Morgunblaðið - 26.09.1997, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
________________GREIMARGERÐ_______________
ÖFLUGUR MENGUNAR-
VARNABÚNAÐUR TEKINN
í NOTKUNí OKTÓBER
Krossanesverksmiðjan hefur sætt gagnrýni ná-
granna sinna á Akureyri fyrir mengun og
illþefjandi útblástur úr reykháfum, einkum að sum-
arlagi. í greinargerð, sem Morgunblaðinu hefur
borizt er þessari gagnrýni svarað og skýrt frá
áformum um að taka í notkun nýjan mengunar-
varnabúnað nú í október. Forráðamenn Krossaness
hf. útskýra hér gerð búnaðarins, sem þeir segja
umhverfisvænan og rekinn á innlendum orkugjafa,
sem þeir segja þjóðhagslega hagkvæman.
Morgunblaðið/Páll A. Pálsson.
ATHAFNASVÆÐI Krossaness hf. á Akureyri. Nýbúið er að end-
urnýja klæðningu verksmiðjuhússins og mála tanka. Þá verður
mjög öflugur mengunarvarnabúnaður tekinn í notkun í lok októ-
ber nk. og við það mun draga verulega úr þeim óþægindum sem
bæjarbúar hafa orðið fyrir vegna lyktar frá verksmiðjunni.
„AÐ UNDANFÖRNU hefur verið
kvartað talsvert undan þeirri lykt
sem fylgir starfsemi verksmiðja sem
taka loðnu, síld og ýmsan fiskúrgang
til bræðslu. Óánægjan hefur verið
mest á sumrin og ástæðan er ein-
föld: Þá er loðnan full af átu og rotn-
ar hratt og skemmist í sumarhitanum
og lyktin frá bræðslunni er því þrá-
látari en ella.
Forsvarsmenn Krossaness hf. á
Akureyri hafa unnið ötullega að því
að draga úr mengun frá verksmiðju
sinni og nú hillir undir að þeim fram-
kvæmdum ljúki. Það er því við hæfi
að gera grein fyrir því í hvetju endur-
bæturnar eru fólgnar og hvað komi
til með að breytast og hvenær.
Mengunarvarnabúnaður
fyrst settur upp árið 1981
Krossanesverksmiðjan hefur ávallt
látið umhverfismál mjög til sín taka.
Hún var langfyrst slíkra verksmiðja
til að setja upp búnað sem eyddi
reyk og minnkaði lykt frá bræðsl-
unni en sá búnaður var tekinn í notk-
un árið 1981.
Stórbruni varð í verksmiðjunni í
árslok 1989, eins og nánar verður
vikið að síðar. Við enduruppbyggingu
verksmiðjunnar tóku stjórnendur
hennar ákvörðun um að hætta að
framleiða gufu með olíubrennslu.
Þess í stað voru fest kaup á afkast-
amiklum rafskautskatli til gufufram-
leiðslu og var hann tekinn í notkun
árið 1990.
Umhverfisvænn — en
Helstu kostirnir við þennan búnað
eru að hann nýtir innlendan orku-
gjafa, sem að sjálfsögðu er talið þjóð-
hagslega hagkvæmt. Að auki er hann
umhverfisvænni en svartolíuketill að
því leyti að engin mengun fylgir raf-
orkunni en koldíoxíðmengun er hins
vegar óhjákvæmilegur fylgifiskur
olíubruna. Sá galli var þó á gjöf
Njarðar að með nýja búnaðinum var
ekki unnt að brenna lyktinni eins og
hægt var í þeim gamla.
Skipt yfir í svartolíu að nýju
Haustið 1996 hófust viðræður milli
forsvarsmanna verksmiðjunnar og
fulltrúa frá Hollustuvemd ríkisins, í
tengslum við útgáfu á nýju starfs-
leyfi fyrir verksmiðjuna. Þar var ekki
síst rætt um það vandamá! sem lykt-
armengun frá verksmiðjunni er. Holl-
ustuvemd taldi að til að draga úr
henni væri áhrifaríkast að setja að
nýju upp svartoiíuketi! við verksmiðj-
una eins og var fyrir brunann árið
1989. Stjóm Krossaness hf. ákvað
að fara þá leið og hóf þegar að láta
hanna byggingar og annan búnað
sem til þyrfti. Nýr svartolíuketill,
ásamt tilheyrandi búnaði var síðan
pantaður í byijun mars á þessu ári,
skömmu áður en starfsleyfi verk-
smiðjunnar var endumýjað.
