðu-
neytisins skila af sér
skýrslu um fjárfestingar
íslendinga erlendis, um-
fang þeirra og hvar
stjórnvöld geti stutt þá
útrás. Niðurstöður úr
starfi þessarar nefndar
muni m.a. leiða í ljós að
lögum og reglugerðum
sé um margt ábótavant.
„Segja má að á mörg-
um sviðum hafi hið opin-
bera ekki sýnt nægilega
snerpu í viðbrögðum við
breyttum tímum og að-
stæðum. Má þar t.d.
nefnda skattalega með-
ferð einstaklinga, sem
starfa fjarri heimaslóð-
um til lengri tíma. Einn-
ig má nefna réttindi, sem einstakling-
ar glata innan almannatrygginga-
kerfisins. Þá hefur nefndin lagt
áherslu á að kynna sér þá möguleika,
sem íslenskum fyrirtækjum bjóðast í
alþjóðlegu fjármálastarfi."
Opinberar viðskiptaheimsóknir
Ráðherra sagði að utanríkisráðu-
neytið hefði á síðustu misserum beitt
sér fyrir aðstoð við íslenskt atvinnulíf
erlendis. Áhersla hefði verið lögð á
að virkja ráðuneytið og sendiráð til
hagsbóta fyrir fyrirtæki á erlendri
grund og opinberar heimsóknir á veg-
um ráðuneytisins væru nú skipulagðar
með þarfír atvinnulífsins í huga. „í
undirbúningi ferðar, sem farin var á
vegum utanríkisráðuneytisins til
Kóreu fyrir skömmu, var lögð á það
áhersla að bijóta upp það gamla
munstur, sem fylgt hefur verið und-
anfarin ár. Sú heimsókn var viðskipta-
heimsókn fyrst og fremst, þar sem
sjávarútvegurinn átti mjög hæfa full-
trúa. Þar voru eklci eingöngu fulltrúar
útflutningsfyrirtækja heldur einnig
fyrirtækja í innflutningi frá Kóreu,
fulltrúar samtaka fyrirtækja og sér-
fræðingar í fjárfestingum á íslandi.
Verið er að kanna í samvinnu utanrík-
isráðuneytisins og Útflutningsráðs ís-
lands hvort hagkvæmt sé að fara með
viðskiptasendinefnd á næsta ári til
eins eða fleiri ríkja í Suður- eða Mið-
Ameríku. Undirbúningur þessi er unn-
inn í samræmi við áherslur íslenskra
fyrirtækja í þessum heimshluta og
hvar þau vilja helst bera niður með
aðstoð utanríkisráðuneytisins."
Harðnandi samkeppni
Halldór sagði í ræðu sinni að ís-
lenskur sjávarútvegur væri háðari
alþjóðlegum aðstæðum en flestir
gerðu sér grein fyrir. Fiskveiðistjóm-
unin yrði að taka mið af því að við
gætum staðist alþjóðlega samkeppni.
Við gætum ekki, eins og margar aðr-
ar þjóðir, styrkt sjávarútveginn og
lagt á hann margvíslegar skyldur til
þess að leysa félagsleg
vandamál hér innan-
lands. Sjávarútvegurinn
væri mikilvægasta
undirstaða byggðanna
um land allt. Því væru
byggðirnar í reynd háðar
því að atvinnugreinin
standi sig vel í harðnandi
samkeppni um allan
heim.
„íslenskur sjávarút-
vegur hefur ekki einung-
is öðlast trú á sjálfum
sér heldur jafnframt
hlotið alþjóðlega viður-
kenningu. Hingað koma
menn til að kynna sér
aðstæður og árangur
okkar á sama tíma og
fyrirtæki í Norður-Nor-
egi og í Færeyjum eiga í miklum erf-
iðleikum. Auðvitað geri ég mér grein
fyrir að víða eru vandamál og staðair
er ekki örugg til allrar frambúðar.
En eitt veit ég, það eru miklir mögu-
leikar sem felast i þessari stöðu og
það skiptir máli að við spilum rétt
úr henni,“ sagði utanríkisráðherra.
Hagnaðurinn ekki vandamál
Halldór sagði að nokkuð hefði ver-
ið rætt um álögur á sjávarútveginn
að undanförnu án þess að hann ætl-
aði að ræða þau mál efnislega á fund-
inum utan þess að segja að hagnaður
í íslenskum sjávarútvegi væri ekki
vandamál dagsins. „Varðandi galla
aflamarkskerfisins getum við ekki lit-
ið framhjá því að þar sem markaðs-
kröftunum er sleppt lausum, getur,
komið fram misskipting og óréttlæti,'
sem nauðsynlegt er að takast á við
og finna leiðir til úrbóta. Þótt ég telji
að aflamarkskerfíð hafi ótvírætt
sannað kosti sína er umræðan um
kosti þess og galla nauðsynleg.“
„Ekkert skipulag í sjávarútvegi
mun standast til frambúðar nema
um það ríki bærileg sátt. Við, sem
vinnum í stjórnmálunum, erum
helstu ábyrgðarmenn þeirrar sáttar.
Við getum ekki rækt þessar skyldur
okkar nema gengið sé fram af var-
færni. Við hljótum að ætlast til þess
að þeir, sem hafa auðlindina til af-
nota, rækti garðinn vel og gangi
fram af ábyrgð í garð byggðanna
og þjóðfélagsins. Við verðum líka að
ætlast til þess að fjölmiðlar fjalli um
málið hleypidómalaust og reyni ekki
að gera rökleysu að sannindum í
kappi sínu við að ná fram fyrirfram
ákveðinni niðurstöðu,“ sagði Halldór
Ásgrímsson.
, Halldór
Ásgrímsson