Morgunblaðið - 18.11.1997, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Nýjar plötur
• ÓPERUARÍUR eru í flutningi
Kristins Sigmundssonar, bass-
barítón, við undirleik Sinfóníu-
hljómsveitar Is-
lands undir
stjórn Arnold
Östman.
A hljómplöt-
unni syngur
Kristinn ellefu
aríur úr óperum
- eftir Mozart,
Rossini, Gounod,
Bizet, Verdi,
Puccini og
Tsjaikovskí. „Hin djúpa og blæ-
brigðaríka rödd Krístins Sig-
mundssonar nýtur sín vel í þess-
ari fjölbreytilegu tónlist, hvort
sem leikið er á strengi alvöru eða
léttúðar," segir m.a. í kynningu.
Kristinn hefur sungið inn á
geislaplötur hér heima og tekið
þátt í erlendum hljóðritunum með
ýmsum hljómsveitum og hljóm-
sveitarstjórum og hefur m.a.
sungið inn á hljómdiska sem gefn-
ir ei-u út af Decca. Hann er nú
fastráðinn við óperuna í Dresden í
Þýskalandi.
Sinfóníuhljómsveit Islands leik-
ur undir stjórn sænska hljóm-
sveitarstjórans, Arnolds Östman,
sem meðal annars hefur stjórnað
flutningi á öllum helstu óperum
Mozarts á hljómpiötum.
Geislaplötunni fylgir bæklingur
með söngtextum og upplýsingum
um flytjendur og tónverkin. Ut-
gefandi er Mál og menning. Verð:
1.980 kr.
Breska listaverka-
markaðnum ógnað
London. Reuters.
HINN umsvifamikli list- og forn-
munamarkaður á Bretlandi er í
hættu vegna skattareglna Evr-
ópusambandsins, ESB. Uppboðs-
markaðurinn er sá næststærsti í
heimi á eftir lista- og fornmuna-
markaðnum í New York. Hefur
innflutningur á verkum til Bret-
lands frá löndum utan ESB dreg-
ist saman um 40% frá árinu 1994
er Evrópusambandið setti á 2,5%
virðisaukaskatt á þau verk. Nú
íhuga sérfræðingar ESB að tvö-
falda þennan skatt árið 1999.
Auk virðisaukaskattshækkunar
íhugar ESB að tryggja lista-
mönnum fæddum á þessari öld,
og erfingjum þeirra, 2-4%
greiðslu af verkum þeirra sem
seld eru fyrir meira en 1.000 ecu,
um 82.000 ísl. kr. Slíkar reglur
eru nú þegar í gildi í mörgum
Evrópulöndum en þær hafa ekki
tekið gildi í Bretlandi.
Talsmenn bresku uppboðsfyrir-
tækjanna eru að vonum uggandi
um framhaldið. „Eg hef unnið á
listaverkamarkaðnum í 26 ár og
ég held að ég hafí aldrei vitað
honum hafa verið eins alvarlega
ógnað og nú,“ segir Anthony
Browne, ráðgjafi hjá Sotheby’s
uppboðsfyrirtækinu.
Rök Evrópusambandsins fyrir
hækkuninni eru þau að samræma
eigi skattareglur í löndum þess.
Andmælendur fyrirhugaðrar
hækkunar minna hins vegar á að
uppboðsfyrirtækin bresku eigi
fyrst og fremst í harðri sam-
keppni við fyrirtæki utan Evrópu
og með hækkun dragi mjög úr
samkeppnishæfni þeirra. Þá
hefðu höfundagreiðslur þær sem
ESB leggur til, náð til um 16%
þeirra verka sem seld voru á síð-
asta ári í Bretlandi.
Um 44% allrar listaverkasölu
heims fer fram í New York, 6% í
París og 28% í London. Um
40.000 manns starfa í og í tengsl-
um við bresku uppboðsfyrirtækin
og velta þeirra nemur um 2,2
milljörðum punda, um 264 millj-
örðum ísl. kr. á ári.
