Morgunblaðið - 15.11.1996, Blaðsíða 2

2 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1996
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Héraðsdómur um flutning grunnskólans frá ríki tíl sveitarfélaga
Biðlaun vegna þess að stöður
kennara voru lagðar niður
HERAÐSDOMUR Reykjavíkur
dæmdi í gær tveimur kennurum
biðlaun, þar sem stöður þeirra hefðu
verið lagðar niður við það að sveit-
arfélög tóku við rekstri grunnskóla
af ríkinu. Dómurinn segir að ekki
verði talið að fulltrúar kennarafé-
laga, sem komu að undirbúningi
flutnings grunnskólans og löggjafar
sem lýtur að honum, hafi haft
umboð til afsals lögbundinna starfs-
réttinda kennara.
Héraðsdómur dæmdi í gær í
tveimur málum og var í öðru þeirra
um að ræða skólastjóra og í hinu
íþróttakennara, sem tilkynntu á
þessu ári að þeir myndu ekki fara
til starfa hjá Reykjavíkurborg.
Málarekstur hófst þegar fjármála-
ráðuneytið hafnaði kröfu þeirra um
biðlaun.
Kröfur kennaranna tveggja voru
hinar sömu, þ.e. aðalkrafan laut að
skaðabótum, en varakrafan að
greiðslu biðlauna. Báðir stefnendur
höfðu starfað hjá ríkinu lengur en
15 ár og áttu því rétt á 12 mánaða
biðlaunum samkvæmt lögum um
réttindi og skyldur opinberra starfs-
manna frá 1954.
Sagt upp án sakar
Kröfur um skaðabætur byggðust
á að kennurunum hefði verið sagt
upp störfum án sakar. Varakrafan
um biðlaun byggðist á því að við
yfírfærslu grunnskólans til sveitar-
félaga hefðu stöður kennaranna hjá
ríkinu verið lagðar niður og ætti
að fara með biðlaun samkvæmt lög-
unum frá 1954. Afnám á biðlauna-
rétti með lögum frá 1996 um rétt-
indi og skyldur kennara og skóla-
stjórnenda grunnskóla væri brot á
eignarréttarákvæðum stjómar-
skrárinnar. Loks var bent á, að lög-
in frá 1996 ættu við um kennara
og skólastjómendur við grunnskóla
í þjónustu sveitarfélaga, en það
hafí kennaramir ekki verið.
Af hálfu ríkisins var m.a. bent
á, að kennurum og skólastjórnend-
um væri tryggt sama starf og sömu
starfsréttindi hjá sveitarfélögum og
þeir höfðu hjá ríki. Þeim hafí ekki
verið sagt upp og biðlaunaréttur
ekki orðið virkur. Réttur til biðlauna
væri ekki samningsbundinn og yrði
aðeins virkur í undantekningartil-
vikum, þegar staða væri lögð niður.
Starfssambandi lokið
Dómarinn, Sigurður Hallur Stef-
ánsson, sagði að þegar ríkið hætti
starfrækslu grunnskóla hafí starfs-
sambandi þess og kennaranna verið
lokið og stöður þeirra lagðar niður.
Því hafí ekki verið um dulbúna
uppsögn úr starfí að ræða og hafn-
aði dómarinn því skaðabótakröfu.
Þá segir, að öllum skilyrðum lag-
anna frá 1954 til að kennararnir
nytu biðlauna hafi verið fullnægt.
Fulltrúar kennarafélaga hafí ekki
haft umboð til afsals lögbundinna
starfsréttinda. Biðlaunarétturinn
hafí verið hluti af ráðningarkjörum
kennara fyllilega til jafns við að
hann helgaðist af kjarasamningi.
Frá því tímamarki sem hann varð
virkur, við setningu laga um grunn-
skóla, hafí hann notið vemdar sem
eign og verði kennarar ekki sviptir
réttinum nema gegn greiðslu fullra
bóta, sem samsvari biðlaunaréttin-
um samkvæmt lögunum frá 1954
og með sömu gjalddögum og verið
hefði.
