Morgunblaðið - 13.09.1997, Blaðsíða 22

-1
22 LAUGARDAGUR 13. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
m
Á DEGI ÍSLENSKA HESTSINS Á SJÁLANDI
FerFætt
menning-
arsaga
Fyrst vaknar áhuginn á íslenskum hestum
- og síðan á öllu því sem íslenskt er. Að
þessu komst Sigrún Davíðsdóttir á degi ís-
lenska hestsins á Sjálandi. Ætti ekki ís-
lenski hesturinn að fá fálkaorðuna fyrir
góða landkynningu?
. fcestbatá og sinn^6'
W|^S^Va0gÍræ
DAGUR íslenska hestsins var
nýlega haldinn hátíðlegur í
annað skipti af hestaunn-
endum á Sjálandi. Strax upp úr há-
degi gat Marie Jprgensen, ein drif-
fjöðrin að baki hátíðahaldanna, frætt
félaga sína á að aðsóknin væri þegar
orðin meiri en í fyrra. Ahuginn á
hestunum er mikill og það geta þeir
vitnað um sem selja hesta og það er
ekki lengur bara hvaða íslenskur
hestur sem er sem vekur áhuga,
heldur beinast augun í vaxandi mæli
að gæðingum. En hestamir eru ekki
aðeins uppspretta ánægjulegrar úti-
veru í dönskum skógum og á heiðum,
heldur verða þeir eigendunum gjarn-
an uppistaða í margvíslegu tóm-
stundagamani, allt frá víkingalifnaði
til þess að leggja stund á íslensku.
„Ef ég t/æri
hrgssa . .
Hátíðin var haldin á skeiðvelli
skammt frá Hróarskeldu einn af
þessum steikjandi heitu dönsku
sumardögum. Marie Jorgensen er
brosandi út að eyrum, ekki aðeins yf-
ir góða veðrinu, heldur einnig yfir
góðri aðsókn. Hugmyndin að Is-
landshestadeginum vaknaði í góðum
hópi yfir tebolla, segir Marie. Sjálf
segist hún ekki eiga íslenskan hest
en stunda hestamennsku með vinum
sem eiga hesta. Hún reið sem barn,
ekki á íslenskum hestum þó, en lagði
það svo af. Fyrir nokkrum árum
flutti hún frá Fjóni til Sjálands og
fór þá strax að svipast um eftir
hestaklúbbi. „Þar sá ég íslenskan
hest á tölti,“ segir hún og brosir enn
breiðar yfir ljúfri endurminningunni,
„og þar með gat ég ekki hugsað mér
neitt annað en íslenskan hest.“ Hún
segist ekki geta lýst því hvað sé svo
sérstakt við töltið. „Prófaðu bara og
þá veistu hvað ég á við,“ bætir hún
við hvetjandi.
Áhuginn á íslandi segir Marie að
fylgi óhjákvæmilega hestamennsku
á íslenskum hestum, sem næstum
undantekningalaust heita allir ís-
lenskum nöfnum, þó eigendurnir
séu danskir og kunni ekki íslensku.
„Og þegar maður fer að bögglast
við að segja nöfnin og snúa upp á
tunguna á íslensku, þá fer ekki hjá
því að það vakni með manni áhugi á
málinu.“
Litaheiti íslensku hestanna vekja
einnig áhuga Dana og Marie undir-
strikar að hesturinn sé ferfætt
menningarsaga. Fyrr um daginn
höfðu lúðrablásarar með steinaldar-
lúðra blásið fyi-ir mótsgesti. Marie
segir að það kunni að virðast lang-
sótt að hverfa aftur til steinaldar,
„en hesturinn spannar alla menning-
arsöguna og það viljum við gjarnan
undirstrika." Glæsilegur foli rennur
framhjá og Marie bendir Anna-Lene
Andersen frænku sinni á hann með
hrifningarglampa í augum. „Tja, ef
ég væri hryssa þá sko ...“ segir
Marie og frænkan skilur strax hvað
hún á við.
