Morgunblaðið - 26.09.1997, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1997 27
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
ÚR Fiðlaranum á þakinu.
Fiðlarinn á þakinu
aftur á svið
FRÁ ÖLLU
í EKKERT
SÝNINGAR í Þjóðleikhúsinu á
söngleiknum Fiðlaranum á þak-
inu hefjast á ný í kvöld. Fiðlarinn
var frumsýndur í vor sem leið.
Sögusvið verksins er lítið rúss-
neskt þorp í upphafi aldarinnar,
í gyðingasamfélagi. Þar býr
mjólkurpósturinn Tevje ásamt
eiginkonu sinni og fimm dætrum
í sátt við Guð og menn. Lífið er
í föstum skorðum hjá þorpsbú-
um, mótað af aldagömlum hefð-
um og siðvenjum sem eru hald-
reipi í brothættri og þversagna-
kenndri tilveru.
Fiðlarinn á þakinu var fyrst
KVIKMYNPIR
Laugarásbíó
Stjörnubíó
SPAWN ★ ★
Leiksljóri Mark A.Z. Dippé. Hand-
ritshöfundar Todd McFarlane, Mark
Dippé, Alan B. McElroy. Kvikmynda-
tökusljóri Guillermo Navarro. Tón-
list Graeme Rewell. Aðalleikendur.
John Leguizamo, Michael Jai White,
Martin Sheen, Theresa Randle, D.B.
Sweeney. 97 mín. Bandarísk. New
Line 1997.
ÞEGAR andleysi Schumachers,
handritshöfunda og sviðsmynda-
hönnuða er að ganga af Batman
dauðum kemur Spawn (Michael Jai
White) fram á sjónarsviðið. Önnur
fræg teiknimyndahetja í kvikmynda-
búningi. Þetta eru ekki ólíkar per-
sónur, báðar beygðar af illri reynslu
og ógæfu. Spawn var fyrrum A1
Simmons, leigumorðingi hins opin-
bera sem starfaði undir stjórn Jason
Wynns (Martin Sheen). Þjóðhetju
sem er að vinna að því á bak við
tjöldin að leggja undir sig heiminn
með hjálp efnavopna og hátækni. Á
bak við ráðabruggið stendur náttúr-
lega enginn annar en Djöfullinn
sjálfur með horn og hala. Wynn
þarf að byrja á því að koma hinum
heiðarlega Simmons fyrir kattarnef
sem lendir beina leið í Helvíti, hvern-
ig sem það má vera, rankar loks við
sér fimm árum síðar sem Spawn,
afbakaður vítisengill sem á að hjálpa
höfðingja sínum við að ná yfirráðum
undir stjórn Trúðsins (John Leguiz-
amo). En samviskan býður honum
að hlýða ekki Kölska heldur himna-
sjólanum.
frumsýndur á Broadway 1964 og
hefur síðan slegið hvert sýn-
ingarmetið á fætur öðru í leik-
húsum víða um heim. Sögurþráð-
ur verksins er byggður á sögum
jiddíska sagnaskáldsins Shalom
Aleicheim og var handritið unnið
af Joshep Stein. Tónlistin er eft-
ir Jerry Bock, söngtextar eftir
Sheldon Harnick.
Það er Jóhann Sigurðarson
sem fer með hlutverk mjólkur-
póstsins Tevje og Edda Heiðrún
Backman leikur eiginkonu hans.
Dætur þeirra leika Sigrún Edda
Björnsdóttir, Steinunn Ólína Þor-
Spawn er einn heljarmikill darr-
aðardans, hröð, litrík ofurbrellu-
mynd þar sem tölvuteikningar eru í
aðalhlutverki. Ekki alveg heiladauð
en bætir ekki miklu við þann mý-
grút tæknibrellna sem tröllriðið hafa
skilningarvitum kvikmyndahúsgesta
síðan Súperman birtist á tjaldinu
fyrir margt löngu. Útlitið er fengið
að láni frá Tim Burton og aðalskálk-
urinn, Trúðurinn, gæti verið stóri
bróðir Mörgæsarinnar sem Danny
De Vito holdiklæddi um árið. Sá slaf-
raði í sig saltsíld, þessi étur maðka.
