Morgunblaðið - 17.11.1996, Síða 29

28 SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 1996 29

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
LÖGREGLUMENN hafa látið
í ljós áhuga á að hugað
verði að upptöku annarrar að-
ferðar við að tryggja innheimtu
vangoldinna trygginga- og bif-
reiðagjalda en nú er viðhöfð, þ.e.
að lögreglunni sé falið að klippa
bílnúmerin af.
í máli Ómars Smára Ár-
mannssonar, aðstoðaryfirlög-
regluþjóns í Reykjavík, í Morg-
unblaðinu í fyrradag kemur fram
að lögreglumenn klippi númera-
plötur af fimm til sjö þúsund
bílum á ári hveiju. Menn geta
rétt ímyndað sér hversu langur
tími fer í þetta starf. Margoft
hefur komið fram hversu fáliðuð
lögreglan er, sérstaklega í ýms-
um byggðarlögum á landsbyggð-
inni, og hversu erfitt fáum mönn-
um getur reynzt að sinna nauð-
synlegu eftirliti og aðstoð. Það
er því ekki að furða að lögregiu-
menn vilji losna úr því hlutverki
að vera hluti af innheimtukerfi
ríkissjóðs og tryggingafélag-
anna.
Ómar Smári segir lögreglu-
menn hafa velt upp þeirri spurn-
ingu hvort tryggingafélögin geti
sjálf fengið heimild til að leggja
inn bílnúmer og fela til þess
bærum einkaaðilum það sér-
hæfða verkefni, sem hér um
ræðir. Þannig geti lögreglumenn
einbeitt sér að löggæzlustörfun-
um.
Skoða þarf hinar lagalegu
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
hliðar á þessu máli vandlega.
Hins vegar virðist skynsamlegt
og þarft að fela einkaaðilum
verk, sem í rauninni er inn-
heimtustarf, en leyfa lögreglu-
mönnum að leggja áherzlu á að
halda uppi lögum og reglu og
aðstoða borgarana.
METNAÐAR-
FULL
LESTRAR-
KENNSLA
KENNARAR yngstu barn-
anna í Digranesskóla í
Kópavogi hafa náð óvenjugóðum
árangri í lestrarkennslu. Elín
Richardsdóttir sérkennari segir
í Morgunblaðinu á föstudag, að
í 1. bekk skólans hafi verið tekin
upp markviss hraðlestrarkennsla
og öll börnin hafi verið búin að
læra stafina í janúar. Nú ráði
langflest börnin í þremur bekkj-
um, sem fengu þessa kennslu,
við hvaða barnabók sem er.
„Það hefur verið talið til þessa
að aðrir þættir þyrftu að koma á
undan í kennslu, til dæmis hreyfi-
færni og ýmislegt þess háttar,“
segir Elín. „Við höfum hins vegar
horft til annarra landa, svo sem
Finnlands, Frakklands og Bret-
lands, þar sem börn eru látin
byija að lesa fimm ára. Af hveiju
geta okkar börn ekki gert það
líka? Við vildum prófa þetta og
þykjumst vera búin að sanna það
að hægt er að kenna meðalbarni
að lesa fyrr.“
Hér er skynsamlegt viðhorf á
ferðinni, sem vonandi breiðist
út til annarra grunnskóla. Að
sjálfsögðu á að sýna metnað í
kennslu - ekki bara í lestri held-
ur fleiri greinum einnig - og
gera kröfur til nemenda, jafnvel
þeirra yngstu, um að þeir sýni
hvað í þeim býr. Slíkt er þáttur
í þeirri viðleitni að nýta skólatím-
ann betur og búa íslenzk ung-
menni út með úrvalsmenntun.
FORVARNA-
STARF OG
TANN-
SKEMMDIR
NÝ KÖNNUN á tannheilsu
14 ára unglinga hefur leitt
í ljós, að helmingur þeirra sem
borða sælgæti einu sinni í viku
er án tannskemmda. Hlutfallið
minnkar hins vegar um tæp 37
prósentustig hjá þeim sem borða
sælgæti á hveijum degi en þar
eru tennur heilar í 13,5% tilvika.
