Morgunblaðið - 30.11.1996, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ
sjálf glæsilegt álagt brauð handa
gestinum, meðan hún er á þönum
við að svara símhringingum og
símbréfum frá Islandi, því brott-
ferðin nálgast og undirbúningur
jólaborðsins þar í algleymingi. Á
disknum liggja fallegar sneiðar af
reyktum laxi, sem Adam segist
reykja sjálfur, þar ofan á kemur
létt krem úr nýjum laxi og síðan
grásleppuhrogn. Ofan á trónar lít-
ill bikar í laginu eins og hálf eggja-
skurn og i henni er glær vökvi.
„Rauður Álaborg“, segir Adam til
skýringar. „Brauðið útbjó Ida í til-
efni af 100 ára afmæli snapsins."
Meira en glæsileg afmælisgjöf til
snapsins, því brauðið og áleggið
steinkað snapsinum er firna
bragðgott og laxinn alveg
himneskur.
Adam tekur ekki endilega undir
að laxinn sé eins og lax eigi aðvera.
„Það hefur hver sinn smekk, en ég
kýs að léttsalta laxinn og reykja
hann aðeins í fimm tíma, svo hann
geri ekki meira en rétt að draga í
sig reykkeiminn." Þegar Ida heyrir
að reykmetið falli í kramið kemur
hún með annan disk og á honum
bita af reyktri önd, piparrótar-
rjóma og salat, meðal annars úr
rauðrófum og blaðlauk, blandað
léttri olíusósu. Og þá er þessi rétt-
ur ekki síður á hástigi eldamennsk-
unnar en sá fyrri, enda er öndin
reykt af Adam.
Þau hjónin eiga hús nálægt
Helsingjaeyri og þar dunda þau
sér við það um helgar að reykja
lax, endur, ál og strúta, auk þess
sem Ida spreytir sig á nýjungum.
Og öllu þessa deila þau gjarnan
með Oscari og systur hans og eig-
inmanni hennar. Rétt eins og Osc-
ar vinnur systirin Ida Marie við
veitingarekstur, hefur eins og
móðirin lært til smurbrauð-
sjómfrúar upp á dönsku og vann
LAUGARDAGUR 30 NÓVEMBER 1996 29
Tengsl Idu Davidsen við ísland hafa aðallega
verið í gegnum þá íslendinga, sem numið hafa
smurbrauðsgerð á veitingastað hennar í Kaup-
mannahöfn. Einn þeirra var Marentza Poulsen,- sem
nam hjá henni árið 1993. Þegar hún hvarf síðan til
starfa á Hótel Borg stakk hún upp á að reynt yrði að
fá Idu til að koma til íslands að setja upp jólahlað-
borð. Tómas Tómasson veitingamaður, sem þá rak
veitingasölu Hótel Borgar, tók vel í hugmyndina og
ekki stóð heldur á Idu. „Það var mikil upplifun að
koma til íslands, það er yfirþyrmandi hvað landið er
frábrugðið Danmörku. í fyrsta skiptið sem við kom-
um fór Tómas með okkur í skoðunarferð að Gullfoss,
Geysi og á Þingvelli og þar gat maður svo sannarlega
fundið vinda sögunnar."
íslenski jarðhitinn hefur ekki síður heillað þau
hjón og eiga þau varla til orð yfir því að það kosti
nær enga peninga að hita upp húsnæði. Hér varð ég
nú aðeins að malda í móinn og benda á að Is-
lendingar væru nú ekki allir sáttir við
hitareikningana sína þótt þeir væru
vissulega lægri en í nágrannaríkjun-
um. Því er þó ekki hægt að neita f *
viðhorfið til upphitunar á Islandi
er töluvert frábrugðið þvi sem
gengur og gerist í Danmörku.
Þegar Ida og Adam Siesby hófu
störf á Hótel Borg í fyrsta skipti
fannst þeim sem heitt vatn rynni
úr öllum krönum og eiginmaður
hennar gekk markvisst um og skrúf-
aði fyrir. „Fólk horfði undrandi á mig
og spurði hvað í ósköpunum ég væri eig-
inlega að gera. Ég benti þeim á að heitt
vatn kostaði peninga en mætti litlum skilningi,“
segir Adam.
Ida segir hins vegar mestu ánægjuna felast í því
að geta komið til íslands og kynnt gömlu dönsku
uppskriftirnar sínar, sem margar megi rekja aftur til
ársins 1888 er Davidsen-fjölskyldan opnaði veitinga-
stað sinn í Kaupmannahöfn. „Það eykur líka ánægj-
una hvað allir eru yndislegir við okkur hér. í þau
skipti sem við höfum komið hingað höfum við hitt
marga Islendinga, sem hafa lært hjá okkur. Margar
íslenskar konur voru í læri sem smurbrauðsjómfrúr
hjá föður mínum, Oscar Davidsen, og ein þeirra
mundi eftir mér, fimm ára gamalli, standandi á bjór-
kassa að aðstoða föður minn í eldhúsinu. Ég byrjaði
snemma að taka þátt í vinnunni og það sama á við
um son okkar, Oscar, sem er fimmta kynslóð David-
sen-ættarinnar er vinnur að smurbrauðsgerð. Hann
sér um staðinn á meðan við erum að ferðast til staða
á borð við Island," segir Ida.