Morgunblaðið/Ásdis
Viðræður hafnar um sérmál
Reykjanesbraut
Lýst upp
um mán-
aðamótin
LYSING verður komin meðfram
Reykjanesbraut frá álverinu í
Straumsvík að Reykjanesbæ um
næstu mánaðamót. í fyrradag
var kveikt á ljósum 85 staura,
frá álverinu að Hvassahrauni.
Jón R. Sigmundsson tækni-
fræðingur, sem hefur eftirlit með
framkvæmdum við lýsingu
Reykjanesbrautar, sagði að nú
væri 5‘/2 kílómetra_ kafli frá ál-
verinu upplýstur. „Áfram verður
haldið, alla leið að fyrirtækinu
Ramma, en þar tekur við lýsing
Reykjanesbæjar," sagði Jón.
„Þar sem þá lýsingu þrýtur verð-
ur haldið áfram, að Flugstöð
Leifs Eiríkssonar." Jón sagði að
alls myndu 450 staurar verða
settir niður nú, í áfanganum frá
Straumsvlk að Ramma. „Þann
áfanga ætlum við að klára um
næstu mánaðamót. Við vonumst
til að lýsingin auki umferðarör-
yggi á þessari flölfömu leið.“
VIÐRÆÐUR um ýmis sérmál ein-
stakra sambanda og félaga vegna
kjarasamninga á almenna vinnu-
markaðinurn eru komnar á fulla
ferð. Myndin er tekin af fundi
vinnuveitenda og Samiðnar í hús-
næði ríkissáttasemjara í gær. F.v.
Ingóifur Sverrisson, Samtökum
iðnaðarins, Haukur Harðarson,
Finnbjörn Hermannsson og Órn
Friðriksson frá Samiðn og Bolli
Arnason, VSÍ.
Tæp 50% 14 ára unglinga eru með heilar tennur samkvæmt nýrri könnun
Skemmdir helmingi fátíðarí
ef sælgæti er borðað vikulega
NY KONNUN á tannheilsu 14 ára
unglinga leiðir í ljós að helmingur
þeirra sem borða sælgæti einu sinni
í viku er án tannskemmda. Hlutfall-
ið minnkar hins vegar um tæp 37
prósentustig hjá þeim sem borða
sælgæti á hveijum degi en þar eru
tennur heilar í 13,5% tilvika. Þá
kemur í ljós að tæp 50% 14 ára
unglinga eru með heilar tennur.
Niðurstöðumar koma fram í sér-
fræðiverkefni Ingu B. Árnadóttur í
samfélagstannlækningum við
School of Public Health University
í Norður-Karólínu í Bandaríkjunum.
„Þetta sýnir að einn nammidagur í
viku, sem við höfum verið að reyna
að venja íslensk böm á, gefur góða
raun,“ segir hún.
Skoðaðar vom röntgenmyndir af
tönnum 147 þátttakenda í rannsókn
Manneldisráðs á neysluvenjum
skólabama 1993 og auk þess svör-
uðu unglingarnir spumingum af
13,5% þeirra sem borða sælgæti dag-
lega með óskemmdar tennur
lista. Valdir vom 150 unglingar úr
Reykjavík, Vestmannaeyjum og
Eyjafírði, eða 50 frá hveijum stað
til að jafna dreifingu milli sveita,
sjávar og höfuðborgarinnar.
Enn með skemmdari tennur
Inga segir niðurstöðumar sýna
að íslensk ungmenni séu enn með
skemmdari tennur en jafnaldrar
þeirra á öðmm Norðurlöndum þar
sem 80-85% unglinga em með heil-
ar tennur. Könnunin er sú fyrsta
sinnar tegundar hérlendis þar sem
stuðst er við röntgen-myndir í stað
klínískra rannsókna. „Við völdum
röntgen-myndir eingöngu, vegna
þess að á íslandi er búið að setja
plastefni á tyggifleti hjá mjög
mörgum börnum til forvama, en
það er lítið hægt að gera til að
veija snertifleti tanna annað en að
nota flúor og hirða tennumar vel.
Þess vegna viljum við fá þessar
upplýsingar. í klínískum rannsókn-
um mælir maður aðeins lokastig
ferlisins, það er þegar skemmd hef-
ur orðið. Með notkun röntgen-
mynda er hægt að fylgjast nánar
með ferlinu og grípa til aðgerða,“
segir hún.