Háskólatón-
leikar í Nor-
ræna húsinu
Háskólatónleikar verða í Nor-
ræna húsinu miðvikudaginn 19.
nóvember kl. 12.30. Svava
Kristín Ing-
ólfsdóttir
mezzo- sópr-
an syngur
spænska
söngva við
undirleik
Iwona Jagla.
Verkin sem
flutt verða
eru eftir
Fernando
Obradors (1897-1945) og En-
rique Granados (1867- 1916).
Svava Kristín Ingólfsdóttir
lauk söngkennaraprófi frá
Söngskóla Reykjavíkur vorið
1992. Hún hefur einnig sótt
einkatíma og masterclass nám-
skeið hjá André Orlowitz, pró-
fessor, í Reykjavík og Kaup-
mannahöfn. Svava hefur víða
komið fram sem einsöngvari,
auk þess sem hún hefur sungið
með ýmsum kórum. Hún er
söngkennari í Reykjavík og á
Laugavatni, í Tónlistarskóla
Amesinga.
Ywona Jagla er fædd í Pól-
landi. Hún lauk einleikaraprófi
í píanóleik frá Tónlistaraka-
demíunni í Gdansk árið 1983.
Aður en hún lauk námi hóf hún
störf við söng- og kammer-
deild skólans. Hún var æfinga-
stjóri Operuhússins í Gdansk
1983- 1990, en í september 1990
flutti hún til Islands. Hér hefur
hún starfað hjá íslensku óper-
unni undanfarin ár, auk þess
sem hún kennir við Söngskól-
ann í Reykjavík. Jafnframt hef-
ur Ywona víða komið fram sem
píanóleikari á einsöngstónleik-
um.
Verð aðgöngumiða er kr.
400. Ókeypis fyrir handhafa
stúdentaskírteina.
Dagskrá Háskólatónleika má
nálgast á vefnum. Slóðin er:
http://www.rhi.hi.is/Iunnag/ton
lisVtonleikar.html
Svava Kristín
Ingólfsdóttir
Brotin og heildirnar
MYNPLIST
Gerðarsafn
LEIRVERK
GUÐNÝ MAGNÚSDÓTTIR
Opið alla daga nema mánudaga frá
12-18. Aðgangseyrir kr. 200. Sýning-
in stendur til 21. desember. Sýning-
arskrá kostar kr. 100.
LEIRINN er fjölnýtilegur, enda
hafa menn mótað af honum ótal
gagnlega hluti gegnum aldimar. Sé
réttri tækni beitt við mótun hans og
brennslu virðist stundum sem
formun leirsins séu nær engin tak-
mörk sett og leirlistamenn hafa not-
að sér þetta til að ná fram ótrúlega
fjölbreyttum blæbrigðum í verkum
sínum.
Tæknin er mikilvægur þáttur í
vinnu leirlistamanna, kannski jafn-
vel mikilvægari en í mörgum öðram
listgreinum vegna þess hve efnið er
í eðli sínu viðkvæmt og vinnsluferlið
- einkum kannski brennslan -
hættulegt; þar getur margra daga
vinna orðið að engu án þess að lista-
maðurinn fái rönd við reist. Það er
því ekki óeðlilegt að stundum virðist
lögð ofuráhersla á tæknina og að
eitthvað þyki jafnvel flott bara „af
því það er svo erfitt“. Það er eðlileg-
ur hluti af þroskaferli listamanna að
leitast sífellt við að styrkja tök sín á
tækninni og fmna nýjar úrlausnir.
Um það er gott eitt að segja svo
framarlega sem það gleymist aldrei
að hlutur verður ekki að listaverki
fyrir það eitt að það sé erfitt að búa
hann til.
Það hefur verið gaman að íylgjast
með því hvernig leirlist hefur eflst á
íslandi og þróast úr handverki einu
í fullmótuð listaverk. Handverkið
hlýtur að sjálfsögðu alltaf að vera
sú undirstaða sem byggja þarf á, en
til að gera af því listaverk þarf aðra
hugsun og sterka heildarsýn. Þar
þarf að móta hugmyndir, ekki bara
leir.
