Morgunblaðið - 18.01.1997, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1997 15
VIÐSKIPTI
Ráðstefna Skýrslutæknifélags íslands um samkeppni í fj arskiptaþj ónustu
Rekstrarleyfi auglýst
árí eftir samþykkt ESB
Morgunblaðið/Ásdís
SAMKEPPNI í fjarskiptaþjónustu var umræðuefni ráðstefnu Skýrslutæknifélags íslands sl. fimmtudag.
ÞRÁTT fyrir að tilskipun Evrópu-
sambandsins um frelsi í farsímaþjón-
ustu hafí öðlaðst gildi hinn 16. jan-
úar 1996 var útboð um rekstur GSM-
farsímaþjónustu á íslandi ekki aug-
lýst fyrr en 12. desember sl. Útboð
GSM-rekstrarleyfis númer tvö fer því
fram nærri heilu ári síðar, þrátt fyr-
ir að einkaaðilar hafi þrýst á stjórn-
völd um málið um þriggja ára skeið.
Þetta kom meðal annars fram í máli
Yngva Harðarsonar, stjórnarform-
anns Fjarskiptafélagsins ehf., á ráð-
stefnu Skýrslutæknifélags íslands
um samkeppni í ijarskiptaþjónustu í
gær.
Að sögn Yngva voru útboðsskil-
málar rekstrarleyfis GSM-farsíma-
þjónustu kynntir 17. desember, en
ný lög um fjarskipti tóku gildi um
síðustu áramót.
Hefðu skilmálamir verið öðruvísi
ef Póst- og fjarskiptastofnun hefði
samið þá?
„Óvissa er um hver úthlutar
rekstrarleyfi til annars GSM-rekstra-
raðila, en skv. nýjum lögum er það
hlutverk Póst- og fjarskiptastofnun-
ar. Það virðist ekki ljóst hvort sam-
gönguráðherra ráði niðurstöðu út-
boðsins eða Póst- og ijarskiptastofn-
unin. í útboðslýsingunni virðist það
vera samgönguráðherra en út frá
nýjum fjarskiptalögum ætti það að
vera Póst- og fjarskiptastofnunin. í
útboðslýsingunni kemur þó fram að
ef breytingar verði gerðar á viðeig-
andi reglum á meðan útboðsfrestur
er ekki liðinn sem hafí áhrif á útboð-
ið verði umsækjendur látnir vita af
því og gefið tækifæri á að aðlaga
umsókn sina. Þannig virðast þeir sem
sótt hafa útboðsgögn ekki endilega
vita hver fari með umsókn þeirra
áður en þeir leggi fram formlega
umsókn. Það er varla við hæfi að
æðsti yfirmaður Pósts og síma hf.
fari með umsókn væntanlegra sam-
keppnisaðila. Þá gætu umsækjendur
haft áhyggjur af því hvað verði um
umsóknir og fylgigögn þeirra aðila
sem ekki hljóta rekstrarleyfi."
Mat í höndum erlends
ráðgjafarfyrirtækis
Aðspurður sagði Sigurgeir H. Sig-
urgeirsson, deildarstjóri í samgöngu-
ráðuneytinu, að Póst- og fjarskipta-
stofnunin taki til starfa 1. apríl nk.
Þangað til verði mál sem hana varð-
ar í höndum samgönguráðuneytisins.
Frestur til að skila inn tilboðum renn-
ur út 2. apríl.
„Mat á tilboðum í rekstur GSM-
farsímakerfis verður fyrst og fremst
í höndum erlends ráðgjafarfyrirtækis
sem hefur unnið nánast eins vinnu
fyrir hollensk, írsk og dönsk yfirvöld.
Niðurstaðan um hver hlýtur leyfið
mun væntanlega byggjast á þeirra
mati. Póstur og sími hf. verður að
skila inn tilboði vegna útboðsins líkt
og önnur fyrirtæki og ráðgjafarfyrir-
tækið mun einnig fara yfir umsókn
þeirra og kanna hvort það uppfylli
skilyrði útboðsins.“
Sigurgeir segir ástæðuna fyrir því
hversu langur tími leið frá samþykkt
ESB um frelsi í GSM-farsímaþjón-
ustu tók gildi og útboðið var auglýst
vera þá að gert hafi verið ráð fyrir
því að frelsi í GSM-kerfi tæki giidi
1. janúar 1998, þegar fullu frelsi
verður komið á í fjarskiptum innan
EES. „Það lá ekki ljóst fyrir fyrr en
í lok ársins 1995 að samþykktinni
um GSM-kerfið yrði flýtt og strax í
byijun ársins 1996 hófst undirbún-
ingsvinna, sem stóð í tæpt ár, varð-
andi útboðið, hvaða kröfur yrðu gerð-
ar og ýmis tæknileg atriði."