Þá kemur í ljós að tæp 50% ungl-
inganna eru með heilar tennur.
Niðurstöðurnar koma fram í
sérfræðiverkefni Ingu B. Árna-
dóttur í samfélagstannlækning-
um. Þessar niðurstöður eru ákaf-
Iega ánægjulegar og staðfesta
það sem sérfræðingar hafa hald-
ið fram að unnt sé að minnka
tannskemmdir með ákveðnu for-
varnastarfi, sem sé að takmarka
sælgætisneyzlu barna og ungl-
inga við einn vikudag.
Þótt forvarnastarfið hafi borið
svo jákvæðan árangur, er enn
mikið verk óunnið í þessum efn-
um, því að niðurstöðurnar sýna,
að íslenzk ungmenni eru enn með
skemmdari tennur en jafnaldrar
þeirra á öðrum Norðurlöndum
þar sem 80-85% unglinga eru
með heilar tennur.
LÖGGÆZLU- EÐA
INNHEIMTUMENN?
Efni og arfleifð
ÞAÐ ERU MÖRG
hörð orð í Gamla
testamentinu, sum
nánast óskiljanleg úr
hugsun kærleiksríks
guðs. Þá yfirlýsingu að syndir feðr-
anna komi niður á börnunum má
telja til kaldhæðnislegra orða af því
tagi. En við sem efumst stórlega
um að rétt sé vitnað til orða guðs
eða fomgyðingar hafi haft þau
nánu samskipti við forsjónina sem
þeir vilja vera láta, leitum annarra
skýringa á textanum en venja er í
guðrækilegum útleggingum. Gyð-
ingar höfðu mikla og langa reynslu
að baki þegar þeir settu Gamla
testamentið saman og á þessari
reynslu byggðu þeir og settu þjóð
sinni lög í samræmi við þessa
reynslu en hnykktu svo á með því
að leggja guði reglumar í munn.
Það var að sjálfsögðu skarpvitur-
lega gert með tilliti til þess hve
guðslög eru venjulegu fólki miklu
mikilvægari en mennskar leikreglur
sem settar eru þegnunum til leið-
beiningar á þingum og öðrum
mannfundum. Kristur sagði þvert
ofan í Móselög að það eitt væri
óhreint sem út af manninum gengi,
þ.e. hugsun hans og orð, en ekki
það sem hann tæki sér til matar,
en lögbækumar höfðu haldið því
fram að svínakjöt mættu menn
ekki borða að fyrirskipan guðs.
Gömlu gyðingamir höfðu einfald-
lega tekið eftir því að menn gátu
sýkzt af svinakjöti sem hefur þá
borið illvíga ormaveiki í mannskap-
inn.
En setningin um syndir feðranna
er ekki neinum til verndar heldur
er hún einungis byggð á reynslu
og notuð sem slík til
uppfræðslu og ábend-
ingar; en þó kannski
stundum til aðvömn-
ar.
Ég á tvo góða vini
sem líða af erfiðum
sjúkdómum. Annar á við að stríða
allalvarlegt þunglyndi en hinn líður
af áfengisfýsn. Þeir hafa báðir erft
„synd“ sína frá feðmm sínum sem
áttu í vök að veijast, annars vegar
vegna þunglyndis og hins vegar
vegna áfengisnautnar. Áttu þeir
ættir til þessa veikleika ef grannt
er skoðað og hafði fólk haft orð á
því löngu áðuren þunglyndi og
áfengissýki vom talin til sjúkdóma.
Langafi þess vinarins sem átti við
þunglyndið að stríða hafði lagzt í
kör einsog kallað var en sonarsonur
hans þurfti á öllu sínu að halda til
að ná jafnvægi í geðslag sitt og
þurfti svo í ofanálag að glíma við
erfitt skap sem hann stjómaði ekki
ávallt, einsog hann hefði viljað.
