Morgunblaðið - 16.05.1997, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 1997 37
JÓHANNES
JÓHANNSSON
+ Jóhannes Jó-
hannsson fædd-
ist á Goddastöðum
í Laxárdal í Dala-
sýslu 14. apríl 1901.
Hann lést á Drop-
laugarstöðum í
Reykjavík 8. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Ingibjörg Jóhann-
esdóttir og Jóhann
Jóhannsson bóndi.
Sjö af börnum
þeirra komust til
fullorðinsára.
Hinn 12. desem-
ber 1931 kvæntist Jóhannes
Kristínu Magneu Halldórsdótt-
ur, f. 23. ágúst 1905, d. 12.
október 1967. Foreldrar henn-
ar voru Guðlaug Jónsdóttir og
Halldór Halldórsson, Austur-
koti i Reykjavík. Börn Jóhann-
esar og Kristínar Magneu eru:
1) Óskar, f. 14. apríl 1936. Kona
hans er Bergþóra Sigurbjörns-
dóttir og eiga þau þrjú börn.
2) Guðrún, f. 18. júlí 1949. Maki
hennar er Skúli Þór Magnús-
son. Þeirra börn eru tvö. Áður
átti Jóhannes Helgu, f. 25. júní
1926, búsetta á Sel-
fossi. Maki hennar
er Valdimar Þórð-
arson og hefur hún
eignast sjö börn.
Móðir Helgu er
Guðrún Eiríksdótt-
ir frá Ferjunesi.
Jóhannes ólst
upp á Goddastöðum
við sveitastörf. Árið
1920 fór hann í
Bændaskólann á
Hólum og útskrif-
aðist þaðan búfræð-
ingur 1922. Þó lá
leiðin til Reykjavík-
ur 1924 þar sem hugur stóð til
verslunar og hóf hann eigin
verslunarrekstur árið 1928.
Kaupmaður var hann í tæplega
40 ár, lengst af með kjöt- og
nýlenduvörur á Grundarstíg 2
og síðast á Laufásvegi 41 í
Reykjavík. Á seinni hluta
ævinnar var Jóhannes skipaður
stefnuvottur Reykjavíkur og
gegndi því starfi þar til hann
varð 81 árs.
Útför Jóhannesar fer fram
frá Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Kvaddur er í dag kær föðurbróð-
ir, Jóhannes Jóhannsson, fyrrum
kaupmaður ættaður úr Dalasýslu,
nánar tiltekið frá Goddastöðum í
Laxárdal. Dvaldi hann síðustu ár
ævi sinnar á Droplaugarstöðum við
góða umönnun og hlýju alls starfs-
fólksins,og eru þeim færðar þakkir
nú.
Afkomendur Jóhannesar eru
orðnir margir, og hafði hann brenn-
andi áhuga á að fylgjast með hvern-
ig þeim vegnaði. Hann var stoltur
af hópnum sínum og mátti svo
sannarlega vera það. Óll hafa þau
annast hann af miklum kærleika,
bókstaflega vakað yfir velferð hans
og skapað honum fagurt ævikvöld.
Eftir að Jóhannes fór að eldast
fluttist hann til Guðrúnar dóttur
sinnar og bjó hann hjá þeim hjónun-
um og barnabörnunum þar til hann
átti orðið erfitt með gang og flutt-
ist á Droplaugarstaði. Fékk hann
alla þá ást og kærleik sem hægt
er að hugsa sér. Voru þau Guðrún
og Skúli samhent í því að annast
hann vel og leyfa honum að njóta
öryggis á efri árum. Því þarf gamla
fólkið svo sannarlega á að halda.
Gott var að koma til Jóhannesar
og Möggu á Ásvallagötunni. Pönnu-
kökupannan sett upp, hurðinni hall-
að aftur á litla eldhúsinu, meðan
bakað var, og fundnar til alls kyns
krásir með kaffinu, en pönnuköku-
ilmurinn liðaðist inn í stofuna. Þau
voru svo kát og hress hjón Magga
og Jóhannes, það dillaði í henni
hláturinn - ég man hann ennþá.
Jóhannes frændi hafði sérstakan
sjarma yfir sér. Virðulegur og
traustur, handtak hans þétt og stöð-
ugt. Ég var nú ekki há í loftinu
þegar komið var til mín i afmælis-
boð, með umslag og í því var blár
hundraðkall, og svo breyttist það í
gulan fimmhundruðkall. Rosalega
fannst mér hann ríkur hann frændi
minn. Þetta hefur verið í kringum
1953. Svo átti hann þriggja hæða
hús á Ásvallagötunni og verslunina
Þórsmörk, sem var á horni Baldurs-
götu og Laufásvegar - þetta var
nýlenduvöruverslun. Man ég að
nokkrar ferðirnar fór ég í heimsókn
í búðina, auðvitað án leyfis. Ég hef
verið svona tíu ára og yfir margar
varasamar götur að fara, en ég vissi
vel að á móti mér var tekið með
lítilli kók og nýjum freyjustaur.