Annars er ekki annað hægt en að
gefa Leguizamo smáklapp fyrir
kraftmikla túlkun á þessari sendingu
úr neðra, enda yfirskyggir hann
jafnan hinn litlausa White í titilhlut-
verkinu. Sem er vitaskuld ekki alveg
nógu gott. Sheen er bærilegur
teiknimyndaþrjótur, D.B. Sweeney
illþolandi að venju og gamli stórleik-
arinn, hann Nicol Williamson, vafrar
um í litlausu hlutverki. Þá sprettur
fram á sjónarsviðið Jessica Priest
(Melinda Clark), gustmikil femme
fatale, og stendur sig vel.
Tími mynda á borð við Spawn
hlýtur að fara að líða undir lok.
Áhorfendum bregður ekki orðið við
neitt og taka orðið lygilegustu há-
tæknibrellum með jafnaðargeði. Það
kæmi ekki á óvart að góðar spennu-
myndir af gamla skólanum, eins og
t.d. Breakdown, tækju við í þessum
geira. Mark A.Z. Dippé, leikstjóri
Spawn, er öllum brellum kunnugur
og sér til þess að sá þáttur er í góðu
lagi. Enda á maðurinn heiðurinn af
brellustjórn flestra stórmynda af
þessu tagi á undanförnum árum.
Flott en þreytandi og heldur ófrum-
legt.
Sæbjörn Valdimarsson
steinsdóttir, Vigdís Gunnarsdótt-
ir, Aníta Briem og Álfrún H.
Örnólfsdóttir. Sex manna hljóm-
sveit leikur í sýningunni undir
stjórn Jóhanns G. Jóhannssonar.
Þórarinn Hjartarson þýddi
verkið og söngtexta, lýsingu
hannaði Páll Ragnarsson, tónlist-
arstjóri er Jóhann G. Jóhanns-
son, danshöfundur Auður
Bjarnadóttir, hljóðsljórn annast
Sveinn Kjartansson, Siguijón
Jóhannsson er höfundur leik-
myndar og búninga. Leikstjóri
er Kolbrún Halldórsdóttir.
Nýjar bækur
HANDAN orða er ljóðabók eftir
Sigrúnu Guðmundsdóttur. Þetta er
fyrsta ljóðabók
höfundar. Sig-
rún sem er
píanókennari
hefur ort ljóð um
árabil og hafa
nokkur þeirra
birst í blöðum.
Titilljóð bókar-
innar lýsir
Sigrún hugblæ hennar:
Guðmundsdóttir
Handan orða.
Handan hugsana
þögn og friður
við lygnan sæ.
Handan orða.
Handan hugsana
sjávarháski.
Útgefandi er höfundur. Handan
orða er 40 bls. unnin í Skákprenti.
Flatey hf sá um bókband. Kápu-
mynd er eftir Valgerði Hauksdótt-
ur. Bókin kostar 1.980 kr.
Tímarit
• ÍSLENSK bókaskrá fyrir árið
1996 er komin út á vegum Lands-
bókasafns íslands - Háskólabóka-
safns. Þar eru skráðar allar útgefnar
bækur á því ári.
Skráin er 206 bls. að stærð. Henni
fylgir tölulegt yfirlit um bókaútgáfu
ársins 1996 og íslensk hljóðritaskrá,
91 blaðsíðu rit þar sem skráð er með
nákvæmum hætti allt efni sem gefið
er út á hljómplötum, geisladiskum
ogsnældum.
Efni beggja rita, íslenskrar bóka-
skrár og íslenskrar hljóðritaskrár,
er í tölvukerfinu Gegni. Ritstjóri
skránna er Hildur G. Eyþórsdóttir.
Skrárnar eru seldar bæði íáskrift
oglausasölu ogeru m.a. fáanlegar
íafgreiðslu safnsins í Þjóðarbók-
hlöðu.
TONLIST
Listasafn íslands
UNM-TÓNLEIKAR
Kammerverk eftir Perttu Haapanen,
Mattias Svensson, Davíð Franzson,
Tage Tysland og Lasse Laursen.