Hinn vinurinn þurfti svo einsog
Jónas Hallgrímsson að stríða við
Bakkus einsog faðir hans, en vegna
þess að nú var sú barátta talin til
sjúkdóma náði hann sér á strik eft-
ir vel heppnaða meðferð við áfengis-
sýki.
Jónas lýsir þessu svo:
Allt hef ég að öfum mínum,
illt er að vera líkur sínum,
annar kvað og annar saup...
Það em litningamir sem ráða
ferðinni. Það vissu höfundar Gamla
testamentisins án þess þó að vita
það. En þeir höfðu tekið eftir erfða-
eiginleikum og hugsuðu sitt. Og
þeir eignuðu guði litningana.
Jónas trúði því statt og stöðugt
að guð hefði skapað himin og jörð
og alla tilveruna og stjórnaði henni.
En hann vissi að innan lögmálanna
ríkti frelsi og þannig eiga litning-
arnir einnig sitt svigrúm. Innan
þeirra er rými fyrir margskonar
tilbrigði. Það er í þessi tilbrigði sem
Ijölbreytnin sækir kraft sinn. En
hún er ekki alltaf eftirsóknarverð.
Arfurinn getur verið þung byrði
að bera en þá er að hinu að hyggja,
einsog Jónas vissi líka, að þung-
lyndi er einatt undanfari nýrrar
sköpunar. Áfengissýki getur svo
komið í kjölfarið sem fróun eins
og allar blekkingar. Geðsveiflur
em það verð sem listamenn þurfa
oft að greiða fyrir gáfu sína. Slik-
ar „syndir" eru fremur áskapaðar
en áunnar. Þær eiga rætur í sköp-
un guðs sjálfs - og þannig af guð-
legum uppruna skulum við vona.
Einsog skáldskapurinn. En forfeð-
ur okkar vom sannfærðir um að
innsæi og skáldlegt æði mætti
rekja til goðheima, en sú leið er
þó að sjálfsögðu vörðuð litningum
dýrkeyptrar reynslu. Og undan-
tekningar era vafalaust margar því
sumir listamenn virðast upplagðir
og hamingjusamir öllum stundum
einsog oft er um dómgreindarlítið
fólk; án þess þó að vera dómgreind-
arlausir.
Guð virðist hafa verið heldur
hress þegar sköpunarverkið var í
deiglu á þessari annasömustu viku
tilvemsögunnar. Sköpunarsagan
ber ekki vott um neina geðlægð eða
andlega depurð. En „syndir“ mann-
anna eiga þó augsýnilega uppmna
sinn í sköpun himins og jarðar því
þangað sækir allt efni eiginleika
sína, frelsi og tilhneigingu til fjöl-
breytni. Maðurinn ber þessu vitni
og allt umhverfi hans.
M
HELGI
spjall
RE YKJ AVÍK URBRÉF
Laugardagur 16. nóvember
YRIR NOKKRU SENDI
Sverrir Ólafsson, mynd-
listarmaður í Hafnarfirði,
kæru til siðanefndar
Blaðamannafélags Is-
lands á hendur ritstjórum
Morgunblaðsins. Tilefni
kæmnnar var, að hinn
21. ágúst sl. birtist hér í blaðinu bréf frá
Bimi V. Ólasyni, sem hinn 28. ágúst sl.
baðst afsökunar hér í blaðinu á hinu fyrra
bréfi og sagði að Sverrir Ólafsson væri
hinn raunvemlegi höfundur þess, en hann
hefði lánað nafn sitt á bréfíð. Athuga-
semd, sem ritstjórar Morgunblaðsins gerðu
við síðara bréf Bjöms V. Ólasonar, varð
tilefni kæra Sverris Ólafssonar.
Vegna þeirrar kæra sendu ritstjórar
Morgunblaðsins bréf til siðanefndar Blaða-
mannafélagsins, sem nú þykir rétt að birta,
enda ekki ástæða til annars en að lesend-
ur Morgunblaðsins hafi tækifæri til að
fylgjast með gangi þessa máls. Bréfíð til
siðanefndarinnar er svohljóðandi:
„Reykjavík, 24. október 1996.
