Morgunblaðið - 19.04.1997, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 19. APRÍL 1997 29
;frumvarpinu á Alþingi í gær
Lífeyrissjóður tæknifræðinga og arkitekta
Stjórn sameínaðs sjóðs
kosín á aðalfundí
Hað
ígjald
Morgunblaðið/Ásdís
:yldutrygg-ingn lífeyrisréttinda á
þátt tóku í umræðunum í þunn-
igrímur J. Sigfússon og Ogmund-
lasson.
væru þeir að treysta á skuldbind-
ingar almannatrygginganna.
Löngu tímabært frumvarp
Steingrimur J. Sigfússon sagði
samtryggingu mikilvæga og frum-
varp sem þetta löngu tímabært,
nauðsynlegt væri að setja lífeyris-
sjóðum traustari lagagrundvöll.
Hann spurði hvort það væri valfrelsi
að segja sig frá sam-
ábyrgðinni í samtrygg-
ingasjóðum á kostnað ör-
yggisnets velferðarþjóðfé-
lagsins sem aðrir þyrftu
þá að standa undir. Sagði
hann það vera forréttindi
að þeir sem væru í séreignasjóðum
gætu keypt sér betri stöðu með
tryggingum en eiga samt á bak við
sig tryggingu sem aðrir greiddu.
Kvaðst hann styðja frumvarpið og
nefndi nokkur atriði sem þyrfti að
breyta, t.d. ekki tengja aðild að líf-
eyrissjóði við ráðningasamningi. Þá
þyrfti að orða skýrar kaflann um
skyldutrygginguna og rétt sjóða með
hærri inngreiðslur en 10%.
Guðni Ágústsson kvað mikilvægt
að ná frumvarpinu í gegn á þessu
þingi og undir það tók Kristín Ást-
geirsdóttir og kvað nauðsynlegt að
landsmenn byggju við gott atlæti í
lífeyriskerfinu. Þegar rætt væri um
val um í hvaða sjóði menn væru þá
færi af stað keppni um einstakling-
ana sem byði heim þeirri hættu að
þeir sem væru á lægstu launum
kæmust ekki í eins góða sjóði og
þeir sem hefðu hæst laun. Spurning
væri einnig hvernig ná ætti til þeirra
sem standa utan stéttarfélaga. Nú
stæði hópur utan tryggingaskyld-
unnar og nauðsynlegt væri að fylgja
því vel eftir hvernig þeir næðust inn
í kerfið.
Styður ekki
stjórnarfrumvarp
Árni M. Mathiesen kvaðst hafa
orðið fyrir miklum vonbrigðum með
frumvarpið og sagðist ekki geta
stutt það, jafnvel þótt það væri
stjórnarfrumvarp. Taldi hann breyt-
ingu frá núgildandi lögum harla
litla; nú væru menn skyldaðir í
starfsgreinda iífeyrissjóði en frum-
varpið gerði ráð fyrir að um aðild
væri eftir sérlögum, kjarasamning-
um eða ráðningarsamningum. „Því
hefur verið haldið fram í mín eyru
að þetta ákvæði um ráðningarsamn-
ingana væri komið inn í frumvarpið
að frumkvæði Framsóknarflokksins
og að því sé sérstaklega ætlað að
gæta hagsmuna lífeyrissjóða gamla
Sambandsins," sagði þingmaðurinn
en kvaðst ekki trúa því fyrr en hann
gæti á því tekið. Taldi hann að skylt
ætti að vera að greiða í lífeyrissjóð
en launamenn ættu að hafa val um
hvar þeir greiddu vegna þess að
skaðlegt væri að hefta frelsið, lífeyr-
issjóðir verði of litlir og ávöxtun
minni vegna lítillar samkeppni.
Einar Oddur Kristjánsson sagði
frumvarpið framfaraspor og nauð-
synlegt væri að láta lífeyriskerfi
landsmanna taka í framtíðinni við
af almannatryggingum. Ögmundur
Jónasson lýsti stuðningi við frum-
varpið og Kristján Pálsson sagði það
að mörgu leyti til bóta en brýnt
væri að kynna það mun betur til
að eyða þeim misskilningi sem
greinilega væri á ferðinni ef marka
mætti umræðu í fjölmiðlum.