Þetta var rosalega flott, nokkuð
sem maður fékk sjaldan.
Samhentari systkin er vart að
finna í dag en systkinin frá Godda-
stöðum, sem hittust á hveiju af-
mæli hvert hjá öðru. Þau báru
gagnkvæma virðingu hvert fyrir
öðru, en höfðu gaman af að rifja
upp gamla daga og var oft stríðnin
með í galsanum, og hefði verið
gaman að taka upp á band sögurn-
ar sem þau sögðu á skemmtilegum
samfundum. Nú eru fitnm af sjö
systkinum farin pg eftir lifa Guðrún
í Danmörku og Ása búsett í Reykja-
vík. Við systkinabörnin göntuðumst
oft með það við maka okkar hvað
þeir voru nú annars heppnir að
hafa gifst inn í Goddastaðaættina.
Jóhannes var mjög minnugur,
fylgdist vel með mönnum og mál-
efnum. Á 95 ára afmæli sínu var
hann orðinn mjög þreyttur þegar
við komum, en vildi fá fréttir af
öllum sínum. Hann spurði um bróð-
ur minn og fjölskyldu hans, börnin
mín hvert og eitt með nafni, spurði
hvað þau væru að gera og hvernig
þeim gengi. Hann var alveg sér-
stakur. Við Jónsi komum til hans
á 96 ára afmælisdaginn, hinn 14.
apríl, á Droplaugarstaði. Þá var
hann orðinn mjög veikburða og
þreyttur. Hann þekkti mig ekki
strax, svo ég sagði honum hver ég
var - Anna Ingibjörg dóttir Benna.
Þá tók hann þétt í hönd mína og
hvíslaði í eyra mér: „Ég er orðinn
svo þreyttur og lélegur." Þarna
kvaddi ég hann í síðasta sinn.
Elsku hjartans frændi minn, ég
veit þú varst feginn hvíldinni. Ég
og ijölskylda mín, Nói Jóhann bróð-
ir minn og fjölskylda hans viljum
færa þér alúðarþakkir fyrir gömlu
góðu árin og skemmtilegar sam-
verustundir. Veit ég að vel hefur
verið tekið á móti þér í nýjum sól-
björtum heimkynnum. Mér hefur
alltaf þótt svo vænt um þig, kæri
frændi. Hjartans kveðjur til Helgu,
Oskars, Guðrúnar og fjölskyldna
þeirra. Guð blessi þig, þín bróður-
dóttir,
Anna Ingibjörg Bene-
diktsdóttir og fjölskylda,
Grindavík.
Mig langar að setja á blað nokkr-
ar línur í minningu móðurbróður
míns, m.a. til að auðvelda mér upp-
rifjun síðar um þennan kæra vin
og frænda, ef ég skyldi tóra mjög
lengi og gleymskan orðin ásæknari.
Jóhannes var með fyrstu mönn-
um, sem ég man að kynnast sem
barn. Ógleymanleg verður mér
spennan fyrir hvern bolludag að
vakna nógu eldsnemma til að vera
kominn á Ásvallagötu 3 áður en
frændi væri risinn úr rekkju. Ein
króna fyrir flengingu var stórfé og
óvenjurausn.
Síðan liðu árin með siitróttu sam-
bandi. Ég í leik, en hann í alvöru
lífsins að koma undir sig fótunum.
Fyrsti undirbúningur að því má
segja heljist þegar hann 18 vetra
sest í Hólaskóla, þar sem hann
brautskráðist eftir tvo vetur 1921.