Til siðanefndar Blaðamannafélags íslands.
Vegna kæru, sem siðanefnd Blaða-
mannafélags Islands hefur borizt á hendur
Morgunblaðinu frá Sverri Ólafssyni, Hafn-
arfírði, vilja ritstjórar Morgunblaðsins taka
fram eftirfarandi. Dregizt hefur að koma
þessum athugasemdum á framfæri við
siðanefnd vegna fjarvera annars ritstjóra
blaðsins og er beðizt velvirðingar á því.
1. Birting hins upphaflega bréfs, undir
nafni Björns V. Olasonar í Morgunblað-
inu hinn 21. ágúst sl. vora ritstjómar-
leg mistök, sem rædd vora á ritstjóm
blaðsins að morgni þess dags, áður en
nokkrar athugasemdir vora gerðar af
annarra hálfu. Samkvæmt þeim starfs-
reglum, sem byggt er á við afgreiðslu
aðsends efnis, hefði átt að óska eftir
því við höfund bréfsins, að hann breytti
texta þess t.d. þar sem fullyrt er, að
Jóhann Bergþórsson hafí hlotið fangels-
isdóm. Hið rétta er að hann fékk skil-
orðsbundinn fangelsisdóm.
2. Hinn 28. ágúst sl. birti Morgunblaðið
afsökunarbeiðni frá Bimi V. Ólasyni,
þar sem hann kveðst hafa lánað Sverri
Ólafssyni nafn sitt undir umrædda
grein. Jafnframt skýrir hann frá því,
að hann hafi haft samband við Morgun-
blaðið og óskað eftir því, að greinin
yrði ekki birt.
3. Á ritstjóm Morgunblaðsins var haft
samband við alla aðila, sem hugsanlega
hefðu getað tekið við slíkri beiðni frá
Bimi V. Ólasyni en sá aðili hefur ekki
fundizt. Að sjálfsögðu er ekki hægt að
fullyrða, að Björn V. Ólason hafi farið
rangt með um þetta atriði. Hins vegar
er það alþekkt á ritstjóm Morgunblaðs-
ins, að höfundar aðsends efnis, sem
verða fyrir gagnrýni vegna þess, sem
þeir skrifa í blaðið eða láta hafa eftir
sér í viðtölum, bregðast við þeirri gagn-
rýni með því að segja, að rangt hafí
verið eftir þeim haft og í einstaka tilvik-
um, að þeir hafi óskað eftir því að við-
komandi efni yrði ekki birt en blaðið
hafí ekki orðið við þeim óskum.
4. Fram á síðustu ár hefur ritstjóm Morg-
unblaðsins ekki haft ástæðu til að draga
í efa, að greinar eða bréf, sem blaðinu
berast undir nafni tilgreindra einstakl-
inga séu raunveralega verk þeirra ein-
staklinga. Þess vegna er meginreglan
enn sú, að í langflestum tilvikum er
því einfaldlega trúað að svo sé. Á síð-
ustu áram hefur þess þó gætt að blað-
inu berast bréf með nafni og heimilis-
fangi, sem athugun leiðir í ljós, að eiga
sér enga stoð í vemleikanum. Þess
vegna er nú meiri fyrirvari gerður um
slíkt efni en áður.
5. Engu að síður trúðu ritstjórar Morgun-
blaðsins þeirri fullyrðingu Björns V.
Ólasonar, að hann hefði lánað nafn sitt
með þeim hætti, sem hann sjálfur sagði
í bréfi sem birt var hinn 28. ágúst sl.
Ein ástæða fyrir því, að sú fullyrðing
var tekin trúanleg er sú, að þess em
dæmi úr pólitískri baráttu undanfama
áratugi, að slíkt hafi verið gert. Þótt
stjórnmálabaráttan hafí breytzt um-
talsvert eimir þó enn eftir af gamal-
dags vinnubrögðum. Af þessum sökum
var efni þeirrar athugasemdar, sem
blaðið gerði við bréf Björns V. Ólason-
ar á þann veg, sem raun ber vitni.
