Morgunblaðið - 26.09.1997, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1997 21
ERLENT
Hindraði SÞ að blóð-
baði yrði afstýrt?
Washington. Reuter.
BELGISK rannsóknarnefnd hefur
sterkar vísbendingar um að friðar-
gæsluliðar Sameinuðu þjóðanna (SÞ)
hefðu getað komið í veg fyrir fjölda-
morð á mörg hundruð þúsund manns
í Mið-Afríkuríkinu Rúanda 1994, en
háttsettir embættismenn í aðalstöðv-
um SÞ í New York hafi gert út um
þann möguleika. Blaðið Washington
Post greindi frá þessu í gær.
Lykilatriði í rannsókn Belganna
er forgangssímbréf sem þáverandi
yfirmaður gæslusveita SÞ í Rúanda,
Romeo Dallaire, sendi yfirmanni sín-
um í New York, Maurice Baril, að
því er blaðið hefur eftir belgískum
þingmanni sem sæti á í nefndinni.
Símbréfið er dagsett 11. janúar
1994 og í því greinir Dallaire frá
því að háttsettur uppljóstrari í Rú-
anda hafi gefið SÞ upplýsingar um
að öfgasinnaðir hútúar í ríkisstjórn
landsins hefðu gert áætlun um að
útrýma þúsundum borgara. Flestir
tilheyrðu þeir ættbálki tútsa, sem
var í minnihluta í landinu. Uppljóstr-
arinn hafi einnig greint frá því hvar
vopnabirgðir væru fólgnar, í því
skyni að útbúa hútúsku hermennina
sem sjá skyldu um fjöldamorðin.
Dallaire fór fram á heimild frá
Baril til að gera vopnabirgðirnar
upptækar innan 36 klukkustunda
og veita uppljóstraranum og fjöl-
skyldu hans hæli. En ótilgreindir
embættismenn í framkvæmdastjórn
friðargæslusveita SÞ neituðu að
veita heimild fyrir aðgerðum, að því
er belgíski þingmaðurinn Alain Des-
texhe tjáði Washington Post.
Tæplega þrem mánuðum eftir að
símbréfið var sent fórust Juvenal
Habyarimana, forseti Rúanda, og
Cyprien Ntaryamira, forseti Búr-
úndí, í flugslysi og í kjölfar þess
voru um 20 þúsund tútsar og hútúar
myrtir á nokkrum dögum. Yfir hálf
milljón manna var myrt í Rúanda á
næstu þrem mánuðum. Belgíska
rannsóknarnefndin sinnir rannsókn
málsins vegna þess, að Belgar voru
áður nýlenduherrar Rúanda og 10
belgískir friðargæsluliðar voru pynt-
aðir og myrtir af hersveitum hútúa.
!;
SVEÐJUR sem teknar voru af
flóttamönnum frá Rúanda við
landmæri Tansaníu.
Óvíst um þátt Annans
Mál Dallaires og Barils, sem báð-
ir eru kanadískir, hefur vakið mikla
athygii í Kanada undanfarna daga.
Sá fyrrnefndi er nú háttsettur emb-
ættismaður í kanadíska varnarmála-
ráðuneytinu og sá síðarnefndi tók
nýverið við æðsta embætti kana-
díska hersins. Meðal þeirra starfa
sem hann hafði með höndum hjá
SÞ 1994 var ráðgjöf til Kofis Ann-
ans, sem þá var yfirmaður fram-
kvæmdastjórnar friðargæslusveit-
anna en er nú framkvæmdastjóri
SÞ. Ekki er ljóst hvort Annan átti
einhvern þátt í því að beiðni Dallair-
es um leyfi til að gera vopnin upptæk
var hafnað.
„Hver sagði nei?“ sagði Destexhe.
„Var það Baril? Var það Kofi Ann-
an? Var það Boutros Boutros-Ghali
[þáverandi framkvæmdastjóri SÞ]?
Eg veit það ekki.“ Hann kvaðst telja
líklegt að Baril hefði borið efni sím-
bréfsins undir aðra. í mars bannaði
Annan, sem þá hafði nýtekið við
embætti framkvæmdastjóra, Dalla-
ire og öðrum ótilgreindum embættis-
mönnum SÞ að bera vitni fyrir belg-
ísku rannsóknarnefndinni. Bar hann
við friðhelgi stjórnarerindreka og
sagði einnig að SÞ hefði þegar veitt
megnið af þeim upplýsingum sem
samtökin byggju yfir.
Belgíska nefndin mun gera niður-
stöður rannsóknar sinnar opinberar
í lok næsta mánaðar, og í samtali
við kanadíska blaðið The Globe and
Mail sagði Destexhe að niðurstaðan
myndi koma illa við Baril. Baril sagði
sjálfur að endanleg ákvörðun um
hvað gert skyldi í Rúanda hefði ver-
ið tekin af SÞ, og hann gæti ekki
dregið hana í efa. „Framkvæmda-
stjórnin tók ákvörðunina," sagði
hann. Art Eggleton, varnarmálaráð-
herra Kanada, sagði að Baril hefði,
vegna stöðu sinnar hjá SÞ, ekki
haft það valdsvið er þurfti. „Það
hafði framkvæmdastjórinn," sagði
Eggleton.
