Morgunblaðið - 18.11.1997, Blaðsíða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Umhverfisráðherra hóflega bjartsýnn á að niðurstaða fáist í Kyoto
Veikir stöðu, áhrif og ímynd
Islands að vera ekki aðili
GUÐMUNDUR Bjarnason um-
hverfísráðherra sagðist á Alþingi í
gær telja ólíklegt að takast muni
að leysa úr öllum ágreiningsmálum
á Kyotofundinum um losunarmörk
gróðurhúsalofttegunda, og sagðist
hann vera hóflega bjartsýnn á að
niðurstaða fáist í Kyoto. „Náist hún
ekki þar verður áfram haldið og
samningum lokið á 4. þingi aðildar-
ríkja á næsta eða í síðasta lagi
þamæsta ári. Ég tel mjög mikil-
vægt að við íslendingar verðum
aðilar að þeirri niðurstöðu,“ sagði
umhverfísráðherra í ræðu um
skýrslu sem hann hefur lagt fram
um loftslagsbreytingar.
„Rammasamningur með fyrir-
hugaðri Kyotobókun verður í fram-
tíðinni einn mikilvægasti alþjóða-
samningurinn sem gerður hefur
verið og hann kann að hafa veruleg
áhrif á öll alþjóðleg samskipti. Ríki
sem kjósa að standa utan fyrirhug-
aðrar Kyotobókunar munu væntan-
lega ekki verða talin jafntrúverðug
í samstarfi um önnur umhverfismál
og jafnvel einnig önnur alþjóðamál
sem ekki tengjast umhverfismálum.
Það kynni því að veikja stöðu og
áhrif íslands á alþjóðavettvangi
meðal annars í málum er tengjast
mengun hafsins, ef við kjósum að
standa ekki að bókuninni,“ sagði
Guðmundur.
Neikvæð áhrif á afkomu
sjávarútvegs og ferðaþjónustu
„Tvær mikilvægustu atvinnu-
greinarnar hér á landi eru sjávarút-
vegur og ferðaþjónusta. Kjósi ís-
land að standa utan fyrirhugaðrar
Kyotobókunar, kann það að veikja
þá jákvæðu umhverfisímynd sem
reynt hefur verið að skapa í tengsl-
um við þessar atvinnugreinar. Enn
fremur er hugsanlegt að fijáls fé-
lagasamtök reyni að draga athygli
að afstöðu íslenskra stjórnvalda og
það geti vaidið þessum atvinnu-
greinum einhveiju tjóni. Þetta gæti
haft neikvæð áhrif á afkomu sjávar-
útvegs og ferðaþjónustu, en verður
að skoða í ljósi þess að losunarmörk
kunna einnig að skerða möguleika
til þróunar og vaxtar í þessum
greinum. Þá má vera að ýmis erlend
fyrirtæki sem að öllu jöfnu teldu
atvinnulíf á íslandi álitlegan fjár-
festingarkost, héldu að sér höndum
ef á alþjóðavettvangi yrði dregin
upp dökk mynd af umhverfisstefnu
íslenskra stjórnvalda. Einkum á
þetta við ef íslensk stjórnvöld ná
ekki að skapa trúverðuga stefnu
og markmið sem samræmast al-
mennum markmiðum rammasamn-
ingsins," sagði ráðherrann enn-
fremur.
Guðmundur sagði að enn væru
mörg óleyst ágreiningsefni í fyrir-
Morgunblaðið/Kristinn
ODDVITAR ríkisstjórnarinnar, Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra, tóku báðir undir þá skoðun í umræðunum að Island ætti ekki að sætta sig við að ekki
væri tekið tillit til íslenskra hagsmuna í Kyoto-bókuninni.
liggjandi samningsdrögum sem
fjalla á um á Kyotofundinum. Sagði
hann möguleika til lausnar einkum
virðast vera þrjá: 1) flatur niður-
skurður eða óbreytt losun miðað
við árið 1990, 2) samningur þar sem
tekið verði tillit til sérstakra að-
stæðna, en að losunarmörkin verði
innan ákveðins ramma, eða 3)
samningur þar sem einstök ríki
settu sér í raun sjálf þau mörk sem
þau telji raunhæf og sanngjörn og
að um það verði síðan fjallað í samn-
ingaviðræðunum hvort mörkin séu
eðlileg.
„í fyrirliggjandi samningsdrög-
um eru nokkrar tillögur um ákvæði
sem eiga að tryggja sveigjanleika
til að draga megi úr losun gróðurhú-
salofttegunda á sem hagkvæmast-
an hátt. í þessu sambandi hafa
meðal annars komið fram tillögur
um að hægt verði að eiga viðskipti
með losunarkvóta á milli ríkja og
að fleiri en eitt ríki geti haft sam-
vinnu um framkvæmdir sem miða
að því að draga úr losun gróður-
húsalofttegunda. Um þessi atriði
er enn nokkur ágreiningur, sérstak-
lega varðandi tillögur um að ríki
skuli geta átt viðskipti með losun-
arkvóta fyrir gróðurhúsaloftteg-

\ -l:. | §|||S
1
ALÞINGI
undir. ísland hefur haft jákvæða
afstöðu til ákvæða sem skapa
sveigjanleika við framkvæmd
samningsins," sagði hann.