Spyija má, hvers vegna blaðið hafí
ekki haft samband við Sverri Ólafsson
fyrir birtingu og borið þessa staðhæf-
ingu undir hann. Svarið er að Morgun-
blaðið lítur á aðsent efni sem trúnaðar-
mál á milli blaðsins og höfundar þar
til það hefur birzt.
6. Sverrir Ólafsson hefur mótmælt fullyrð-
ingum Björns V. Ólasonar þess efnis,
að hann sé hinn raunvemlegi höfundur
bréfs þess, sem birt var í Morgunblað-
inu 21. ágúst sl. Hann hefur hins veg-
ar ekki fært sönnur á, að Bjöm V.
Ólason hafi farið rangt með. Þar með
hefur hann heldur ekki fært sönnur á,
að athugasemd ritstjóra Morgunblaðs-
ins við grein Bjöms V. Ólasonar hinn
28. ágúst sl. hafí verið efnislega röng.
Hér stendur orð gegn orði.
7. Það hefur aldrei staðið á ritstjómm
Morgunblaðsins að biðjast opinberlega
afsökunar á því, sem misfarið er með
á einhvern hátt á síðum blaðsins. Um
þetta era svo mörg dæmi á síðum
Morgunblaðsins að ekki þarf um að
deila. Þegar Sverrir Ólafsson gerði at-
hugasemd við fullyrðingar Björns V.
Ólasonar var hún 'birt þegar í stað.
8. Þar sem Sverrir Ólafsson hefúr nú
kært ritstjóra Morgunblaðsins til siða-
nefndar Blaðamannafélags íslands
vegna þessa máls, teljum við okkur
ekki eiga annan kost en óska opinberr-
ar rannsóknar á því hver hafí raunveru-
lega verið höfundur þess bréfs, sem
blaðið birti hinn 21. ágúst sl. undir
nafni Bjöms V. Ólasonar. Meðfylgjandi
er afrit af bréfí, sem lögmaður Morgun-
blaðsins, Jón Steinar Gunnlaugsson,
hrl., sendi Rannsóknarlögreglu ríkisins
í gær, miðvikudag 23. október 1996.
9. Eins og fram kemur í því bréfí telur
Morgunblaðið að þetta mál
„varði . . . bæði almenna tiltrú blaðs-
ins, sem skiptir það afar miklu máli,
auk þess sem þetta ræður úrslitum um
ábyrgð á efni aðsendra greina skv. 15.
gr. laga nr. 57/1956 um prentrétt.
Sýnist það geta varðað beint við 1.
mgr. 155. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940 að tilgreina rangan höfund
að grein, sem blaðinu er send til birting-
ar.
Með bréfi þessu hafa ritstjórar Morgun-
blaðsins gert siðanefnd Blaðamannafélags
íslands grein fyrir viðhorfi sínu til þessa
máls. Það er augljóst, að blaðið hefur ver-
ið dregið inn í pólitískan hráskinnaleik í
Hafnarfirði, sem enginn getur fullyrt um
á þessari stundu, hvemig er vaxinn. Von-
andi verður Rannsóknarlögregla ríkisins
við tilmælum lögmanns blaðsins þannig
að hið rétta komi fram.
Virðingarfyllst,
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson."
EINS OG FRAM
kom í bréfínu til
siðanefndar sendi
Jón Steinar Gunn-
laugsson, lögmaður
ritstjóra Morgun-
blaðsins, bréf til
Rannsóknarlög-
reglu ríkisins hinn 23. október sl., þar sem
þess er. óskað, að fram fari rannsókn á
því hver hafí verið höfundur bréfs þess,
sem Morgunblaðið birti hinn 21. ágúst sl.
undir nafni Bjöms V. Ólasonar. Bréf Jóns
Steinars Gunnlaugssonar hrl. er svohljóð-
andi:
„Rannsóknarlögregla ríkisins
Áuðbrekku 6
200 Kópavogur
Reykjavík, 23. október 1996.