Hávaxtastefnan
byggði upp sjóðina
Pétur Blöndal sagði gott ef hægt
yrði að koma í veg fyrir fleiri slys
í llfeyrismálum, að ekki yrðu fleiri
sjóðir gjaldþrota þannig að sjóðsfé-
lagar töpuðu fjármunum og réttind-
um. Sagði hann hávaxtastefnuna
hafa valdið ómældu tjóni og harm-
leikjum en einmitt á henni hefðu
sjóðimir byggst upp. Fjármagn í
lífeyrissjóðum sagði hann nú vera
kringum 300 milljarðar króna, það
ykist um 50 milljarða árlega og ítök
sjóðanna væru sífellt að aukast í
atvinnulífi. Verkalýðsforingjar og
atvinnurekendur stjómuðu sjóðun-
um en ekki félagar og spurning
væri hvort ekki væri réttara að
kjósa stjórnir þeirra á aðalfundum,
lýðræðið væri þungt í vöfum og í
lágmarki. Kvaðst hann ætla að
leggja fram einfalt lagafmmvarp
þess efnis að lífeyrissjóðir væru eign
þeirra sem greitt hefðu í þá iðgjöld
og ættu þar réttindi og annað frum-
varp ásamt Vilhjálmi Egilssyni um
að sjóðimir greiddu eignarskatt.
Pétur sagði ljóst að sér-
eignasjóðir væru tak-
markaðir við það að
greiða eign sjóðfélaga á
fáum árum. Þannig gæti
65 ára maður tekið út eign
sína á 10 árum en ef hann
næði háum aldri væri hann um ótil-
tekinn tíma háður almannatrygg-
ingum eftir að séreign hans væri
upp urin.
Einungis rétt um tugur þing-
manna fylgdist að jafnaði með um-
ræðunni í þingsal og var fjármála-
ráðherra sá eini úr ríkisstjórninni.
Umræðunni lauk ekki fyrr en á
níunda tímanum og hafði hún þá
staðið hátt á fimmta tíma.
AFORM hafa verið uppi um
að sameina Lífeyrissjóð
tæknifræðinga og Lífeyr-
issjóð arkitekta í einn
sameiginlegan lífeyrissjóð með
blönduðu sameignar- og séreignar-
fyrirkomulagi. Aform þessi eru nú í
uppnámi vegna frumvarps um lífeyr-
issjóðsmáls sem nú er fyrir Alþingi.
Bergsteinn Gunnarsson, formaður
Lífeyrissjóðs tæknifræðinga, sem
hefur verið séreignarsjóður frá stofn-
un árið 1965, segir að verði frum-
varpið að lögum verði að leggja sjóð-
inn niður. Sjóðurinn hafi haft vissa
tryggingavernd þrátt fyrir að vera
séreignarsjóður og 700 virkir félagar
í sjóðnum verði ekki með örorku-
tryggingu frá og með þeim degi sem
ný lög taka gildi.
Bergsteinn segir að hugmyndin
að baki sameiningu sjóðanna hafi
verið sú að búa til blandaðan sjóð
sem sameinaði kosti séreignar- og
sameignarsjóðanna.
„Helsti kosturinn við séreignar-
sjóðinn er að þar vita menn nákvæm-
lega hvað þeir eiga og geta fylgst
nákvæmlega með sinni stöðu. Annar
helsti kosturinn er sá að það sem
greitt er í sjóðinn erfist við fráfall
greiðanda. Einn galli sameignarsjóða
er sá að enginn veit hve margir þurfi
að taka lífeyri og hve margir komi
til með að greiða í sjóðinn. Slíkur
sjóður getur rýrnað,“ sagði Berg-
steinn.
Sveigjanlegur lífeyrissjóður
Hann sagði að áform hefðu verið
um að hafa sameiginlegan sjóð mjög
FRUMVARP ríkisstjórnarinn-
ar um breytingar á tekju-
og eignarskatti var harðlega
gagnrýnt við fyrstu umræðu
á Alþingi í gær. Stjórnarandstæðingar
töldu að með því væri ríkissjóður að
greiða kostnaðinn af kjarabótum fyrir
vinnuveitendur, sem þó væru vel af-
lögufærir, og að tekjuhátt og barn-
laust fólk fengi mestar hækkanir, en
lág- og meðaltekjufólk og barnafjöl-
skyldur fengju ekki úrlausn sinna
mála. Þeir gagnrýndu einnig hversu
seint frumvarpið hefði komið fram og
að gert væri ráð fyrir að ganga frá
því á skömmum tíma. Ráðgert er að
koma þeim hlutum frumvarpsins sem
snert skatta- og launauppgjör um
mánaðamótin í gegnum þingið í næstu
viku.