Mestur sykur borðaður í sveit
en aldrei milli mála
Inga segir jafnframt að mark-
miðið hafí verið að fá upplýsingar
um heildarsykurneyslu og áhrif
hennar og því verið stuðst við þátt-
takendur í könnun Manneldisráðs.
Ekki hafí tekist að sýna fram á
tengsl milli heildarsykumeyslu og
tannskemmda. „Við fengum hins
vegar marktæka niðurstöðu um
sykurát milli mála, þótt um svo lít-
inn hóp væri að ræða. Ályktunin
er sú að heildarsykumeysla er mest
hjá bömum í sveit en minnst hjá
bömum í höfuðborginni og við sjáv-
arsíðuna. Tíð sykurneysia milli
mála reynist hins vegar miklu meiri
hjá bömum í Reykjavík og í Vest-
mannaeyjum og þar er tannáta líka
algengari. Maður getur því dregið
þá ályktun að allt í lagi sé að borða
sykur ef það er gert á matmálstím-
um en ekki milli mála,“ segir hún.
í ljós kom jafnframt að 90% að-
spurðra bursta tennur sínar einu
sinni á dag og 95% fara til tann-
læknis einu sinni á ári, óháð bú-
setu. Þá kemur fram að böm í sjáv-
arþorpum fá hærri upphæð í vasa-
peninga á viku en böm í sveit, sam-
kvæmt rannsókninni.
Siglingastofnun
Islands
Veðurmæl-
ingastöð
tekiní
notkun í
Surtsey
SIGLINGASTOFNUN ís-
lands hefur í sumar og haust
sett upp sjálfvirkar veður-
mælingastöðvar á fjórum af-
skekktum stöðum, í Surtsey,
Seley, Bjamarey og á Skaga-
tá.
Að sögn Tómasar Guð-
mundssonar hjá Siglinga-
stofnun, var búnaðurinn í
Surtsey tekinn í notkun fyrir
nokkmm vikum en þar var
einnig komið fyrir öldumælis-
dufli. Veðurmælingastöðv-
amar senda frá sér upplýs-
ingar á klukkustundar fresti
inn á sérstaka talvél sem
sjófarendur og aðrir geta
hringt í til að afla upplýsinga
um veður. Tómas sagði að
einnig væri mikið gagn að
öldumælingaduflunum sem
tryggja að sjómenn hafí ávallt
aðgang að nauðsynlegum
upplýsingum um sjólag.
Siglingastofnun rékur veð-
urmælingastöðvarnar í sam-
vinnu við Veðurstofu íslands.
11 metra ölduhæð við
Garðskaga í gærmorgun
í stórstraumsflóðinu og
hvassviðrinu í gærmorgun
mældist mest ölduhæð á dufli
Siglingastofnunar á Garð-
skaga en þar náði ölduhæð
ellefu metrum.
Læknafé-
lagið segir
sig úr BHM
LÆKNAFÉLAG íslands hefur
sagt sig úr Bandalagi háskóla-
manna. Félagið telur að með
kjarasamningi sem heilsu-
gæslulæknar og ríkið gerðu
fyrr á þessu ári hafí forsendur
fyrir vem félagsins í BHM
fallið úr gildi.
„Þessi samtök eru orðin
samtök stéttarfélaga og
Læknafélagið var aðeins í
þeim vegna hluta sinna félags-
manna. í síðustu samningum
heilsugæslulækna var ákveðið
að laun þeirra yrðu ákveðin
af Kjaranefnd og að laun hinna
30 fastráðnu yrðu ákvörðuð
með launum sjúkrahúslækna.
Með tilliti til kjaralegra hags-
muna er grundvöllur fyrir veru
félagsins í BHM ekki lengur
fyrir hendi,“ sagði Sverrir
Bergmann, formaður LÍ.
Dagur íslenskrar
tungu
Flaggað við
opinberar
byggingar
FORSÆTISRÁÐHERRA hef-
ur ákveðið að flaggað skuli við
opinberar stofnanir á degi fs-
lenskrar tungu laugardaginn
16. nóvember 1996.
í frétt frá forsætisráðuneyt-
inu er jafnframt til þess mælst
að sem flestir aðrir dragi þjóð-
fánann að húni þennan dag
af þessu tilefni.