Morgunblaðið - 01.10.1997, Blaðsíða 27

26 MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
HÆTTUASTAND
í MIÐBORGINNI?
ASTANDIÐ í miðborg Reykjavíkur um helgar batnar
ekki. Þúsundir manna þyrpast út á göturnar um þrjú-
leytið, þegar veitingahúsunum er lokað, og fólk í misjöfnu
ástandi vafrar næstu klukkustundirnar um strætin, mismik-
ið undir áhrifum áfengis og annarra vímuefna. Ljóst er, að
borgarráð getur ekki endalaust leyft rekstur vínveitinga-
húsa á svo takmörkuðu svæði sem miðborgin er, án þess
að einhveijar gagnráðstafanir séu gerðar til þess að koma
í veg fyrir slíkan mannsöfnuð ölvaðs fólks.
Um síðustu helgi var ástandið sem venjulega. Bandarísk-
ur lögreglumaður, Garry Steinberg, var í heimsókn hjá lög-
reglunni í Reykjavík og kynnti sér m.a. ástandið í miðborg-
inni um helgina. Hann kvað slíkt ástand hvergi myndu verða
liðið í Bandaríkjunum og að það skapaði hættuástand að
leyfa svo mörgum ölvuðum mönnum að safnast saman á
einn stað. „Við gæfum svona mörgu ölvuðu fólki aldrei færi
á að safnast saman á götunni. Það skapar hættuástand.
Við myndum rýma svæðið. Unglingar jafnt sem fullorðnir
ættu á hættu að verða kærðir fyrir vikið.“
Blaðaljósmyndari náði mynd af ungum manni, er kastaði
af sér vatni á dyr Alþingishússins. Fyrir slíkt athæfi er 5
þúsund króna sekt. Bandaríkjamaðurinn kvað mun þyngri
refsingu liggja við slíku athæfi í Bandaríkjunum.
Þetta næturástand í miðborginni er blettur á mannlífinu
þar. Borgaryfirvöld verða að grípa í taumana - eða mundi
borgarráð vilja búa í miðborginni við þessar aðstæður eða
eiga þar leið um? Það er ekki aðeins hægt að leyfa vínveit-
ingar í öðru hveiju húsi - slíku fylgir að herða þarf eftir-
lit lögreglu og ennfremur þarf að skapa eitthvert mótvægi
við miðborgina að þessu Ieyti. Það hlýtur að vera unnt að
dreifa fólki, gera önnur svæði borgarinnar einnig aðlaðandi
fyrir ungt fólk, svo að allur þorrinn safnist ekki saman á
þennan eina stað. Borgarfulltrúar eru kjörnir til þess að
leysa úr slíkum ágöllum mannlífsins í borginni og þeir geta
ekki skotið sér undan ábyrgðinni af útgáfu vínveitingaleyfa
á báðar hendur og það án tillits til afleiðinganna. Það geta
dómsmálayfirvöld ekki heldur. Jafnvel dómkirkjan við Aust-
urvöll fær ekki að vera í friði fyrir þessum næturskríl.
GÓÐUR GESTUR FRÁ
LITHAUGALANDI
VYTAUTAS Landsbergis, forseti þings Lithaugalands,
er aufúsugestur hér á landi. Landsbergis tengdist ís-
landi og íslendingum sérstökum böndum meðan á baráttu
Eystrasaltsríkjanna gegn yfirráðum Sovétríkjanna stóð. Þá
var hann forseti Lithaugalands og fór í fararbroddi hreyfing-
ar sem íslendingar studdu dyggilega. Landsbergis vakti
athygli og aðdáun víða um heim fyrir festu þá og stillingu
sem hann sýndi í erfiðri baráttu við ofurefli kommúnista-
stjórnarinnar í Moskvu.