Listasafni íslands, mánudaginn 22.
september kl. 20.
EF EITTHVAÐ er meira hvetj-
andi fyrir ung og óreynd leitandi
tónskáld en að fá verk sín flutt,
hlýtur það að vera að fá þau vel
flutt. Auðvitað er allur gangur á
því hvernig til tekst á vettvangi
eins og Ung Nordisk Musik - eins
og reyndar líka utan hans - því
þar vill tími stundum verða naum-
ur, verkum er skilað missnemma,
flytjendur margir enn bundnir i
námi, o.fl. o.fl. Samt er ég ekki frá
því, að svo miklu leyti sem einir
kammertónleikar geta verið viðmið-
unargrundvöllur, að flutningur hafi
alla jafna batnað frá því er ég heyrði
síðast eitthvað að ráði frá UNM á
8. áratug. En vera kann að breytt
fyrirkomulag, er tryggir betri æf-
ingu fleiri verka en áður var al-
gengt, hafi þar mest að segja, eins
og virtist mega ráða af orðum
stafnbúa íslandsdeildar UNM ný-
verið. Er vel ef svo er.
En e.t.v. er góður flutningur tví-
ræður að einu leyti - sérstaklega
þegar um nýja og framsækna tón-
list er að ræða, og við fyrstu heyrn:
hann getur gert mikið úr litlu, og
í þeim skilningi verið „blekkjandi,"
enda þótt aðrir myndu þar líklega
kjósa að tala á jákvæðari nótum
um „galdur hljómlistarmannsins".
Bezt er að fullyrða sem minnst um
það, enda þótt leiða mætti viss rök
að því, að aðeins hrein raftónlist
gefi raunsanna mynd af sköpunar-
mætti höfundar í þessu samhengi.
Alltjent var ekki annað að heyra á
píanóverkinu „Koy’aaq" (= Árfar-
vegur á indjánamáli) eftir Finnann
Perttu Haapanen en að hann vissi
vel hvað hann væri að fara, og
vélaði kraftmikill en plastiskur leik-
ur landa hans Kari Tikkala þar
engu um. Þó að verkið væri líkt og
abstrakt glerskúlptúr að gerð, púls-
taktur sjaldnast skynjanlegur, hvað
þá tónamiðjur, var það sneisafullt
af mannlegum tilfinningum, allt frá
ljóðrænni íhugun yfir í blóðheitan
ofsa, og hafði eitthvað vandskýran-
legt en þó heilsteypt yfirbragð, er
snart áheyrendur djúpt.
Túlkun feðgininna Malin og Hans
Samuelsson á fiðlu og fagott á dúói
Mattiasar Svenssons, „Board is Lit
for Cousin It“ - skv. tónleikaskrá
dregið af hugtökum úr kúluspili og
persónu úr bandarísku sjónvarps-
þáttunum um Addams fjölskylduna
- var feikiörugg og hnitmiðuð, enda
verkið skemmtilegt áheyrnar, jafn-
vel þótt ábendingar tónleikaskrár
hefðu ekki komið til, þrátt fyrir
nokkur framúrstefnuuppátæki inni
á milli eins og söngl með spili,
„multiphonics“ hljómablástur og
„kazoo“-tuð á fagottmunnstykkið.
Ung Nordisk
Musik 1997
TÓNLEIKAR verða í Hvera-
gerðiskirkju laugardaginn 27.
september kl. 14 og eru þetta
jafnframt lokatóleikar hátíð-
arinnar. Þar munu ýmsir flytj-
endur leika verk eftir Egil
Gunnarsson, Martröð; Jörgen
Dafgárd, Agnus Dei; Tebogo
Monnakgotla, Molnsteg; Jes-
per Koch, Jabberwocky og
Riika Talvitie, Perspektiivejá.
Tvítóna sjúkrabílaflautufrum í upp-
hafi og enda rammaði inn verkið,
sem var fjölbreytt að innihaldi og
laust við langdregni.