Frá hsstamennsku
gfir í víkingalifhnð
í útjaðri svæðisins er myndarlegt
víkingatjald og fólk í víkingabúning-
um stendur og glóðar lambakjöt þó
að veðrið sé hvorki hentugt iyrir
glóðarsteikingu né víkingatísku. Hér
er á ferðinni tuttugu manna víkinga-
hópur frá Vordingborg segir Bent
Nielsen, barnabókahöfundur og
hestamaður með meiru. Hópurinn er
í sambandi við víkingasafnið í Træl-
leborg og kemur fram bæði þar og
víðar með hesta sína og búninga. Það
var ekki víkingaáhuginn, sem leiddi
hópinn á slóð íslensku hestanna,
heldur öfugt: Þau áttu íslenska hesta
og áhuginn á þeim leiddi þau yfir í
menningarsögulega ástundun. A
sumrin fer hópurinn saman á uppá-
komur eins og hestamótið - „og við
vorum á víkingamótinu í Hafnar-
firði,“ kalla þau Ole Roso, Tim
Brondel og Lis-Anna Sorensen og af
raddblænum má marka að það var
ekki slök ferð. Nú segjast þau vera
farin að safna fyrir næstu íslands-
ferðinni og glóðarsteikja af kappi og
baka flatkökur með.
Bent og Gurli kona hans standa
við tjald, sem hópurinn hefur gert,
og skór og fót þeirra eru öll hand-
gerð. Á veturna kemur hópurinn
saman á hverjum fímmtudegi og
stundar handiðnir í anda víkingatím-
ans. Þá var tjaldið-meðal annars gert
... „og það fóru mörg fimmtudags-
kvöld í það,“ segir Bent. Á borðinu
hjá honum eru einnig skartgripir;
sem hópurinn hefur gert, bæði eftir-
gerð gamalla muna og frjáls tjáning í
víkingastíl. En allt þetta kom sumsé
í kjölfar hestamennskunnar.
Fædd á hestbaki
En það koma líka íslendingar á
dag íslenska hestsins. Jóhann Rúnar
Skúlason sýnir listir sínar og verð-
launahestsins Fengs frá íbishóli, en
hesturinn vann nýlega heims-
meistartitill í Noregi og þá með Jó-
hann Rúnar sem knapa. Einnig var
hesturinn hæst dæmda kynbóta-
hrossið á svæðinu. Hestinn á Jóhann
Rúnai- í félagi við Magnús Magnús-
son á Ibishóli, sem á heiðurinn af því
að hafa ræktað hestinn. Jóhann Rún-
ar býr hins vegar í Danmörku þar
sem hann hefur atvinnu af tamning-
um.
En þama er líka Guðröður
Ágústsson sem dönsk áhugakona
um hesta segir að sé sá sem hafi
einna áhugaverðasta íslenska hesta
til sölu í Danmörku. Guðröður seg-
ist kominn til að líta á hestana, en
flestir af bestu hestunum þarna
þennan dag eru hestar, sem hann
hefur selt, því nú hafi margir Danir
öðlast smekk fyrir gæðingum. Líkt
og Jóhann Rúnar er hann búinn að
vera um þrjú ár í Danmörku og nú
stendur til að fara að opna reiðskóla
sem um leið verður þjálfun fyrir þá
sem hafa hug á að kenna reið-
mennsku. Með honum er Ágúst
Marínó hálfbróðir hans, sem er ný-
Martraðir draums um veruleika
DRAUMSTAFIR Kristjáns Frímanns
í DRAUMI erum við oft leikin illa
af óttanum við hið óþekkta,
hræðslunni við eigin ímyndanir
eða Mörunni sem sækir okkur
heim á nóttunni. Maran er illfygli
sem á (af þeim árum sem í myrkr-
inu búa) hvað greiðasta leið að
okkur í myrku skjóli svefnsins.
Þjóðsögumar eru fullar af Möru-
sögum þó nútíminn forðist að játa
tilurð illra afla nema sem tilbúning
í kvikmyndum og sögum. En það
illa er jafn raunverulegt sem hið
góða og því býr Maran við góðan
kost um þessar mundir, fer víða og
gerir usla án mikilla truflana. Hún
er yfirleitt í kvenlíki þegar hún
kemur í mannsmynd, en fer í allra
kvikinda líki þegar henni svo hent-
ar til hrellingar sálum manna og
dýra. Þessi ófögnuður hefur lifað
lengi með mönnum því á tíundu öld
er minnst á hana í enskum sögum
sem Mare (nightmare) og hingað
kemur hún með norskum víkingum
um líkt leiti, skrásett sem Mara og
hefur hrellt okkur æ síðan. En
martraðir eru ekki bara verk Mör-
unnar heldur einnig innri angistar
og sálarstríðs, sem flestir heyja
einhvemtíma í skjóli nætur á
kostnað vökunnar. Það geta verið
marðar tilfinningar og sundur-
skornar af margskonar völdum,
slegin sál og firrt ró sinni svo blóð-
ið lagar úr henni og brunnur
draumsins fyllist vonleysi, heift
sem herpir sjálfið og frystir vit-
undina. Upp skjóta kollinum allir
verstu þættir mannsins sem um-
myndast í hrylling, hryllilegri en
þær hræðilegu myndir sem bíóin
bjóða gestum sínum. I draumi
myrða menn sjálfa sig, frysta og
sneiða í þunnar sneiðar kaldra til-
finninga, steikja limi sína á teini
vanmáttar um getu sína, skera
höfuðleðrið af ástinni sem hlotaðist
þeim ekki og fá yfir sig þrettán óða
ketti öfundar og flægðar í ískaldri
sturtu raunveruleikans sem birtist
þeim í martröð draumsins.