Óverjandi að ísland standi
utan Kyotosamningsins
Össur Skarphéðinsson, þing-
flokki jafnaðarmanna, sagði m.a.
eftir framsögu umhverfisráðherra,
að það væri ekki siðferðilega veij-
andi fyrir íslendinga að standa utan
við Kyotosamninginn. Hann fjallaði
ennfremur um nauðsyn þess að
draga úr losun óæskilegra efna út
í andrúmsloftið og sagði að sam-
kvæmt þeim stóriðjudraumum sem
iðnaðarráðherra hefði boðað væri
gert ráð fyrir framkvæmdum sem
legðu til tvöfalda losun gróðurhúsa-
lofttegunda á íslandi á við það sem
viðgengist í dag.
Taldi Össur að af þessu væri
hægt að draga eina niðurstöðu og
hún væri sú að stóriðjustefnan sem
hefði verið fylgt hér á landi væri
gjaldþrota. Sagði Össur að þegar
Islendingar stefndu tugum prósenta
fram úr því marki, sem þeir hefðu
áður sett sér um losun gróðurhúsa-
lofttegunda, eins og fram hefði
komið hjá umhverfisráðherra, sæi
hann enga leið nema þá að byija á
því að svipta öllum stóriðjudraum-
um út af borðinu eða að minnsta
kosti slá þeim á frest.
í máli Hjörleifs Guttormssonar,
þingmanns Alþýðubandalags og
óháðra, kom m.a. fram að hann
hefði áhyggjur af því að ríkisstjórn-
in stæði ekki að baki umhverfisráð-
herra í þessu máli. Bað hann um
það að Alþingi veitti stuðning við
skynsamleg samningsmarkmið
þannig að reynt yrði að sjá fyrir
hagsmunum Islands eins og mögu-
legt væri. Aðalmarkmiðið væri þó
að taka þátt í alþjóðasamningi sem
tæki skref í þá átt að leysa þau
vandamál sem blöstu við við losun
gróðurhúsalofttegunda.
Kristín Halldórsdóttir, þingmað-
ÞINGKONUR Kvennalistans ásamt
Sighvati Björgvinssyni og Jóhönnu
Sigurðardóttur, þingflokki jafnað-
armanna, og Sigríði Jóhannesdóttur,
Alþýðubandalagi og óháðum, hafa
lagt fram á Alþingi frumvarp til laga
um breytingar á lögum um fæðingar-
orlof. Ér í frumvarpinu m.a. lagt til
að fæðingarorlof verði lengt úr sex
mánuðum í tólf mánuði. Af þeim
tólf mánuðum verði sex mánuðir
sérstaklega ætlaðir móður, þrír sér-
staklega ætlaðir föður en þremur
mánuðum geti foreldrar skipt að vild.
Taki faðir ekki fæðingarorlof sem
honum sé sérstaklega ætlað fellur
sá hluti orlofsins niður. Gert er ráð
fyrir að lenging fæðingarorlofs fari
fram í áföngum.
Þá er lögð til sú breyting á 3. gr.
laga um fæðingarorlof að föður verði
tryggður sjálfstæður réttur til fæð-
ingarorlofs í tvær vikur á fyrstu átta
vikunum eftir fæðingu barns. Felur
Frumvarp til laga um fæðingarorlof
3 mánuðir sérstak-
lega ætlaðir föður
þessi réttur það í sér að faðir geti
hvenær sem er á fyrstu átta vikunum
frá fæðingu bams verið heima ásamt
móður á fullum launum.
I greinargerð frumvarpsins segir
að flutningsmenn leggi mikla
áherslu á nauðsyn þess að tryggja
mun betur rétt beggja foreldra til
töku fæðingarorlofs, m.a. þriggja
og hálfs mánaða sjálfstæðan rétt
feðra til fæðingarorlofs. „Það er
mat flutningsmanna að á meðan
kynbundinn launamunur er eins
mikill og raun ber vitni verði slíkt
ekki gert með því að heimila feðmm
að taka hluta af leyfí móður,“ segir
í greinargerð. „Hér er því lagt til
að feður fái tveggja vikna fæðingar-
orlof á launum á fyrstu átta vikun-
um eftir fæðingu barnsins, sem sé
óháð fæðingarorlofi móður og hans
að öðru leyti og þriggja mánaða
sjálfstæðan rétt til fæðingarorlofs
sem einungis þeir geti nýtt.“
Ennfremur er það mat flutnings-
manna að nauðsynlegt sé að breyta
fyrirkomulagi á greiðslum í fæðing-
arorlofi. Þeir leggja því til með frum-
ur Kvennalista, gagnrýndi það helst
í ræðu sinni að þær aðgerðir sem
nefndar væru í skýrslu umhverfis-
ráðherra og miðuðu að því að vinna
gegn loftslagsbreytingum væru
ekki nógu metnaðarfullar. Sagði
hún m.a. að þær aðgerðir væru
marklausar nema lagt væri í þær
fé og að í fjárlagafrumvarpinu væri
ekki hægt að sjá merki um slíkt,
Hagsmunir ráða
einnig för
Halldór Ásgrímsson, utanríkis-
ráðherra, sagðist telja það eðlilegt
að íslendingar gerðu þær kröfur
að ónýttum orkulindum þeirra yrði
haldið utan við samninginn sem
fjalla á um á Kyotofundinum. „Nú
má vel vera að einhver sé þeirrar
skoðunar að við eigum alls ekkert
að fara út í neina stóriðju," sagði
hann. „Mér heyrðist það á háttvirt-
um þingmanni Össuri Skarphéðins-
syni að hann væri þeirrar skoðunar
og boðaði þar mikla stefnumörkun
Alþýðuflokksins,“ sagði ráðherra
og taldi að fyrrverandi iðnaðarráð-
herra, Jón Sigurðsson, yrði ekki
sammála þessari nýju stefnu Al-
þýðuflokksins.