Af ótilgreindum ástæðum féll nið-
ur Partita Þorkels Atlasonar fyrir
klarinett, selló og gítar, og setti það
óneitanlega snöggan blett á fram-
kvæmd tónleikanna, hvort sem meg-
inábyrgðin hafi verið yfirstjómar
eður annarra, og kom því næst að
„Fimm ljóðum um nóttina" fyrir ein-
leiksflautu eftir ungan Akureyring,
Davíð Franzson. Flautuleikarinn var
Emilía Rós Sigfúsdóttir, og hvort
sem það var meðvitað eða ekki, hlaut
kínverskur silkikjóll flytjandans
óhjákvæmilega að undirstrika í
sjálfu sér auðheyrðan austurlenzkan
innblástur í upphafi verksins, þar
sem íhugulir flaututónar minntu lítið
eitt á kjökrandi shakuhachi-stíl og
náttúrurómantík í japönskum hæk-
um. Þó að verkið væri ekki mjög
tæknilega krefjandi, var það flutt
af innlifun og náði að tendra ímynd-
unarafl hlustenda, enda allfjölbreytt
innan síns Ijóðræna heildarramma.
Fjaraði fimmta og síðasta „ljóðið"
út við undirleikstíst úr taktmæli, líkt
og til að árétta að Tími kóngur hef-
ur síðasta orðið, jafnvel í innhverf-
ustu medítasjón.
Eftir hinn norska Tage Tysland
fluttu Sif Tulinius á fiðlu, Hrafn-
kell Orri Egilsson á selló og Tinna
Þorsteinsdóttir á píanó allexpres-
sjónískt verk er hann nefnir einfald-
lega „Píanótríó," og fylgdu engar
neytandaleiðbeiningar af neinu tagi
í tónleikaskrá. Ásamt fínnska upp-
hafsverkinu var það líklega skap-
heitasta framlag kvöldsins; spann-
aði mikið tilfinningasvið, oft
skammt stórra sviptinga á milli, og
- ekki aukatekinni sekúndu of
langt. Flutningur var mjög góður,
ýmist snarpur eða syngjandi, og
ljáði stykkinu sterkari persónublæ
en algengt er með ungum fram-
sæknum tónhöfundum.
Nokkru öðru máli gegndi um
„Konsert" Danans Lasse Laursen
fyrir tvö píanó og sembal, flutt af
píanóleikurunum Steingrími Þór-
hallssyni og Hrönn Þráinsdóttur og
sembalistanum Ástríði Haraldsdótt-
ur. Eftir efnilegt upphaf, þar sem
píanóin tvö hnituðu ógnvænlega í
belg og biðu kringum hæggeng int-
ermezzi sembalsins á brotnum
hljómum, líkt og gammar yfir kyrr-
látri vin í eyðimörk, tók óreglulegt
mínímalismakennt flaks slagharp-
anna að dragast á langinn, og verk-
ið komst ekki úr spori frekar en
ólánssamur geimfari læstur í at-
burðakringlu svarthols. Einhvern
kvitt heyrði maður á eftir um að
verkið hefði verið flutt of hægt, en
tæpast hefði örara tempó náð að
lífga atburðarás að ráði sem virtist
dauðvona þegar á pappírnum. Af
því leiddi hálfgerð „hádeyða“ eða
antíklímax í lokin á annars all-
skemmtilegum UNM-tónleikum, en
sannaði þó um leið á sinn hátt aðal-
sjarma vettvangsins, að þar getur
allt gerzt. Sem sé frá öllu í ekkert.
Ríkarður Ö. Pálsson
Sýningu Þor-
valds að ljúka
NÚ fer í hönd síðasta sýningarhelgi
á verkum Þorvaldar Skúlasonar í
nýjum húsakynnum Gallerís Borgar
í Síðumúla 34.
Á sýningunni eru 42 verk unnin
með olíu-, krítar- og vatnslitum um
og rétt eftir 1940. Verkin hafa
ekki verið sýnd hér á landi áður.
Sýningunni lýkur sunnudaginn
28. september en hún er opin um
helgina frá kl. 12-18.
Himnar, hel
og Hollywood