Landsbergis og bandalag lýðræðisflokka, sem hann veitti
forystu, töpuðu völdunum í kosningum árið 1992 í hendur
fyrrverandi kommúnista en flokkur Landsbergis, Föður-
landssambandið, vann á ný sigur í kosningum á síðasta ári
og fer nú með stjórnarforystu í Lithaugalandi. Stjórnin
hefur meðal annars lagt mikla áherzlu á aðild landsins að
Atlantshafsbandalaginu og Evrópusambandinu. Gera má ráð
fyrir að Landsbergis muni í viðræðum við íslenzka ráða-
menn ítreka beiðni Litheygja um stuðning í þeim efnum.
íslendingar mega ekki gleyma þeirri ábyrgð, sem fylgir
því að hafa verið fyrstir til að viðurkenna sjá'fstæði Lit-
haugalands og hinna Eystrasaltsríkjanna. Við verðum líka
að gera okkar til að hjálpa þessum ríkjum að varðveita sjálf-
stæði sitt. Það verður bezt gert með því að styðja aðild
þeirra að samtökum vestrænna lýðræðisríkja.
ísland átti stóran þátt í því að á leiðtogafundi NATO í
Madríd í sumar var dyrum Eystrasaltsríkjanna að bandalag-
inu haldið opnum. Við getum einnig stuðlað að því að lönd-
in nái þeim árangri, sem nauðsynlegur er til að þau fái
aðild að Evrópusambandinu, til dæmis með því að veita
þeim aðstoð við uppbyggingu lýðræðislegra stofnana, við
að tryggja mannréttindi í sessi - en um það atriði hafa
risið deilur vegna rússnesks minnihluta - og við að laga
innlenda löggjöf að reglum ESB, en ísland hefur einmitt
sérstaka reynslu af því hvernig slíkt er gerlegt þrátt fyrir
fámenna stjórnsýslu og takmörkuð fjárráð. Island getur
beitt sér einhliða í þessum málum og einnig á vettvangi
norræns samstarfs, þar sem málum Eystrasaltsríkjanna er
mikill gaumur gefinn.
Yfirmaður norðursvæðis norsku strandgæzlunnar
Samstarf er lykilorðið
Geir Osen, yfírmaður
norðursvæðis norsku
strandgæzlunnar, hefur
áhuga á aukinni sam-
vinnu við íslenzku Land-
helgisgæzluna til að
tryggja betri fiskveiði-
stjórnun í Barentshafi og
Norður-Atlantshafí.
Hann segir samstarfið
við íslenzk skip í Smug-
unni hafa verið betra í
ár en stundum áður.
Ólafur Þ. Stephensen
heimsótti höfuðstöðvar
strandgæzlunnar í
Sortland í Lofoten.
Ljósmynd/Reynir Traustason
GEIR A.M. Osen sjóliðsforingi við norska varðskipið Lance í höfuðstöðvum norðursvæðis strandgæzlunn-
ar í Sortland.
NORSKA strandgæzlan hef-
ur verið meira í fréttum
á íslandi undanfarin ár
en áður tíðkaðist, eftir að
íslenzk skip fóru að stunda þorskveið-
ar í Barentshafi og síldveiðar á haf-
svæðinu milli Islands og Noregs.
Ekki fer hjá því að íslendingum hafi
oft þótt strandgæzlan ganga nokkuð
hart fram gegn íslenzkum skipum,
til dæmis þegar Sigurður VE var
tekinn í lögsögu Jan Mayen í sumar.
Undantekningarlaust hefur það
verið norður-norska strandgæzlan,
sem hefur bækistöðvar í Sortland í
Lofoten, sem hefur skipt sér af ís-
lenzkum skipum undanfarin ár.
Æðsti stjómandi í Sortland er Geir
A.M. Osen sjóliðsforingi. Undir hans
stjóm em 17 strandgæzluskip og 500
menn, sem hafa það hlutverk að sinna
eftirliti, hjálpar- og björgunarstörfum
á gríðarlega stóru hafsvæði norðan
65. breiddarbaugs. Samtals er svæð-
ið, sem Osen og menn hans hafa eftir-
lit með, nærri tvær milljónir ferkíió-
metra.
