Morgunblaðið - 05.09.1997, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
KENNARAR IJAPANSREISU
JAPÖNSK börn við ræktunarstörf í athvarfinu í Fukuoka.
VETTVANGSFERÐIR eru snar þáttur í skólalífi japanskra barna. Hér er slíkur
hópur að borða nestið sitt í skjóli friðarsafnsins í Hiroshima.
SKÓLAFÆLNI
Skólafælni er talin afar alvarlegt vandamál
fyrir nemandann, segja Linda Rós Micha-
----------------------^---------------
elsdóttir og Steinunn Armannsdóttir í
annarri grein sinni, og veldur oft fjölskyldu
hans miklu hugarangri.
FORSTÖÐUMAÐURINN í athvarfinu í Fukuoka.
'r í GREIN okkar sem birtist í
Morgunblaðinu í gær fjölluðum við
um einelti í japönskum skólum og
aðgerðir í þeim máium. í samtölum
okkar við forsvarsmenn fræðsluyf-
irvalda þar í landi urðum við varar
við að skólamenn höfðu ekki minni
áhyggjur af því vandamáli sem
kallað er skólafælni, það er þegar
börn einhverra hluta vegna hætta
að mæta í skólann. í þessari grein
munum við fjalla um stefnu jap-
anska menntamálaráðuneytisins í
málum barna sem neita að sækja
skóla og heimsókn okkar í athvarf
fyrir slík börn.
Árið 1994 voru skráð 12.240
j#lfelli í 1.-6. bekk, en það eru
0,2% nemenda og 54.092 tilfelli í
7.-9. bekk, eða 1,7% nemenda,
sem ekki sækja skólann vegna
skólafælni. Er þetta hæsta hlut-
fall tilfella frá því að skráning
hófst árið 1966. í viðræðum okkar
við skólayfirvöld kom fram að
þeim færi stöðugt fjölgandi.
Skráning miðast við það að nem-
andi sé fjarverandi frá skóla 50
af 220 skóladögum á ári án viðhlít-
andi skýringar, Þetta er þó mis-
munandi eftir fræðsluumdæmum.
Ástæður skólafælni
Að mati japanskra skólamanna
eru eftirfarandi ástæður taldar
algengastar fyrir því að börn neita
að fara í skólann:
1. Agaleysi heima fyrir, börnin
ráða sér sjálf.
2. Einelti.
3. Almennt áhugaleysi, námsleiði.
4. Skólar koma ekki til móts við
þarfir nemandans.
5. Eru komin út í afbrot.
6. Löngunin til að fara að vinna
og sjá fyrir sér sjálf.
Skólafælni er talin afar alvar-
legt vandamál fyrir nemandann
og veldur oft fjölskyldu hans miklu
hugarangri.
Skólarnir sjálfir eiga í miklum
erfiðleikum með að leysa þessi
mál.
Menntamálaráðuneytið telur
úrlausn þeirra eitt af forgangs-
verkefnum skólakerfisins. Hér
áður fyrr var talið að orsaka skóla-
fælni væri fyrst og fremst að leita
í skapgerð einstaklingsins en nú
er þetta hins vegar litið öðrum
augum og viðurkennt að þetta
geti hent hvaða barn sem er.
Ýmissa leiða verður að leita til
að leysa vandann og reyna að
finna svör við áleitnum spurning-
um eins og t.d.: Fær barnið sem
um ræðir rétta meðhöndlun, fær
það rétta örvun, fær það þjálfun
í mannlegum samskiptum, er
námsráðgjöfin í samræmi við
væntingar þess, fær frumkvæði
þess og sjálfstæði að njóta sín og
eru skólarnir tilbúnir til samstarfs
við utanaðkomandi aðila um að
leita lausna?
Menntamálaráðuneytið hefur
beitt sér fyrir því að gera fræðslu-
umdæmunum, sem eru 47, kleift
að koma upp athvörfum fyrir börn
sem neita að fara í skóla. Það
fyrsta vartekið í notkun árið 1987.
Arið 1994 tóku 82 fræðslumið-
stöðvar þátt í þessu átaki og voru
500 athvörf starfandi á þeirra
vegum og fer þeim stöðugt fjölg-
andi. Þetta úrræði er talið hafa
skilað góðum árangri.
Heimsókn í skólaathvarf
í Fukuoka
Okkur gafst kostur á að heim-
sækja eitt slíkt athvarf sem starf-
ar í tengslum við fræðslumiðstöð
í Fukuoka, sem er borg á eyjunni
Kyushu, en hún er sú syðsta af
fjórum stærstú eyjum Japans.
Athvarfið hafði yfir að ráða,
þremur stórum kennslustofum,
afar vel útbúnum kennslutækjum
og kennslugögnum, s.s. tölvum,
hljóðfærum, áhöldum til tóm-
stundastarfa o.fl.