Reyknum eytt og
ammoníakssambönd brennd
Áður en lengra er haldið er rétt
að útskýra í stuttu máli hvernig nýi
búnaðurinn virkar. Fyrst er reyknum
frá bræðslunni eytt í þvottatumi.
Reykurinn er leiddur í gegnum sjóúða
sem sprautað er inn í turninn. Við
það þéttist reykurinn og breytist í
ósýnilegt loft, sem þó er ekki lyktar-
laust eins og bæjarbúar vita! Það loft
er síðan leitt inn í brennsluofn við
800 gráða hita í 1/3 úr sekúndu. Við
það brenna ammoníakssamböndin í
loftinu og lyktin hverfur að mestu.
Nýi búnaðurinn tekinn í
notkun í lok október
Upphaflega var áætlað að taka
nýja mengunarvarnabúnaðinn í notk-
un í september á yfirstandandi ári. í
sumarbyijun var ljóst að einhver töf
yrði á verkinu. Hún stafaði af van-
efndum framleiðanda búnaðarins í
Bandaríkjunum, sem afgreiddi hann
til Krossaness hf. tveimur mánuðum
seinna en samið var um.
Þrátt fyrir þessar tafír höfum við
sett okkur það markmið að taka
búnaðinn í notkun fyrir lok október-
mánaðar. Þá ætti að draga verulega
úr þeim óþægindum sem bæjarbúar
hafa orðið fyrir vegna lyktar frá
verksmiðjunni. Þeim dögum mun
jafnframt fækka til muna þegar lykt
finnst frá verksmiðjunni, auk þess
sem lyktin ætti að verða minni þegar
hennar verður á annað borð vart.
Vilji okkar er og hefur ávallt verið
sá að koma þessum málum í eins
gott lag og unnt er.
Kostar á fimmta tug milljóna
Áætlaður kostnaður við nýja
mengunarvarnabúnaðinn, þ.e. svart-
olíuketilinn, þvottaturninn, tilheyr-
andi lagnir, hönnun o.fl., ásamt úr-
bótum í frárennslismálum, nemur um
43 milljónum króna. Tilkoma svartol-
íuketilsins eykur rekstraröryggi
verksmiðjunnar, því þótt raforka sé
alltryggur orkugjafi er hún ekki
óbrigðul.
Vert er að geta þess að verksmiðj-
an er nú búin mjög fullkomnu eld-
vamakerfi sem beintengt er inn á
slökkvistöð. Það eru því hverfandi
líkur á að sagan frá 1989 endurtaki
sig. Þess skal einnig getið að frá því
að verksmiðjan brann hefur trygg-
ingafélag hennar einungis tvívegis
þurft að greiða út bætur vegna tjóna
eða slysa í Krossanesi.
Rótgróið fyrirtæki
Krossanesverksmiðjan var reist af
Norðmönnum árið 1912. Árið 1946
keyptu innlendir aðilar, með Akur-
eyrarbæ { broddi fylkingar, verk-
smiðjuna af þeim og var bærinn lang-
stærsti eignaraðilinn næstu áratug-
ina. í árslok 1989 var verksmiðjunni
breytt í hlutafélag og átti Akureyrar-
bær 99,9% hlutafjár. í mars árið
1995 var samþykkt að auka hlutafé
verksmiðjunnar til að fjárfesta í nýj-
um tækjum og búnaði. Akureyrar-
bær ákvað að nýta ekki forkaupsrétt
sinn á nýju hlutafé og þrír aðilar
keyptu sig þá inn í reksturinn. Eftir
þær breytingar átti bærinn um 80%
hlut í verksmiðjunni. í árslok 1995
ákvað bærinn síðan að losa sig út
úr rekstrinum og tók kauptilboði sem
hópur fjárfesta stóð að. Núverandi
hluthafar eru tæplega 90 talsins.