Engin pólitísk afskipti
af töku Sigurðar
Skipstjóri og útgerð Sigurðar VE
voru fyrr i mánuðinum dæmd til
greiðslu sektar í héraðsdómi í Bodo
eftir að strandgæzlan tók skipið í
lögsögu Jan Mayen vegna meints
brots á tilkynningaskyldu, en skeyti
um veiðar skipsins og afla komust
ekki á áfangastað til norskra yfir-
valda. íslenzk stjórnvöld hafa látið
þung orð falla í garð Norðmanna
vegna töku skipsins og dómsins og
talið að málið allt spillti samskiptum
ríkjanna.
Osen segir hins vegar aðspurður
að í þessu máli eins og öðrum hafi
einfaldlega verið um það að ræða að
framfylgja þeim reglum, sem
strandgæzlan vinnur eftir. „Við sinnt-
um reglubundnu eftirliti á Jan May-
en-svæðinu og komumst að raun um
að mál Sigurðar væri svo alvarlegt
að færa yrði skipið til hafnar í Nor-
egi,“ segir hann.
„Hvaða erlent skip sem
er hefði fengið sömu með-
ferð fyrir sams konar brot
á reglum. Dæmi um það
er að í vikunni áður en við _______
tókum Sigurð voru tvö
brezk skip færð til hafnar fyrir sams
konar brot, sem þó vörðuðu heldur
færri atriði. í tilviki norsks báts hefð-
um við borið okkur lítið eitt öðruvísi
að. Þá hefðum við látið nægja að til-
kynna brot skipsins til lögreglu og
ákæruvalds, vegna þess að þegar um
norskt skip er að ræða er víst að það
mun koma til norskrar hafnar. Þetta
eru reglurnar, sem strandgæzlan
EFTIRLITSSVÆÐl STRANDGÆSLUNNAR
í NORÐUR-NOREGI
GRÆNLAND
Fiskvemdarsvœöiö
jviö Svalbaröa
Bjarnarey >
I
iGráa
syœöiö"
sefoNóíegur
'Og hússland
deilavm
russland) /-
Eftirlitssvæð-
ið 2 milljónir
ferkílómetra
vinnur eftir og þær eru byggðar á
lögum um veiðar erlendra skipa í
norskri lögsögu."
Aðspurður hvort samráð hafi verið
haft við norsk stjórnvöld, þ.e. varnar-
mála-, utanríkis- eða sjávarútvegs-
ráðuneyti, um töku Sigurðar, segir
Osen að stjórnmálamenn hafí hvergi
komið nálægt ákvörðun um töku
skipsins. „Það er skipherra varðskips-
ins, sem tekur ákvörðunina og ber
ábyrgð á henni. Þegar tilkynnt er um
brot skips á reglum eða það tekið
og fært til hafnar er hins vegar um
svo alvarleg afskipti af skipinu að
ræða að skipherrann hefur alltaf
samband við mig. Það gerðist einnig
í þessu tilfelli.“
Osen segist út af fyrir
sig ekkert hafa að segja
um að taka Sigurðar hafi
á íslandi verið túlkuð sem
alltof hörð viðbrögð af
norskra stjórnvalda.
er verkfæri til að
hálfu
„Strandgæzlan
framfylgja norskri lögsögu. Síðastlið-
in tuttugu ár hefur framkvæmd
þeirra reglna, sem við störfum eftir,
þróazt. Eingöngu ef breyta á þeirri
framkvæmd verður það póiitískt mál.
Það eru pólitísk yfirvöld, sem ákveða
hvernig fiskveiðistjórnuninni er hátt-
að,“ segir hann.