„Við Islendingar verðum einfald-
lega að vera menn til þess að halda
fram okkar sérstöðu og fara þess
á leit að það sé tekið tillit til henn-
ar, en ekki hlaupa á eftir öllu sem
Evrópusambandið segir í þessu efni
og Bandaríkjamenn," sagði ráð-
herra. Sagði hann m.a. að búið
væri að taka ýmislegt út úr í undir-
búningi samningsins. Til dæmis
væri þar ekki gert ráð fyrir því að
flugið væri þar með eða samgöngur
á milli landa og fraktflutningaskip.
„Þannig að það liggur fyrir að
menn eru að gera ýmsar undanþág-
ur sem henta ýmsum ríkjum betur
en öðrum,“ sagði hann. „En eigum
við að kyngja þvi þegjandi að ís-
lenskar orkulindir verði ekki nýttar
í þágu stóriðju vegna þess að það
hentar ekki stefnumörkun annarra
ríkja?“
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, sagði m.a. í ræðu sinni að
stefna ríkisstjórnarinnar í þessum
málaflokki hefði ótvírætt komið
fram. „En á hinn bóginn er það
jafn rétt að ísland hefur ekki þrátt
fyrir þá stefnumörkun nokkru sinni
afsalað sér ákvörðunarrétti til loka
málsins í hendur annarra þjóða,“
sagði hann. „Það hefur ekkert ríki
gefið til kynna, svo mér sé kunn-
ugt, að það muni skrifa undir þessa
niðurstöðu, sem kann að verða í
Kyoto, algjörlega óháð því hvernig
niðurstaðan verður.“
Benti forsætisráðherra á að við
undirbúning samningsins væri ekki
eingöngu tekið mið af óskeikulum
vísindalegum forsendum heldur
einnig hagsmunum þjóða. „Eða
hvaða vísindi eru það, þegar menn
eru að hugsa um loftslag og skaðs-
amar lofttegundir, að ákveða það
að flug sé ekki með eða farskip séu
ekki með,“ spurði hann. „En fiski-
skip á hinn bóginn, þau skulu öll
talin með,“ sagði hann einnig. Ráð-
herra sagðist ennfremur ekki telja
það vænlegan kost, ef mál skipuð-
ust þannig, að íslendingar stæðu
utan við samninginn.
varpinu að foreldrar fái full laun í
fæðingarorlofi eða samsvarandi
hlutfall launa ef um hlutastarf sé að
ræða.
Fæðingarorlofssjóður
stofnaður
Jafnframt er lagt til að stofnaður
verði sérstakur sjóður, fæðingaror-
lofssjóður, sem sé varðveittur hjá
Tryggingastofnun ríkisins. „Greiðsl-
ur úr þeim sjóði eiga að tryggja
foreldrum full laun í fæðingarorlofi
samkvæmt nánari reglum sem ráð-
herra setur, en fjármunir sjóðsins
greiðast eins og fæðingardagpen-
ingar úr lífeyrisdeild Trygginga-
stofnunar ríkisins að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum. Útgjöld Iíf-
eyristrygginga vegna greiðslna úr
fæðingarorlofssjóði skulu greidd af
framlagi atvinnurekenda til lífeyris-
trygginga,“ segir í greinargerð
frumvarpsins.
Alþingi
Dagskrá
ÞINGFUNDUR Alþingis
hefst kl. 13.30 í dag. Eftirfar-
andi mál eru á dagskrá:
1. Skyldutrygging lífeyris-
réttinda. 1. umræða.
2. Aukinn réttur foreldra
vegna veikinda barna. Fyrri
umr.
3. Framhaldsskólar. 1.
umr.
4. Almannatryggingar. 1.
umr.
5. Takmörkun á hrossabeit
og fjölda hrossa. Fyrri umr.
6. Réttur þeirra sem ekki
hafa atvinnu. Fyrri umr.
7. Náttúruvernd. 1. umr.
8. Tekjuskattur og eignar-
skattur. 1. umr.
9. Landgræðsla. 1. umr.
10. Goethe-stofnunin í
Reykjavík. Fyrri umr.