Árvakur hf., Kringlunni 1, Reykjavík,
Bréftil
Rannsókn-
arlögreglu
ríkisins
sem gefur út Morgunblaðið, hefur leitað
til mín og óskað eftir að ég sendi yður
erindi það sem hér skal greina.
Þann 21. ágúst 1996 birti blaðið að-
senda grein undir fyrirsögninni „Hafnfírð-
ingar krefjast meirihluta jafnaðarmanna".
Hafði greinin borist blaðinu undir nafni
Björns V. Ólasonar, félaga í Fulltrúaráði
Alþýðuflokksfélaganna í Hafnarfírði, og
var hún birt undir því nafni í blaðinu.
Nokkrum dögum síðar barst blaðinu
önnur grein til birtingar frá sama manni
undir fyrirsögninni „Ellert Borgar Þor-
valdsson og Jóhann Gunnar Bergþórsson
beðnir afsökunar". Þessi grein var birt í
blaðinu 28. ágúst 1996. I henni sagðist
Björn ekki hafa skrifað greinina 21. ágúst
1996 heldur hefði Sverrir Ólafsson vara-
maður í stjóm Alþýðuflokksfélags Hafnar-
fjarðar gert það. Ritstjórn blaðsins birti
athugasemd með þessari síðari grein, þar
sem hún m.a. frábað sér efni af þessu
tagi og með þessum aðferðum.
Næst barst blaðinu til birtingar 30.
ágúst 1996 athugasemd frá Sverri Ólafs-
syni, þar _sem hann taldi greinarskrif
Björns V. Ólasonar vera sér me_ð öllu óvið-
komandi. Taldi hann Björn V. Ólason m.a.
hafa teymt ritstjóra Morgunblaðsins út í
vafasamar fullyrðingar um saklausan aðila
og átti þá við athugasemdina sem birt var
með grein Björns 28. ágúst.
Sverrir Ólafsson hefur nú kært ritstjóra
Morgunblaðsins til siðanefndar Blaða-
mannafélags íslands fyrir brot á siðaregl-
um félagsins.
Umbj. minn Ieyfir sér að fara þess form-
lega á leit við Rannsóknarlögreglu ríkisins
að fram fari opinber rannsókn á því hver
skrifað hafi greinina, sem Morgunblaðið
birti þann 21. ágúst 1996 í góðri trú um
að höfundur hennar væri Bjöm V. Ólason.
Það hefur veralega þýðingu fyrir starfsemi
Morgunblaðsins að höfundar aðsendra
greina séu rétt tilgreindir í blaðinu. Varð-
ar þetta bæði almenna tiltrú blaðsins, sem
skiptir það afar miklu máli, auk þess sem
þetta ræður úrslitum um ábyrgð á efni
aðsendra greina skv. 15. gr. laga nr.
57/1956 um prentrétt. Sýnist það geta
varðað beint við 1. mgr. 155. gr. al-
mennra hegningarlaga nr. 19/1940 að til-
greina rangan höfund að grein, sem blað-
inu er send til birtingar.
Hjálögð sendast yður eftirtalin skjöl í
þágu hinnar opinbem rannsóknar.
1. Handrit greinarinnar „Hafnfírðingar
krefjast meirihluta jafnaðarmanna" ásamt
ljósriti hennar úr blaðinu 21. ágúst 1996.
2. Handrit greinarinnar „Ellert Borgar
Þorvaldsson og Jóhann Gunnar Bergþórs-
son beðnir afsökunar" ásamt ljósriti henn-
ar og athugasemdar ritstjórnar úr blaðinu
28. ágúst 1996.
3. Handrit „Athugasemdar frá Sverri
Ólafssyni" ásamt ljósriti úr blaðinu 30.
ágúst 1996.