í draumi „Lísu“ kemur fram leið-
beinandi afl til að koma í veg íyrir
fall um þröskulda og draumur
„Sunnevu" sýnir baráttu innri afla
við þau ytri og kalt bil milli sálar og
sjálfs.
Draumur „Lísu“
„Ég var stödd á spítala að ég
held, þar sem fæðing var um það
bil að hefjast. Konan fannst mér
vera kona sem ég hef passað börn
fyrir. Ég þurfti að taka á móti
börnunum þrátt fyrir að annað fólk
væri til staðar (læknar o.fl.) en það
var eins og þau hyrfu í bakgrunn-
inn þegar ég kom. Ég tók ekkert
eftir þeim þar sem ég varð niður-
sokkin við að taka á móti börnun-
um, þau voru 5! Þegar þau voru öll
fædd sá ég að ég hafði lagt
þau öll hlið við hlið og að
þau voru öll dáin. Þau
höfðu fæðst dáin en ég tók
bara ekki eftir því fyrr en
fæðingin var afstaðin.
Skyndilega er ég svo
stödd úti í skógi, fyrir ofan
hjólastíg og ég lít niður á
stíginn og sé 5 nýfædd
lömb liggja þar hlið við
hlið, öll dáin. Ég held
áfram meðfram stígnum
og aðeins norðar ligga 5
rollur á stlgnum, alveg
eins og lömbin, dánar með
fylgjurnar út úr sér.“
Ráðning
Konan sem þú hefur
passað fyrir í vöku er
ímynd og ósjálfráður ráð-
gjafi þinn um hugmyndir
og drauma (börnin fimm)
sem þú vilt hrinda í framkvæmd.
Þessar hugmyndir eru óraunhæfar
og henta ekki þínu karma (skap-
ferli, viljastigi og sjálfsmeðvitund)
því falla þær um sjálfar sig (börnin
voru dáin) hver af annarri þótt þú
leggir þig alla fram og þrýstir
þeim í framkvæmd af eigin ramm-
leik. Lömbin og rollurnar spegla
einlægni þína og sakleysislega
vissu um ágæti gerða þinna. Þessi
einstrengingsháttur kostar blóð,
svita og tár sem þú getur sneitt
hjá með íhugun og athygli á orð
annarra.
Draumur „Sunnevu“
„Ég vaknaði á öðrum stað sem ég
þekki ekki, fór fram úr, sveif um
gólfið og leit í spegil. í speglinum
var ég brosandi en fann þó sjálf að
ég var ekki að brosa. Ég var með
slæðu á höfði og í áberandi appel-
sínu-gulum fótum. Fyrsta hugsun
var að ég væri nunna en svo var
ekki. Ég fór fram í stofu og hitti
þar konu sem var milli 40 og 50 ára.
Hún var þama til að leiðbeina mér.
Ég sagði henni að það væru liðin
fimm ár frá þvi ég vissi fyrst að ég
gæti farið úr líkamanum en ekki
þorað og alltaf streist á móti með
því að leggjast á magann, þá kæm-
ist sálin ekki út. Ég var hrædd og
vildi komast aftur til baka og fór
aftur inn í svefnherbergið, lokaði
augunum og opnaði þau aftur en
var enn á sama stað. Þá mundi ég
að ég þyrfti að taka með mér hlut
„að heiman" til að komast til baka.
Ég sá tvo lykla sem ég kannaðist
við, kreisti þá en komst samt ekki
til baka. Ég fór aftur fram til kon-
unnar, hún sagði mér frá bók sem
ég man ekki nafnið á. Ég spurði
hana hvemig hún hefði komið og
hún sagðist hafa komið í gegnum
móður sína. Hún talaði við fólk í
kring um okkur og lék við barn en
ég sá engan. Svo birtist mér maður
um þrítugt, grannur með ljóst
þunnt hár og þrjú börn sem hann
átti. Tveir strákar og stelpa, hún
hét Karen. Þarna vom líka 2 kett-
lingar og köttur. Bömin léku sér í
stofunni en konan var horfin. Svo
birtist frændi minn, ég var glöð að
sjá hann og var farið að líða vel
þama, ég leit á klukkuna sem var