Evrópa stærsti markaðurinn
Auk Yngva fluttu Jón Þóroddur
Jónsson, framkvæmdastjóri þjón-
ustusviðs fjarskipta Pósts og síma
hf., Sigurgeir H. Sigurgeirsson,
deildarstjóri í samgönguráðuneytinu,
og Stein Erik Larsen, framkvæmda-
stjóri Global-One í Noregi, erindi.
Stein Erik Larsen kynnti ráð-
stefnugestum umsvif Global-One í
heiminum, en það er í eigu SPRINT,
Deutche Telecom og French Tele-
com. Um 60% af alnetssamskiptum
í Evrópu fara fram í gegnum Global-
One, en Stein Erik Larsen segir að
þrátt fyrir að helsti markaður fyrir-
tækisins í alnets- og talsímaþjónustu
sé í Evrópu nái þjónusta fyrirtækis-
ins um allan heim og hjá því starfí
yfír 2.900 starfsmenn í um 70 lönd-
um. Hann segir að erfitt sé að segja
til um hvað framtíðin í fjarskipta-
þjónustu beri í skauti sér. Miklar
breytingar hafí átt sér stað á undan-
förnum árum og nýjasta dæmið megi
finna á forsíðu Financial Times sl.
miðvikudag, þar sem sagt er frá því
að Toyota, stærsti bílaframleiðandi
í Japan, eigi í viðræðum við þýskt
fyrirtæki á fjarskiptasviðinu um
samstarf á því sviði.
Hlutafjárútboð
Jökuls hf.
öu
bréfin
seldust
ÖLL bréfin seldust í hlut-
afjárútboði Jökuls hf. á Rauf-
arhöfn og hluthöfum fjölgaði
úr 102 í 216. Kaupendur voru
einkum stofnanafjárfestar og
einstaklingar. Alls var boðið
út nýtt hlutafé að nafnvirði
20 milljónir króna á genginu
5,0, bæði til forkaupsrétthafa
og í almennri sölu, þannig að
heildarsöluandvirði bréfanna
nemur 100 milljónum króna.
Hlutafjárútboðið hófst
hinn 15. nóvember sl. og
höfðu þáverandi hluthafar
forkaupsrétt að nýju hlutafé
fyrstu tvær vikurnar í hlut-
falli við hlutafjáreign sína.
Stærsti hluthafinn, Raufar-
hafnarhreppur, afsalaði sér
forkaupsréttinum í útboðinu
og mæltist til þess að það
hlutafé yrði selt til einstakl-
inga á almennum markaði.
Var það gert í samræmi við
yfirlýsta stefnu hreppsins um
að minnka eignarhlut sinn í
félaginu og fjölga hluthöfum,
að því er fram kemur í frétta-
tilkynningu frá Kaupþingi
Norðurlands sem hafði um-
sjón með útboðinu.
Raufarhafnarhreppur
með 63% hlut
Raufarhafnarhreppur á nú
63% hlut í Jökli hf. en átti
83% fyrir útboðið. Hlutabréf
Jökuls eru skráð á Opna
tilboðsmarkaðnum en sótt
hefur verið um skráningu á
Verðbréfaþingi íslands.
Jökull gerir út ísfisktogar-
ann Rauðanúp ÞH 160, fjöl-
veiðiskipið Arnarnúp ÞH 272
og rækjubátinn Öxarnúp ÞH
162. Þá á fyrirtækið rækju-
vinnsluna Geflu hf. á Kópa-
skeri og meirihluta í Fiskiðju
Raufarhafnar hf. Um 120
manns starfa hjá féiaginu og
dótturfyrirtækjum þess.
Búnaðarbanki Islands og BI líftrygging Brunabótafélags Islands buðu upp á skuldavátryggmgu fyrir áratug
I athugun að bjóða aft-
ur skuldavátryggingu
Þátttaka verður að
vera almenn
BÚNAÐARBANKI íslands er með
i athugun að bjóða viðskiptavinum
sínum upp á skuldavátryggingu á
nýjan leik, en fyrir um tíu árum
bauð bankinn upp á slíka tryggingu
í samvinnu við Brunabótafélag Is-
lands. Tryggingin lognaðist út af á
nokkrum árum vegna lítillar þátt-
töku lántakenda. Jón Adolf Guð-
jónsson, bankastjóri Búnaðarbank-
ans, segir að nú kunni að vera
breyttir tímar og kominn grundvöll-
ur til að endurvekja þessa trygg-
ingu, en Ingi R. Helgason,_ sem var
forstjóri Brunabótafélags íslands á
þessum tíma og átti frumkvæði að
því að boðið var upp á þessar trygg-
ingar, hefur efasemdir um að þýði
að bjóða þessar tryggingar nema
þær séu skylda.