MINNINGAR
Hann þótti þar góður reikningsmað-
ur, sem enda kom honum vel í hans
ævistarfi. Síðan lá leiðin til Reykja-
víkur. Hann hafði áður sent 150
krónur til foreldra minna, sem þá
bjuggu á Njálsgötu í Rvk., til að
búa hjá þeim. Hann fékk vinnu í
Viðey hjá Káraféiaginu, sem tók
við af Milljónafélaginu. Árið 1924
réðst hann ásamt föður mínum Lýð
Jónssyni til vinnu hjá Thor Jensen
á Korpúlfsstöðum við skurðagerð
og sláttumennsku. Þrælasláttur var
þá gjarnan í tísku hjá ungum kapp-
sömum mönnum og höfðu þeir báð-
ir oft af því mikið gaman enda vel
þjálfaðir hvor úr sinni sveit. Fljót-
lega hneigðist hugur til verslunar
og haustið 1927 réð hann sig sem
lærling fyrir lítið kaup í verslunina
Vöggur, sem þá var á horni Lauga-
vegs og Vitastígs. Þetta voru erfið
þrengingarár. Atvinnuleysi, aura-
leysi, allsleysi. Á þessu tímabili
hafði Jóhannes kynnst tilvonandi
konuefni sínu Möggu (Magneu
Halldórsd.) og svo vel og traustvekj-
andi þótti Halldóri þessi væntaniegi
tengdasonur, að hann bauð honum
4.000 krónur að láni til að byija
sína eigin verslun, því sjálfur átti
hann ekki grænan eyri. Þar með
hófst kaupmennskan, auðvitað á
horni, sem var Spítalastígur 2. I
fjögur ár 1928-32 verslaði Jóhannes
þarna með opið allan sólarhringinn,
því hann svaf í kompu inn af og
alltaf reiðubúinn - og greiddi Hall-
dóri skuldina. Árið 1932 flutti hann
sig um set yfir á hornið á móti
Grundarstíg 2, þar sem hann versl-
aði í 19 ár með bæði nýlenduvörur
og kjötvörur _ - samliggjandi og
hljóp á milli. Árið 1951 flytur hann
á þriðja hornið, sem var verslunin
Þórsmörk, Laufásvegi 41, sem var
jafnframt hans síðasti verslunar-
staður í um 15 ár að mig minnir.
Jóhannes notaði lítið banka, nema
til innleggs í sparisjóðsdeild, enda
var veskið hans þykkt eins og Bibl-
ían og allt greitt „kontant“ með
afslætti enda verðstríð þá sem nú
og kúnnarnir trúlega enn meðvit-
aðri. Af þeim sökum stofnaði Jó-
hannes ásamt þremur öðrum kaup-
mönnum innkaupasamband, trú-
lega fyrsta sinnar tegundar til að
ná niður vöruverði og nefndu „Litia
bandalagið“.
Jóhannes kynntist Möggu konu
sinni 1927. Tilhugalíf þeirra var
alllangt eða þar til 1931 er þau
giftust. Þessi fjögur ár sem Magga
sat i festum áttu sér klára skýr-
ingu. Jóhannes ætlaði ekki að láta
konuna sína vera með sængina
undir hendinni tvisvar á ári, sem í
þá daga var algengt á fardögum.
Þau fluttu því eftir brúðkaup í eig-
ið hús á Ásvallagötu 3, uppmubler-
að með borðstofu- og betri stofu-
húsgögnum, sem enn eru í sínu
fyllsta gildi, þar sem þau þjuggu
allan sinn búskap. Enda sagði sveit-
arhöfðinginn Bjarni frá Ásgarði
fyrst þegar hann kom í heimsókn,
en þeir voru góðir kunningjar, að
hann vissi alltaf að Jóhannes byði
konu sinni ekki upp á nema það
besta. Magga kunni líka vel að
meta og fór vel með, fínleg fögur
kona, fagurkeri og mikil fyrirmynd-
ar húsmóðir.
Jóhannes var hjálpsamur maður,
traustur og tryggur, sem best
fannst í handtaki hans. Hress og
frískur með hvellan hlátur, sem
grunnt var á. Hann kom alloft á
heimili mitt á síðari árum og þótti
sonum mínum ungum mikið til
mannsins koma og ekki minnst
þegar hann með galsa var að bjóða
þeim í sjómann við sig. Við eigum
mjög margar góðar og skemmtileg-
ar minningar af samverustundum
með honum þ.á m. skötuboðin okk-
ar með eldri kynslóðinni í 24 ár þar
sem Jóhannes var helstur hrókur
fagnaðar.
Síðustu árin hafa verið Jóhannesi
mjög erfið og það er vissulega
þungbært og dapurlegt að horfa
uppá hvernig þessum eldhressa
manni hrakaði smátt og smátt í það
að verða ósjálfbjarga. I þeirri dep-
urð og umkomuleysi var samt sólar-
geisli þar sem Guðrún dóttir hans
var. Slík umönnun og ástúð sem
hún veitti föður sínum á sér fá eða
kannski engin dæmi. Hvern dag og
stundum oft á dag í svo langan tíma
og allt þar til yfir lauk. Ótrúleg
fórnfýsi og gæska.
Jóhannes var trúmaður mikill og
fór alla tíð með bænir nær hvert
kvöld. Það var þess vegna táknrænt
og fór vel á, að hann fékk að fara
héðan á uppstigningardag. Við ósk-
um honum góðrar ferðar og vonum
að honum líði nú betur meðal horf-
inna vina og ættingja og þökkum
góða kynningu.
Haraldur Lýðsson.
Nú er afi sofnaður hinsta svefni
og ailt er hljótt um stund. Svo þyrl-
ast minningarnar upp. Hlýjan og
öryggið hjá afa kemur í hugann.