Þótt norska strandgæzlan geti ekki
stöðvað veiðar íslenzkra skipa í
Smugunni fylgist hún með þeim,
safnar upplýsingum og fer fram á
að fá að koma um borð og skoða
veiðarfæri. Aðspurður hvernig sam-
starfið við íslenzka sjómenn á
Smugumiðum hafi gengið, segir
Osen: „Samstarfið við íslenzka sjó-
menn í Smugunni hefur gengið upp
og niður undanfarin ár. Á þessu ári
hefur samstarfið hins vegar verið
gott. Við höfum fengið upplýsingar,
sem við höfum þurft á að halda til
að geta metið hvernig veiðunum er
stjórnað, þ.e. hversu mikið er veitt,
hvaða veiðarfæri eru notuð, t.d. flott-
roll eða botnvarpa, hvaða -----------
möskvastærð er notuð,
hversu mikið af smáfiski er
í aflanum og þar fram eftir
götunum. Við höfum farið
um borð í mörg íslenzk skip,
sem verið hafa við veiðar í Smugunni
í sumar og þær heimsóknir gefa okk-
ur nokkuð skýra mynd af aflanum,
sem hefur náðst. Það er mikilvægt
út frá sjónarmiðum fískveiðistjórnun-
ar, því að ef á að takast að koma
góðri stjórn á veiðarnar í Smugunni,
verðum við að vita hversu mikið hef-
ur veiðzt.“
Osen segir að vitað sé að of mikið
af smáfíski hafí verið í afla íslenzku
skipanna á stundum, allt að 30-40%.
Það eigi einnig við um veiðarnar í
sumar. „Við slíkar aðstæður hefði
svæðinu verið lokað, væri það innan
norskrar lögsögu," segir hann. „Þetta
er auðvitað slæm fískveiðistjórnun,
en við höfum engin tæki til að stöðva
veiðar í Smugunni vegna smáfiska-
dráps. Það er hins vegar mikilvægt
að vita að það á sér stað, því að við
þurfum á staðreyndum að halda fyrir
framtíðina."
Áhugi á nánara samstarfi
við Landhelgisgæzluna
Osen segist hafa áhuga á auknu
samstarfi við íslenzku Landhelg-
isgæzluna í því skyni að tryggja betri
fiskveiðistjórnun á hafsvæðunum
milli íslands og Noregs. „Það er að-
eins ein leið til að koma á góðri fisk-
veiðistjórnun í Barentshafi og Norð-
ur-Atlantshafi og það er að löndin,
sem eiga þar lögsögu, vinni saman,“
segir hann. „Frá árinu 1993 höfum
við átt náið samstarf við Rússland.
Áður en þetta samstarf hófst töldum
við að rússnesk fískiskip veiddu miklu
meira í Barentshafinu en þau gáfu
upp, vegna þess að þau veiddu í lög-
sögu beggja ríkja og gátu leikið bæði
á norsk og rússnesk yfírvöld. Eftir
að þetta samstarf hófst hefur eftirlit-
ið með veiðunum hins vegar batnað
verulega. Það er ekkert leyndarmál
að Hafsteinn Hafsteinsson, forstjóri
Landhelgisgæzlunnar, og ég höfum
rætt saman um að svipuðu samstajfi
verði komið á milli Noregs og ís-
lands. Við eigum raunar nú þegar
gott samstarf við íslenzku Landhelg-
isgæzluna en það þyrfti að þróa það
frekar.“
Osen segir að of snemmt sé að
segja til um hvernig samstarfi
strandgæzlunnar og Landhelgisgæzl-
unnar yrði háttað, en hann segist sjá
fyrir sér að það myndi stuðla að betri
heildarstjórn á veiðum á Norður-Atl-
antshafi. „Eg get tekið sem dæmi
norskan bát, sem veiðir á mörgum
svæðum. Við erum háðir því að vera
i góðu sambandi við önnur
lönd, sem geta sagt okkur
hvað fram fer á þeirra
svæði, þannig að við höf-
um heildarmynd af veiðun-
um. Á sama hátt gætu
íslenzk stjórnvöld haft samskipti við
okkur til að fá heildarmynd af veiðum
sinna skipa.“
Osen segist hafa „raunverulega
von“ um að_ hægt sé að auka sam-
starfið milli íslands og Noregs í þess-
um efnum, burtséð frá öilum fisk-
veiðideilum. „Samstarf er lykilorðið.