Skoðanamunur kom fram innan
stjórnarandstöðunnar um skatta-
stefnu og hvort yfirleitt væri rétt að
grípa til allsheijar skattalækkana í
tengslum við kjarasamninga og hvort
þær væru réttmætar vegna hættu á
þenslu í góðærinu sem nú ríkir.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra tók undir það að skattalækkan-
ir við þessar aðstæður væru vafasam-
ar, en sagði að verkalýðshreyfingin
hafi gert þær að skilyrði fyrir kjara-
samningum. Hann sagði að skatta-
breytingarnar yrðu til þess að bæta
kjör meðaltekjufólks verulega.
Hækkanir bóta miðast við
meðalhækkanir launa
Hart var sóst eftir svörum frá fjár-
málaráðherra um það hvaða kjara-
bætur öryrkjar, atvinnulausir og aðrir
bótaþegar fengju í kjölfar kjarasamn-
inga. Ráðherrann sagði að ekki hefði
verið lokið við að reikna út hækkanir
á bótum, en að miðað yrði við meðal-
sveigjanlegan þannig að sjóðsfélagar
gætu valið sér þær tryggingar sem
hentaði þeim, þ.e. fjölskyldutrygg-
ingu, örorkutryggingu og þess hátt-
ar. Einhleypingar gætu t.d. sleppt
makatryggingu þar sem þeir hefðu
ekkert við hana að gera.
í reglugerð sem lögð var fram um
sameinaða sjóði, og fjármálaráðu-
neytið fékk til umfjöllunar, var kveð-
ið á um að sett yrði í sameignarsjóð
það lágmark sem löggjafinn kvæði á
um hverju sinni.
„Það stefnir nú í að verða 100%
en þegar við sömdum reglugerðina
var ekkert lágmark í lögunum. Við
höfðum áformað að félagar söfnuðu
í sameignarsjóð sem tryggði þeim
ákveðinn lágmarkslífeyri til þess að
tryggja að þeir lentu ekki á almanna-
tryggingakerfinu. Við vorum tilbúnir
að skoða ýmsar leiðir til þess að ná
þessu. Ein var sú að byijað væri
safna milli 80-90% af iðgjöldum inn
á sameignarreikning fyrstu tíu árin.
Að þeim tima liðnum færu 70% inn
á séreignarreikning og 30% inn á
sameignarreikning og á síðustu árum
starfsævinnar færi allt iðgjaldið inn
á séreignarreikning," sagði Berg-
steinn.
Hann sagði að áformað hefði verið
að eidri félagar í sameinuðum lífeyr-
issjóði, sem hefðu verið í séreign-
arsjóðnum fram að sameiningu,
hefðu við útgreiðslu á ellilífeyri lagt
hugsanlega allt að 20% frá til þess
að kaupa sér tryggingu hjá líftrygg-
ingafélagi eða hjá lífeyrissjóðnum
þannig að þeim væri tryggður ævilíf-
eyrir.
talshækkanir launa. Stjórnarand-
stæðingar gagnrýndu harðlega þá
stefnu, og sögðu að bótaþegar væru
hlunnfarnir því venja hefði verið að
miða hækkanir til þeirra við breyting-
ar á lægstu launum.
Steingrímur J. Sigfússon, Alþýðu-
bandalagi, sagði það vont að taka
yrði pólitíska ákvörðun í kjölfar hverra
kjarasamninga um hvernig bótaþegar
ættu að njóta þeirra. Réttara væri að
það gerðist með sjálfvirkum hætti.
Skattaþrep betri lausn
Ýmsir þingmenn töldu að betra
hefði verið að fara þá leið að fjölga
skattþrepum en að lækka skatthlut-
fall allra. Ágúst Einarsson, þingflokki
jafnaðarmanna, benti á að algengt
væri erlendis að hafa mismunandi
skattþrep og hefði það dugað ágæt-
lega.
Ágúst sagði einnig að nauðsynlegt
væri að breikka hóp skattgreiðenda.
Fjármálaráðherra tók undir þá skoðun
hans, en Jóhanna Sigurðardóttir,
flokkssystir Ágústar, lagði hins vegar
áherslu á að skattleysismörk yrðu
hækkuð og tók Kristín Halldórsdóttir,
Kvennalista, undir það sjónarmið. Þær
töldu það bestu leiðina til að bæta
kjör hinna lægstlaunuðu.