Skuldavátrygging hefur talsvert
verið til umræðu eftir að Árni Sig-
fússon borgarfulltrúi vakti máls á
þörfinni fyrir slíkar tryggingar fyr-
ir skömmu. Með skuldavátrygingu
Búnaðarbankans og BÍ líftrygging-
ar Brunabótafélags íslands tryggði
lántaki sér að eftirstöðvar láns til
einkanota yrðu greiddar við fráfall
hans eða eftirstöðvar í hlutfalli við
örorku ef um slys var að ræða.
Þannig var tryggt að eftirstöðvar
lánsins féllu ekki á aðstandendur
og breytti engu þar um þó trygging-
ar hefðu verið settar fyrir greiðslu
þess.
Kostnaður af töku tryggingar-
innar nam 0,5% af vátryggingar-
fjárhæðinni á ári og var innifalið í
þeim kostnaði iðgjald af dánará-
hættutryggingu og örorkuslysa-
tryggingu, stimpilgjald, söluskattur
og skjalagjald. Iðgjaldið greiddist
fyrirfram fyrir allan lánstímann og
var það reiknað út samkvæmt
ákvæðum skuldabréfsins um niður-
greiðslu lánsins og fylgdi réttum
eftirstöðvum á hveijum tíma. Vá-
tryggingarfjárhæðin var nákvæm-
lega sú sama og lánsfjárhæðin og
gat verið á bilinu frá 100 þúsund
krónur til 4 milljónir króna miðað
við verðlag síðla árs 1986. Trygg-
ingin greiddi eingöngu réttar eftir-
stöðvar láns, þ.e.a.s. hún tók ekki
til vanskila þess.
Ingi R. Helgason sagðist hafa
fengið hugmyndina að þessum
tryggingum í Noregi þar sem slíkar
tryggingar hefðu verið í boði. Hins
vegar hefði tilraunin lognast út af
vegna lítillar þátttöku, því ef ið-
gjöldin ættu að vera viðráðanleg
og ekki veruleg viðbót við vextina
yrði þátttakan að vera mjög al-
menn.
Það hefði sýnt sig að hópurinn
sem hefði tekið trygginguna hefði
verið of lítill til að mæta hinu út-
reiknaða iðgjaldi. Æskileg áhættu-
dreifing hefði ekki náðst og hann
væri þeirrar skoðunar að hún
næðist ekki á fijálsum markaði í
svona litlu samfélagi. Því yrði að
hans mati að gera svona tryggingu
að skyldu, að minnsta kosti þar til
menn sæju kostina við svona trygg-
ingu.
Jón Adolf Guðjónsson sagði að
þeim hefði þótt þetta mjög spenn-
andi mál á sínum tíma og að mikil
þörf væri fyrir tryggingu af þessu
tagi. Talsvert hefði verið lagt í und-
irbúninginn með BÍ líftryggingu
áður en farið hefði verið af stað.
Það hefði hins vegar sýnt sig að
þeir hefðu verið alltof fáir sem
höfðu áhuga á að taka trygging-
una. Verðið hefði ekki verið ástæð-
an, því þessi trygging hefði verið
mjög ódýr. Þeir hefðu verið til sem
hefðu haft skilning á nauðsyn henn-
ar en það hefði ekki verið nógu
almennt og þar hefði komið að
Brunabótafélagið hefði kveðið upp
úr með að ekki væri hægt að bjóða
upp á trygginguna lengur. Iðgjöldin
hefðu miðast við að þátttakan yrði
almenn.
Jón Adolf sagði að sú skuldavá-
trygging sem rætt væri um nú
væri að öllu leyti sambærileg við
það sem bankinn hefði boðið upp á
í samvinnu við Brunabótafélagið á
sínum tíma að öðru ieyti en því að
nú væri rætt um að tryggingin
næði einnig til greiðslufalls af völd-
um atvinnuleysis.
Eiga að vera valkostur
Aðspurður sagðist Jón Adolf ekki
telja að tryggingar af þessu tagi
ættu að vera skylda heldur ættu
þær að vera valkostur sem stæði
lántakendum til boða. Það gæti vel
verið að tími þessara trygginga
hefði ekki verið kominn fyrir 10
árum en hann væri kominn nú. Það
væri í athugun hjá bankanum að
bjóða upp á þessar tryggingar á
nýjan leik. Vegna fyrri reynslu
þyrfti ekki nema skamman undir-
búning að hrinda því í framkvæmd.
„Mér finnst ekkert að því að fara
á stað og gera aðra tilraun," sagði
Jón Adolf.
Hann sagði að kostirnir við svona
tryggingu væru ótvíræðir. Ef að-
stæður breyttust og greiðslugeta
lántakandans yrði önnur en reiknað
hefði verið með kæmi tryggingin
til skjalanna.