Betra samstarf skilar betri fiskveiði-
stjórnun," segir hann.
Samstarf
bætir heildar
stjórnina
IDAG hækkar gjaldskrá Pósts
og síma hf. fyrir dreifingu
blaða og tímarita. Þessi hækk-
un, sem boðuð var í sumar, er
önnur gjaldskrárhækkun póstburðar-
gjalda á rúmu ári, en um mitt síð-
asta ár hækkaði burðargjald fyrir
póst um 15% að jafnaði. A móti var
gjaldskrá fyrir símtöl lækkuð.
Markmiðið með þessum hækkun-
um er að póstþjónustan standi undir
sér, en hún hefur verið rekin með
yfir 400 milljóna króna halla á ári,
og tapreksturinn niðurgreiddur af
fjarskiptaþjónustu fyrirtækisins, sem
hefur skilað verulegum hagnaði. Nú
er það ekki lengur samkvæmt lögum
um póstþjónustu og samkeppnislög-
um. Að auki á að skipta Pósti og
síma hf. upp i tvö sjálfstæð fyrirtæki
um næstu áramót, Landssíma ís-
lands hf. og íslandspóst hf.
Þótt í fljótu bragði virðist sem
aðskilnaður fyrirtækjanna sé póstin-
um í óhag, kom sú skoðun fram við
vinnslu þessarar greinar að póstur-
inn hafi að sumu leyti liðið fyrir sam-
býlið við símann og þessi breyting
gæti orðið beggja hagur. Það hafí
a.m.k. orðið raunin í útlöndum þar
sem svipaðar breytingar hafi verið
gerðar.
Ekki í samræmi við kostnað
Stór hluti af taprekstri póstþjón-
ustunnar, eða um 125 milljónir ár-
lega, hefur verið vegna lágra burðar-
gjalda fyrir dreifingu á blöðum og
tímaritum. Nýja gjaldskráin á að
jafna þetta, enda kveða póstlög á
um að gjaldskrá fyrir samkeppnis-
þjónustu skuli taka mið af raunkostn-
aði að viðbættum eðlilegum hagnaði.
„Það var búið að tíðkast lengi, að
gjöldin, sem tekin voru fyrir þessa
dreifingu, voru í engu samræmi við
kostnaðinn. Þetta var arfur þess fyr-
irkomulags sem stjórnmálamenn
komu sér upp meðan dagblöðin voru
öll flokksmálgögn. Mér fannst þetta
mjög óeðlilegt, að fela þessa blaða-
styrki inni i öðrum rekstri. Vilji menn
styrkja blaðadreifingu er mun eðli-
legra að stofna sjóð, sem hægt er
að sækja um dreifingarstyrki úr,“
segir Pétur Reimarsson stjórnarfor-
maður Pósts og síma hf.
Hann segir að slæm afkoma póst-
þjónustunnar hafi einnig m.a. stafað
af bakreikningum vegna lífeyris-
skuldbindingar vegna starfsmanna.
Sú skuldbinding hafi verið færð upp
samkvæmt mati tryggingafræðinga
og þar sem starfsmenn póstsins og
simans væru álíka margir, eða um
1.200 á hvoru sviði, hefði þetta lent
mjög þungt á póstinum.
„Þegar Pósti og síma var breytt í
hlutafélag um síðustu áramót var
þetta allt gert upp, og gefið út
skuldabréf til lífeyrissjóðsins þannig
að þessar gömlu skuldbindingar eru
frá. Þetta tengist nú fastafjármun-
unum, sem eru bundnir í viðkomandi
rekstri og telst til vaxtagjalda. Ætl-
unin er, að langstærstur hluti þessa
verði kyrr í símanum, þótt einhver
hluti fari yfír á póstinn," sagði Pétur.