Verkin á sýningu Guðnýjar í
Gerðarsafni falla í nokkra flokka,
allólíka. í verkunum sem fyrst
verða fyrir áhorfendum þegar geng-
ið er inn í salinn notar hún mynstur
til að vekja dulúð í annars einföld-
um verkum. Þar eru annars vegar
stór ker sem standa á gólfi og á
þeim má greina kringum opin eins
konar teinungamunstur sem þó
virðist hálfvegis burtmáð, eins og
það sé smátt og smátt að hverfa. A
leirbrotum sem hanga á veggnum
má sjá svipað munstur og aftur fær
maður það á tilfinninguna að hér sé
aðeins um leifar að ræða, brot af
einhverju sem áður var stærri heild.
I heildina verður þó ekki ráðið; hún
er glötuð og eftir standa bara brot-
in. Saman minna kerin og brotin á
veggnum á samband okkar við lið-
inn tíma, ekki aðeins vegna þess að
munstrið er gamalt, heldur fyrst og
fremst vegna þess að þau era eins
og þekking okkar á hinu gamla,
brotakennd og að miklu leyti máð
burt. Þessi tilfinning fyrir sögunni
birtist líka í verkum sem standa úti
fyrir salnum og áhorfendur geta
skoðað gegnum gluggann, en þau
verk era þó ekki nærri eins áhrifa-
mikil. Aðrir flokkar á sýningunni ná
ekki að túlka jafn skýra og sterka
heildarhugsun og þessi munstraðu
verk. Verkin „Skurn“ eru til dæmis
nokkuð úr samhengi við ar.nað á
sýningunni og myndröðin „Æxlun“
sömuleiðis, þótt þar takist Guðnýju
reyndar á skemmtilegan hátt að
gefa tilfinningu fyrir formleysu eða
formi í mótun í harðan brenndan
leirinn. En annar umfangsmesti
flokkurinn á sýningunni, „Fræ“, er
hins vegar afar athyglisverður. Þar
er raðað saman á vegg sjötíu og
tveimur litlum leirmyndum sem all-
Toppurín^^Sag?
Blomberq
Mannrán
sett á svið
KVIKMYNDIR
Stjörnubfó
RÁÐABRUGGIÐ
„EXCESSBAGGAGE"
Leikstjóri: Marco Brambilla. Fram-
leiðandi: Bill Borden. Aðalhlutverk:
Alicia Silverstone, Benicio Del
Toro, Christopher Walken, Jack
Thomson og Harry Connick yngri.
Columbia. 1997.
í BANDARÍSKU gamanmyndinni
Ráðabrugginu leikur unglingastjarn-
an Alicia Silverstone milljarðaerf-
ingja sem finnst gaman að hrella
pabba sinn með því að sviðsetja
mannrán. Hún vill vinna athygli hans
með því að láta hann halda að henni
hafi verið rænt. Benicio Del Toro
leikur bílaþjóf sem stelur bflnum sem
Alicia notar við sitt „mannrán" með
henni innaborðs svo hann breytist úr
bílaþjófi í fullgildan mannræningja á
einu bretti og mjög gegn sínum vilja.
Það er ekki margt um þessa mynd
að segja. Hún er enn eitt dæmið frá
Hollywood um pínulitla og ómerki-
lega sögu sem blásin er upp í næstum
því tveggja klukkutíma þras um ekki
neitt. Alicia og Benicio rífast eða
vingast eftir því hvemig klukkan
slær án þess úr því verði nein veraleg
skemmtun. Christopher Walken set-
ur upp sinn gamalkunna, sálarlausa
morðingjasvip í leit að parinu en er
gersamlega óútskýrð persóna.
Astralski leikarinn Jack Thompson
hefur ekki sést lengi á tjaldinu og
velur ekki beint stórstykki fyrir end-
urkomu sína; hann virðist þjást
meira sem leikari en faðir í myndinni.