Þétt handtakið þegar hann leiddi
mig sem barn, alltaf eitthvað gott
í vændum. Kíminn á svip þegar eitt-
hvað spaugilegt var. Svolítið stríð-
inn, en ég var ekki gömul þegar
ég lærði á hann í þeim efnum.
Það er ótrúlegt hvað tíminn líð-
ur. Ég man eftir mér, einu sinni
sem oftar, sitjandi á hnénu hans
afa þar sem hann sat í stólnum sín-
um heima á Ásvailagötu. Það voru
gestir og afi bað mig að syngja
fyrir þá sem mér fannst ekkert til-
tökumál á þeim tíma. Stoltið skein
úr andlitinu á afa.
Ég man eftir okkur í göngutúrum
um vesturbæinn og niður á Tjörn
að gefa öndunum. Afi í frakka með
hattinn sinn, alltaf virðulegur. Tók
ofan þegar við mættum fókinu í
bænum. Dýrmætar minningar.
Ég man eftir okkur í „Þórs-
mörk“, búðinni hans afa á Laufás-
veginum. Ég uppi á afgreiðsluborð-
inu, dinglandi fótunum og hann að
vigta hveiti og sykur í bréfpoka,
reiknandi allt í huganum. Ég var
svo stolt af afa mínum.
Tímarnir liðu og við urðum eldri.
Ég heyrði afa minn segja á sinn
sérstaka hátt: ,,Já, Björg mín, þú
stendur þig.“ Ómetanieg hvatning
sem áfram klingir í huga mér.
Við afi vorum bestu vinir og
minninguna um hann geymi ég á j
sérstökum stað í hjarta mér. * '•
Elsku pabbi, Guðrún, Helga og
fjölskyldur. Ég votta ykkur inniiega
samúð mína.
Megi ljós Guðs varðveita þig, i
elsku afi minn.
Björg.
j
Um margt óvenjulegur maður og j
fáum líkur hefur gengið sín spoi'.
Hann var hár og þrekinn, aðsóps-
mikill, gildur um herðar, hönd svo
þykk og handtak þétt að eftir var
tekið. Hrókur alls fagnaðar á <1-
mannamótum, einarður í áliti og f
allur hinn snöfurmannlegasti og >
átti hann rimmur margar við
„vinstri" menn svo sem Stínu I
„stóru“systur.
Sút, vél og víl var ei hans, heldur )
hreinskiptni og glaðbeitt hugarfar
og kom hann jafnan til dyra eins j
og hann var klæddur.
Lengstum gekk hann gæfuveg,
en þar sem birtan er sem björtust
verða skuggarnir skarpastir og oft
gustaði hressilega um og af þess-
um Dalamanni á gleðistundum,
þegar allt lék í lyndi og sól sem
björtust. Var þá gjarnan vindill í
hendi og vín í krús, veskið þykkt,
vífin mörg og ekið í Naustið, að -c
sjálfsögðu með leigubíl frá Stein-
dóri, sem hann notaði óspart við
vinnu sína sem stefnuvottur eftir
að kaupmennsku lauk, en allt er
horfið nema minningin ein um góð-
an dreng og Iífsfleyið í naust kom-
ið.
Hafðu þakkir, vinur og frændi,
og far í friði með hvers manns virð-
ingu og lof í veganesti - já, má
um meira biðja þá sól er sest.
Friðgeir Haraldsson.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
GUÐLAUG G. VILHJÁLMSDÓTTIR
(Unna)
Brekkum III, Mýrdal,
verður jarðsungin frá Skeiðflatarkirkju laugar-
daginn 17. mai kl. 14.00.
Þeir, sem vildu minnast hennar, er bent á
dvalarheimilið Hjallatún.
Halldór Jóhannesson,
Ómar H. Halldórsson, Guðrún S. Ingvarsdóttir,
Helga Halldórsdóttir, Ögmundur Ólafsson,
Arnar V. Halldórsson, Hrafnhildur S. Guðmundsdóttir,
Jóhannes Halldórsson, Unnur Sigurðardóttir,
Sævar Halldórsson, Halla G. Emilsdóttir,
Þorsteinn Þorkelsson,
og barnabörn.
+
Móðir okkar, stjúpmóðir og amma,
SIGRÍÐUR ÞÓRÐARDÓTTIR,
fyrrum húsfreyja
á Refsstað
I Vopnafirði,
lést á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri
fimmtudaginn 8. maí.
Jarðarförin fer fram frá Vopnafjarðarkirkju
laugardaginn 17. maí kl. 14.00.
Svava Pálsdóttir,
Þórður Pálsson,
Ásgerður Pálsdóttir,
Gunnar Pálsson,
Víglundur Pálsson,
Björn Pálsson,
Guðlaug Pálsdóttir,
Erlingur Pálsson,
tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför
SIGFRÍÐAR SIGURJÓNSDÓTTUR.
Aðstandendur.