Hagnaðurinnan tveggja ára
Pétur sagðist því telja aljar for-
sendur fyrir því að rekstur íslands-
pósts hf. skili hagnaði innan tveggja
ára, og hægt verði að ná fram hag-
ræðingu og sparnaði í rekstri án
þess að skerða þjónustuna. Hann
sagðist aðspurður þó ekki geta lofað
því að ekki yrði um frekari gjald-
skrárhækkanir að ræða, enda væru
póstburðargjöld tiltölulega lág á ís-
landi, miðað við það sem gerist í
nágrannalöndunum.
Samkvæmt þessu virðast forsvars-
menn Pósts og síma gera ráð fyrir
einhvetjum taprekstri íslandspósts
hf. á næstu misserum. Pétur segir
að ætlunin sé að skilja þannig við
póstinn, að nýja fyrirtækið gæti þol-
að þetta tímabil, og hafí forsendur
til að fara út í hagræðingu. Stjórn
Pósts og síma hefur samþykkt að
láta hefja hönnun á nýrri póstmið-
stöð á Ártúnshöfða í Reykjavík, sem
á að rísa innan tveggja ára og segir
Pétur það grundvöll að hagræðing-
unni, en einnig þurfi að ganga þann-
ig frá hnútunum, að pósturinn geti
lokið þessu verkefni.
Þegar Pétur var spurður hvort ekki
MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 1997
PÓSTI OG SÍMA SKIPT í TVÖ FYRIRTÆKI
Aðskílnaður
beggja hagur?
Miklar breytingar eru framundan á rekstri
Pósts og síma hf. sem verður skipt í tvö fyrir-
tæki um áramót um leið og fjarskiptaþjónusta
verður gefin frjáls. Guðmundur Sv.
Hermannsson komst að því að búist er við
harðri samkeppni í símaþjónustu á næsta ári,
en síður í póstþjónustu.
væri verið að bæta samkeppnisstöðu
íslandspósts með slíkum aðgerðum
svaraði hann, að pósturinn hefði
einkarétt á stórum hluta póstdreifíng-
arinnar og sá einkaréttur myndi
væntanlega vara i nokkur ár enn.
Hins vegar væri ekki ætlunin, að sú
samkeppni, sem pósturinn stæði í,
yrði niðurgreidd, enda er það óheimilt.
Þegar hann var spurður hvort það
væri þá ekki önnur hlið á slíkri niður-
greiðslu að skilja við póstinn með
þeim hætti sem hann hefði lýst, sagð-
ist Pétur ekki vera sammála því.
„Þetta er hluti af þvi að koma póstin-
um á réttan kjöl.“
Einkaréttur áfram í
póstdreifingu
Um næstu áramót verður fjar-
skiptaþjónusta gefin frjáls hér á
landi, í samræmi við reglur Evrópska
efnahagssvæðisins. Frelsið í póst-
þjónustu er hins vegar ekki eins langt
komið, og ríkið hefur enn einkarétt
á hluta hennar. Evrópusambandið
hefur raunar samþykkt tilskipun um
póstþjónustu, þar sem gert er ráð
fyrir að ríkjum sé heimill einkaréttur
á að bera út venjulegan áritaðan
bréfapóst upp að 350 grömmum.
Samkvæmt tilskipuninni er gert ráð
fyrir að þessi einkaréttur verði tekinn
til endurskoðunar á næstu árum.
Þessi tilskipun hefur ekki enn orðin
hluti af Evrópska efnahagssvæðinu
og hér á landi er einkaréttur ríkisins
skilgreindur á nokkuð annan hátt.
Samkvæmt lögum um póstþjónustu,
sem tóku gildi um síðustu áramót,
nær einkaréttur ríkisins til lokaðra
bréfapóstsendinga og annarra lok-
aðra sendinga sem send eru í bréfa-
pósti. Samkvæmt þessu falla póstkort
og opin bréf utan einkaréttarins.