Bruninn
Að morgni gamlársdags 1989 varð
stórbruni í verksmiðjunni, eins og
flestum er enn í fersku minni. Talið
er að eldurinn hafi kviknað út frá
svartolíukatli. Allar raflagnir hússins
gereyðilögðust og vélar og tæki
skemmdust illa og þurftu í gagngera
hreinsun og viðgerð. Nokkrir mánuð-
ir liðu og mikil umræða varð um það
í bæjarkerfinu hvort bæjaryfirvöld
ættu að hefja verksmiðjurekstur í
Krossanesi að nýju. Það varð þó ofan
á að lokum og hjólin þar tóku að
snúast að nýju þann 15. nóvember
1990, tíu og hálfum mánuði eftir
brunann.
Öflugur rekstur
í Krossanesi starfa nú 24 starfs-
menn allt árið. Að auki starfa 6 manns
í fiskimjölsverksmiðju félagsins í Ól-
afsfirði en hún var keypt af Hrað-
frystihúsi Ólafsfjarðar í árslok 1996.
Þá er mikil þjónusta keypt af ýmsum
verktökum á Akureyri. Ennfremur
má nefna að Akureyrarhöfn hefur
dijúgar tekjur af starfsemi verksmiðj-
unnar; í formi Iöndunargjalda, vöru-
gjalda, vigtana o.fl. sem tengjast dag-
legum rekstri hennar. Til marks um
það má nefna að í fyrra námu tekjur
Akureyrarhafnar vegna starfseminn-
ar í Krossanesi um 10 milljónum
króna, sem var u.þ.b. 10% af heildar-
tekjum hafnarinnar það ár.
Velta Krossaness hf. í fyrra nam
980 milljónum króna, sú langmesta
á einu ári frá upphafi, enda vertíðin
með afbrigðum góð. Gert er ráð fyr-
ir að veltan í ár verði 15- 20% minni.
Frumkvæði í endurvinnslu og
umhverfisvernd
Sem fyrr segir hafa forsvarsmenn
Krossaness hf. látið umhverfismál
mjög til sín taka. í því sambandi er
rík áhersla lögð á að fullnýta hráefni
sem gengur af við vinnslu hjá öðrum
sjávarútvegsfyrirtækjum og væri að
öðrum kosti hent.
Krossanesverksmiðjan hafði frum-
kvæði að því að hefja vinnslu á
rækjuskel en þar er um þýðingarmik-
ið umhverfisverndarmál að ræða.
Þrátt fyrir það þurftu forsvarsmenn
verksmiðjunnar að hafa talsvert fyrir
því að fá þar til kvödd yfirvöld í lið
meó sér við að þrýsta á forsvarsmenn
rækjuvinnslna um að hætta að henda
skelinni í sjóinn eins og fram tii þess
tíma hafði ávallt verið gert. Vélar
til vinnslunnar voru keyptar árið
1991 og jafnframt hefur Krossanes
hf. lagt fjórum rækjuvinnslum á
svæðinu til búnað til að skilja skelina
frá pillunarvatninu áður en það fer
í sjóinn. Um 4.000 tonn af rækju-
skel eru nú unnin í verksmiðjunni
ár hvert og kemur skelin frá Strýtu
á Akureyri, Söltunarfélagi Dalvík-
inga, Fiskiðjusamlagi Húsavíkur og
Geflu á Kópaskeri.
Árið 1993 var settur upp búnaður
til lýsisvinnslu og hefur verksmiðjan
framleitt lýsi úr um 120 tonnum af
lifur árlega. Að auki tekur verksmiðj-
an árlega við 7-8 þúsund tonnum
af annars konar fiskúrgangi til
bræðslu frá fiskvinnslustöðvum á
Eyjafjarðarsvæðinu.