Athvarfið sóttu 14 nemendur á
grunnskólaaldri, þar af 10 úr
8. -10. bekk. Til þess að sinna
þessum hópi voru 2 kennarar, 2
félagsráðgjafar og 1 námsráð-
gjafi, auk forstöðumanns.
Hverjir sækja athvarfið?
Miðað er við að í athvarfið komi
börn og unglingar, sem hafa verið
fjarverandi 20 daga af skólaárinu
án skýringa. Umsjónarkennari
hefur frumkvæði að því að sækja
um dvöl fyrir nemandann í at-
hvarfinu eftir að hafa reynt að
leysa málið innan heimaskólans í
samvinnu við foreldra og skólaráð-
gjafa. Áður en nemandi er tekinn
inn í athvarfið fer ráðgjafi frá því
í heimaskóla hans og fylgist með
honum þar í 10-15 daga til þess
að átta sig á stöðu hans. Hann
gerir síðan starfsáætlun fyrir nem-
andann byggða á þeirri athugun.
Framan af koma nemendur í at-
hvarfið með foreldrum sínum en
smám saman fara þeir að koma
einir síns liðs.
Skipulag starfsins
í athvarfinu
Nemendur koma í skólann kl.
9. -9.30 og eru til kl. 15.00 á dag-
inn. í skólastarfinu er lögð mikil
áhersla á einstaklingsráðgjöf,
skapandi nám, tónlist og íþróttir.
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Tegund: 81839
Verð: 6.995
Litir: Hvítir og brúnir
Stærðir: 40 - 46
5% STAÐGREIÐSLUAFSLÁTTUR • PÓSTSENDUM SAMDÆGURS
STEINAR WAAGE # STEINAR WAAGE .
SKOVERSLUN
SÍMI 511 8519
SKÓVERSLUN
SÍMI 568 9212 ^
Nemendur setja sér sjálfir skóla-
reglur 0 g fá námskrá sem er útbú-
in sérstaklega fyrir hvern og einn
og er unnið markvisst eftir henni.
í athvarfinu sem við heimsótt-
um er mikil áhersla lögð á að
kynna nemendum umhverfi sitt
og koma þeim í nánari snertingu
við það. Ræktun jurta, blóma,
runna og alls kyns grænmetis
skipar stóran sess í námi þeirra
og þegar okkur bar að garði voru
þeir önnum kafnir við ræktunar-
störf. Var okkur tjáð að í bígerð
væri að tvöfalda svæðið sem þau
hafa nú til umráða. Náttúruskoðun
er snar þáttur í starfi þeirra og
meðal annars er farið tvisvar í
viku á ströndina með hádegisverð-
inn með sér. Auk þess fara þau
oft í vettvangsferðir.
Allt skipulag og starf með nem-
andanum er gert með fullu sam-
þykki foreldra og umsjónarkenn-
ara heimaskólans og raunar í nánu
samstarfi við þá.
Á hveijum föstudegi er skipulag
næstu viku sent heim og jafnframt
fá foreldrar upplýsingar um gang
mála. Þá er alltaf fundur með
nemanda, foreldrum og starfsfólki
a.m.k. einu sinni í mánuði þar sem
farið er yfir stöðuna.
Nemandi getur ráðið hvort hann
kemur í athvarfið eða stundar nám
í sínum heimaskóla, sem hann er
eindregið hvattur til að gera. Gert
er ráð fyrir að nemandi dvelji að
jafnaði eitt ár í athvarfinu og að
því loknu fari hann í sinn gamla
skóla.
Við spurðum hver árangur hefði
orðið af þessu starfi og var okkur
tjáð að í sex ára sögu athvarfsins
hefðu aðeins fimm nemendur ekki
snúið aftur til síns heimaskóla og
þar með fallið út úr skólakerfinu.
Hinir hefðu snúið aftur og lokið
skyldunámi og flestir þeirra hefðu
farið í framhaldsnám.
Að lokum
Það var ánægjulegt að fylgjast
með hversu markvisst var unnið
með nemendum í þessu athvarfi.
Þeir virtust vera ánægðir í því sem
þeir voru að gera og það var varla
hægt að sjá að þarna væri hópur
á mismunandi aldri, svo samhent
voru þau.
Ljóst er að þessi vandi er til
staðar hér á landi og teljum við
að úrræði af þessu tagi geti verið
góð fyrirmynd þegar leitað verður
lausna á honum.
Það kom okkur á óvart hversu
meðvituð japönsk skólayfirvöld
virtust vera um, að vellíðan barns-
ins skipti sköpum í árangursríku
skólastarfi. Til þess að ná mark-
miðum sínum virtust þau vera til-
búin að leggja til umtalsverða fjár-
muni.
Linda Rós er kennarí.
Steinunn er skólastjórí.