4. Ljósrit úr Morgunblaðinu 1. septem-
ber 1996 „Athugasemd vegna yfirlýsing-
ar“.
Virðingarfyllst,
Jón Steinar Gunnlaugsson hrl.“
RANNSÓKNAR-
lögregla ríkisins
svaraði bréfí lög-
manns Morgun-
blaðsins hinn 8.
nóvember sl. með
svohljóðandi bréfí:
„Vísað er til er-
indis yðar dags. 23. október 1996 þar sem
þér óskið þess fyrir hönd Morgunblaðsins
að fram fari opinber rannsókn á því hver
hafi skrifað grein sem birtist í blaðinu
þann 21. ágúst 1996 undir nafni Björns
V. Ólasonar. Teljið þér að röng tilgreining
höfundar að greininni geti varðað við 1.
mgr. 155 gr. almennra hegningarlaga nr.
19, 1940.
Bréfíð eða greinin, sem um ræðir, þykir
ekki vera skjal í merkingu 1. mgr. 155.
gr. almennra hegningarlaga og greinin
sýnist heldur ekki hafa verið notuð til
Bréf frá
Rannsókn-
arlögreglu
ríkisins
Morg-unblaðið/Árni Sæberg
VIÐ Reykjavíkurtjörn
þess að blekkja með henni í lögskiptum í
merkingu hegningarlagaákvæðisins.
Þótt gengið sé út frá því að greinin sé
skjal í merkingu 1. mgr. 155. gr. al-
mennra hegningarlaga og að hún hafi
verið notuð í lögskiptum er tæpast um
fölsunarbrot að ræða enda hefur Björn
V. Ólason lýst því í ódagsettu afsökunar-
bréfi að hann hafi samþykkt að nafn hans
væri notað undir greinina, sbr. þar sem
segir: „. . . Ég hafði vitneskju um inni-
hald greinarinnar og lánaði Sverri nafn
mitt ..."
Lögreglunni ber einungis að hefja rann-
sókn liggi fyrir vitneskja eða granur um
að refsivert brot hafí verið framið. sbr.
2. mgr. 66. gr. laga um meðferð opinberra
mála nr. 19, 1991, sbr. þó 3. mgr. 66. gr.
sömu laga. Er megin markmið lögreglu-
rannsóknarinnar falið í að afla nauðsyn-
legra gagna til þess að ákæranda verði
fært að ákveða að henni lokinni hvort
sækja skuli mann til sakar, sbr. 67. gr.
laga um meðferð opinberra mála.
Með skírskotun til þess sem hér hefur
verið rakið þykja ekki efni til að verða við
beiðni yðar um opinbera rannsókn og er
beiðni yðar því hafnað, sbr. 1. mgr. 76.
gr. laga nr. 19, 1991.
Þessa synjun getið þér borið undir ríkis-
saksóknara, sbr. 2. mgr. 76. gr. laga nr.
19, 1991.
Gögn sem fylgdu beiðni yðar endur-
sendast hér með.
Bogi Nilsson."
Bréftil
ríkissak-
sóknara
í FRAMHALDI AF
þessu bréfí Rann-
sóknarlögreglu rík-
isins tóku ritstjórar
Morgunblaðsins
ákvörðun um í sam-
ráði við lögmann blaðsins að vísa beiðni
um rannsókn til ríkissaksóknara. í sam-
ræmi við það sendi Jón Steinar Gunnlaugs-
son hrl. ríkissaksóknara svohljóðandi bréf
hinn 15. nóvember sl.:
„Embætti ríkissaksóknara
Hverfísgötu 6
150 Reykjavík
Reykjavík, 15. nóvember 1996.
F.h. umbj. míns Árvakurs hf., Kringl-
unni 1, Reykjavík og með vísan til 2.
mgr. 76. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð
opinberra mála leyfi ég mér að senda yður
hjálögð eftirtalin skjöl:
A. Ljósrit bréfs míns til Rannsóknarlög-
reglu ríkisins 23. október 1996 ásamt
skjölum merkt 1-4 sem talin era upp í
bréfinu og fylgdu því.