Ennfremur má nefna að árið 1995
var settur upp í verksmiðjunni bún-
aður til vinnslu loðnuhrogna. Hann
hefur aukið möguleika verksmiðj-
unnar til hráefnisöflunar og skapað
atvinnu hjá nokkrum fiskvinnslufyr-
irtækjum á svæðinu.
Ofangreint miðar allt að því að
bæta nýtingu á sjávarfangi og draga
úr mengun umhverfísins. Að auki
gefst sjómönnum og fiskvinnslufólki
kostur á að auka tekjur sínar og hlýt-
ur það að teljast ótvíræður kostur.
Samstarf við
fóðurvörufyrirtæki
Loks má nefna að Krossanesverk-
smiðjan hefur náið samstarf við fóð-
urvörufyrirtæki á svæðinu, þ.e. Laxá
og Fóðurvörudeild KEA. Fyrirtækin
fá mikið af hráefni sínu frá Krossa-
nesverksmiðjunni og starfsemi þeirra
byggist að verulegu leyti á því að
hafa svo stóran hráefnisbirgi í ná-
grenninu. Þessi samvinna hefur gef-
ist mjög vel og verið öllum aðilum
til hagsbóta.
Þegar stóriðjuframkvæmdir eru
annars vegar er gjarnan talað um
þau margfeldisáhrif sem fyrirhug-
aður rekstur hafí í för með sér. Af
framansögðu er ljóst að mergfeldis-
áhrif Krossaness hf. á atvinnulíf á
Eyjaflarðarsvæðinu eru umtalsverð.
Miklar framkvæmdir
Á undanförnum árum hefur verið
lagt í mikinn kostnað við endurbætur
á verksmiðjunni og kaup á tækjum
og búnaði. Frá árslokum 1995, þegar
nýir eigendur tóku við rekstrinum,
og til loka yfirstandandi árs, mun
um 300 milljónum króna hafa verið
varið til þessara hluta. Þar við bæt-
ist hefðbundið viðhald verksmiðjunn-
ar, sem einnig hefur verið viðamikið.
Margt af þessum framkvæmdum
hefur þegar verið tíundað. Að auki
má nefna kaup á fullkomnu tölvu-
kerfi til að stýra vinnsluferli verk-
smiðjunnar og endurbætur á frá-
rennsliskerfi hennar. Þá er nýbúið
að endurnýja klæðningu verksmiðju-
hússins og mála tanka og í haust
er stefnt að því að ljúka malbikunar-
framkvæmdum á lóðinni. Allt eru
þetta liðir í að fegra umhverfið og
auka sátt um reksturinn."
Fyrir hönd Krossaness hf.,
Jóhann Pétur Andersen,
fr amkvæmdastj óri
Þórarinn Kristjánsson,
stjórnarformaður
BRIPS ___________
U m s j 5 n
Arnór G. Ragnarsson
Bridsfélag Breiðfirðinga og
Breiðholts
Ágætis þátttaka var á fyrsta spila-
kvöldi sameinaðra spilaklúbba, Brids-
félags Breiðfirðinga og Breiðholts, 20
pör mættu til leiks fímmtudaginn 18.
september. Spilaður var Mitchell-tví-
menningur með forgefnum spilum og
efstu pörin í hvora átt með verðlaunuð
með rauðvínsflöskum. Hæstu skorinni
í NS náðu eftirtalin pör:
RapheiðurNielsen - Júlíus Sigurjónsson 261
Jakob Kristinsson - Sveinn R. Eiríksson 232
Bima Stefnisdóttir - Aðalsteinn Steinþórsson 228
Friðrik Jónsson - Halldór Aðalsteinsson 227
Hæsta skorið í AV:
Óli Bjöm Gunnarsson - Jón Stefánsson 265
Guðlaugur Sveinsson - Magnús Sverrisson 244
María Asmundsd. - Steindór Ingimundarson 230
Guðmundur M. Jónsson - Hans Isebam 227
Halldór Ármannsson - Gísli Sigurkarlsson 227
Næsta fimmtudagskvöld, 25. sept-
ember, verður aftur spilaður eins
kvölds Mitchell-tvímenningur með for-
gefnum spilum og rauðvínsverðlaun-
um fyrir hæsta skorina I hvora átt.