Sama skilgreining á einkarétti rík-
isins á póstþjónustu var í eldri lög-
um. Halldór Blöndal samgönguráð-
herra vildi breyta henni til samræm-
is við tilskipum Evrópusambandsins
þegar lög um póstþjónustu voru til
meðferðar á Alþingi á síðasta ári,
en á það féllst meirihluti samgöngu-
nefndar þingsins ekki, m.a. á þeirri
forsendu að með því væri hugsanlega
verið að auka við einkarétt ríkisins.
Að sögn Ragnhildar Hjaltadóttur,
skrifstofustjóra í samgönguráðu-
neytinu, er einkaréttarskilgreining
íslensku laganna ákaflega erfið í
framkvæmd og það hljóti að vera
eðlilegra að hafa þyngdarmörk eins
og eru í evrópsku reglunum, en gert
er ráð fyrir að rekstur einkaréttar-
hluta og samkeppnishluta verði að-
skilinn hjá íslandspósti hf. í samræmi
við kröfu samkeppnisyfirvalda og ný
póstlög.
Vaxandi samkeppni
Það er nokkur samkeppni við Póst
og síma í ákveðnum þáttum póst-
dreifíngar, einkum hraðsendingum
og svonefndum fjöldasendingum.
Pétur Reimarsson segist telja að
samkeppnin á þessu sviði muni fara
vaxandi, nú þegar dreifi ýmis félaga-
samtök pósti hingað og þangað um
landið og dagblöðin hafi sitt dreifi-
kerfi sem hugsanlega væri hægt að
þróa áfram.
A.m.k. tvö fyrirtæki, Póstdreifing
hf., og Dreift, starfa nú við að dreifa
ómerktum fjöldasendingum, en sam-
kvæmt upplýsingum frá þeim er ekki
fyrirhuguð frekari samkeppni við
Póst og síma í bráð.
Eggert Þorgrímsson, dreifingar-
stjóri Póstdreifingar ehf., segir raun-
ar að fyrirtækið hafi áformað að
fara út i dreifingu á merktum fjölda-
sendingum, svo sem tímaritum og
blöðum í áskrift, en ekki hafí orðið
úr því enn sem komið er.
Eggert segist telja raunhæft að
keppa við ríkispóstinn á þessu sviði
á höfuðborgarsvæðinu en dreifingar-
verðið hljóti að vera hærra i stijálbýl-
inu þvi þar sé kostnaðurinn meiri.
Að vísu hafi samkeppnisyfírvöld kveð-
ið upp úr um að Póstur og sími hf.
verði að dreifa pósti fyrir Póstdreif-
ingu á heildsöluverði í mesta stijálbýl-
inu. Á öðrum þéttbýlisstöðum úti á
landi yrði fyrirtækié hins vegar að
koma sér upp eigin dreifingarkerfi.
Breytt símagjaldskrá
Breytingarnar á gjaldskrá póst-
þjónustunnar nú leiða væntanlega til
þess að áskriftarverð blaða og tíma-
rita hækkar. Jafnframt batnar af-
koma fjarskiptaþjónustunnar, vegna
þess að hún greiðir ekki lengur niður
hallarekstur póstþjónustunnar. Þeg-
ar Pétur Reimarsson var spurður
hvort það væri ekki eðlileg krafa
neytenda að gjaldskrá fyrir sím^,
verði lækkuð á móti, sagði hann að
án efa yrðu breytingar á símagjald-
skrá á næstunni.
„Símgjöld til útlanda munu örugg-
lega lækka verulega, og farsíma-
gjaldskrárnar einnig. Það sama má
segja um langlínutaxta innanlands,
í samræmi við ákvörðun Alþingis um
að landið verði allt eitt gjaldsvæði.
Á móti mun innanbæjartaxtinn
væntanlega hækka. Hann er orðinn
mun lægri en gengur og gerist í
kringum okkur og í raun og veru er
það skoðun stjórnar Pósts og símæ
hf. að þessi gjaldskrá sé orðin of lá^
og standi ekki undir kostnaði við
staðbundna kerfið,“ sagði Pétur.