B. Ljjósrit svarbréfs Rannsóknarlög-
reglu ríkisins 8. nóvember 1996.
I bréfi RLR kemur fram að synjað sé
rannsóknarbeiðninni frá 23. október 1996.
Leyfí ég mér f.h. umbj. míns að bera synj-
unina undir embætti yðar og krefjast þess
að þér hnekkið henni og mælið fyrir um
umbeðna rannsókn.
Um tilgreindar ástæður fyrir synjun
RLR í bréfínu 8. nóvember 1996 vil ég
segja þetta:
1. Varla getur leikið á því vafi að hand-
rit umræddrar greinar teljist vera skjal í
merkingu 1. mgr. 155. gr. almennra hegn-
ingarlaga. Er vandséð hvemig menn geta
komist að annarri niðurstöðu.
2. Sé handrit að grein, þar sem höfund-
ur er ranglega tilgreindur, sent blaði til
birtingar, er verið að blekkja í lögskiptum.
Er þá átt við þau lögskipti, sem felast í
að óska birtingar á greininni í blaðinu
undir nafni hins tilgreinda höfundar. Þetta
eru lögskipti sem blöð eiga daglega við
þá sem óska birtingar efnis undir tilgreind-
um höfundamöfnum.
3. Þó að Bjöm V. Ólason segi í afsökun-
argrein sinni, að hann hafí haft vitneskju
um innihald greinarinnar, er augljóst af
samhenginu, að hann hefur talið það inni-
hald allt annað en raun ber vitni. Er að
minnsta kosti ljóst að allt þarfnast þetta
rannsóknar til að unnt sé að hafa skoðun
á því hvort refsivert brot hafí verið framið.
Ástæða er til að leggja þunga áherslu
á að þeir hagsmunir, sem umbj. minn hef-
ur af lögskiptum sínum við höfunda að-
sendra greina varða að sumu leyti sjálfan
grandvöllinn í starfsemi hans. Menn mega
ekki vera svo uppteknir af þeim tilvikum
sem algengust era við beitingu laga-
ákvæða, að þeir sjái ekki að þau geta
skv. orðum sínum og efni náð til annarra
tilvika sem fátíðari era. Rannsóknarbeiðn-
in lýtur að því að fá það upplýst, hvort
umbj. minn hafí verið blekktur til að birta
í blaði sínu grein undir nafni manns, sem
ekki hafði samið hana, né fallist á að hún
yrði birt í hans nafni með því efni sem
hún hafði.
Auk alls þessa skal það ítrekað sem
greindi í bréfí mínu 23. október 1996, að
nafn greinarhöfundar ræður úrslitum um
ábyrgð á efni aðsendra greina skv. 15.
gr. laga nr. 57/1956 um prentrétt.
Með vísan til alls þessa er þess vænst
að þér hnekkið synjun Rannsóknarlögreglu
ríkisins og mælið fyrir um rannsókn þá
sem um er beðið.
Virðingarfyllst,
Jón Steinar Gunnlaugsson hrl.“
Þess skal getið, að siðanefnd Blaða-
mannafélags lslands tók fyrir skömmu
ákvörðun um að fresta afgreiðslu kæra
Sverris Ólafssonar, þar til í ljós kæmi,
hvort málið yrði tekið til opinberrar rann-
sóknar eða niðurstaða slíkrar rannsóknar
lægi fyrir.
„Eins og fram
kemur í því bréfi
telur Morgun-
blaðið að þetta
mál „varði . . .
bæði almenna til-
trú blaðsins, sem
skiptir það afar
miklu máli, auk
þess sem þetta
ræður úrslitum
um ábyrgð á efni
aðsendra greina
skv. 15. gr. laga
nr. 57/1956 um
prentrétt. Sýnist
það geta varðað
beint við 1. mgr.
155. gr. almennra
hegningarlaga
nr. 19/1940 að til-
greina rangan
höfund að grein,
sem blaðinu er
send til birting-