Jóhanna spurði fjármálaráðherra
hversu margt láglaunafólk hefði bæst
í hóp skattgreiðenda með nýgerðum
kjarasamningum og hafði af því
áhyggjur að með því væri hluti launa-
hækkananna teknar frá þeim sem síst
skyldi. Fjármálaráðherra hafði þær
tölur ekki handbærar, en sagði það
góða þróun að fjölgaði í hópi skatt-
greiðenda. Hann sagði einnig að erf-
itt væri að breyta skattatillögum rikis-
stjórnarinnar í meginatriðum því þá
teldu þeir sig hlunnfarna sem þegar
Stjórn kosin á aðalfundi
Reglugerðin um sameinaða sjóðinn
var kynnt á aðalfundi Lífeyrissjóðs
tæknifræðinga í síðasta mánuði og
fékk þar góðar undirtektir. Engu að
síður var ákveðið að fresta aðalfund-
inum og taka ekki ákvörðun um sam-
eininguna þar sem ekki var þá ljóst
hvaða afgreiðslu erindið hlyti í fjár-
málaráðuneytinu. Sameiningin var
hins vegar samþykkt á aðalfundi
Lífeyrissjóðs arkitekta.
Fimm aðalmenn skipa stjórn Líf-
eyrissjóðs tæknifræðinga og þrír eru
til vara. Stjórn félagsins skipar einn
aðalmann og einn varamann en aðrir
eru kosnir beinni kosningu af félags-
mönnum á aðalfundi. Ákveðið var
að ef sjóðirnir yrðu sameinaðir yrðu
allir stjórnarmenn kosnir af aðal-
fundi.
Bergsteinn segir að þetta fyrir-
komulag hafi gefist vel. Menn séu
mjög vakandi yfir sinni stöðu og
ávöxtun sjóðsins. Kostnaðurinn við
rekstur sjóðsins er 0,11% af heildar-
eign sjóðsins sem var 2,6 milljarðar +
króna um síðustu áramót, eða 1,48%
af iðgjöldum.
Bergsteinn segir að í frumvarpinu
sem nú er fyrir Alþingi sé sú kvöð
að lífeyrissjóðir þurfi að hafa að
minnsta kosti 800 virka félaga innan
sinna vébanda.
„Þótt okkar sjóði yrði breytt í sam-
eignarsjóð er ekki víst að við fengjum
starfsleyfi. Með því að sameinast
Lífeyrissjóði arkitekta hefðu sjóðirnir
sameinaðir um 1.000 félaga innan-
borðs,“ sagði Bergsteinn.
hefðu skrifað undir kjarasamninga á
grundvelli þeirra.
20% kaupmáttaraukning
blekking
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Alþýðubandalags og formaður BSRB,
gagnrýndi yfirlýsingar fjármála- og
forsætisráðherra um 20% aukningu
kaupmáttar á gildistíma kjarasamn-
inga. Hann sagði það miklar og gróf-
ar blekkingar. Hann benti á að verð-
bólga næstu ára verði 2,5-3% sam-
kvæmt spá Þjóðhagsstofnunar, engar
hækkanir hefðu orðið á barnabótum,
aðeins millifærsla, og skattleysismörk
rýrnuðu á tímabilinu. Fjármálaráð-
herra benti á að upplýsingar um kaup-
máttaraukningu væru komnar frá
Þjóðhagsstofnun. Hún hefði spáð 21%
kaupmáttaraukningu frá árinu 1995
til loka gildistíma kjarasamninga.
Ögmundur sagði ríkisstjórnina hafa
litla ástæðu til að hrósa sér af skatta-
lækkunum. Árið 1988 hefði tekju-
skattur einstaklinga verið 35,2% en
væri nú 42%. Tekjuskattur fyrirtækja
hefði á sama tíma lækkað úr 51% í
33%. Að auki hefði verið ráðist á
millifærslukerfi húsnæðiskaupenda
og leigjenda, kjör barnafólks verið
skert og ýmis þjónustugjöld hefðu
verið lögð á. Fjármálaráðherra benti
á móti á að á árunum 1988-1991,
áður en Sjálfstæðisflokkurinn komst
í stjórn, hefði átt sér stað mikil rýrn--,
un kaupmáttar.
Ögmundur gagnrýndi að skatt-
breytingarnar væru ekki i tengslum
við heildarendurskoðun á skattkerfinu
og jaðaráhrifum þess. Hann sagði að
ríkisstjórnin reyndi að láta líta svo
út að verkalýðshreyfingin væri hæst-
ánægð með skattabreytingarnar, en
það væri fjarri lagi.
Launamenn
ættu að hafa
val um hvar
þeir greiddu
Stjórnarandstaðan gagnrýnir tekju- og eignaskattsfrumvarp
Segja ríkissjóð
borga kjarabæturnar