Hún segist ekki vera í neinum vandræðum með
hráefni hér á landi. „í fyrsta lagi þá er íslenska sfldin
sú besta í heimi og þá hefur maðurinn minn staðið í
því að reykja önd, sem er einn sérstakasti rétturinn
á hlaðborðinu. Einnig höfum við fengið fínt svínakjöt
í steiktu svínasíðuna okkar, sem við berum fram með
steiktum eplum. Af öðrum séréttum okkar myndi ég
vilja nefna litlu smurbrauðin og lifrarkæfuna, sem
við erum þekkt fyrir.“
Ida segir jólahlaðborðshefðina eiga mjög sterkar
rætur í Danmörku. Veitingastaðir séu fullbókaðir
nær öll hádegi í desember og fólk sitji gjarnan í
þrjár til fimm klukkustundir og fái sér bjór og Ála-
borgar jólaákavíti með. „Það koma fara heilu fjöl-
skyldurnar og fyrirtækin út að borða saman, gjarnan
oftar en einu sinni. Margir halda sérstaka skrá yfir
það hversu mörgum sinnum þeir fara á jóla-
hlaðborð í desember."
En hver er ástæðan fyrir því að þessi
hefð er þetta sterk í Danmörku en
ekki nágrannaríkjunum? „Danir
hafa unun af því að njóta lífsins,
hygge sig. Við erum alltaf að leita
að ástæðu til að gera okkur glaðan
dag. Það sama gerist um páska en
þá fara allir í páskahlaðborð í há-
deginu þar sem boðið er upp á fjöl-
marga rétti úr eggjum, kjúklingum
og lambi. Það virðist sem þessi hefð
sé einnig að festa rætur á íslandi, sem
er kannski ekki skrýtið í Ijósi þess hvað
þjóðir okkar eiga margt sameiginlegt. Af
hverju ættum bara við að njóta þessa?
Desember er líka mesti skammdegismánuðurinn.
Það er dimmt þegar maður vaknar og dimmt þegar
maður fer heim úr vinnunni. Maður hefur það
huggulegt á allt annan hátt við slíkar aðstæður en á
sumrin. Við höfum reynt að setja upp jólahlaðborð í
Los Angeles í sumarhita og það var mjög erfitt.“
Ida segist ekki sjá mikinn mun á því hvernig ís-
lendingar og Danir njóta jólahlaðborðanna. Fólk
kemur hingað uppáklætt og í góðu skapi. Helsti
munurinn er kannski sá að við Danir förum í hádeg-
inu en íslendingar aðallega á kvöldin. I mínum huga
snýst þetta um að njóta jólamánaðarins eins mikið
og hægt er. Að jólunum loknum kemur gamlársdag-
ur og svo eru hátíðarnar búnar. Það er því um að
gera að njóta tímans fram að jólum og hafa það
huggulegt."
hjá foreldrum sínum þar til fyi'ir
skemmstu. Og Ida bætir við með
réttmætu stolti að börnin séu
fimmta kynslóðin, sem hafi staðið í
eldhúsinu „og það er sjaldgæft að
röðin sé órofa eins og hjá okkur,“
segir hún. „Venjulega hefur ein-
hver hoppað yfir, þótt elda-
mennska hafi gengið í fjölskyld-
um.“ Adam kemur úr ögn annarri
átt en Ida, var bóndi, „svo ég heí
líka haft af mat að segja.“ Þau
hjónin hafa verið gift í þrjátíu ár,
„en við höfum þekkst í fimmtíu ár,“
segir Adam. „Við vorum bæði á
ferðinni, hittumst þó alltaf inn á
milli, en 1964 kom alvara í spilið,
við trúlofuðum okkur ári síðar og
giftum okkar svo árið þar á eftir.“
Smurbrauðið
blífur
í Kaupmannahöfn skjóta sam-
lokustaðir af erlendum toga upp
kollinum eins og gorkúlur, en Ida
segir að einnig gæti vaxandi áhuga
á gamla góða smurbrauðinu dans-
ka, sem hún er helstur sérfræðing-
ur í. „Það virtist svo sem áhuginn
færi minnkandi, en undanfarin
nokkur ár hefur eftirspurnin vaxið
aftur. Þegar ég var ung tíðkaðist að
fólk pantaði lúxussmurbrauð í
veislur. Það virtist alveg vera að
detta upp fyrir, en nú gerist það
hins vegar æ oftar að ungt fólk
pantar smurbrauð á skólaböll."
Matstaður Idu er hádegisverðar-
staður og Ida segir ekki erfitt að
reka stað, sem sé aðeins opinn í há-
deginu, því í nágrenninu sé mikill
fjöldi fyrirtækja og vinnustaða, sem
nýti sér óspart nágrennið við stað-
inn. Og Adam bætir því við að Dan-
ir vilji fyrst og fremst borða dansk-
an mat í hádeginu, þó þeir séu til í
að skvetta úr klaufunum á kvöldin
og prófa framandi mat.

XR50CU
mÁEinaaoM
Jóladagatal
Happaþrennimnar.
;ur á öðru hverju dagatali
þqJ eru spennondi
moíYnor fromundan!