„Ábyrgðin er mín“
Dallaire kom fram í sjónvarps-
þætti í Kanada í gærkvöldi ásamt
Destexhe og sagði þar frá þeim erf-
iðleikum er hann átti við að etja sem
yfirmaður friðargæslusveitanna í
Rúanda. Hann neitaði þó að skella
skuldinni á yfirmenn sína, Baril eða
Annan. „Þegar allt kemur til alls
bar ég ábyrgð á ákvörðununum,"
sagði hann.
Destexhe, sem er fyrrverandi yfir-
maður samtakanna Læknar án
landamæra, segir í samtali við Was-
hington Post í gær, að í tilkynningu
SÞ til Dallaire, þar sem beiðni hans
er hafnað, hafi verið gefín frekari
fyrirmæli um að greina Habyari-
mana, forseta Rúanda, og stjórn-
málaflokki hans, frá þeim upplýsing-
um sem uppljóstrarinn hafði látið í
té og einnig að SÞ hefði ákveðið að
ekki skyldi brugðist við þeim.
„Það voru þeir sem voru að und-
irbúa fjöldamorðin," sagði Destexhe
vantrúaður. „Þetta er eins og að
segja hryðjuverkamanni frá því að
maður viti hvernig undirbúningi
hryðjuverka hans er háttað og vilji
fullvissa hann um að maður muni
ekki gera neitt í málinu."
Reuter
Fangar varðir regni
SUÐUR-KÓRESK kona hagræðir
myndum af svokölluðum
samvizkuföngum undir plasttjaldi
sem ver myndirnar gegn regni.
Myndirnar voru notaðar í gær í
mótmælaaðgerðum í miðborg Seo-
ul, þar sem aðstandendur pólití-
skra fanga kröfðust lausnar
þeirra. Yfirvöld í Suður-Kóreu
neita því að þar séu pólitískir
fangar í haldi, en aðstandendur
fanga halda því fram að þeir séu
að minnsta kosti 980 og sumir
þeirra hafi setið árum saman inni.
Raðherra gagn-
rýndur vegna Fær-
eyj arannsóknar
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
FRANK Jensen, dómsmálaráðherra
Dana, fær ákúrur frá Þjóðþinginu
vegna rannsóknar á bankamálum
Færeyinga. í raun er það Bjern
Westh umferðarráðherra og fyrr-
verandi dómsmálaráðherra sem á
að taka víturnar til sín, því hann
var ráðherra á þeim tíma er gagn-
rýnin nær til. Málið snýst um það
að ráðherra skipaði tvo lögfræðinga
til að rannsaka bankamálin, þótt
vitað væri að þeir tengdust Den
Danske Bank, sem á aðild að málinu.
Verið er að rannsaka hvort eðli-
legt hafi verið að Den Danske Bank
hafi ekki tekið á sig neitt af því
tapi, sem færeyska bankakerfið
varð fyrir upp úr 1990. Færeyingar
halda því fram að danska ríkið og
bankinn hafi velt tapi upp á marga
milljarða danskra króna yfir á Fær-
eyinga 1993 og þar með skotið sér
undan eðlilegri ábyrgð.
Dómsmálaráðherra skipaði
danska nefnd til að rannsaka málið
1995. Þá þegar komu upp fyrir-
spurnir í þinginu um tengsl bankans
og tveggja lögfræðinga, sem við-
riðnir voru rannsóknina. Því var þá
neitað af hálfu ráðuneytisins, en
hið rétta var að annar lögfræðing-
urinn hafði rekið mál fyrir bankann
og hinn rak lögmannastofu með
honum. Gagnrýnin á ráðuneytið
nær ekki aðeins til ráðherrans, held-
ur einnig til ráðuneytisstjórans og
deildarstjóra og þá bæði fyrir að
hafa skipað lögfræðingana í nefnd-
ina, þótt vitað væri um tengsl þeirra
við bankann og eins fyrir að hafa
neitað ásökunum um hagsmuna-
tengslin.
í Danmörku er það litið alvarleg-
um augum þegar villt er um fyrir
þinginu og ákúrur þess þykja áfall
fyrir ráðherra.
I
Veisla fypi
MEÐAIÍIBIRGÐIR
Svínabógar
AÐEINS
pn.kg.
NOATUN
Verslanir Nóatúns eru opnar
til kl. 21, öll kvöld.
NÓATÚN117 - ROFABÆ 39 • LAUGAVEG1116 • HAMRABORG 14 KÓP. • FURUGRUND 3, KÓP.
• ÞVERHOLTI 6, MÚS. • JL-HÚSI VESTUR í BÆ • KLEIFARSEL118 • AUSTURVERI, HÁALEITISBRAUT 68
I