Poppleikarinn Harry Connick yngi'i
er skemmtilegur í hlutverki vinar
Benicios og það er Benicio einnig
sem maður er veit ekki hvaðan á sig
stendur veðrið mestalla myndina.
Tilgangurinn með gerð Ráða-
braggsins virðist sá að nýta sér vin-
sældir Silverstone á meðal ungling-
anna. Ef aðrar ástæður lágu að baki
eru þær a.m.k. ekki sýnilegar á tjald-
inu.
Arnaldur Indriðason
Nýjar plötur
SÖNGPERLUR er hljómplata
með Elínu Ósk og Hólmfríði Sigurð-
ardóttur. Elín Ósk Óskarsdóttir
syngur mörg af sínum eftirlætis
sönglögum, íslenskum og erlendum
ásamt ítölskum óperuaríum. Meðal
efnis á disknum eru aríurnar O mio
babbino caro og Un del di vedremo
eftir Puccini og Suicidiol úr óperunni
La Gioconda eftir Ponchielli, Med en
vandlilje eftir Grieg, Den första
kyssen og Svarta rosor eftir Sibel-
ius, Til skýsing eftir Emil Thorodd-
sen, Vorgyðjan eftir Árna Thorstein-
son og Jeg elsker dig eftir Jón Þór-
arinsson. Alls er
diskurinn um 76
mínútur að lengd.
Meðleikari Elínar
Óskar er Hólmfríð-
ur Sigurðardóttir.
Þær hafa starfað
saman undanfarin
sjö ár, og er þetta
fyrsti sameiginlegi
hljómdiskur þeirra.
Útgefandi er Japis.
Hljómplatan er 76 mínútur að lengd
og fóru upptökur fram í Víðistaða-
kh-kju í Hafnarfírði. Upptökustjórí
var Halldór Víkingsson. Verð: 1.999
kr.
Elín Ósk
Óskarsdóttir
Frátekið borð á Leymbarnum
FRÁTEKIÐ borð, örlagaþrangin
kómedía í einum þætti eftir Jónínu
Leósdóttur, verður sýnd á Leyni-
barnum í Borgarleikhúsinu mið-
vikudagskvöldið 19. nóvember kl.
21.
í tilefni af 30 ára leikafmæli Soff-
íu Jakobsdóttur, sem er þennan
dag, verður þessi eina sýning á
Leynibamum og er ókeypis að-
gangur. Frátekið borð tekur um 35
mín. í sýningu.
GUÐNÝ beitir munstri til að vekja óm liðins tíma í verkum sínum.
ar era nokkurn veginn í sömu stærð
og áþekkar að formi, þótt engar
tvær séu alveg eins. Fræ þessi era
síðan skreytt á mismunandi hátt og
í þeim birtast ólík litbrigði. Þar sem
þau hanga öll saman á veggnum
virðist áhorfandanum við fyrstu sýn
að þau myndi sterka heild og hafi
einhverja sögu að segja, en þegar
nánar er að gáð era þau bara safn
sjálfstæðra smáverka, röð hagan-
lega gerðra hluta sem mynda í raun
ekkert stærra samhengi. Fræjun-
um mætti í raun raða saman á
hvaða veg sem er og hve mörgum
sem er í einu; áhrifin yrðu þau
sömu, því þau bæta í rauninni engu
hvert við annað og nafnið sem teng-
ir þau saman nær ekki að kveikja í
þeim neina sterka heildarhugsun.
Þótt fræin hafi ekkert sýnilegt
notagildi ná þau ekki að miðla okk-
ur meiru en valdi listakonunnar á
handverkinu.
Það era tvímælalaust munstruðu
verkin sem áðm' vora nefnd, sér í
lagi „Brotin" sem hanga á langvegg
salarins, sem standa upp úr á þess-
ari sýningu Guðnýjar. I þeim nær
hún að túlka á einfaldan og hispurs-
lausan hátt skýra hugleiðingu um
skilning okkar á umhverfinu og sög-
unni, djúpa dulúð og eftirsjá eftir
því sem liðið er og verður aldrei
höndlað að nýju.
Jón Proppé