Dagskrá félagsins verður lögð fram á
því spilakvöldi. Allir spilarar eru vel-
komnir.
Bridsd. Félags eldri borgara
Spilaður var Mitchell-tvímenningur
þriðjud. 16. sept. 30 pör mættu og
urðu úrslit:
N/S:
Ingibjörg Halldórs. - Sigvaldi Þorsteinsson 376
Eysteinn Einarsson - Lárus Hermannsson 365
Baldur Ásgeirsson - Magnús Halldórsson 357
Þórarinn Amason - Þorleifur Þórarinsson 356
A/V:
Jón Stefánsson - Magnús Oddsson 422
Hannes Alfonsson - Einar Einarsson 369
EmstBackman-JónAndrésson 353
HelgaHelgad.-JúlíusIngvarsson 350
Meðalsk. 312
Spilaður var Mitchell-tvímenningur
föstudaginn 19. sept. 24 pör mættu,
úrslit:
N/S:
Eysteinn Einarsson - Lárus Herm.286
Rafn Kristjánsson - Oliver Kristóf.
266
Helgi Vilhj. - Guðmundur Guðm. 262
Vilhjálmur Sigurðss. - Þórður Jör. 232
Helga Helgad. - Árni Jónasson 232
A/V:
ValdimarLáruss. - Siguij. Siguij. 253
Emst Backman - Jón Andrésson 247
BaldurÁsgeirss. - Magnús Halld. 247
Hannes Alfonss. - Einar Einarss. 243
Meðalsk. 216
Bridsdeild Barðstrendinga og
Bridsfélag kvenna
MÁNUDAGINN 22. sept. sl. var
spilaður eins kvölds tvímenningur.
30 pör mættu. Meðalskor 364.
Besta skor í N/S:
Friðrik Jónsson - Nicolai Þorsteinsson 428
Guðm. Guðmundsson - Gísli Sveinsson 404
Gróa Guðnad. - Lilja Halldórsd. 391
GeirlaugMagnúsd.-TorfiAxelsson 391
Besta skor í A/V:
Jón Stefánsson - Torfi Ásgeirsson 469
Jóhannes Guðmannss. - Aðalbjörn Benediktss. 461
Sturla Snæbjörnsson - Cecil Haraldsson 383
Mánudaginn 29. sept. nk. fer af
stað aðaltvímenningur, 3-5 kvölda
barómeter. Upplýsingar og skrán-
ing hjá Ólafi í síma 557 1374, Ólínu
í síma 553 2968 og hjá BSÍ í síma
587 9360. Þá er hægt að skrá sig
á spilastað í Þönglabakka 1 ef
mætt er tímanlega á mánudögum
fyrir kl. 19.30.
Hausttvímenningur Hreyfils
Staðan eftir 2 lotur:
Flosi Ólafsson - Sigurður Ólafsson 770
Guðmundur Magnússon - KáriSiguijónsson 762
Birgir Kjartansson - Ámi Kristjánsson 738
Anna G. Nielsen - Guðlaugur Nielsen 735
Óli B. Gunnarsson - Valdimar Elíasson 707
Óskar Sigurðsson - Þorsteinn Berg 674
Skafti Bjömsson - Jón Sigtryggsson 669
Sveinn Kristinsson - Magni Ölafsson 655
Öm Friðfinnsson - Jóhannes Eiríksson 654
Bikarkeppni Reykjaness
ÚRSLITALEIKUR Bikarkeppni
Reykjaness 1997 verður spilaður í
Gaflinum í Hafnarfirði laugardag-
inn 27. september kl. 11.00. Áhorf-
endur velkomnir.
Hafin er skráning í Bikarkeppni
Reykjaness 1998. Skráningu lýkur
12. okt. nk. Dregið verður á spila-
kvöldi Hafnfirðinga 13. október.
Talið við fulltrúa BRU í félögunum.