Brugðist við alneti
Hagnaður af rekstri Pósts og síma
hf. stefnir i að verða yfir tvo millj- :
arða króna á þessu ári. Þegar Pétur ;
var spurður hvernig væri hægt, í ljósi j
þessa, að halda því fram að síma- I
gjaldskrá standi ekki undir kostnaði, j
sagði hann að hagnaður af símanum j
væri í grófum dráttum svipaður og ]
af fjölmörgum síma- og ij'arskipta- i
fyrirtækjum í nágrannalöndunum.
„Menn spá því hins vegar að þessi
hagnaður muni lækka mjög mikið á
næstu árum. Kerfið er aé opnast ogt
mörg ný fyrirtæki eru að koma imf
i samkeppni. Menn eru að búa sig
undir þetta með því að skilja að póst-
inn og símann, sem hafa þróast í
sitt hvora átt.
Nú eru menn farnir að hringja
mikið á alnetinu og greiða nánast
innanbæjartaxta fyrir millilanda-
símtöl. Fyrirtæki eins og Póstur og
sími hf. og Landssími íslands síðar,
þurfa auðvitað að bregðast við þessu.
Og þótt hagnaðurinn virðist nú vera
mikill þarf ekki mikið að gerast svo
hann minnki mikið,“ sagði Pétur. ^
Arðkrafa ríkisins
Hann benti einnig á, að miklar
eignir og eigið fé lægju í símanum,
eða sem svaraði nærri 10 milljörðum
króna og eigandinn, íslenska ríkið,
gerði kröfu um ákvöxtun á þessu
eigin fé. Miðað við afkomuáætlun á
þessu ári yrði hægt að uppfylla þá
kröfu, en í framtíðinni væri ljóst að
menn þyrftu að hafa sig alla við að
standa undir þessari kröfu að við-
bættum skattgreiðslum.
Á þessu ári á Póstur og sími að
greiða 860 milljónir króna í ríkissjóð
en á næsta ári fellur þetta framlag
til ríkisins niður. í staðinn þurfa fyr-
irtækin tvö að greiða tekju- og eigní
skatta og skila arði til eiganda síns.
Er búist við að samtals geti þessar
greiðslur fyrirtækjanna til ríkisins
þá orðið talsvert hærri en í ár.
Hörð samkeppni strax
á næsta ári
Pétur segist reikna með að þegar
á næsta ári verði komin á hörð sam-
keppni í símaþjónustu, einkum í sam-
tölum við útlönd. í sama streng tek-
ur Ragnhildur Hjaltadóttir, sem seg-
ir að erlend símafyrirtæki hefðu í
nokkrum mæli spurst fyrir um ís-
lenska ljarskiptamarkaðinn.
Það er einnig væntanleg sam-
keppni í farsimakerfinu, en IslenslM,,
farsimafélagið ehf. hefur fengið
starfsleyfi til að reka GSM-farsíma-
þjónustu og áformar að heija starf-
semi snemma á næsta ári.
Ragnhildur segir að reynsla ann-
arra landa væri að ný símafyrirtæki
hefðu ekki áhuga á að leggja sín
eigin fjarskiptanet, heldur notuðu
netin sem fyrir væru. Samkvæmt
nýju ijarskiptalögunum er hægt að
skylda Póst og síma hf. til að veita
samkeppnisaðilum aðgang að netinu
á hagstæðum kjörum. Þetta veitir
fyrirtækjum m.a. möguleika á að setja
upp símkerfí, sem ná til stórra vio-*
skiptavina eins og stórfyrirtækja, með
því að tengjast grunnsímanetinu.
„Þetta miðar að því að jafna sam-
keppnisstöðuna. Póstur og sími hefur
óhjákvæmilega ákveðið forskot hér, \
en mikil áhersla í Evrópu er að ,
tryggja að ný fyrirtæki komist inn á r
þennan markaé,“ sagði Ragnhildur I
Hjaltadóttir.